Zagadnienia na egzamin magisterski z KTZ:

1. Pojęcie krajobraz

Krajobraz - ogół cech przyrodniczych i antropogenicznych wyróżniających określony teren. Zespół typowych cech danego terenu. Krajobraz stanowi fragment terenu, złożony z powiązanych wzajemnie ekosystemów, które są połączone ze sobą procesem obiegu materii i przepływu energii. Krajobraz charakteryzuje się swoistą fizjonomią, którą można przedstawić w formie graficznej. Jest systemem dynamicznym, a jego sposób funkcjonowania uzależniony jest od części składowych oraz powiązań między nimi. Podlega on zmianom (tzw. ewolucja krajobrazu).

Krajobraz może być:

• Pierwotny (wykazuje zdolność do samoregulacji, jego równowaga nie jest zachwiana przez człowieka)

• Naturalny (wykazuje częściową zdolność do samoregulacji, nie zawiera istotnych elementów przestrzennych wprowadzonych w wyniku działań antropogenicznych)

• Kulturowy (wykazuje zachwianą zdolność samoregulacji i wymaga ochrony - znajduje się pod wpływem intensywnej działalności człowieka)

• Zdewastowany (silnie uprzemysłowiony i zurbanizowany, brak naturalnych elementów krajobrazu)

2. Zastosowanie teorii wysp w kształtowaniu zieleni.

Teoria wysp McArthura i Wilsona mówi o rozmieszczeniu i liczebności gatunków na wyspach ekologicznych, czyli na obszarach z granicami, na których istnieje bariera ekologiczna utrudniająca migrację organizmów, co prowadzi do powstania odizolowanych ekosystemów o strukturze zależnej od wielu czynników biotycznych i abiotycznych. Barierami ekologicznymi mogą być np. łańcuchy górskie, szerokie pasy wody, duże obszary rolne, tereny zabudowane, drogi i autostrady.

Wyspami nazywa się pojedyncze ekosystemy bądź ich grupy o zbliżonym charakterze, położone w odmiennym siedlisku (np. wyspa oceaniczna lub kontynentalna, zadrzewienia śródpolne, polana na obszarze leśnym, zieleń wysoka w mieście, torfowiska). Połączenia między tymi płatami zapewnione są przez połączenia korytarzowe.

„Biogeograficzna teoria wysp” zwróciła uwagę na nasilające się procesy fragmentacji rozległych niegdyś naturalnych, lądowych kompleksów przyrodniczych oraz drobniejsze i coraz silniejsze izolowane ekosystemy otoczone terenami antropogenicznymi.

Rozległe niegdyś ekosystemy leśne, łąkowe połączone naturalnymi trasami migracji wód, substancji odżywczych i gatunków zostają podzielone na coraz mniejsze i coraz silniej izolowane wyspy środowiskowe. Skutki takich przekształceń to;

• zmniejszenie różnorodności biologicznej, gatunkowe i siedliskowej

• utrudnione i uniemożliwione przemieszczanie się gatunków

• zanik bardzo dużej liczby siedlisk i gatunków rzadkich i cenionych

• wzrost podatności rozdrobnionych i zubożałych ekosystemów na dalszą degradację

• ekspansja gatunków obcych inwazyjnych w stosunku do rodzimej flory i fauny zazwyczaj związanych z działalnością człowieka.

Teoria wysp opisuje zależność imigracji i tempa wymierania gatunków na wyspie na oceanie od wielkości wyspy i jej odległości od kontynentu.

3. Zastosowanie teorii pola w projektowaniu nasadzeń.

Tak jak w przypadku określania pola magnetycznego, czy pola ciśnienia atmosferycznego, tworzy się pola charakterystyki krajobrazu, np. cech geochemicznych, właściwości produkcyjnych gleb, produkcji biomasy. Warunkiem umożliwiającym zastosowanie teorii pola jest możliwość określenia stanu pola (jego wartości) w każdym punkcie. O charakterze takiego pola decyduje natężenie i różnica potencjałów, na przykład w przypadku pola geochemicznego jako jego potencjał można przyjąć stężenie danego elementu chemicznego w glebie. Pola przyrodnicze składają się z pewnej liczby pól elementarnych. Na przykład schemat pokazujący pole zacienienia w lesie. Poszczególne drzewa tworzą elementarne pola zacienienia, a pole zacienienia zespołu drzew tworzy linia będąca wypadkową pól zacienienia poszczególnych drzew.

Teoria pola w badaniach przyrodniczych znajduje zastosowanie przy rozwiązaniu ważnych problemów, takich jak delimitacja przestrzennych jednostek przyrodniczych, czyli wyodrębnienie oddzielnych geopól, które jest równoznaczne z wyznaczeniem zasięgu jednorodnych jednostek. Przykładem zastosowania teorii pola jest badanie antropogenicznych zmian krajobrazu przez identyfikację pól intensywności, przedstawiających poszczególne aspekty wpływu człowieka na środowisko przyrodnicze.

4. Model płatów i korytarzy.

Koncepcja ta wywodzi się z biogeograficznej teorii wysp (McArthur, Wilson, 1968). Za twórców teorii płatów, korytarzy i matryc uważa się R.T.T. Formana i M. Godrona (1981), jednak wielu autorów rozwijało badania nad tą koncepcją niezależnie od siebie.

W krajobrazie możemy wyróżnić trzy rodzaje układów /Chmielewski 1988/ : rozległe (płatowe, strefowe), wydłużone (pasmowe), skupione (węzłowe).

Korytarz to relatywnie wąski pas terenu różniący się od otaczającego tła = matrycy, "może być on izolowany lub połączony z określoną powierzchnią lub powierzchniami, traktowanymi jako specyficzne, świadomie i celowo wyróżnione płaty, na tle o odmiennych warunkach ekologicznych"

Płatem może być np. torfowisko, jezioro, łąka, umieszczone "w matrycy" pól, lasów itp., czyli pola lub większy kompleks leśny stanowią w tych przypadkach tło dla wymienionych płatów.

Matryca dominuje powierzchniowo w krajobrazie Oprócz płatów, matryc i korytarzy, w krajobrazie wyróżnia się dodatkowo węzły, określane jako obszary, które pełnią lub mogą pełnić rolę źródeł lokalnego zasilania (przede wszystkim biologicznego) innych terenów - węzły ekologiczne. Jednak mogą mieć też znaczenie klimatyczne .

Węzły to obszary najcenniejsze przyrodniczo, nazwane tak zgodnie z węzłową funkcją, pełnioną w mozaice ekosystemów. Węzły traktowane są więc jako biocentra lub jako miejsca przecięcia się korytarzy. Węzły położone są na skrzyżowaniu korytarzy lub są doczepione do korytarzy. Takie dwojakie ujmowanie węzłów wydaje się słuszne biorąc pod uwagę nie tylko elementy biotyczne, ale i abiotyczne wraz z antropogenicznymi.

Wszystkie korytarze pełnią funkcje: przewodnika, siedliska, bariery (filtra), źródła i odbiornika. Potrzeba tworzenia korytarzy wynika z istnienia barier między obszarami korzystnymi dla bytowania poszczególnych gatunków roślin i zwierząt, ale także barier zmieniających - utrudniających przepływ materii.

Definicje korytarza uwzględniają kształt i strukturę, pochodzenie, stopień powiązania z innymi elementami układu oraz rolę w krajobrazie.

Rola korytarzy podkreślana jest również przy wymienianiu zasad wyznaczania elementów

strukturalnych w omawianej koncepcji:

• potrzeba zachowania ciągłości,

• dążenie do tworzenia dalszych połączeń dla wzrostu efektywności funkcjonowania i

ułatwienie przemieszczania się materii nieożywionej i organizmów,

• wzbogacanie elementów krajobrazu w gatunki,

• wpływ na mikroklimat,

• przeciwdziałanie wysuszaniu i erozji,

• regulacja stosunków wodnych,

• walory estetyczne i in.

6. Rośliny inwazyjne.

Rośliny znacznej ekspansywności, które rozprzestrzeniają się naturalnie lub z udziałem człowieka i stanowią zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkurując z gatunkami autochtonicznymi o niszę ekologiczną, a także przyczyniając się do wyginięcia gatunków miejscowych.

Gatunki inwazyjne stanowią drugie, zaraz po niszczeniu siedlisk największe zagrożenie dla światowej bioróżnorodności. Inwazyjne gatunki roślin stanowią szczególny problem na obszarach chronionych, wypierając rodzime gatunki roślin, dla ochrony których utworzono te obszary. W takim przypadku zachodzi konieczność usuwania intruzów (głównie przez mechaniczne niszczenie).

• azolla drobna (azolla karolińska) Azolla filiculoides

• barszcz Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi

• bożodrzew gruczołowaty (ajlant gruczołkowaty) Ailanthus altissima

• czeremcha amerykańska Prunus serotina

• nawłoć kanadyjska Solidago canadensis

• niecierpek gruczołowaty Impatiens glandulifera

• niecierpek pomarańczowy Impatiens capensis

• rdestowiec czeski (rdestowiec pośredni) Reynoutria x bohemica

• rdestowiec japoński (rdestowiec ostrokończysty) Reynoutria japonica

• rdestowiec sachaliński Reynoutria sachalinensis

• robinia akacjowa Robinia pseudoacacia

• trojeść amerykańska Asclepias syriaca

7. Sposoby ograniczania rozprzestrzeniania gatunków inwazyjnych

Wyeliminowanie lub ograniczenie rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych może odbywać się z zastosowaniem następujących metod:

• mechaniczne: ręczne wyrywanie całych roślin, koszenie, wycinka ręczna czy też przy użyciu specjalnych maszyn, przekopywanie gruntu, wypalanie czy stosowanie ekranów. Metody te wymagają intensywnego stosowania przez 4-5 lat.

• chemiczne: opryskiwanie roślin herbicydami (selektywnymi, nieselektywnymi i systemowymi) bądź wprowadzanie środków chemicznych za pomocą mazaków herbicydowych lub sond - aplikatorów. Dopiero regularne stosowanie herbicydu, minimum dwa razy w ciągu roku, przez okres kilku lat może prowadzić do wyeliminowania rośliny.

• mieszane: mechaniczne usuwanie roślin oraz spryskiwanie ich herbicydami. Wadą tych metod jest wysoki koszt. Poza tym uwzględnić należy: termin realizacji prac, warunki pogodowe i terenowe oraz przepisy BHP.

• biologiczne - z zastosowaniem odpowiednio dobranych roślinożerców, np. owadów żerujących na różnych częściach roślin lub patogenów grzybowych. Metody te mają szczególne znaczenie na terenach objętych ochroną, rekreacyjnych bądź w pobliżu wód. Kluczowym zadaniem jest wyselekcjonowanie takiego gatunku, który nie stanie się zagrożeniem dla innych gatunków flory. Obecnie na świecie znanych jest około 1000 organizmów wykorzystywanych w biologicznym zwalczaniu. Zastosowanie tych metod wymaga, dla zachowania całkowitego bezpieczeństwa, zastosowania zasad przezorności na każdym etapie wdrażania.

Skuteczność wymienionych metod jest zróżnicowana i zależy od wielu czynników. Dla uzyskania odpowiedniego efektu ważne jest poznanie biologii i ekologii gatunku inwazyjnego oraz właściwe dostosowanie metody eliminującej niepożądaną roślinę lub ograniczającej jej rozprzestrzenianie się. Najskuteczniejszym sposobem okazuje się być prewencja, która ma zastosowanie w przypadku, gdy dostępna jest pełna informacja o gatunkach cechujących się właściwościami inwazyjnymi (w Polsce reguluje to art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.)).

8. Łąka kwietna - zalety i wady, sposób zakładania, stosowane gatunki

Zakładanie: Łąkę kwietną zakłada się na świeższym podłożu lub w miejscu, gdzie możliwe będzie podlewanie podczas suszy. Teren należy zaorać, pozbywając się wcześniejszej roślinności. Najlepiej całość spryskać herbicydem (np. roundapem). Istotne jest dokładne zbronowanie lub ręczne rozdrobnienie gleby, w której będą kiełkować nasiona wybranej mieszanki kwiatowej.

Po wstępnym przygotowaniu terenu warto zaczekać ok. 2 tygodnie, aby wzeszły chwasty, które ponownie usuwamy chemicznie lub mechanicznie. Ziemię można wzbogacić z wierzchu warstwą ziemi ogrodniczej przemieszaną z piaskiem i gliną. Po dokładnym wymieszaniu i zagrabieniu podłoża glebowego można wysiewać nasiona. Kiełkowanie jest z reguły nierównomierne (spowodowane jest to różnorodnością gatunkową).

Zalecanymi terminami siewu jest wczesna wiosna (marzec-maj) oraz późna jesień (listopad). Terminy letnie też są możliwe, o ile zapewnimy odpowiednią wilgotność podłoża. Wysianych nasion nie przykrywa się glebą, ale warto je przycisnąć do podłoża za pomocą wału. Pozwoli to nasionom szybciej podciągnąć wodę z podłoża i wykiełkować.

Zalety	Wady
Łatwa do utrzymania, kolorowa alternatywa dla trawnika	Konieczność stałego kontrolowania składu gatunkowego
Idealnie wypełnia dalsze części ogrodu	Aby utrzymać różnorodny efekt, należy użytkować łąkę w sposób różnorodny: kosić i nawozić nierównomiernie
Bioróżnorodność - stabilny ekosystem, zapewnienie siedliska dla owadów i ssaków
Minimum zabiegów pielęgnacyjnych (1-3 razy w roku koszenie, rzadkie nawożenie)
Wprowadzanie do zieleni kształtowanej gatunków rodzimych, przyczynianie się do ochrony roślin naturalnych, biotopów łąk

Łąki wilgotne: bodziszek łąkowy, firletka poszarpana, koniczyna białoróżowa, mięta polna, krwawnica pospolita, niezapominajka błotna, pełnik europejski, rdest wężownik, rzeżuch łąkowa, wiązówka błotna, żywokost lekarski, złocień właściwy.  

Łąki świeże: chaber łąkowy, koniczyna biała i czerwona, łubin trwały, mak polny, zachyłek lancetowaty, wiesiołek czerwony, krwawniki, wyka kosmata, złocień właściwy. 

Łąki suche: dzwonek okrągłolistny i rozpierzchły, dziurawiec, gipsówka, goździk kropkowany i piaskowy, przetacznik kłosowy, rogownica polna, szałwia łąkowa.

Polska Łąka Kwietna:

• Wyka ptasia Vicia cracca

• Złocień zwyczajny Leucanthemum vulgare

• Komonica zwyczajna Lotus corniculatus

• Firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi

• Jaskier ostry Ranunculus acris

• Świerzbnica polna Knautia arvensis

• Brodawnik zwyczajny Leontodon hispidus

• Kozibród łąkowy Tragopogon pratensis

• Krwawnik pospolity Achillea millefolium

• Chaber łąkowy Centaurea jacea

• Chaber austriacki Centaurea phrygia

• Krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis

• Bukwica pospolita Stachys officinalis

• Marchew dzika Daucus carota

• Wyka wąskolistna Vicia angustifolia (śladowo)

Pielęgnacja prawidłowo założonej łąki nie powinna nastręczać większych trudności. W zależności od użytej mieszanki kosimy ją raz lub dwa razy w sezonie (w zależności od użytych roślin), najwcześniej pod koniec czerwca. Skoszone siano należy pozostawić na łące przez kilkanaście dni, tak by nasiona rośliny łąkowych samoistnie się wysiały. Potem całość grabimy. Na dużych obszarach warto systematycznie wykaszać ścieżki, którymi możemy spacerować wśród roślin łąkowych. Łąki kwietnej nie nawozimy, podlewamy ją tylko w ostateczności przy dużej suszy. Z czasem niektóre rośliny zdominują naszą łąkę, po jakimś czasie możemy na nowo dosiewać nasiona słabszych gatunków. Im więcej gatunków roślin tym łąka barwniejsza i piękniejsza. Musimy także dbać o to by na łące nie pojawiły się rośliny zaroślowe, bardzo ekspansywne - te trzeba systematycznie usuwać. W innym wypadku nasza łąka zamieni się w dzikie, mało dekoracyjne chwastowisko. Kłopotów może nastręczać odróżnienie poszczególnych gatunków, zwłaszcza we wczesnej fazie wzrostu.

9. Oczyszczalnie roślinne - zalety i wady, rodzaje, wymiarowanie, gatunki do nasadzeń w oczyszczalniach przydomowych.

Roślinne oczyszczalnie- ekosystemy bagienne sztucznie tworzone w celu oczyszczania ścieków lub podczyszczania wód. W oczyszczalniach roślinnych za oczyszczanie odpowiada złożony system, jaki tworzą: woda, podłoże mineralne, obumarłe części roślin, żywe rośliny, ogromna liczba mikroorganizmów (bakterie, pierwotniaki, grzyby) oraz zwierzęta (bezkręgowce i kręgowce).

Zalety

• może być zlokalizowana w bezpośredniej bliskości siedzib ludzkich, gdyż nie jest uciążliwa dla mieszkańców

• niskie koszty budowy, wynikające z zastosowania małej ilości urządzeń technicznych

• poza oczyszczaniem ścieków, dodatkowe korzyści ekologiczne, krajobrazowe, rekreacyjne i edukacyjne.

• nie jest wymagana specjalistyczna obsługa

• tworzą odpowiednie środowisko dla życia wielu gatunków roślin i zwierząt

• niskie koszty utrzymania i działania, bardzo małe zużycie energii elektryczne

Zasady działania oczyszczalni

Ściek są najpierw zbierane w osadniku. Osadnik jest zbiornikiem, w którym następuje wstępny proces oczyszczania. Usuwany jest piasek, większe zanieczyszczenia mechaniczne oraz część zawiesin. Następnie ścieki doprowadzane są do złoża biologicznego oczyszczalni, gdzie są rozsączkowane w złożu (może je tworzyć np. żwir) i poprzez kontakt z korzeniami roślin oraz mikroflorą ulegają oczyszczeniu.

Złoże biologiczne oczyszczalni składa się ze złoża, będącego kompleksem materiału wypełniającego (żwiru, tłucznia, rumoszu skalnego lub odpowiednio przygotowanego gruzu), roślin posadzonych w złożu oraz mikroorganizmów, które rozwijają się na powierzchni korzeni oraz na powierzchni materiału wypełniającego. Złoże biologiczne musi być szczelne, tak by ścieki nie wydostawały się z niego do środowiska. Uszczelnienie wykonuje się zwykle za pomocą specjalnej folii.

Można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje oczyszczalni:

* Oczyszczalne przydomowe- które pozwalają oczyścić ścieki pochodzące z jednego lub kilku gospodarstw domowych. Ścieki oczyszczane są bezpośrednio w gospodarstwie. (oczyszczalnie roślinne)

* Oczyszczalnie lokalne - które pozwalają oczyścić ścieki z kilku lub kilkunastu gospodarstw domowych. ścieki odprowadzane są wspólna siecią kanalizacyjną do oczyszczalni.

* Oczyszczalnie zbiorcze - które pozwalają oczyścić ścieki pochodzące z całych wsi lub nawet grupy wsi. Ze względu na koszt sieci kanalizacyjnej stosowane są przede wszystkim na terenach o zabudowie zwartej.

Wymiarowanie oczyszczalni

Optymalne wymiary ogrodowej oczyszczalni ścieków oblicza się na podstawie danych dotyczących ilości ścieków, doprowadzanych do oczyszczalni w ciągu doby, przy czym bierze się pod uwagę wartość maksymalną w ciągu roku oraz niezbędnego stopnia ich oczyszczenia

Powszechnie stosowaną miarą ilości zanieczyszczeń w wodzie jest biochemiczne zapotrzebowanie tlenu w ciągu pięciu dni nazywane BZT5- mg/dm3 . Wartość tę uzyskuje się w wyniku pomiaru zużycia tlenu przez badań próbkę wody lub ścieków w ciągu 5 dni. Im wyższa wartość BZT tym większe zanieczyszczenie.

Inną miarą jest chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZT) - umowne pojęcie oznaczające 3 ilość tlenu (mg/dm ), pobranego z utleniaczy na utlenienie związków organicznych i niektórych nieorganicznych.

Do oszacowania ilości produkowanych ścieków stosuje się jednostkę tzw. mieszkańca równoważnego (MR) - jeden MR odpowiada ładunkowi substancji organicznych, biologicznie rozkładalnych, wyrażonemu wartości BZT równą 60 g 0 na dobę.

Gatunki do nasadzeń w oczyszczalniach przydomowych.

Głównymi czynnikami decydującymi o doborze roślinności są spodziewany poziom wody w oczyszczalni oraz warunki klimatyczne. Najlepiej stosować rodzime gatunki bylin, występujące naturalnie na stanowiskach wilgotnych i podmokłych, aby nie przyczyniać się do rozprzestrzeniania się roślin obcego pochodzenia. Ponadto rodzime rośliny są lepiej przystosowane do lokalnych warunków klimatycznych i środowiskowych. W celu urozmaicenia wyglądu i podniesienia estetyki nasadzeń w oczyszczalniach ogrodowych stosuje się także gatunki egzotyczne, jednak należy zwrócić uwagę, aby nie należały one do gatunków inwazyjnych.

Zaleca się obsadzanie złoża kompozycją gatunków o różnym sposobie wzrostu. Niepożądane jest lokalizowanie oczyszczalni w pobliżu drzew ze względu na zacienienie oraz możliwość rozwoju siewek drzew na obszarze oczyszczalni.

turzyca błotna (Carex acutiformis)

turzyca drążczkowata (Carex brizoides)

turzyca dwustronna (Carex disticha),

turzyca nitkowata (Carex lasiocarpa),

przytulia błotna (Galium palustre),

manna mielec (Glyceria maxima),

trzcina pospolita (Phragmites australis),

jaskier wielki (Ranunculus lingua),

jaskier rozłogowy (Ranunculus repens),

pałka wąskolistna (Typha angustifolia),

pałka szerokolistna (Typha latifolia),

turzyca pospolita (Carex nigra),

turzyca prosowata (Carex panicea),

mięta nadwodna (Mentha aquatica)

tatarak zwyczajny (Acorus calamus)

tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris),

niezapominajka błotna (Myosotis palustris),

mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea)

10. Waloryzacja krajobrazu.

Nieodzownym warunkiem sporządzenia poprawnego planu zagospodarowania przestrzennego i uwidocznienia w nim różnych form ochrony przyrody jest posiadanie pełnego rozeznania walorów przyrodniczych danego terenu.

Podstawą waloryzacji przyrodniczej jest przeprowadzenie inwentaryzacji stanu podstawowych elementów przyrody. Inwentaryzacja taka powinna objąć:

• florę, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków chronionych i rzadkich w skali kraju i regionu,

• faunę, z uwzględnieniem gatunków chronionych, a szczególnie zamieszczonych w “Czerwonej Księdze”,

• aktualne rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych (uproszczona mapa fitosocjologiczna),

• wybrane elementy przyrody nieożywionej.

11. Wpływ człowieka na różnorodność biologiczną

Wszystkie elementy przyrody ożywionej i nieożywionej, które człowiek może w jakiś sposób wykorzystywać zwane są zasobami naturalnymi. Niektóre z tych zasobów to surowce odnawialne tj. gleba, powietrze, czy zasoby roślinne, zwierzęce, ale są też takie, które raz użyte nie odnowią się szybko, albo w ogóle tj. zasoby energetyczne, przestrzeń życiowa. Po wyczerpaniu surowców nieodnawialnych nie ma szans, aby powstały ponownie w skali czasu dostępnego człowiekowi.

Największe zagrożenie dla zasobów naturalnych stanowi doprowadzenie do takiej sytuacji, kiedy przestaną działać mechanizmy samoregulacyjne. U podstaw takiego stanu leży zwykle przeeksploatowanie. Przykładem jest narastający problem wycinki drzew. Niszcząc lasy człowiek wpływa na obieg wody, co sprzyja powodziom, suszom w miejscach, gdzie zjawiska te uprzednio nie występowały. W skutek wycinki lasów zmienia się również współczynnik odbicia światła. Pamiętajmy, że wyrąb lasów równikowych obejmuje bardzo rozległe obszary i o ile wycinka 1 ha nie wpłynie znacząco na zmianę np. rozkładu wiatrów i tym samym opadów atmosferycznych, o tyle pozbawienie Ziemi milionów hektarów lasu, taką sytuację może już wywołać. Lasy to zielone płuca Ziemi, pobierają z powietrza CO2, który jest substratem do produkcji związków organicznych w procesie fotosyntezy. Zmniejszenie powierzchni lasów oraz dodatkowe wprowadzenie do atmosfery pokaźnych porcji CO2 przez człowieka, głównie w skutek spalania paliw powoduje pojawienie się zjawiska zwanego efektem cieplarnianym. Efekt cieplarniany objawia się wzrostem temperatury w skali globalnej. Zależność między ilością CO2 w atmosferze a wzrostem temperatury jest następująca: Promienie słoneczne przechodzące przez atmosferę ogrzewają podłoże, które oddaje ciepło w postaci promieniowania podczerwonego, o dłuższej długości fali, aniżeli promieniowanie padające na powierzchnię. Gruba warstwa CO2 staje się barierą dla promieniowania podczerwonego, której nie może ono pokonać. Taka sytuacja powoduje wzrost temperatury na Ziemi. Najbardziej oczywistym skutkiem globalnego ocieplenia, spowodowanego efektem cieplarnianym, jest topnienie lodowców na biegunach. W skutek podniesienia się poziomu mórz wiele nizin i depresji zostanie zalanych.

Razem z wycinką drzew giną populacje zwierząt i roślin, niektóre rzadkie gatunki mogą ulec nawet całkowitemu wymarciu. Dziś w tzw. "Czerwonych Księgach" wielu krajów znajdziemy długie listy gatunków zwierząt i roślin, którym grozi wyginięcie. Źródeł zagłady roślin i zwierząt należy szukać w przyczynach bezpośrednich i pośrednich. Bezpośrednie przyczyny to, zwłaszcza, w przypadku zwierząt po prostu ich mord, pośrednią przyczynę stanowi głównie naruszanie przez ludzkość równowagi w przyrodzie. Wycinanie lasów równikowych, będących rezerwuarem bioróżnorodności, których zasoby nie do końca zostały jeszcze poznane (wiele gatunków roślin i zwierząt nie zostało jeszcze nawet opisanych) stanowi przejaw nieświadomości człowieka XXI wieku. W Polsce w 1993 roku powstała Czerwona Księga Roślin, w której autorzy, według nowego wydania (2001) około 15% naszej flory uznają za zagrożone. Wracając do lasów równikowych, należy pamiętać, że gromadzą one przynajmniej połowę wszystkich gatunków roślin i zwierząt zamieszkujących Ziemię, toteż ich zubożanie drastycznie wpływa na stan bioróżnorodności na całym świecie.

Inną bardzo ważna przyczyną zmniejszania się liczebności, a nawet wymierania gatunków są przekształcenia ich środowiska życia. Urbanizacja, industrializacja, budowa dróg, regulacja rzek, zanieczyszczenia powietrza i wody, melioracje - to tylko niektóre przejawy działalności człowieka zakłócające równowagę biologiczną.

Mimo tego, że powietrze ma dużą zdolność do samooczyszczania się, nieustanna emisja gazów (CO2, NO, NO2, SO2 i innych) oraz pyłów pochodzących z przemysłu, komunikacji, elektrociepłowni i innych źródeł, powoduje, że stopień jego zanieczyszczenia staje się krytyczny. Dwutlenek siarki wydalony do atmosfery wraca po uwodnieniu i utlenieniu z opadami w postaci kwaśnych deszczów, powodujących zakwaszenie gleby. Szczególnie wrażliwe na tego typu zanieczyszczenia są lasy iglaste oraz porosty - zwane popularnie, bioindykatorami (wskaźnikami biologicznymi) zanieczyszczeń powietrza.

Na obszarach zurbanizowanych zanieczyszczenia powietrza stają się przyczyną powstawania smogu. Szkodliwe związki chemiczne, znaczna wilgotność oraz brak wiatru, towarzyszące smogowi, są zagrożeniem dla zdrowia. Smog jest silnym czynnikiem alergizującym, może wywołać astmę, zapalenie oskrzeli czy prowadzić nawet do niewydolności oddechowej.

Poważnym zagrożeniem jest również intensywne rolnictwo, mające za zadanie wyżywić rosnące w liczbę w postępie geometrycznym społeczności ludzkie. Wykorzystanie genetycznie modyfikowanych roślin jest prowadzone obecnie na niewielka skalę, ze względu na budzące powszechnie kontrowersje, za to powszechnie stosowane są pestycydy, czyli środki ochrony roślin. Pestycydy obok skutków pozytywnych dostarczyły wiele negatywnych konsekwencji

12. Fazy degeneracyjne drzewostanu

Terminologia stosowana w gospodarce leśnej, na podstawie kryteriów ekologicznych i rozwoju drzewostanu wyróżnia się fazy:

• Uprawa leśna lub nalot - (uprawa - sztuczne nasadzenie drzewostanu - sadzonki, nalot - z samosiewu - samosiejki) - okres obejmuje pierwsze lata drzewostanu, w których konieczna jest ingerencja człowieka aby powstał dojrzały drzewostan. W uprawach konieczna jest pielęgnacja gleby polegającą na usuwaniu chwastów i niepożądanych gatunków drzew lekkonasiennych (osika, brzoza) w celu udostępnienia młodym drzewom przestrzeni życiowej, to znaczy odpowiedniej ilości światła, wody i składników pokarmowych w glebie.

• Młodnik - drzewa od 20 do 25 lat.

• Tyczkowina - drzewa od ok. 25 do 35 lat.

• Drągowina - drzewa od 35 do 50 lat.

• Drzewostan dojrzewający - drzewa od 50 do 80 lat.

• Drzewostan dojrzały - drzewa od 80 do 100 lat.

• Starodrzew - drzewa powyżej 100 lat.

• Podrost - drzewa o wysokości co najmniej 0,5 m, które występują pod okapem wyższych pięter drzewostanu, ale w przyszłości mogą odgrywać rolę głównego drzewostanu.

Z notatek (Formy degeneracji fitocenoz): Juwenalizacja, Cespityzacja, Pinetyzacja, Monotypizacja, Geranietyzacja, Fruticetyzacja, Neofityzacja, Rubietyzacja, Graminizacja

13. Strategie życiowe roślin

C (konkurencja) - gatunki odporne na konkurencję międzygatunkową

R (zaburzenia) - gatunki pionierskie, występujące na siedliskach często zaburzonych

S (stres) - gatunki odporne na czynniki stresowe (niedobór wody, światła, zasobów pokarmowych)

C-R - rośliny odporne na konkurencję ograniczaną przez powtarzające się zaburzenia, przy niskim poziomie stresu

S-R - strategia typowa dla roślin siedlisk ekstremalnych, okresowo zaburzanych

C-S - strategia roślin występujących na siedliskach o umiarkowanym poziomie stresu i zaburzeń, natomiast o wyraźnym wpływie konkurencji innych gatunków

C-S-R - wszystkie czynniki selekcyjne odznaczają się miernym natężeniem

Cecha	C stratedzy	S stratedzy	R stratedzy
Morfologia	silnie rozrośnięte części nadziemne i podziemne	różne formy	małe rozmiary
Formy liści	dobrze rozwinięte, często duże	głównie małe, kseromorficzne, skórzaste	różne
Czas życia liści	stosunkowo krótki	długi	krótki
Tempo wzrostu	szybkie	Wolne	bardzo szybkie
Produkcja nasion (udział w rocznej produkcji)	mała	Mała	duża
Formy życiowe	wieloletnie zielne, krzewy, drzewa	porosty, wieloletnie zielne, krzewy, drzewa (często długowieczne)	jednoroczne zielne

14. Kształtowanie zieleni zgodne z piramidą preferencji Maslowa.

Przy projektowaniu danego terenu należy sugerować się preferencjami mieszkańców. Inne funkcję powinien spełniać teren przeznaczony dla seniorów, inny dla dzieci, czy studentów. W analizie danej grupy ludzi może pomóc ankieta lub sondaż. Przy zebraniu informacji oraz porównaniu ich z Piramidą Maslowa (rys.1) zaprojektujemy teren dobrze współgrający z preferencjami danej grupy społecznej. Piramida Maslowa jest to hierarchia potrzeb człowieka, począwszy od potrzeb fizjologicznych, aż do potrzeb wyższych takich jak poczucie estetyki i chęci poznawcze.

Rys. 1 Piramida potrzeb Maslowa

Pierwszą grupą są potrzeby fizjologiczny tj.: jedzenie, woda, tlen, sen oraz brak napięcia. Gdy nie są one zaspokojone dominują nad innymi potrzebami. Potrzeby fizjologiczne mieszkańców miasta mogą być zaspokojone po przez obcowanie z przyrodą.

• Potrzeby fizjologiczne mieszkańców - miasta mogą być zaspokojone po przez obcowanie z przyrodą - korzystne warunki klimatyczne, brak hałasu i czyste powietrze pozwalają na regeneracje i odpoczynek. Pasy drzew i krzewów znacznie tłumią hałas oraz zapobiegają unoszeniu się pyłów. Cień, który rzucają drzewa zmniejsza nagrzewanie się powierzchni, co przyczynia się do optymalizacji temperatury.

• Poczucie bezpieczeństwa - należy zwrócić uwagę na przestronność projektu, który powinien wzbudzać w nas poczucie przestrzeni. Np. zbyt wysoki żywopłot w parku spowoduję uczucie lęku i niepewności.

• Potrzeba szacunku i uznania - to w przypadku projektowania zieleni spełnienie oczekiwań inwestora, który chciałby, aby jego ogród wyróżniał się na tle innych

• Potrzeba samorealizacji - zaprojektowanie ogrodu indywidualnego, który satysfakcjonuję inwestora, np. posadzenie jego ulubionych drzew, czy krzewów

• Potrzeba estetyczna - wiążą się z ładem, harmonią, różnorodnością i bogactwem bodźców wzrokowych. W krajobrazie miejskim zieleń ożywia przestrzeń, przełamuję proste linie, wprowadza kontrasty, a niekiedy nawet tworzy wnętrza.

• Potrzeba poznawcza - projektując zieleń możemy zaspokoić chęć zdobywania wiedzy poprzez zakładanie ogrodów dydaktycznych, szkolnych, botanicznych oraz ścieżek edukacyjnych.

15. Wymień funkcje trawnika i scharakteryzuj 3 z nich.

• Oczyszczanie powietrza ze szkodliwych metali ciężkich oraz gazów

• Zapora dla skażenia gleby

• Wytwarzanie tlenu

• Tłumienie hałasu

• Ochrona podłoża przed nadmiernym nasłonecznieniem

• Osłabianie prędkości wiatru

• Ochrona gleby przed erozją wietrzną i wodną

• Zwiększanie wilgotności powietrza (obniżenie temperatury podczas upałów)

• Schronienie dla owadów, drobnych ssaków i mikroorganizmów

• Rozwijanie poczucia estetyki

• Łagodzenie nierówności terenu

• Neutralny element łączący pozostałe składniki terenu zieleni

• Pełnienie roli rekreacyjnej i sportowej

• Ochrona skarp, nasypów, poboczy dróg

• Rekultywacja terenów zdegradowanych

17. Znaczenie nawierzchni zadarnionych w środowisku miejskim, podaj przykłady.

Estetyka

Zabezpieczanie skarp, nasypów, poboczy dróg

Rekultywacja terenów zdegradowanych

Rekreacja i sport

18. Scharakteryzuj trawniki ozdobne - dywanowe.

TRAWNIKI OZDOBNE zakłada się w celach dekoracyjnych, wypoczynkowych, spacerowych. Należą do nich trawniki dywanowe, parkowe, łąkowe. Cechują się wyrównaną, zwartą darnią i efektownym zabarwieniem. Powinny być odporne na umiarkowane udeptywanie i równomiernie odrastać po koszeniu. Nie należy ich zakładać pomiędzy zwartymi kępami krzewów. Poleca się odmiany o drobnych źdźbłach, dających efekt puszystości i gęstości. Zwykle zakładane na dużych terenach, co ułatwia pielęgnację.

Dywanowe - najbardziej reprezentacyjne, tworzą tło dla rabat i krzewów, mają podkreślać walory architektury. Gleba wymaga przygotowania, założony trawnik częstej pielęgnacji. Najczęściej jednogatunkowe, żywo zielone cały rok, wolno odrastające.

19. Scharakteryzuj trawniki ozdobne - parkowe.

Zakładane na dużych powierzchniach, w zróżnicowanych warunkach siedliskowych. Wielogatunkowe. W kolejnych latach zaczynają pojawiać się rośliny towarzyszące, dla których dane warunki środowiska są odpowiednie.

20. Scharakteryzuj trawniki ozdobne - łąkowe.

Wykorzystywane jako trawniki rekreacyjne i dekoracyjne, wieloletnie, przypominające naturalne łąki. Ekstensywna pielęgnacja, rzadkie koszenie, duża liczba gatunków, zmienność barw, pojawianie się gatunków charakterystycznych dla zbiorowisk łąkowych. Występuje sukcesja- wypierane są rośliny występujące na te o odmiennych potrzebach.

21. Scharakteryzuj trawniki rekreacyjne.

Zakładane na dużych powierzchniach, w miastach i na jego obrzeżach, w różnych warunkach siedliskowych, w celu wypoczynku, zabaw, imprez kulturalnych i sportowych. Podłoże nie wymaga wielkiego przygotowania, a pielęgnacja powinna być systematyczna i nie za częsta.

22. Scharakteryzuj trawniki sportowe.

Najczęściej użytkowane, wymagają odpowiedniej lokalizacji i rozmiarów uzależnionych od dyscypliny sportu. Charakteryzują się zwartą i elastyczną darnią, zapewniają swobodne i bezpieczne poruszanie się zawodników. Blaszka liściowa gładka lub okrągło bruzdkowana. Muszą stwarzać odpowiednie warunki do gry bez względu na warunki atmosferyczne. Podczas projektowania trawnika należy uwzględnić konstrukcje techniczne. Wymagają systematycznej i starannej pielęgnacji oraz specjalnego przygotowania gleby.

23. Scharakteryzuj trawniki na parkingi.

Trawy odporne na spaliny oraz długotrwałe ugniatanie. Stosuje się materiały wzmacniające (maty, kraty). Przyczyniają się do zmniejszenia powierzchni asfaltowych w miastach.

24. Scharakteryzuj trawniki na pochyłości terenu i skarpy.

Umacniają grunty, skarpy, rowy. Ich warunki siedliskowe są bardzo trudne. Chronią skarpy przed erozją, pełnią też funkcję wizualną. Wykazują silnie rozwinięty system korzeniowy i rozłogowo- luźnokępowa strukturę. Pielęgnacja bardzo ograniczona.

25. Scharakteryzuj trawniki na tereny zdegradowane.

Trawy o małych wymaganiach wodnych i pokarmowych, wykazujące tolerancję na zasolenie, metale ciężkie, susze i mróz. Pielęgnacja minimalna.

26. Scharakteryzuj trawniki przydomowe.

Zakładane w różnych warunkach i miejscach, wymagają stałej i starannej pielęgnacji. Mogą być dywanowe, ozdobne lub rekreacyjne.

27. Wymień i krótko scharakteryzuj typy użytkowania trawników.

Rozróżniamy następujące typy trawników:: 
Typ - ekstensywny - tzw. "Eko" i "Park", (trawnik nisko-nakładowy)
Typ - umiarkowanie intensywny -"Relaks" (średnio-nakładowy)
Typ - intensywny -"Sport" (wysoko-nakładowy)

Typ użytkowania ekstensywnego (Eko, Park) znajduje zastosowanie na trawnikach krajobrazowych, wielkoobszarowych, gdzie nakłady muszą być minimalizowane, a zieleń spełnia raczej znaczenie ekologiczne, a nie reprezentacyjne. Nawożenie jest niskie lub jego brak, a koszenie sporadyczne. Takie trawniki dominują w aglomeracjach miejskich. W tej grupie istnieje możliwość wydzielania także trawników Eko, bez nawożenia mineralnego poza startowym (siewnym). Trawniki rodzaju: "krajobrazowe", "parkowe", "parkingowe", "miejskie" zakładane są najczęściej według typu ekstensywnego Eko - Park.  

Trawniki typu umiarkowanie intensywnego "Relaks" są zakładane jako miejsca odpoczynku oraz jako reprezentacyjna oprawa budynków. Stanowią one tło dla architektury ogrodowej, a czasem towarzyszą także ciągom ulicznym. Takim trawnikom stawiane są dość wysokie wymagania estetyczne. Powinny mieć żywo zielone zabarwienie przez cały rok, zwartą darń oraz gładką powierzchnię. Poza tym powinny być odporne na umiarkowane deptanie. Taki trawnik wymaga dosyć wysokiego nawożenia, podlewania w okresach suszy i systematycznego koszenia co najmniej raz w tygodniu.  Trawniki tzw. "reprezentacyjne", "przydomowe", "dywanowe" prowadzone są według typu użytkowania umiarkowanie intensywnego Relaks.

Trawniki typu intensywnego "Sport" stanowią nawierzchnie terenów sportowych. Są one nisko i często koszone, wysoko nawożone i obciążone silnym deptaniem. System korzeniowy traw intensywnie użytkowanych jest zredukowany i trawniki takie wymagają systematycznego nawadniania.

28. Scharakteryzuj zalety i wady mieszanek gazonowych jednogatunkowych.

Zalety	Wady
Wyrównane wschody roślin Jednolita barwa Uproszczony dobór zabiegów pielęgnacyjnych	Brak bioróżnorodności- większa podatność na szkodniki i choroby System korzeniowy tak samo rozwinięty- niekorzystny wpływ na strukturę gleby i konkurencję między roślinami Możliwość znacznego spadku danych składników gleby

29. Scharakteryzuj zalety i wady mieszanek gazonowych wielogatunkowych.

Zalety	Wady
Bioróżnorodność Lepsze wykorzystanie składników pokarmowych gleby Lepsza odporność na choroby Różne systemy korzeniowe Lepszy efekt wizualny Odporność na niekorzystne warunki środowiska Szybko kiełkujące nasiona traw jednego gatunku	Należy uważać na właściwy dobór zabiegów pielęgnacyjnych Wschody roślin niewyrównane Barwa niejednolita

30. Jakie kryteria bierzemy pod uwagę przed założeniem trawnika.

Istnieje wiele czynników decydujących o efektownym wyglądzie trawnika, które należy rozpatrywać jeszcze przed jego założeniem. Ukształtowanie terenu musi być wzięte pod uwagę. Najlepiej jest zakładać trawnik na nawierzchni płaskiej ze spadkiem nie większym niż 3%. Taki spadek pozwoli rozwiązać nam problem z odwodnienie. Maksymalny spadek terenu 20%. W przypadku dużych spadków wybieramy najbardziej reprezentatywny teren i tam zakładamy nawierzchnię. Jeśli zakładamy nawierzchnię na gruncie macierzystym powinien on się charakteryzować pewnymi właściwościami fizyko-chemicznymi, składać się z materiałów które pozwolą utrzymać porowatość, prawidłową strukturę, przepuszczalność, elastyczność. Podłoże pod taki trawnik powinno się składać z 25% fazy powietrznej 25% wody oraz 50% materiału stałego. Istotne jest dobre przygotowanie warstwy wegetacyjnej która powinna wynosić grubość 12 - 15 cm. Warstwa wegetacyjna powinna charakteryzować się: przepuszczalnością wody powyżej 5 cm/godz., zawartością węgla org w przedziale 1-3%, zawartością części spławianych od 8 do 12 %, odczyn 5,5-7, zagęszczenie 0,75 - 0,95 MPa. Kolejnym ważnym czynnikiem jest dobór mieszanki trawnikowej w zależności od rodzaju nawierzchni trawiastej, jej przeznaczenia oraz warunków siedliskowych. Kolejne kryteria to decyzja o odwadnianiu i nawadnianiu.

31. Wymień metody zakładania trawnika i scharakteryzuj jedną z nich.

Trawniki z siewu ręcznego

Trawniki z siewu mechanicznego

Trawniki z hydroobsiewu

Trawniki z gotowej darni rolowanej

Darniowanie polega na rozkładaniu gotowej darni w postaci pasów lub płatów (np. trawnik z rolki), układając pasy zgodnie z kierunkiem świata (taki sam jak na plantacji trawy). Ta metoda jest bardzo atrakcyjnym sposobem zakładania trawnika, w dużej mierze oszczędzającym nasz czas i energię. Jest to podstawowa zaleta darniowania i usprawiedliwienie tego niemałego wydatku. Taki sposób powstawania trawnika ma też kilka istotnych wad: największą z nich jest wysoka cena gotowej darni

32. Scharakteryzuj metodę zakładania trawnika z siewu tradycyjnego.

Kiedy zakładać trawnik z siewu?

Najlepsze terminy siewu to przełom kwietnia i maja oraz przełom sierpnia i września. Najodpowiedniejsza jest wtedy wilgotność i temperatura, a ryzyko wystąpienia suszy czy przymrozków, bardzo groźnych dla kiełkujących nasion, jest niewielkie. Trawnik z siewu można zakładać również w innych miesiącach, np. letnich, jednak trzeba go wtedy bardzo intensywnie podlewać.

Przygotowanie podłoża

Jest zawsze takie samo, niezależnie od rodzaju trawnika. Zaczynamy od oczyszczenia podłoża z kamieni, korzeni i pozostałości po budowie, usuwamy też chwasty wieloletnie.

Trawy najlepiej rosną w glebie lekko kwaśnej (pH 5,5-6,5), lekkiej i próchnicznej. Jeśli podłoże jest zbyt kwaśne - posypujemy je wapnem lub kredą, jeśli gliniaste - dodajemy do niego piasku, a jeśli piaszczyste - kompostu. Gdy w ogrodzie ziemia jest nieurodzajna, najlepiej rozłożyć na niej około 10 cm warstwę żyznej gleby. Trzy tygodnie przed siewem rozkładamy nawóz wieloskładnikowy lub nawóz do trawników. Na koniec teren należy wyrównać (np. łatą drewnianą) i zwałować.

Wykonanie trawnika

• Siew

Przeprowadzamy go w dzień bezwietrzny i pochmurny. W pierwszej kolejności nasiona traw należy dokładnie wymieszać (robimy to także co jakiś czas w trakcie pracy). Siejemy krzyżowo: połowę idąc wzdłuż terenu, połowę - w poprzek, ręcznie (gdy teren jest mały) bądź za pomocą siewnika do nasion i nawozów, który zapewni szybki i równomierny siew. Następnie nasiona przysypujemy maksimum 2-centymetrową warstwą przesianej ziemi kompostowej lub mieszamy je grabiami z wierzchnią warstwą gleby.

Przed wysianiem nasion bądź ułożeniem płatów darni, podłoże pod trawnik należy wyrównać i dokładnie zwałować

• Wałowanie

Bardzo ważny zabieg - ma na celu dociśnięcie nasion do ziemi, dzięki czemu łatwiej będą pobierać wodę z podłoża. Wałowanie zapobiegnie także wywiewaniu nasion przez wiatr i wymywaniu ich przez deszcz.

• Podlewanie

Tylko rozproszonym strumieniem wody, tak by nie wypłukać nasion.

• Kiedy można użytkować?

Nasiona kiełkują mniej więcej po 2 tygodniach, pod warunkiem że trawnik jest w tym czasie podlewany (bez podlewania kiełkowanie może się znacznie opóźnić, a część nasion - obumrzeć). Po wykiełkowaniu trawy nie powinno się na nią wchodzić aż do pierwszego koszenia. Na gęstą murawę odporną na deptanie trzeba czekać kilka miesięcy i w tym czasie kosić ją dwa razy w tygodniu.

• Pierwsze koszenie

Inauguracja koszenia następuje po osiągnięciu przez siewki 10 cm. Nóż kosiarki powinien być bardzo ostry, bo będzie wyrywał siewki. Zaleca się wałowanie młodego trawnika przed koszeniem. Kosimy dopiero następnego dnia po wałowaniu. Skracamy tylko wierzchołki traw.

• Zakup materiału

Do obsiania powierzchni 100 m2 potrzeba 2-3 kg nasion, ale że część z nich zwykle wyjedzą ptaki, warto kupić około 10% więcej nasion, aby był zapas na dosiewanie trawy w pustych miejscach. Jeśli trawnik zakładamy na małej powierzchni, obsiany teren można zabezpieczyć siatką, którą rozwiesza się ok. 10 cm nad ziemią, jeśli jednak powierzchnia jest duża - lepiej gęściej posiać trawę (4-5 kg nasion na 100 m2).

TRAWNIK Z SIEWU

Siew jest tradycyjną metodą zakładania trawnika. W zależności od lokalizacji trawnika (stopnia zacienienia) oraz jego przeznaczenia użytkowego (sportowy, rekreacyjny, reprezentacyjny) wyróżniamy kilka mieszanek gatunków traw. Norma wysiewu wynosi 2-3 kg na 100 m2. Przy wyższej normie możemy oczekiwać szybszego wzrostu trawnika. Siew wykonujemy ręcznie lub mechanicznie.

Etapy zakładania trawnika z siewu:

1. przygotowanie podłoża

2. siew nasion

3. przykrycie nasion warstwą ok. 1cm ziemi urodzajnej lub podłoża trawnikowego i wmieszanie ich w tę warstwę

4. przykrycie nasion warstwą rozdrobnionego torfu (warstwa ok. 0,5cm)

5. wałowanie

6. podlewanie przez ok. 2-3 tygodnie

Powstały w ten sposób trawnik ma swoje wady, jak i zalety. Do wad trawnika z siewu należą niewątpliwie:

1. długotrwałe i pracochłonne oczekiwanie na efekt końcowy

2. przez pierwsze miesiące po założeniu źdźbła trawy są delikatne i podatne na uszkodzenia mechaniczne, wywołane przez patogeny oraz okresy suszy

3. nierównomierny wzrost i zagęszczenie trawnika, co należy w późniejszym czasie uzupełnić dodatkowym siewem

4. ograniczone pory zakładania trawnika z siewu (najlepszy czas to 15.IV - 15.V oraz 15.VIII - 30.IX choć przy stosowaniu regularnego podlewania w okresie suszy można zakładać trawnik przez cały okres wegetacyjny - byle nie późną jesienią, gdyż trawnik może zima przemarznąć)

5. świeżo przygotowana i użyźniona gleba jest idealnym środowiskiem dla wyrastania chwastów

Zalety:

1. koszt założenia trawnika z siewu jest dużo tańszy niż koszt założenia trawnika z rolki

2. łatwość wykonania

3. trawnik ukorzenia się i wiąże bezpośrednio z miejscowym podłożem

33. Podaj zalety i wady zakładania trawnika metoda darniowania.

Darniowanie polega na rozkładaniu gotowej darni w postaci pasów lub płatów (np. trawnik z rolki), układając pasy zgodnie z kierunkiem świata (taki sam jak na plantacji trawy). Ta metoda jest bardzo atrakcyjnym sposobem zakładania trawnika, w dużej mierze oszczędzającym nasz czas i energię. Jest to podstawowa zaleta darniowania i usprawiedliwienie tego niemałego wydatku. Taki sposób powstawania trawnika ma też kilka istotnych wad: największą z nich jest wysoka cena gotowej darni.

34. W jakich warunkach ma największe zastosowanie zakładanie nawierzchni trawiastych metodą hydroobsiewu.

Technika zakładania trawników oparta na wymieszaniu a następnie równomiernym rozprowadzeniu specjalnej mieszanki (nasiona, woda, mulcz celulozowy, nawozy, biostymulatory) na wybranym terenie, za pomocą hydrosiewnika. Trawa zasiana w ten sposób rozwija się na niemal każdej nawierzchni dzięki mulczowi celulozowemu - bazie surowcowej pozwalającej trawie na stabilny wzrost.

Zalety:

Szybkość wzrostu roślin

Mulcz, nawozy oraz biostymulatory tworzą dla trawy idealne środowisko dla rozwoju w miejscu wysiania trawy, dzięki czemu efekt „trawiastego dywanu” powinniśmy otrzymać w 3-4 tygodnie

Koszt

Jest to relatywnie najtańsza metoda zakładania trawników na dużych powierzchniach i terenach pochyłych. Przy użyciu hydrosiewu omijamy koszty przywozu czarnoziemu bądź humusu. Hydrosiew możemy wykonać nawet nawet na całkowicie jałowym piasku.

Szybkość wykonania

Metoda hydrosiewu umożliwia szybsze założenie murawy niż w przypadku tradycyjnego siewu. Dzięki tej metodzie w ciągu jednego dnia można wykonać nawet kilka/kilkanaście tysięcy metrów kwadratowych.

Zapobieganie erozji gruntów

Mulcz celulozowy z dodatkiem odpowiednich nawozów i biostymulatorów chroni podłoże przed erozją tworząc swego rodzaju powłokę ochronną. Dzięki temu hydrosiew jest idealnym rozwiązaniem w przypadku zadarniania skarp, rowów czy pasów drogowych..

Akceptacja nasion do każdej gleby

Rozwój trawy od początku toczy się w tych samych warunkach, a dodatkowo wspomagany jest przez nawozy znajdujące się w mulczu celulozowym. Gwarantuje to przyjęcie się trawy na danym podłożu.

• duże powierzchnie

• stabilizacja terenów trudnych,

• rekultywacja gruntów, stromych hałd, skarp

• jest to najszybsza metoda zazieleniania dużych powierzchni.

Metoda ta polega na hydromechanicznym nanoszeniu na powierzchnię gruntu mieszaniny.

Mieszanina hydroobsiewu powinna zawierać 3 grupy roślin: rośliny ochronne, rośliny darniotwórcze, rośliny domieszkowe. Najlepszą rośliną ochronną jest gorczyca biała, nostrzyk biały (gatunki rozłogowe)




Zalety:

-skutecznie chorni skarpę przed erozją,

- nie wymaga przygotowania gruntu specjalnego

- metoda bardzo skuteczna i najtańsza przy dużych powierzchniach

Wady:

- może być stosowana tylk na duże powierzchnie




Jest to metoda za pomocą której nasiona traw lub kwiatów, nawozy, biostymulanty, mulcz celulozowy i inne dodatki są wymieszane z wodą w specjalnym urządzeniu (hydrosiewniku) a następnie w łatwy sposób są rozpylane na glebę za pomocą specjalnej hydropompy zakończonej działkiem wodnym lub elastycznym wężem.

35. Scharakteryzuj metodę zakładania trawnika z zastosowaniem biowłókniny.

Biowłókniny z nasionami trawy są najtańszym sposobem zakładania trawników. Dzięki nim można samodzielnie założyć trawnik o wysokiej jakości. Biowłóknina jest neutralna dla środowiska, w ciągu 2 lat ulega rozkładowi. Wykorzystuje się ją do zakładania/rekultywacji trawników.

Zaletami w wykorzystaniu w architekturze zieleni oprócz ochrony przed chwastami, jest stabilizacji gruntu, odstraszanie kretów (które nie mogą się przebić na powierzchnię), zapobiega również wydobywaniu nasion przez ptaki.

Biowłókniny zalecane są do stabilizacji i skarp drogowych, wałów przeciwpowodziowych, brzegów akwenów wodnych. Drugą funkcją jest zazielenianie. Po kilkunastu dniach wiąże się z glebą za pomocą korzeni tworząc jednolitą zazielenioną strukturę.




Zastosowanie biowłóknin:

• stabilizacja wałów przeciwpowodziowych, rowów melioracyjnych

• zazielenienie poboczy dróg i autostrad

• rekultywacja hałd pokopalnianych

• zakładanie trawników w architekturze miejskiej (parki, skwery)

• ogrody przydomowe

Podstawowe zalety:

• ochrona stabilizowanych terenów przed erozją wodną i wietrzną

• tłumi chwasty

• posiada wyższą skuteczność w porównaniu do metody obsiewu

• eliminuje zjawisko pylenia ze składowisk odpadów przemysłowych

• możliwość dokończenia prac ziemnych o każdej porze roku.

• magazynowanie produktów do kilku miesięcy bez konieczności pielęgnacji

• ekonomia




Ważnym elementem są czynniki ekonomiczne przemawiające za korzystaniem z biowłóknin. Sprawna organizacja prac, łatwy i tańszy transport, ułatwiona możliwość dostępu do trudnych terenów.

Parametry techniczne: masa - 150-250 g/m, wytrzymałość - do 40 daN, wodochłonność - do 800% dla runa ze 100% bawełny.

36. Scharakteryzuj zabieg pielęgnacyjny na trawnikach typu aeracja.

Na trawnikach intensywnie eksploatowanych aeracja jest ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym. Wykonuje się ją maszynami do napowietrzania, zwanymi aeratorami, o wielorakich rozwiązaniach konstrukcyjnych. Pod wpływem aeracji masa korzeni traw wyraźnie się zwiększa, a darń trawnika wyrównuje się. Systematyczna aeracja przyczynia się do obniżenia strat wynikających z nadmiernego wyparowywania wody, efektywniejszego działania nawozów, podniesienia średniej temperatury gleby w strefie korzeniowej, zwiększenia elastyczności trawnika oraz zwiększenia zdolności regeneracyjnych. Trawniki, które w warstwie nośnej zawierają dużo części spławialnych i często są eksploatowane (deptane), wymagają 1-2-krotnego napowietrzania w ciągu roku. Aeracji nie należy wykonywać, gdy gleba jest za wilgotna. Po doprowadzeniu gleby do właściwej wilgotności trawnik należy skosić do wysokości 3 cm i skoszoną trawę usunąć. W zależności od rodzaju aeratora, aerację wykonuje się w jednym kierunku lub powtarza się ją w poprzek poprzedniego kierunku jazdy.

W zależności od rodzaju podłoża stosuje się:

• rzędy otworów w odstępie około 15 cm (120-130 otworów/m²) w przypadku podłoża luźniejszego,

• odstęp 10 cm tj. 180-200 otworów/m² dla podłoża cięższego.

Zależnie od stanu trawnika i rodzaju gleby stosuje się:

• aerację wgłębną - polega na wykonaniu otworów na min. 8 cm głębokości. Stosowane zazwyczaj na trawnikach w których widoczne jest nadmierne zagęszczenie podłoża.

• aerację powierzchniową - (płytkie napowietrzanie) polega na wykonaniu otworów do głębokości około 2-3 cm przy pomocy aeratorów mechanicznych lub ręcznych.

Jeżeli chce się uzyskać trawnik o większej elastyczności, to wyrzucone korki ziemi z darnią należy wygrabić i usunąć z trawnika. W celu zwiększenia przepuszczalności podłoża, na powierzchni trawnika trzeba rozsypać piasek. W warunkach klimatycznych Europy Środkowej najodpowiedniejszym okresem aeracji jest lipiec oraz wczesna jesień.

37. Scharakteryzuj zabieg pielęgnacyjny na trawnikach typu wertykulacja.

Zabieg pielęgnacyjny wykonywany na trawnikach ozdobnych i sportowych, polegający na pionowym cięciu darni. Płytkie pionowe cięcie trawnika ma na celu częściowe usunięcie próchnicy powierzchniowej, stworzenie lepszych warunków dla dopływu powietrza, wody i składników pokarmowych do strefy korzeniowej, przygotowanie trawnika do piaskowania, stworzenie korzystniejszych warunków dla przeprowadzenia podsiewu oraz przerzedzenie zbyt gęstego podsiewu. Do wykonania głębokiego pionowego cięcia konieczne są wertykulatory o mocniejszej konstrukcji, ponieważ ich zadaniem będzie dotarcie do głębszych warstw darni. Stosując głęboką wertykulację osiąga się dodatkowo zwiększenie elastyczności trawnika oraz zwiększenie przepuszczalności gleby zagęszczonej w dolnych warstwach. Ponadto penetracja noży do głębokości 5 - 7 cm spełnia podobną rolę jak aeracja.

Wertykulację przeprowadza się przede wszystkim wczesną wiosną (pora kwitnienia forsycji - marzec/kwiecień), po pierwszym koszeniu oraz jesienią (sierpień/wrzesień) na w miarę suchym podłożu. Zabieg przeprowadza się na trawniku co najmniej 2-letnim, wcześniej przeprowadzony mógłby uszkodzić młode pędy traw.

Przed wykonaniem wertykulacji należy oczyścić trawnik z gałęzi, kamieni i innych rzeczy które mogą uszkodzić wertykulator oraz skosić trawnik na wysokość ok. 2,5 - 3 cm. Najlepszy efekt otrzymuje się wykonując wertykulację wzdłuż i wszerz (tzw. szachownica). Po wertykulacji trawnik należy dokładnie oczyścić i zgrabić wszystkie pozostałości obumarłych, zwertykulowanych części roślin (sucha trawa, mech itp.), dosiać trawę w miejscach ubytków oraz rozsypać równomiernie nawóz na całej powierzchni trawnika. W celu rozluźnienia gleby i nadania jej odpowiedniej przepustowości, powierzchnię trawnika można posypać mieszaniną torfu z piaskiem, która będzie stanowiła również ochronę korzeni i świeżo wysianych nasion trawy. Po zabiegu należy pamiętać o regularnym nawadnianiu podłoża.

38. Scharakteryzuj zabieg pielęgnacyjny na trawnikach typu nawadnianie.

W okresie suszy, nie należy chodzić po trawniku, gdyż trawa jest wówczas sucha, łamliwa oraz podatna na połamanie. Jeśli trawnik wymaga obcięcia, nie wolno kosić krócej niż 50mm i nie powinno kosić się go ponownie nawet, jeśli widać, że nieco odrósł. Najlepiej 1 raz w tygodniu lub rzadziej.

Nowo posiany lub rozłożony trawnik, należy nawadniać dwa razy dziennie, aby w glebie było wystarczająco dużo wody, żeby trawa mogła się zakorzeniać. Już po trzecim koszeniu oraz zakorzeniony już trawnik, nawadnia się tyle ile w danym momencie potrzebuje, najlepiej rano. Zwykle należy podlewać 2 razy w tygodniu, a jeżeli temperatura osiąga więcej niż 30 stopni, nawadnia nawet 3 razy w tygodniu. Za każdym razem należy dostarczyć trawnikowi nie mniej niż 10 mm opadu wody (1 m3 na każde 100 m2/1 ar). Jeżeli trawnik rośnie na lekkiej lub piaszczystej glebie musi otrzymać minimum 15 mm opadu przy każdym podlewaniu. Jeżeli na trawniku występuje warstwa filcu - strzechy, należy zwiększyć ilość ilość opadu nawet do 20 mm jednorazowo lub/i natychmiast wykonać Aerację i Wertykulację Trawnika .

• Nawadnianie ręczne

Ta metoda jest wystarczająca na trawnikach do 50 m2. Jednorazowy czas podlewania takiego trawnika "z węża" to ok. 15-20 minut, jednak stosowanie tej metody nawadniania nie powoduje dobrych rezultatów - nie zalecane. Ta metoda sprawdza się TYLKO do podlewania nowo zasianych trawników lub trawników po dosiewie nasion - służy do wpłukania nasion w szczeliny po wertykulacji lub aeracji.

• Zraszacze.

Ilość w litrach na m2 jednorazowego nawodnienia to: 10 - 15 litrów wody na 1 m2 Trawnika, czyli 1 - 1,5 m3 na każde 100 m2/ 1 ar.

• Automatyczny System Nawadniania.

Kluczem do pięknego i gęstego trawnika jest POPRAWNE nawadnianie, a nie "tylko" nawadnianie. Prawidłowe ustawienie wymaga wiedzy jak duży obszar pokrywa każda sekcja. W większości przypadków, nastawia się po 20-30 minut na każdą sekcję.

39. Scharakteryzuj zabieg pielęgnacyjny na trawnikach typu piaskowanie.

Niezbędny zabieg ba trawnikach silnie eksploatowanych, polega na zasypywaniu drobnym piaskiem otworów i nacięć darni po aeracji i wertykulacji. Ma na celu:

- rozluźnienie wierzchniej warstwy gleby

- zwiększenie pojemności wodnej i przepuszczalności gleby

- wyrównanie i poprawę elastyczności nawierzchni

- powstawanie nowych korzeni, rozłogów i pędów

40. Scharakteryzuj zabieg pielęgnacyjny na trawnikach typu koszenie.

Częstotliwość koszenia jest zależna od wysokości murawy, gatunku, odmiany, tempa odrastania, a także warunków pogodowych i poziomu nawożenia. Koszenie pobudza trawę do intensywnego krzewienia, a także wyrównuje powierzchnię oraz ogranicza wzrost chwastów. Częste przeprowadzanie zabiegu spłyca system korzeniowy i powoduje szybkie wyczerpywanie składników pokarmowych. Największa częstotliwość koszenia przypada na V oraz VI. Zaleca się koszenie 2 - 3 razy w tygodniu, a jesienią jeden raz w tygodniu. Trawę należy skracać o 1/3 długości liścia (na ok. 2,5 cm - 3,5 cm w przypadku boisk sportowych).. Liczba koszeń w roku wynosi od 35 - 140. Zabieg należy wykonywać ostrymi nożami, zapobiega to szarpaniu trawy, tym samym jej ranieniu. Na rynku dostępne są dwa rodzaje kosiarek - rotacyjne oraz bębnowe. Zaleca się używanie kosiarek bębnowych, ponieważ sposób działania wrzecion powoduje minimalne rany. Pierwsze i drugie koszenie gsy rosliny maja 8-10 cm - tr. Sportowe i dywanowe, 10-15 cm tr. Ozdobne, parkowe i rekreacyjne. W dalszym ok. weg. Wys. koszenia zalezy od sposobu uzytkowania. Trwaniki Park - 6 cm, Rekreacyjne 4 cm, rugby 2-3 cm, hokej i tenis - 0,5-1,5 cm. Ostatnie koszenie wykonac do konca pazdziernika na wys. 3 cm (aby rosliny zdazyly zmagazynowac skl. pokarmowe na zime).

41. Scharakteryzuj zabieg pielęgnacyjny na trawnikach typu wałowanie.

Zabieg ten dociska trawę podniesioną przez mróz w okresie zimowym przez kolejne zarażanie i rozmarzanie ziemi i wyrównuje powierzchnię trawnika. Zasadniczym wskazanym terminem wałowania trawników jest wczesna wiosna. Celem tego wałowania wiosennego jest dociśnięcie gleby do korzeni po okresie zimowym, spowodowanym kolejnym zamarzaniem i rozmrożeniem ziemi. Tylko w tym przypadku wałowanie trawników może być uzasadnione i nie przynosi ono ujemnych skutków dla prawidłowego rozwoju roślin. Czynność tą wykonać, gdy gleba nie jest zbyt mokra i sucha (dobra plastyczność). Każde wałowanie w innym terminie, obojętnie jaki skład fizyczny posiadać będzie gleba, powodować będzie niszczenie struktury warstwy nośnej, polegającej na zniszczeniu przepuszczalności i wypieraniu powietrza. Największe ujemne działanie może wyrządzić na trawnikach wysiewanych na glebie o wysokiej zawartości części spławialnych (gliniastych) powyżej 12%. Większa zawartość piasku (części szkieletowych) w warstwie nośnej pozwala swobodniej stosować wałowanie. Wały gładkie całą swoją powierzchnią dociskają glebę zagęszczając ją. Aby ten ujemny proces częściowo zmniejszyć przy jednoczesnym uzyskaniu efektu wyrównania powierzchni trawnika zaleca się stosowanie wału kołkowego. Użycie takiego wału pozwala na zmniejszenie skutków niszczenia na całej powierzchni struktury gleby. Masa wału musi być zawsze dostosowana do plastyczności gleby, a miernikiem właściwego doboru masy jest osiadanie trawnika podczas przejazdu wału na głębokości 10-15 mm. Wałować na krzyż, nie wykonywać nagłych nawrotów na trawniku. Efekt trawnika "w pasy" uzyskujemy poprzez wałowanie (szczotkowanie) raz w jedną, raz w drugą stronę. Takie trawniki są na stadionach piłkarskich.

42. Wymień wymagania stawiane trawom gazonowym.




• Szybkie, równomierne wschody nasion

• Szybki rozwój i zdolność do krzewienia się w roku siewu

• Długi okres wegetacyjny

• Powolny, systematyczny odrost po koszeniu

• Zimotrwałość, zimozieloność

• Mała wrażliwość na przymrozki

• Odporność na suszę, zacienienie, choroby i szkodniki

• Dobre efekty wizualne - wysokie walory dekoracyjne

• Odporność na deptanie i ścieranie

• Wytrzymałość na zanieczyszczenia stałe (pyły) i chemiczne




44. Wymień podstawowe gatunki traw gazonowych powszechnie stosowanych do zakładania trawników.




• Lolium perenne Życica trwała

• Poa pratensis Wiechlina łąkowa

• Agrostis capillaris Mietlica pospolia

• Festuca ovina Kostrzewa owcza

• Festuca rubra fallax Kostrzewa czerwona kępowa

• Festuca rubra genuina Kostrzewa czerwona rozłogowa




45. Scharakteryzuj w kategorii zalet i wad cechy użytkowe życicy trwałej (Lolium perenne L.).

Zalety	Wady
Szybkie tempo wzrostu Szeroka blaszka liścowa Duża wytrzymałość na częste koszenie Duża wytrzymałość na intensywne użytkowanie	Mała odporność na suszę Wrażliwa na bezśnieżne zimy i przymrozki Słabe krzewienie

46. Scharakteryzuj w kategorii zalet i wad cechy użytkowe wiechliny łąkowej (Poa pratensis L.).

Zalety	Wady
Szeroka blaszka liściowa Duża wytrzymałość na intensywne użytkowanie Luźnokępowy pokrój, tworzy liczne rozłogi - idealna do regeneracji ubytków w murawie Odporna na mrozy i susze Intensywnie zielony kolor Wcześnie rozpoczyna wegetację Długowieczna	Wolne tempo wzrostu Mała odporność na zacienienie Nie nadaje się na gleby podmokłe i wapienne

47. Scharakteryzuj w kategorii zalet i wad cechy użytkowe mietlicy pospolitej (Agrostis capillaris L.).

Zalety	Wady
Tworzy równomierną darń Małe wymagania siedliskowe Odporna na niskie koszenie Odporna na suszę i niskie pH	Wąskie, delikatne blaszki liściowe Na tereny mało użytkowane Wolno rozwija się po wschodach Wolny wzrost

48. Scharakteryzuj w kategorii zalet i wad cechy użytkowe kostrzewy owczej (Festuca ovina L. sensu lato).

Zalety	Wady
Mocne, wąskie liście Odporna na niskie pH, suszę, mrozy Rozbudowany system korzeniowy Nadaje się na skarpy i miejsca suche Znosi niskie koszenie	Wolne tempo wzrostu Gleby suche i piaszczyste

49. Scharakteryzuj w kategorii zalet i wad cechy użytkowe kostrzewy czerwonej rozłogowej (Festuca rubra genuina Hack.).

Zalety	Wady
Duża ilość pędów wegetatywnych Tworzy rozłogi i gęstą darń Znosi niskie i częste koszenie Duża odporność na udeptywanie i intensywne użytkowanie Odporna na niskie temperatury Dobrze znosi zacienienie Niskie wymagania wodne i pokarmowe Silny system korzeniowy Zimotrwała	Wolne tempo wzrostu Delikatne blaszki liściowe

50. Wymień 3 gatunki traw gazonowych zaliczane sa do gatunków uzupełniających, na co należy zwrócić szczególną uwagę przy zastosowaniu takich gatunków

Gatunki uzupełniające to m.in. Agrostis canina, Festuca ovina, Festuca heterophylla, Agrostis stolonifera, Agrostis gigantea. To co należy brać pod uwagę wynikia z biologii danego gatunku więc trzeba coś o nich poczytać. Niektóre z nich maja strukturę kępową więc na nawierzchniach sportowych nie można z nimi przesadzać. Niektóre są konkurencyjne inne nie, trzeba wziąć pod uwagę warunki siedliskowe i wymagania co do nich, żeby nie było tak, że potem nam trawa wypadnie albo zostanie na nawierzchni tylko gatunek uzupełniający… itp. Itd.

51. Sportowe wykorzystanie traw gazonowych.




• Stadiony oplimpijskie (rzut oszczepem, rzut dyskiem, pchnięcie kulą…)

• Murawy piłkarskie

• Korty tenisowe

• Parkour'y

• Hokej na trawie

• Narciarstwo na trawie

• Piłka ręczna na trawie

• Polo

• Lotnictwo




Gatunki i odmiany stosowane na trawniki sportowe powinny charakteryzować się wysoką odpornością na deptanie i rozrywanie w trakcie użytkowania oraz zdolnością do szybkiej regeneracji. Ponadto powinny odznaczać się małą podatnością na choroby, sporą odpornością na suszę, szybkim tempem wzrostu i krzewienia, długim okresem wegetacji, odpornością na niskie temperatury.

• Murawa powinna być dostosowana do danej dyscypliny sportowej, aby jak najlepiej spełniała swoje zadanie.

• Powinna gwarantować bezpieczeństwo gry, dlatego musi ona być odpowiednio ukorzeniona i stabilizować podłoże.

• Zaleca się, aby była gęsta, jednorodna a także wykazywała następujące cechy:

• odbojność - przyjmowanie uderzeń bez zniszczeń, (zmniejsza ryzyko kontuzji),

• sprężystość - zdolność murawy do powrotu do poprzedniego stanu po ustąpieniu czynnika deformującego (wpływa na bezpieczeństwo, optymalne warunki do odbijania, toczenia, prowadzenia piłki),

• odporność na ścieranie,

• szybka regeneracja po doznanych urazach,

• zdolność do utrzymywania piłki w linii prostej,

• sztywność - odporność liści traw na ściskanie np. do prowadzenia strategii podczas gry w piłkę nożną zawodnicy potrzebują murawy elastycznej, dobrze zakorzenionej, z wytrzymałością uderzenia bez jej uszkodzenia. Taką zdolność murawy nazywamy odbojnością. Cecha ta wpływa na kierunek, toczenie, trajektorie podawanej piłki.

• Naturalna murawa musi zapewniać sportowcom powierzchnię idealną tak, aby bezpośredni z nią kontakt nie kończył się zranieniem lub kontuzją. Urazy na boiskach związane są z miękkością i sprężystością nawierzchni. Poza funkcjami odpowiadającymi za poprawność rozgrywek sportowych na boisku, trawa pełni również funkcję wypoczynkową, stwarza relaksujące i spokojne środowisko

Do obsiewu stadionów i boisk sportowych używa się następujących gatunków:




• Agrostis capillaris, Mietlica pospolita

• Agrostis canina, Mietlica psia

• Festuca heterophylla, Kostrzewa różnolistna

• Festuca ovina, Kostrzewa owcza

• Festuca rubra L. ssp. rubra., Kostrzewa czerwona rozłogowa

• Festuca rubra L. ssp. communata L., Kostrzewa czerwona kępowa

• Lolium perenne L., Życica trwała, Rajgras angielski

• Poa pratensis L., Wiechlina łąkowa




Z wyżej wymienionych gatunków najczęściej stosowanymi do zakładania muraw sportowych są Lolium perenne, Poa pratensis oraz Festuca rubra.




Trawniki golfowe podzielone są na części:

• Tee- obszar, z którego wybija się pileczki, silnie narazony na uszkodzenia mechaniczne

Skład traw gazonowych: wiechlina łąkowa (60%), zycica trwała (30%), kostrzewa czerwona (10%)

• Green- mieszanki traw którym stawia się wysokie wymagania. Darń zwarta, o szybkiej zdolności regeneracji, narażona na silne wydeptywanie

Skład traw gazonowych: kostrzewa czerwona (70-90%), mietlica posp. (10-30%)

• Fairway- murawa zwarta mało podatna na choroby i filcowanie się, składająca się z gatunków o małej intensywności odsratania

Skład traw gazonowych: kostrzewa czerw. (30%), wiechlina łąkowa (30%), kostrzewa czerw. Rozłogowa (20%), zycica trwała (20%)

• Rough- często deptana. Powinna szybko się krzewić i wolno odrastać

Skład traw gazonowych: kostrzewa owcza (30%), kostrzewa czerwona kępowa (30%), wiechlina łąkowa (10%), mietlica posp. (5%), zycica trwala (5%)






Trawniki sportowe

• najczescniej ekspolatowane trawniki

• wymagaja odp. Lokalizacji i rozmieszczenie zaleznie od dyscypliny sportowe

• niska, zwarta i elastyczna darn

• zapewniaja bezpieczne i swobodne poruszanie się gracza

• korztystne war. do odbijania toczenia i prowadzenia pilki bez względu na war. atmos.

• Podst. Gat: p.pratensis, f. ruba i l. perenne

• Odporne na deptanie, rozrywanie scieranie i szybko sie regenrujace

Trawniki golfowe

• Obszary kilkudziescio ha przeznaczoen do gry w golfa

• Gat. Odporne na scieranie deptanie i szybko regenr.

Tenis - korty klasy mistrzowskiej i korty przydomowe

• Klasa mistrzowska: 100% Agrostis stolonifera - odorpna na czeste i niskie koszenie, toleruje stanowiska wilgotne, odprona na deptanie,

• Korty przydomowe: zycica trawa (50%), k. cz. polrozlogowa i kepowa (15%) i wiechlina lakowa (20%






52. Trawy gazonowe wysiewane na techniczne tereny trawiaste.

Gatunki traw najlepiej spełniające swoją funkcję przy obsiewach na wałach przeciwpowodziowych i skarpach zbiorników retencyjnych:

-życica trwała Lolium perenne 50%

- kostrzewa czerwona Festuca rubra 30%

- wiechlina łąkowa Poa pratensis 20%

53. Metody renowacji nawierzchni trawnikowych.

Odnawianie nawiezrchni można podzielić na trzy grupy: zabiegi pielęgnacyjne, częściowa wymiana darni, całkowita wymiana darni.




• METODY RENOWACJI NAWIERZCHNI TRAWISATYCH (gł. muraw)

• ODNOWIENIE

• SKARYFIKACJA

• WERTYKULACJA

• PIASKOWANIE

• AERACJA

• FREZOWANIE

• DRENAŻ PŁYTKI

• SIEWY WGŁĘBNE (PERFORACYJNY, SZCZELINOWY)

• SIEWY POWIERZCHNIOWE (HYDROSIEW, RZUTOWY)

• DOSIEW PUNKTOWY

• OPRYSKI OCHRONNE

• NAWOŻENIE

• KOSZENIE

• PODLEWANIE

• WŁÓKOWANIE

• WAŁOWANIE (WALCOWANIE)

• CAŁKOWITA WYMIANA

• DARNIOWANIE

• PEŁNY OBSIEW






1. Odchwaszczanie

2. Koszenie

3. Zrywanie filcu

4. Wertykulacja

5. Aeracja

6. Odkurzanie

7. Nawożenie

8. Piaskowanie

9. Szczotkowanie

10. Podsiew

11. Nawadnianie




Skaryfikacja

Zabieg służący do usuwania filcu przy pomocy skaryfikatora. Ogranicza przebieg procesów gnilnych, zachodzących w wierzchniej części trawnika. Po wykonaniu skaryfikacji poprawia się wymiana gazów w podłożu, woda i nawozy mogą swobodnie przenikać w głąb gleby (wzmocnienie systemu korzeniowego). Zabieg wykonuje się wczesną wiosną.

Wertykulacja.

Wertykulację po raz pierwszy przeprowadza się wiosną, następnie wczesną jesienią. Polega na cięciu darni do głębokości 2 cm - 3 cm rzy pomocy wertykulatorów mechanicznych, bądź ręcznych (w przypadku małych powierzchni). Celem wertykulacji jest usunięcie filcu, stworzenie dobrych warunków powietrznych i wodnych, ułatwienie dopływu składników pokarmowych do strefy korzeniowej. Zabieg stwarza korzystniejsze warunki do przeprowadzenia podsiewu oraz może przerzedzać zbyt gęsty podsiew. Działa powierzchniowo, w związku z czym zwiększa przepuszczalność, spulchnienia oraz napowietrza tylko w wierzchniej warstwie gleby.

Istnieje możliwość wykonania oprysku środkiem TC5 w celu usunięcia filcu. Środek uaktywnia reakcję chemiczną w podłożu, w trakcie której uwalniany jest tlen. Jego zwiększona ilość powoduje aktywację życia biologicznego tym samym powoduje intensywniejszy rozkład filcu (przemiana w warstwę humusową). Podczas procesu uwalniania jest duża ilość dwutlenku węgla, co wpływa korzystnie na fotosyntezę.

Koszenie

Częstotliwość koszenia jest zależna od wysokości murawy, gatunku, odmiany, tempa odrastania, a także warunków pogodowych i poziomu nawożenia. Koszenie pobudza trawę do intensywnego krzewienia, a także wyrównuje powierzchnię oraz ogranicza wzrost chwastów. Częste przeprowadzanie zabiegu spłyca system korzeniowy i powoduje szybkie wyczerpywanie składników pokarmowych. Największa częstotliwość koszenia przypada na V oraz VI. Zaleca się koszenie 2 - 3 razy w tygodniu, a jesienią jeden raz w tygodniu. Trawę należy skracać o 1/3 długości liścia (na ok. 2,5 cm - 3,5 cm w przypadku boisk sportowych).. Liczba koszeń w roku wynosi od 35 - 140. Zabieg należy wykonywać ostrymi nożami, zapobiega to szarpaniu trawy, tym samym jej ranieniu. Na rynku dostępne są dwa rodzaje kosiarek - rotacyjne oraz bębnowe. Zaleca się używanie kosiarek bębnowych, ponieważ sposób działania wrzecion powoduje minimalne rany. Pierwsze i drugie koszenie gsy rosliny maja 8-10 cm - tr. Sportowe i dywanowe, 10-15 cm tr. Ozdobne, parkowe i rekreacyjne. W dalszym ok. weg. Wys. koszenia zalezy od sposobu uzytkowania. Trwaniki Park - 6 cm, Rekreacyjne 4 cm, rugby 2-3 cm, hokej i tenis - 0,5-1,5 cm. Ostatnie koszenie wykonac do konca pazdziernika na wys. 3 cm (aby rosliny zdazyly zmagazynowac skl. pokarmowe na zime).

Nawożenie

Od nawożenia zależy szybkość wzrostu, zdrowotność trawy, jej wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne, zmienne warunki atmosferyczne. Jest wiele czynników wpływających na przyswajalność składników mineralnych tj. odczyn gleby, proces mineralizacji substancji organicznej w glebie, sorpcja biologiczna i chemiczna, wypłukiwanie składników mineralnych z gleb.

Aby prawidłowo dokarmić trawnik wciągu cyklu wegetacyjnego należy ustalić zalecenia nawozowe na podstawie metod analitycznych.

Azot wpływa na wzrost, rozwój roślin a także nadaje murawie żywo zieloną barwę. Nawożenie fosforem poprawia funkcjonowanie trawy oraz powoduje lepsze wykorzystywanie składników pokarmowych. Potas wpływa na wytrzymałość trawy w okresie stresu. Oprócz trzech wyżej wymienionych pierwiastków ważne są również inne: wapń, który wpływa nie tylko na rośliny, ale również na odczyn gleby; magnez (składnik chlorofilu); siarka, która wzmacnia odporność na choroby; żelazo (synteza chlorofilu i enzymów u traw); mangan, którego deficyt powoduje zanikanie korzeni bocznych, zwiększa wrażliwość traw na niskie temperatury; cynk (reguluje metabolizm cukrów); miedź (składnik enzymów); molibden (metabolizm azotu); bor (uczestniczy we wzroście, tworzy ściany); chlor (regulacja wody w komórkach).

Wg Ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. nawozy możemy podzielić następująco: mineralne (nieorganiczne) produkowane chemicznie, fizycznie lub przez przerób surowców mineralnych; nawozy naturalne (obornik, gnojówka, itp.); organiczne produkowane z substancji organicznej lub z jej mieszanin (np. kompost); organiczno-mineralne (mieszaniny nawozów mineralnych i organicznych). Na murawy piłkarskie nie zaleca się stosowania nawozów naturalnych, pozostałe mogą być używane, jako nawozy jedno- ( mocznik, saletra, superfosfat, siarczan potasowy) lub wieloskładnikowe (mieszanina nawozów jednoskładnikowych).

Nawozy można rozsiewać posypowo bądź przy pomocy opryskiwaczy podawać dolistnie. Substancje pyliste lub granulowane nawozi się posypowo. Nawożenie takie wykonuje się specjalnie przystosowanym siewnikiem (równomierne rozprowadzenie nawozu). Zabieg należy wykonać w dni pochmurne i niewietrzne. (Substancję należy rozprowadzić w poprzek, a następnie wzdłuż boiska piłkarskiego. Po skończeniu zabiegu, należy podlać boisko). Nawożenie dolistne daje szybsze efekty oraz powoduje bardziej równomierne rozmieszczenie składników. Ten sposób dostarcza składniki pokarmowe do trawy, która ma uszkodzony system korzeniowy, lub gdy odczyn gleby jest nieprawidłowy. Ważne jest, aby przeanalizować odczyn gleby oraz twardość wody.

Roczne zapotrzebowanie trawy na azot wynosi 200 kg - 300 kg N/ha. Zaleca się podzielenie nawożenia na 5 - 8 dawek w okresie wegetacji, brak nawożenia w październiku. 100 kg - 120 kg K2O/ha, przy czym roczną dawkę zaleca się podzielić na 2-3 terminy. Zapotrzebowanie na fosfor wynosi 100 kg - 110 kg P2O5/ha, zaleca się jednorazowe nawożenie w okresie wegetacji najlepiej późną jesienią. 30 kg - 40 kg MgO/ha należy nawozić jednorazowo.

Nawadnianie

Murawa sportowa - nawierzchnię można podlewać za pomocą przenośnych deszczowni lub węża, jednak są to metody, które nie zaspokajają w pełni potrzeb wodnych trawnika. Wymagają one dużych nakładów robocizny i nie zawsze gwarantują spodziewany efekt. Najczęściej stosowaną metodą nawadniania jest deszczowniany system automatyczny.

Dobowe zapotrzebowanie na wodę dla muraw sportowych założonych na żyznej glebie wynosi około 2,0 mm - 2,5 mm, na glebie przepuszczalnej (piaszczystej) 3 mm - 3,5 mm.

Zaleca się podlewanie raz w tygodniu, w dni upalne dwa razy w tygodniu, by woda przedostała się do głębiej położonych korzeni (7 cm - 10 cm w głąb profilu, 15 l - 30 l/m2). Codzienne podlewanie powoduje płytkie korzenienie się traw, darń staje się mniej odporna na uszkodzenia.

Na boiskach podgrzewanych jednorazowa dawka nawadniająca powinna wynosić 7,5 mm ( ok. 53,5 m3 wody do jednorazowego zwilżenia warstwy nośnej). Podczas pogody bezdeszczowej oraz warunków sprzyjających parowaniu, trawnik wymaga nawadniania, co 3 - 4 dni, w inne dni srednio 1-2 razy w tyg. Dzienne zapotrzebowanie pozostałych typow trawnika 0,5-3 l m-2.

Zabieg zaleca się wykonywać wczesnym rankiem bądź wieczorem. Podczas upalnego lata wczesnym rankiem, co ograniczy występowanie chorób roślin, m.in.: rizoktonioza traw, zgorzel fuzaryjny traw, zgorzel siewek traw.

Aeracja (napowietrzanie)

Celem zabiegu jest przerwanie ciągłości zbitej i nadmiernie zagęszczonej wierzchniej warstwy gleby. Dzięki temu poprawia się wymiana powietrza w glebie, efektywniejsze jest wnikanie wody i skuteczniejsze działanie nawozów. Wykonuje się aerację różnymi technikami i maszynami. Zabieg rozbija warstwy twardego gruntu, tworzy szczeliny, które umożliwiają cyrkulację wody, powietrza i składników pokarmowych. Wykonuje się go rurkami pustymi lub pełnymi o pionowym, do głębokości od 150 mm do 600 mm (na boiskach sportowych do 100 mm) i szybkości do 4.3 km/godz. Gęstość otworów zależy od typu gleby: na podłożach luźniejszych rzędy otworów powinny mieć odstęp około 15 cm (120 - 130 otworów/m2), na cięższych - 10 cm (180 - 200 otworów/m2). Następnie zasypuje się je podczas procesu piaskowania. W naszych warunkach klimatycznych najodpowiedniejszym okresem aeracji jest lipiec oraz wczesna jesień.

Spulchnianie rotacyjnym aeratorem wykonuje się za pomocą szybkoobrotowych ostrzy stalowych. Podczas zabiegu gleba jest przecinana z dużą prędkością, dzięki wytworzeniu fali uderzeniowej rozpulchnia się w kierunku poprzecznym do obrotów ostrza.

Napowietrzenie pobudza rośliny do rozwoju, zwiększa masę ich korzeni, murawa staje się bardziej elastyczna i odporna na deptanie, zwiększają się jej zdolności regeneracyjne. Systematyczna aeracja przyczynia się do obniżenia strat wynikających z nadmiernego wyparowywania wody, efektywniejszego działania nawozów, podniesienia średniej temperatury gleby w strefie korzeniowej.

Piaskowanie

Zabieg pozwalający na poprawienie stosunków powietrzno-wodnych. Ma on swoje zastosowanie w przypadku utraty przez warstwę nośną trawnika parametrów użytkowych (elastyczność, zbyt duża plastyczność, zbytnie nagromadzanie wody, itp.). Wpływa korzystnie na rozwój korzeni traw, gwarantuje lepsze ukorzenienie się - trawa bardziej odporna na deptanie oraz warunki atmosferyczne (np. susza, mróz, itp.). Wykonuje się go po zabiegu napowietrzania przy pomocy piaskarki, zasypując otwory. Do tego celu należy użyć piasku rzecznego płukanego o frakcji 0,2 mm - 1 mm, w ilości 25-80 ton jednorazowo na całe boisko (w zależności od potrzeb), o zawartości CaCO3 mniejszej niż 10% i pH równym 5,5 - 6,5, pozsoatłe nawierzchnie grubosc przyktycia jedna warstwa piasku nie wiecej niż 0,5 cm grubości, frakcja 0,5 - 1,2 mm, na 1m2 1,5-2 l piasku, sportowe 3l.

Zaleca się, aby przy rozsypywaniu piasek był suchy, by mógł być rozprowadzony równomiernie. Warstwa piasku w warunkach standardowego zabiegu powinna wynosić nie więcej niż 4 mm.

Do piasku stosowanego w zabiegu można dodać nawóz w postaci alg - wpływają one na pobudzenie rośliny do wytwarzania korzeni włoskowatych tym samym zapewnia lepsze wchłanianie wody oraz składników pokarmowych przez roślinę. Wykonujemy po 1 koszeniu, gdy gleba nie jest zbyt mokra i sucha.

Wałowanie

Zabieg pozwalający na utrzymanie zwartej jednorodnej runi, jednak powodujący zatracenie porowatości, w związku, z czym zaleca się stosowanie jak najrzadziej w okresie 8 - 10 razy w roku. Ma on na celu również dociśnięcie darni (korzeni) do gleby, wyrównanie powierzchni, zwiększenia podsiąku, przykrycie nasion po siewie (oraz zeszyt z nawierzchni trw.)

Włókowanie:

Zabieg mający na celu spulchnienie gleby. Wykonywany za pomocą włóki (narzędzie ciągnięte po powierzchni pola)

Dosiewanie

Zagęszczanie nawierzchni to zabieg wykonywany specjalistyczną maszyną, polegający na wsianiu nasion trawy w już istniejącą murawę na głębokość 1 cm - 2 cm. W siewie perforacyjnym nasiona wprowadzane są do otworów tworzonych przez elementy robocze siewnika, następnie przykrywane wałem umocowanym z tyłu maszyny.

Kolejnym sposobem jest dosiew szczelinowy. Talerze siewnika tworzą V-kształtne wcięcia, do których następnie wprowadzane są nasiona. Poza dosianiem siewnik nacina darń, co pobudza trawę do korzenienia.

Najkorzystniejszym terminem na podsiew jest okres od IV do V.

Dosiew punktowy: przeprowadzany w miejscach ubytków aby zachować pełną murawę, bez miejsc wydeptanych. Skutki zabiegu to poprawa składu botanicznego, zwiększenie wschodów, utrzymanie wilgotności i żyzności gleby - ma to związek z pozostawieniem starej darni w stanie nienaruszonym

Siewy powierzchniowe

HYDROSIEW - zabieg polegający na pokryciu mieszanką (wody, nasion traw, nawozów i substancji zabezpieczających przed erozją wodną i wietrzną) gleby,

przy pomocy hydropompy z działkiem wodnym. Mieszankę otrzymuje się z hydrosiewnika.

SIEW RZUTOWY - in. Ręczny, bardzo dobre efekty na małych powierzchniach. Dla ułatwienia nasiona można przysypać piaskiem.

Wymiana częściowa darni

W miejscach intensywnie użytkowanych (tj. pole bramkowe) dochodzi do zniszczenia murawy. Darń uszkodzoną należy usunąć przy pomocy wycinarki, na głębokość ok. 2 cm. Następnie glebę należy spulchnić, wyrównać. Na tak przygotowane miejsce należy „przeszczepić” nową darń pobraną z poletka, które powinno znajdować się w pobliżu boiska. Trawa służąca do wymiany musi mieć taki sam skład gatunkowy oraz rosnąć na takim samym podłożu jak trawa wymieniana. Po wyłożeniu fragmentów murawy należy ją zwałować oraz obficie podlać.

Frezowanie

Zabieg wykonywany przy użyciu frezarki. Polega na usunięciu (sfrezowaniu) 0,5 cm - 1 cm górnej warstwy murawy, ale jednocześnie pozostawiając warstwę korzenną w podłożu. Podczas zabiegu usuwane są nierówności płyty oraz chwasty płytko korzeniące się (zwłaszcza niepożądana na boiskach sportowych Poa annua). Zabieg poprawia przepuszczalność gleby. Po frezowaniu należy wykonać aerację, piaskowanie i dosiew. Zaleca się wykonanie frezowania co drugi okres wegetacyjny.

Drenaż płytki

Wykonanie kilkunastu centymetrowych nacięć w celu polepszenia warunków powietrzno-wodnych

Darniowanie:

W ostatnich latach coraz bardziej popularne. Wyróżniamy dwa rodzaje: trawa z rolki produkowana na folii i ta zasiana bezpośrednio do gruntu. Cykl produkcyjny trwa około 1 roku

Całkowita wymiana nawierzchni płyty boiska

W wyniku intensywnej eksploatacji naiwcrhni-murawy sportowej przy jednoczesnym całkowitym zaniedbaniu zabiegów pielęgnacyjnych dochodzi do zniszczenia płyty boiska (pojawienia się innego składu botanicznego niż w założeniu pierwotnym, wystąpienia licznych chorób, szkodników, wypadów darni, nierówności powierzchni, itp.). Zły wygląd murawy może być również spowodowany błędami podczas tworzenia podłoża. W takich przypadkach najbardziej korzystną pod względem ekonomicznym i nie tylko jest całkowita wymiana darni. Na początku należy usunąć roślinność (np. przez zastosowanie herbicydu) oraz wymienić podłoże, jeśli stare było nieprawidłowo wykonane (nowe podłoże zgodne z normą DIN 18035-4). Następnie należy utworzyć nawierzchnię boiska, do tego celu zaleca się darniowanie, przy czym trzeba wziąć pod uwagę istniejący już system odprowadzający wodę oraz system nawadniający i, jeśli istnieje, ogrzewający (możliwość uszkodzenia). Z tego względu zabiegi wykowywane na płycie nie powinny być głębsze niż 10 cm.

54. Omów wartość kompozycyjną murawy.

Na wartość kompozycyjną murawy składa się odpowiedni dobór gatunków i odmian traw oraz ich ilość która wchodzi w skład mieszanki trawnikowej. Ogólnie dąży się do tego aby nawierzchnia trawiasta na której zastosowano daną mieszankę odznaczała się kolorem szmaragdowym, jednolitością, zwartością darni, równomiernymi wschodami po siewie, rozwojem, długim okresem wegetacji, powolnym ale równomiernym odrastaniem po koszeniu oraz atrakcyjnością przez cały rok. Wszystkie gatunki i odmiany powinny do siebie pasować i uzupełniać się pod każdym względem

55. Przedstaw wartość bonitacyjną trawinka.

• Aspekt ogólny- ogólny wygląd roślin, atrakcyjność, odporność na niekorzystne warunki środowiska oraz występowanie chorób.

• Wskazanie ozdobnej części rośliny

• Zadarnienie - procent pokrycia powierzchni pędami i liśćmi:

• Kolor roślin porównywano z kolorem właściwym dla danego taksonu:

• Zdrowotność - stopień porażenia roślin przez choroby:

• Odporność na zachwaszczenie

Reszta informacji w notatkach

56. Wymagania stawiane przy budowie podłoża pod trawnik.

• - przy budowie nie powinno dochodzić do zbytniego zagęszczenia

• - grunt po zakończeniu prac powinien być dobrze ustabilizowany

• - twardość - przy próbie jeżdżenia głębokość pozostawionych śladów po jeździe nie powinna być głębsza niż 2 cm. Norma została świadomie ustawiona tak nisko, aby ułatwić dostęp korzenia trawy do podłoża.

• - po wykonaniu spadków i wyprofilowaniu podłoża nie powinno wystąpić żadne osiadanie

• - wykonany spadek na boisku nie powinien przekraczać 1%. Spadki warstwy powinny odpowiadać spadkom gruntu rodzimego i warstwy nośnej trawnika

• - odchylenie od płaszczyzny nie powinno przekraczać 3 cm poniżej 4 metrowej listwy

• - podłoże powinno być przepuszczalne, bez zastojów wodnych

• - poziom wody gruntowej nie powinien w najgłębszym miejscu przekraczać wartości 60 cm. W przypadku gruntów ciężkich, jeśli występuje zagrożenie podsiąkaniem należy zastosować dodatkową warstwę drenażową

• - warstwa powinna mieć grubość około 12 cm. Powinna być przynajmniej trzy razy większa niż największe uziarnienie materiału stanowiącego warstwę drenażową

• - Warstwę wegetacyjną buduje się nad rodzimym gruntem lub/i nad warstwą drenażową. Stanowi ona z reguły mieszankę wierzchniej warstwy gleby i piasku, ewentualnie materiałów pomocniczych. Skład mieszanki należy określać każdorazowo indywidualnie i zależny jest od jakości gleby powierzchniowej oraz piasku. Zawartość substancji organicznych powinna wahać się w przedziale od 1 % - 3 %. Jeśli udział substancji organicznych jest większy, może obniżyć się znacznie przepuszczalność. Warstwa ta nie może zwierać żadnych substancji szkodliwych dla roślin.

• - podczas mieszania poszczególnych komponentów należy zwrócić uwagę na to, aby powstała niejednorodna mieszanka. Do przygotowania odpowiedniej struktury gleby najlepiej użyć agregatu uprawowego np. glebogryzarki przeciwbieżnej (przesiewnej) lub przygotować mieszankę poza terenem, a następnie rozsypać.

• - Wymaga się, aby składniki gleby w mieszankach warstwy wegetacyjnej nie były większe niż 20 mm a przy powierzchni nie przekraczały 30 mm. Zaleca się jednakże, aby nie przekraczały 15 mm, gdyż istnieje niebezpieczeństwo kontuzji sportowców a przy pielęgnacji niebezpieczeństwo uszkodzenia sprzętu, np. podczas napowietrzania. Podłoże powinno być przygotowane i mieścić się w krzywej uziarnienia. Udział ziaren wielkości 0,02 mm nie powinien przekraczać 10 %. Największe ziarno może mieć nie więcej niż 32 mm. Udział ziarna o wielkości 8-32 mm nie powinien przekraczać 5 %. Zaleca się, o ile to możliwe, używanie materiałów nie zawierających ziaren powyżej 5 mm.

• - zasianie nasion traw następuje maszyną do siewu wzdłuż i w poprzek. Nasiona powinny być siane na głębokość do ok. 2cm. Z reguły wystarcza 25 - 30 g/m . Dobranie gęstości zasiewu powinno być dopasowane od miejsca, temperatury, opadów i wartości pH warstwy wierzchniej

• - Trawnik z rolki. Trawniki do 40 cm szerokości rozwija się ręcznie, trawniki szersze 60 cm i 120 cm należy rozwijać przy użyciu maszyn. Po rozwinięciu należy trawę przyciskać lekkim walcem przekątnie do kierunku rozwijania a następnie mocno podlać, 10 -15 2 l/m.

• - w ramach pielęgnacji wykończeniowej powinny zostać wykonane następujące prace: częstotliwość i ilości podlewania muszą być dopasowane do miejscowego klimatu. Właściwe są proporcje ok. 10 - 15 2l/m wody na jedno zraszanie

• - Nawożenie. 2 Dwa nawożenia przy dawce ok. 25 g/m nawozu wolnodziałającego. Nawozy szybko działające powinny być dawkowane częściej i w mniejszych dawkach, aby uniknąć wypalenia darni

• - Koszenie 6 razy przy wysokości 6 - 8 cm, nie mniej niż 4 cm. Użyte urządzenia nie mogą zostawiać śladów jeżdżenia. Koszenie przy wilgotnej aurze jest błędem pielęgnacji. Zaleca się zebranie skoszonej trawy. Występujące miejsca „łyse", gdzie ziarna trawy nie wzeszły, powinny zostać posypane mieszanką regenerującą

• - Odbiór.

Przy trawie sianej: projektowana powierzchnia do pokrycia jest oceniana na oko. Posiana trawa powinna stanowić ok. 70% wymaganej mieszanki docelowej na 90% roślinności projektowanej nawierzchni. Przy trawie z rolki: trawa jest gotowa do odbioru, gdy jest tak zakorzeniona, że nie da się oderwać, nie ma odstępów między pasami trawnika, nie ma miejsc „łysych"

57. Założenia podstawowe normy DIN 18035-4.

- pH podłoża 5,5 -7

- Zawartość węgla organicznego 1-3 %

- Zawartość części spławianych 8 - 12%

- przepuszczalność powyżej 5 cm /godz

- zagęszczenie w przypadku boisk piłkarskich 0,75 -0,95 Mpa

- grubość warstwy 15-12 cm

- bez wkładek gliniasto ilastych

58. Jakimi właściwościami chemicznymi powinno cechować się podłoże pod murawę piłkarską.

Warstwa wierzchnia podłoża powinna charakteryzować się przede wszystkim:

• - przewagą frakcji piasku

• - przepuszczalnością >5cm/godz

• - udziałem części spławialnych (<0,02mm) mniejszym niż 8%

• - odczynem gleby o pH od 5,5- 6,5

• - zawartością substancji organicznej do 4% [Wysocki] lub 1-3%

• - stosunek NPK: 3:1:2 lub 4:1:2 (nie wiem który) lub 6:2:4

59. Omów cechy wizualne trawnika.

• Kolor - Żywa zielona barwa zależy w dużej mierze od odpowiedniego przygotowania, uprawy i nawożenia gleby oraz jakości prowadzonych zabiegów pielęgnacyjnych. Jej brak jest wynikiem niedostatecznej ilości składników pokarmowych i wody w glebie ( plus ocena boniotacyjna)

• Gęstość

• Gładkość - gładkość wynika z dokładności wymodelowania powierzchni terenu i jakości koszenia, osiadanie ziemi, poruszanie się ciężkim sprzętem, zaniedbanie i nieodpowiednie koszenie przyczyniają sie do naruszenia gładkości trawnika

• Faktura

• Sztywność- odporność liści traw na ściskanie np. do prowadzenia strategii podczas gry w piłkę nożną zawodnicy potrzebują murawy elastycznej, dobrze zakorzenionej, z wytrzymałością uderzenia bez jej uszkodzenia

• Odbojność - przyjmowanie uderzeń bez zniszczeń, (zmniejsza ryzyko kontuzji), zawodnicy potrzebują murawy elastycznej, dobrze zakorzenionej, z wytrzymałością uderzenia bez jej uszkodzenia. Cecha ta wpływa na kierunek, toczenie, trajektorie podawanej piłki.

• Bieżność

• Struktura

• Jednorodność - przez jednorodność należy rozumieć względnie jednakowy pod względem struktury typ roślin tworzących pokrycie trawnika i jednorodną ich jakość na całej powierzchni.

• Typ wzrostu - wolny/szybki;

• trawy luźnokępkowe - posiadają węzeł krzewienia umieszczony płytko pod powierzchnią gleby, natomiast pędy potomne wyrastają poza pochwowo i są luźno ułożone,

• trawy zbitokępkowe - posiadają węzeł krzewienia nad powierzchnia gleby, pędy potomne rosną śródpochwowo i są ułożone blisko siebie,

• trawy rozłogowo-luźnokępkowe - jest to forma pośrednia, gdzie liczne, podziemne i krótkie rozłogi wytwarzają luźno rozrzucone kępki; ta forma wzrostu powoduje równomierne zadarnienie,

• trawy rozłogowe - posiadają węzeł krzewienia głębiej umieszczony w glebie, trawy tworzą rozłogi, z których pędów wyrastają pędy nadziemne; tworzą wyrównaną, ale luźna darń; wypełniają luki między trawami kępkowymi

60. Przedstaw cechy funkcjonalne trawnika sportowego.

• Sztywność - czyli odporność liści traw na ściskanie, dotyczy stopnia wycierania się murawy. Zależy to od składu chemicznego tkanki roślinnej, zawartości wody, temperatury, wysokości oraz gęstości murawy.

• Odbojność - to zdolność murawy do przyjmowania uderzeń bez skutków dla jej charakterystyk powierzchniowych. Pochodzi ona od liści i pędów trawy oraz podłoża. Murawa powinna być na tyle odbojna, aby utrzymywała kierunek podawanej piłki. Odbojność zmniejsza zagrożenie odniesienia kontuzji przez graczy.

• Bieżność - Bieżność piłki to średnia droga piłki toczącej się po trawie. Do pomiarów używa się mechanicznych urządzeń do wyrzucania piłki z jednakową szybkością.

• Struktura - sprężystość - zdolność murawy do powrotu do poprzedniego stanu po ustąpieniu czynnika deformującego (wpływa na bezpieczeństwo, optymalne warunki do odbijania, toczenia, prowadzenia piłki). Sprężystość to tendencja liści traw do powrotu do uprzedniego kształtu, po ustąpieniu działania siły odkształcającej. Sprężystość murawy zmniejsza się, jeśli jest ona zamarznięta. Kiedy temperatura rośnie, sprężystość murawy naturalnie powraca. Proces ten można przyspieszyć przez poranne deszczowanie.

• odporność na ścieranie

• szybkie odrastanie po doznanych urazach

61. Omów wskaźnik jakości murawy.

Wskaźnik jakości murawy = średnia ogólna ocen Aspektu ogólnego (Ao)+ średnia ogólna ocen Zadarnienia (Z)+ średnia ogólna ocen Podatności na choroby (Pch)+średnia ogólna ocen Koloru (K)+ średnia ogólna ocen Przezimowania (P)/5=wskaźnik jakości murawy.

Wskaźnik jakości murawy jest to średnia arytmetyczna z wszystkich 5 cech.

62. Gatunki drzew i krzewów do nasadzeń na siedliskach zasolonych. Jakie znajdują zastosowanie na terenach zieleni?

NOTATKI . Zieleń miejska, przy ulicach, chodnikach, parki, skwery, zieleńce, przy drogach szybkiego ruchu

63. Gatunki lub odmiany drzew i krzewów o wolnym wzroście. Jakie znajdują zastosowanie na terenach zieleni?

NOTATKI . Żywopłoty strzyżone, ogrody przydomowe, małe i duże pojemniki, skalniaki, obwódki

64. Gatunki lub odmiany drzew i krzewów o szybkim wzroście. Jakie znajdują zastosowanie na terenach zieleni?

NOTATKI . Żywopłoty, solitery, ogrody przydomowe, małe i duże parki, obsadzenia miejskie, skwery, tło dla innych roślin

65. Gatunki drzew i krzewów rozwijających późno liście na wiosnę. Jakie znajdują zastosowanie na terenach zieleni?

NOTATKI . Zieleń miejska, ogrody duże i małe, parki, pojedyncze akcenty, zestawienia kolorystyczne jesienią

66. Gatunków drzew i krzewów rozwijających wcześnie liście na wiosnę. Jakie znajdują zastosowanie na terenach zieleni?

NOTATKI . Akcent wiosenny - zieleń miejska, ogrody duże i małe, parki

67. Gatunki i odmiany drzew i krzewów ozdobne w okresie zimowym. Uzasadnij swój wybór.

68. Gatunki i odmiany drzew i krzewów ozdobne w okresie letnim. Uzasadnij swój wybór.

69. Gatunki i odmiany drzew i krzewów ozdobne w okresie jesiennym. Uzasadnij swój wybór.

70. Gatunki i odmiany drzew i krzewów ozdobne w okresie wiosennym. Uzasadnij swój wybór.

71. Gatunki drzew i krzewów polecane na siedliska mokre i wilgotne oraz suche.

72. Gatunki drzew i krzewów polecane na siedliska o odczynie zasadowym oraz kwaśnym.

73. Gatunki drzew i krzewów iglastych oraz zimozielonych, odpornych na zanieczyszczenie powietrza.

X. Metody określania wieku drzew na terenach zieleni.

Bezpośrednie (Nieinwazyjne)

• Obliczanie wieku drzew ściętych. (drzewa iglaste)

Najłatwiej obliczyć wiek drzewa na podstawie słojów - przyrostów rocznych. U roślin rosnących w klimacie, gdzie sezon wegetacyjny nie trwa przez cały rok, roczny przyrost drewna nie jest równomierny i składa się z dwóch słojów: jasnego i ciemnego.

Słój jasny powstaje wczesną wiosną, gdy przyrost jest bardziej dynamiczny. Powstające komórki mają duże średnice, cienkie ściany i mało włókien drzewnych.

Słój ciemny powstaje późnym latem, a powstające komórki mają mniejsze średnice, grube ściany i zawierają wiele włókien drzewnych. Policzenie wieku ściętego drzewa polega na policzeniu liczby słojów. Można do tego celu wykorzystać specjalne urządzenie - mały skaner - połączone z komputerem, który zliczy słoje drzewa, zmierzy ich grubość, a nawet zanalizuje przyrost i strukturę drewna w poszczególnych latach życia drzewa.

• Określanie wieku drzew stojących.

Najprostsza metoda określenia wieku drzewa stojącego polega na zmierzeniu jego pierśnicy i odczytaniu wieku drzewa z tabeli. Pierśnica drzewa to jego średnica mierzona na wysokości piersi człowieka. Ze względu na różnice we wzroście osób dokonujących pomiaru przyjęto, że mierzenia pierśnicy należy dokonywać na wysokości 1,3 m od ziemi. (Tabele wiekowe)

Modele wzrostu drzew, tomografia komuterowa (promienie rentegnowskie)

(Inwazyjne) Dokładniejszej oceny można dokonać przy zastosowaniu sondy Presslera lub rezystografu.

Pośrednie

• Analiza dokumentacji źródłowej (poszukiwanie daty posadzenia drzewa)

X. Rodzaje i terminy wykonywania cięć drzew na terenach zieleni.

Podstawą prowadzenia prac pielęgnacyjnych jest przewidywanie, jak wpłyną one na stan zdrowotny drzewa. Z drugiej strony zabiegi te powinny spełniać warunki formalnoprawne i realizować oczekiwania zarządców terenu wynikające z utylitarnych potrzeb.

Cięcia pielęgnacyjne, poprawiające stan drzewa (dotyczą drzew w różnym wieku):

1. Cięcia formujące materiał szkółkarski; ich celem jest właściwe zawiązanie korony, tak aby w przyszłości uniknąć cięć grubszych gałęzi i konarów oraz uzyskać pożądaną formę ze względu na ich późniejsze funkcje.

2. Cięcia sanitarne polegające na usunięciu z drzew gałęzi i konarów: martwych, chorych, połamanych lub jemioły i prześwietleniu koron (wyselekcjonowanie i usunięcie pędów wadliwie rosnących).

3. Weteranizujące, dotyczące tylko drzew starszych:

• cięcia koronacyjne „Coronet pruning” - technika cięcia wywołująca efekt naturalnego łamania się konarów podczas burzy,

• retrenchmentpruning - cięcia obniżające zamierającą koronę z użyciem techniki obłamywania zamierających ga- łęzi, z zachowaniem efektu naturalnego starzenia się i obumierania wierzchołków.

Ciecia techniczne, zawsze odbierane przez drzewa jako stres o różnym nasileniu:

1. Cięcia formujące techniczne - utrzymanie skrajni drogowej i infrastruktury energetycznej, likwidowanie kolizji drzew z obiektami architektury.

2. Redukcyjne - często konieczne po wieloletnim zaniechaniu cięć formujących. Alternatywą są często mechaniczne wzmocnienia korony.

3. Cięcia formujące ozdobne i kulturowe:

• polardyzacja, czyli prowadzenie drzew w formie głowiastej, skarlałej (coroczne przycinanie pędów wyrastających na zgrubiałych końcach gałęzi),

• topiaryczne - utrzymywanie form będących efektem zaplanowanej kompozycji.

1. Awaryjne

• redukcyjne: usuwanie fragmentów koron dla zachowania statyki drzew uszkodzonych po klęskach żywiołowych, wykonywane z nadzieją na utworzenie korony wtórnej,

• przycinanie korzeni: w kolizjach z nowo powstającą infrastrukturą, wykonywane z zamiarem minimalizowania negatywnego wpływu mechanicznych uszkodzeń systemu korzeniowego.

Pora wykonywania cięć

Cięcia drobnych gałęzi, poza zdecydowanymi wyjątkami, można wykonywać w ciągu ca- łego roku, najlepiej jednak latem, po całkowitym rozwinięciu liści. Ze względu na szczytową fazę wzrostu drzewo jest wtedy najlepiej przygotowane do izolowania ubytków i zabliźniania ran powstałych w wyniku cięć. Podczas mocniejszych cięć wykonywanych w okresie spoczynku drzew patogeny wnikają znacznie głębiej, zanim zostaną zatrzymane na wiosnę przez grodzie. Wyjątki stanowią:

• gatunki płaczące (np. brzoza, grab, klon), które najlepiej ciąć jesienią, tuż po opadnię- ciu liści (nie tnie się nigdy wiosną),

• drzewa z rodziny orzechowatych.

Unikać należy cięcia orzechowatych, a jeśli już, to ciąć je od połowy lipca do końca sierpnia. Nie należy tego robić w upały, szczególnie w wypadku większych gałęzi i konarów. Czas prowadzenia prac ogranicza również okres lęgowy ptaków. W okresie od 1 marca do 15 października nie jest dopuszczalne usuwanie gniazd. W tym czasie zaleca się przeprowadzenie obserwacji ornitologicznych. Jeśli wykluczono obecność występowania gniazd oraz nie obowiązują inne ograniczenia, można przystąpić do prac (patrz rodział III). Drobny posusz można usunąć o każdej porze roku.

X. Zasady projektowania zieleni wokół placów zabaw dla dzieci. -> notatki

X. Zielone dachy i zielone ściany - zasady projektowania, stosowane gatunki

Najlepiej jak zielone dachy byly by projektowane juz na etapie projektu budynku. Wtedy mamy możliwość większego pola manewru, co do typu dachu, roślinności, obciążeń, funkcjonalności.

O typie zielonego dachu decyduje nośność stropodachu, powierzchnia obiektu, nachylenie dachu (max 30%), budżet.

Typy:

• ekstensywny - nie użytkowany, mech, rozchodniki, zioła, darn (roślinność niska, nie wymagająca dużo uwagi), niewielki koszt założenia w porownaniu do innych, zwiekszenie bioróżnorodności, poprawa mikroklimatu, retencja wod opadowych, efekt wizualny, podniesienie wartosci inwestycji, ciezar takiego dachu to od 40-150 kg/m2, warstwa podłoża od 5-20 cm, pielegnacja 1-2 x w roku
  Przykładowe roślinki: sedum album, sedum spurium, thymus sp., sempervivum hybridum, sedum reflexum, potentila verna

• intensywny - uzytkowany, z drzewami, krzewami, przypomina normalny ogrod, stosowane elementy malej architektury, stala pielegnacja, nawożenie, nawadnianie, funkcja rekreacyjna i to co w ekstensywnym, obciazenie od 300 nawet do 1500 kg/m2, warstwa podloza od 20 cm, nachylene max 5%. Rośliny jak w normalnych ogrodach
  
  Przykładowe ułożenie warstw:
  wegetacyjna, podłoże, filtracyjna, drenażowa, ochronna, hydroizolacja, termoizolacja, strop

X. Ocena statyki drzewa.

statykę drzewa określa zestaw analiz zmierzających do obliczenia jego stabilności. Analizy statyki wykonywane są najczęściej w obrębie pnia drzewa w pobliżu jego części odziomkowej, mogą dotyczyć jednak również fragmentów korony i w takim wypadku badania są prowadzone w obrębie konarów. W ramach badań statyki wykonuje się analizy pnia (podatność na złamania) i systemu korzeniowego (podatność na powstanie wykrotu). Działania prowadzi się w pięciu etapach: ocena wizualna, analizy stanu zdrowotnego, analizy wytrzymałości, wprowadzenie korekt, ustalenie zaleceń pielęgnacyjnych. Istotna jest wartość drzewa (jedyne na osiedlu jest warte dużo), otoczenie drzewa, użytkowanie, siedlisko, ekspozycja na wiatr, kształt korony.

X. Program ochrony drzew objętych inwestycją.

Skuteczna ochrona drzew sprowadza się do kompleksowych działań, których efektem ma być: - maksymalne ograniczenie stresu budowlanego2 - przeżycie przez drzewa okresu inwestycji bez widocznych objawów pogorszenia kondycji - niezburzony dalszy rozwój w miejscu.

Działania minimalizujące szkody w drzewostanie objętym inwestycją:

• przygotowanie aktualnej szczegółowej inwentaryzacji dendrologicznej

• praca na aktualnej mapie zasadniczej - wskazanie w programie ochrony drzew konkretnych zagrożeń dla drzewostanu (w odniesieniu do rozwiązań projektowych), wskazanie szczegółowych zaleceń odnoszących się do pojedynczych drzew lub ich grup

• obiektywna ocena zagrożeń dla drzew (przez specjalistę)

• określenie budżetu dla prac związanych z ochroną drzew

• edukowanie wykonawców robót

• informowanie o konsekwencjach zniszczeń drzew. Skuteczna ochrona drzew jest możliwa wówczas, gdy ją wcześniej zaplanujemy przed rozpoczęciem prac na budowie.

Zalety programu ochrony drzew:

1. W odróżnieniu od projektu gospodarki drzewostanem i samej inwentaryzacji dendrologicznej program ochrony drzew objętych inwestycją odnosi się nie tylko do określenia ogólnych zasad pielęgnacji, lecz przede wszystkim do minimalizowania i przeciwdziałania zjawisku stresu budowlanego. Wskazania, zalecenia dla drzew powinny być indywidualne, różne w różnych sytuacjach projektowych , dostosowane do skali problemu.

2. Program jest podstawą egzekwowania kolejnych działań ochronnych, zamiennych technologii, terminów w trakcie trwania prac etc.

3. Program zawiera waloryzację zachowanego drzewostanu która w znacznym stopniu ułatwia zaplanowanie skutecznej ochrony.

4. Przygotowanie programu przed rozpoczęciem prac pozwala obiektywnie ocenić poziom ingerencji w siedlisko drzew, określić zakresy ewentualnych uszkodzeń (np. przekroczenia progów krytycznych uszkodzeń systemu korzeniowego).

5. Przygotowanie tej dokumentacji przed rozpoczęciem prac pozwala określić budżet dla zadań związanych z ochroną drzewostanu. W takiej sytuacji inwestor nie zostanie zaskoczony dodatkowymi kosztami.

Dobrą praktyką jest załączenie dokumentacji fotograficznej drzew, w szczególności jednostek tzw. „problemowych” do opisu. Warunkiem przygotowania wartościowej dokumentacji inwentaryzacji dendrologicznej jest rzetelnie wykonana praca w terenie.

---