TECHNIKI LEGISLACYJNE

Podstawowe pojęcia związane z techniką legislacyjną (zagadnienia: prawo, norma prawna, stosunek prawny, akt prawny, specyfika języka prawnego).

Prawo to pojęcie wieloznaczne. Można wyróżnić: prawa przyrody, prawa rozwoju społecznego, prawa ekonomiczne, jest prawo narodów do samookreślania, prawo cywilne i przysługujące pracownikom prawo do urlopu).

Prawo to zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym.

Normy prawne powstają w dwojaki sposób: są wydawane (ustanawiane) przez państwo lub są przez nie sankcjonowane.

Z wydawaniem mamy do czynienia wówczas, gdy państwo - działając przez upoważniony do tego organ - tworzy nową nie istniejącą przedtem normę. O usankcjonowaniu mówimy wtedy, gdy państwo normę stosowaną dotychczas zwyczajowo uznaje za obowiązującą przez działalność organów stosujących prawo, które zwyczajem zaczynają się posługiwać tak jak prawem.

Prawo jest nierozerwalnie związane z państwem.

Integralną cechą prawa jest przymus stanowiący zabezpieczenie jego przestrzegania. Przymusem dysponuje państwo, które stwarza w tym celu specjalny aparat, zwany aparatem przymusu. Przestrzeganie prawa nie jest więc uzależnione wyłącznie od dobrej woli obywatela. W razie potrzeby państwo - działając przez odpowiedni w danej sytuacji organ - fizycznie zmusza do podporządkowania się jego woli.

Norma prawna jest elementarną cząstką prawa, toteż jest definicja zbliżona do definicji prawa. Norma prawa, to wynikająca z przepisów, reguła postępowania wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.

Norma prawna charakteryzuje się następującymi cechami:

• ma charakter ogólny i nie indywidualizuje osoby, na której ciąży wynikający z niej obowiązek. Każdy kto znajduje się w sytuacji opisanej przez normę ma obowiązek zachowywać się tak, jak norma nakazuje,

• ma charakter dwustronny. Z każdej normy wynika dla jednej osoby obowiązek a dla drugiej prawa będące kordatem tego obowiązku. Jeżeli dłużnik ma obowiązek zwrócenia długu w oznaczonym terminie to w tym samym terminie wierzyciel ma prawo domagać się zwrotu pożyczonej kwoty …….

• jest zagwarantowana przymusem państwowym, stosowanie się do niej nie jest więc zależne od woli zainteresowanych osób.

Norma prawna zbudowana jest z 3 części. W jej skład wchodzą:

1. Hipoteza.

2. Dyspozycja.

3. Sankcja.

Każda norma prawna znajduje zastosowanie tylko w pewnej sytuacji. Sytuację tą określa część normy zwana hipotezą.

Dyspozycja - część normy prawnej, która wskazuje obowiązujący - w danej sytuacji - sposób zachowania, co należy zrobić, a co jest zabronione - o tym właśnie informuje dyspozycja. Jest ona kluczową częścią normy.

Sankcja - część normy prawnej, która mówi jakie ujemne skutki pociągane za sobą, niezastosowanie się do dyspozycji. Sankcji nie należy utożsamiać z karą. Jedynie w ramach prawa karnego sankcja przybiera postać kary.

W systemie prawnym występują dwa rodzaje norm prawnych, które różnią się między sobą charakterem i mocą obowiązującą. Są to:

• normy bezwzględnie obowiązujące (imperatywne),

• normy względnie obowiązujące (dyspozytywne).

Normy imperatywne zawierają niepodważalny nakaz państwa, od wypełnienia którego nie można się uchylić. Osoba, do której jest kierowana, zobowiązana jest tak się zachowywać, jak wskazuje norma. Każde odstępstwo od nakazanego sposobu postępowania jest naruszeniem prawa.

Normy dyspozytywne mają odmienne charakter. Strony umowy zobowiązane są w trakcie jej wykonywania postępować zgodnie z normami dyspozytywnymi tylko wtedy, gdy spraw, których norma dotyczy, nie uregulowały inaczej w umowie. Jest to więc dość niezwykły rodzaj norm, odnoszą się do pewnej sytuacji, ale znajdują zastosowanie tylko wtedy, gdy zainteresowane osoby nie umówiły się inaczej.

Akt notarialny składa się z przepisów prawnych.

Przepisem nazywamy elementarną część ustawy lub innego aktu normatywnego. Przepisem jest więc artykuł, paragraf, punkt, wstęp itd. Przepis nie musi pokrywać się z normą prawną.

Stosunek społeczny zachodzi między co najmniej dwiema osobami, z których przynajmniej jedna oddziaływa na drugą lub których postępowanie wobec siebie albo innych osób jest w jakiś sposób uregulowane.

Stosunkami stanowiącymi (tetycznymi) nazywają się te stosunki społeczne, których dotyczy jakaś norma postępowania (prawna, towarzyska, sportowa, moralna itp.).

Stosunkiem prawnym jest stosunek społeczny uregulowany przez prawo.

Osoby lub grupy osób uczestniczące w stosunku prawnym nazywają się podmiotami albo stronami stosunku prawnego. W każdym stosunku uczestniczą przynajmniej dwa podmioty.

W każdym stosunku prawnym występuje 5 elementów:

1. prawo podmiotowe,

2. obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu,

3. podmiot prawa,

4. podmiot obowiązku,

5. przedmiot stosunku prawnego.

Prawo podmiotowe to przysługująca określonemu podmiotowi prawo możność domagania się od innego podmiotu prawa zachowania się (oddania pieniędzy, udzielenia urlopu, wykonania zamówienia). Prawa podmiotowe wynikają z przepisów prawnych.

Egzekwowanie praw podmiotowych w wielu sytuacjach występuje na drodze prawnej, czyli uprawniony może domagać się od odpowiednich organów państwowych (często sądów) pomocy w działaniu, która będzie zmierzała do uzyskania świadczenia, do którego jedna strona ma prawo, a którego druga strona nie chce dobrowolnie spełnić.

Przez zdarzenie prawne należy rozumieć każde zdarzenie pociągające za sobą powstanie zmianą lub rozwiązanie stosunku prawnego. W pewnych sytuacjach stosunek prawny powstaje z chwilą wejścia w życie aktu prawnego (np. ustawy).

Jeśli norma prawna ukazuje, że wynikający z niej obowiązek (dyspozycja) określonego zachowania się różnych podmiotów prawa wobec siebie mamy do czynienia ze zdarzeniem prawnym wskazanym przez normę prawną.

Zdarzenie prawne jest to każde zdarzenie, które wywoła skutki prawne. Zdarzeniem prawnym jest np.:

• zawarcie umowy najmu,

• narodziny dziecka,

• kradzież,

• sporządzenie testamentu,

• wydanie wyroku rozwodu,

• śmierć obywatela.

Zdarzenia prawne można dzielić na:

1. działania:

• czyny dozwolone i niedozwolone,

2. zdarzenia (sensu stricto):

• akty prawne: czynności prawne (jednostronne, dwustronne - umowy),

3. akty administracyjne, orzeczenia sądowe, konstytucyjne.

Działania są zupełnie zależne od sensu człowieka

Zdarzenia (sensu stricto) są niezależne od woli człowieka. Np.: obywatel nie ma na działania wpływu.

Zdarzenia prawne dzielą się na zdarzenia sensu stricto (w ścisłym tego słowa znaczeniu) i na działania. Różnica między nimi polega na tym, że pierwsze są niezależne, a drugie zależne od woli człowieka. Zdarzenia w ścisłym tego słowa znaczeniu, tworzą niewielką grupę (śmierć człowieka, grad niszczący ubezpieczone budynki).

Moralność to ukształtowany w procesie długotrwałego rozwoju społeczeństwa zespół norm postępowania, wg których ocenia się określone zachowanie jako dobre lub złe.

Normy moralne pozwalają ocenić wzajemne zachowania między ludźmi, zachowanie się wobec społeczeństwa, państwa, postępowanie wobec przyrody. U podłoża moralności, funkcjonalna wyobraźnia o tym co jest dobre a co złe, sprawiedliwe lub niesprawiedliwe. Na takie wyobrażenie ludzkie wpływa epoka, w której człowiek żyje stosunki społeczne, środowisko geograficzne, przynależność klasowa, itp. czynniki.

Warunki życia człowieka zmieniają się więc też zmienia się moralność. Prawo i moralność mają ze sobą coś wspólnego. Prawo i moralność regulują stosunki społeczne (dotyczą stosunków społecznych). Są takie dziedziny życia, które są regulowane przez prawo i są takie, które przez moralność. Jednak może też dochodzić do tzw. kolizji między prawem a moralnością. Kolizje mogą polegać na tym, że prawo zobowiązuje dookreślonego sposobu postępowania a moralność takiego postępowania nie aprobuje lub zabrania.

Z punktu widzenia określonej moralności można następująco sklasyfikować normy prawne:

1. moralnie pozytywne

2. moralnie negatywne

3. moralnie obojętne

Moralnie pozytywnymi są te normy prawne, które nakazują ten sam sposób postępowania co moralność. Np. większość systemów moralnych potępia kradzież - czyni to również art. 203 kk. W odwrotnej sytuacji mamy do czynienia z inną normą prawną - moralnie negatywną. Są też całe dziedziny nie objęte moralnością. Normy prawne regulujące takie sprawy jak sprawozdawczość, sporządzanie bilansu, zasady ruchu drogowego itp., mają charakter moralnie obojętny.

Różnice między prawem i moralnością jest wiele o różnym stopniu:

1. Na straży norm prawnych stoi aparat państwowy ze swoimi środkami przymusu. Do postrzegania norm moralnych skłania ludzi przede wszystkim presja wywierania przez opinię publiczną a także wpojone w takcie wychowania, nawyki, sumienie i inne bodźce.

2. Normy prawne mają charakter dwustronny, moralnie jednostronny. Z normy prawnej wynika więc dla jednej osoby obowiązek a dla drugiej zaś prawo będące kolektorem tego obowiązku. Normy moralne nakładają tylko obowiązek nie dając innym osobom prawa żądania wypełnienia tych obowiązków.

3. Normy prawne odnoszą się tylko do czynów i słów człowieka, czyli działań dostrzegalnych zmysłami przez innych ludzi, nie zajmują się natomiast sferą psychiki. Moralność ingeruje też w dziedzinę myśli i uczuć, stąd np. nienawiść nie jest przestępstwem, może jednak stanowić przekroczenie normy prawnej.

4. Normy prawne regulują bardzo dokładnie postępowanie człowieka. Moralność jest nader nieprecyzyjna, często wskazuje jedynie ogólny kierunek postępowania.

Świadomość prawna to ocena obowiązującego prawa przez społeczeństwo i postulaty dotyczące zmiany prawa na pożądanym przez społeczeństwo kierunku. Świadomość prawna jest zbiorem norm prawnych, które w opinii społeczeństwa powinno tworzyć prawo. …………………… systemu prawnego mogą być różne w związku z czym świadomość prawna nie jest w całym społeczeństwie jednakowe. Im większa jest różnica między prawem, które istnieje w rzeczywistości, a takim które w opinii społeczeństwa powinna istnieć tym większa jest rozbieżność między prawem a świadomością prawną.

Świadomość prawna tworzy się pod wpływem wyobrażeń o tym co jest sprawiedliwe a co nie jest sprawiedliwe.

Prawo i świadomość prawna wywierają na siebie wzajemny wpływ i też długotrwałe i konsekwencje, stosowanie przepisów prawnych może doprowadzić do przyzwyczajania się i do zaakceptowania ich przez społeczeństwo, ale też dezaprobata pewnych przepisów prawnych może zmusić organy państwowe do uchylenia przepisów lub złagodzenia w zależności od rozmiarów sprzeciwu jaki pochodzi od społeczeństwa czy też siły państwa.

Niezgodność ze świadomością prawną osłabia działanie prawa.

Praworządność to taki stan faktyczny, w którym podstawowe dziedziny stosunków społecznych są uregulowane przepisami prawnymi, te są przez organy państwowe ściśle przestrzegane.

Praworządność - metoda kierowana społeczeństwem, zasada ustrojowa państwa.

Na praworządność składają się dwie przesłanki:

Funkcjonowanie stosunkowo dużo norm prawnych, które dotyczą najbardziej istotnych dziedzin życia, ale o praworządności nie można mówić tam gdzie dopiero system prawny zaczyna się formować, tworzyć, kształtować.

Przyjmuje się, że dwie dziedziny życia muszą być regulowane przepisami życia:

• Pierwszy obszar - strefa stosunków majątkowych między wszystkimi podmiotami prawa zmieszanymi (?) z wytwarzanymi i wymianą dóbr materialnych.

• Drugi obszar - (sfera stosunków między państwem a obywatelami, gdzie państwo występuje z pozycji władczej.

Szczególnego znaczenia przypisuje się drugiemu obszarowi: państwo - obywatel, ponieważ ujęcie działalności zarządzającej państwa w ramy prawa ogranicza swobodę organów państwowych i posługiwaniu się przymusem i gwarantuje obywatelom poszanowanie ich swobód.

Pozostawienie organom państwa zbyt wielkiej swobody prowadzi często do wynaturzeń w działaniu organu i do nadmiernego wzrostu ambicji ……………. zwłaszcza przez funkcjonariuszy państwowych (organy administracji państwowej).

Organy państwowe powinny przestrzegać prawa zarówno wówczas gdy wypełniają swoje ustawowe obowiązki wobec obywateli, ale też i wtedy gdy zmierzają do wyegzekwowania ciążących na obywatelach obowiązków.

Praworządność stwarza w państwie atmosferę zaufania, ale też daje pewność każdemu obywatelowi, że jego prawa są respektowane i chronione a jego obowiązki są skrupulatnie egzekwowane.

Łamanie praworządności przez organy państwowe natychmiast podważa zaufanie do aparatu państwowego a jego odbudowa jest trudnym i długotrwałym procesem.

Lekceważenie okazywane prawu przez organy państwowe może też powodować demoralizację licznych grup społecznych, może też uczyć społeczeństwo lekceważenie prawa i władzy państwowej.

Najskuteczniejszym środkiem, aby zapewnić praworządność w działaniu administracji państwowej jest uprowadzenie tzw. sądów, które rozstrzygają skargi obywateli na decyzje organów administracji państwowej.

Źródła prawa w znaczeniu materialnym należy rozumieć wszystko, co pośrednio lub bezpośrednio wpływa na treść prawa np. stosunki gospodarcze, panującą ideologię społeczną, obyczaje itd. Przez źródła prawa w znaczeniu formalnym rozumie się formy w jakich przejawia się i jej podawana społeczeństwu do postrzegania woli państwa.

Na system źródła prawa polskiego składają się:

• ustawa,

• rozporządzenie,

• uchwała,

• zarządzenie.

Ponadto źródłami prawa są akty prawne pochodzące od organów terenowych i umowa międzynarodowa. Szczególnym rodzajem aktów prawnych są instrukcje. Źródła prawa tworzą hierarchiczny system prawny, czyli każde źródło prawa tworzy określony szczebel ……………. niższy szczebel nie mogą zawierać sprzecznych przepisów z przepisami wyższego szczebla. Nie mogą też naruszać.

Termin akt prawny jest powszechnie używany w wszelkich rozważaniach prawniczych, należy więc dokładniej określić jego znaczenie. Aktem prawnym jest ujęty w odpowiedniej formie wyraz woli państwa - zarówno o charakterze ogólnym (np. ustawa), jak i dotyczący indywidualnej sprawy (np.. decyzja podatkowa).

Akty prawne dzielą się na dwie grupy:

1. Akty normatywne

2. Akty nienormatywne.

Akt normatywny - każdy akt prawny państwa, który zawiera normy prawne. Normy prawne, które mieszczą się w takim akcie mają charakter powszechny - odnoszą się do wszystkich.

Akty normatywne pochodzą od organów państwa, które pełnią funkcję ustawodawczą. Zatem akty normatywne = źródła prawa (ustawa, rozporządzenie).

Akt nienormatywny - decyzja organy państwowego w konkretnej sprawie, która dotyczy określonych osób lub instytucji. Nie ma takich norm prawnych, które obowiązują wszystkich. Jest rozstrzygnięcie sporu czy np. załatwienie wniosku lub likwidacja urzędu. Wydawane w imieniu państwa przez różne organy państwowe. Typowym aktem nienormatywnym jest akt administracyjny, czyli władcze wyrażenie woli organu administracyjnego skierowane do indywidualnego adresata w konkretnej sprawie.

Systemy organów państwowych

Państwo realizuje swoje funkcje oraz rozliczne zadania szczegółowe w różnych dziedzinach życia społecznego przy pomocy przeznaczonego do tego aparatu. Ma on postać systemu organów, które na poszczególnych odcinkach występują jako reprezentanci państwa i w granicach przyznanych im przez prawa kompetencji wykonują zadania państwa.

Organ państwowy jest to odpowiednio zorganizowana instytucja utworzona na podstawie przepisów prawa i8 powołana do wykonania określonych zadań w imieniu państwa, będące częścią aparatu państwowego.

Z podmiotowego punktu widzenia organ państwowy może być jednoosobowy lub kolegiatowy.

Podstawowy podział wynikający z zasady trójpodziału władz wyróżnia:

• organy ustawodawcze,

• organy wykonawcze,

• organy sądownicze.

Do organów ustawodawczych należą organy państwowe tworzące prawa o randze ustawy czy uchwały. Należą do nich Sejm i Senat. Organami wykonawczymi są organy administracyjne, które kierują przypisanymi im dziedzinami działalności państwowej (Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów).

Sejm jako organ ustawodawczy. Sejm jest jednym z dwóch - obok Senatu - organów ustawodawczych, organem przedstawicielskim, gdyż pochodzi z bezpośrednich wyborów. Reprezentuje - podobnie jak Prezydent, Senat - suwerenne prawa narodu, przekazane mu przez akt wyboru.

Sejm jest wybierany na 4-letnią kadencję, rozpoczynającą się od dnia wyboru. Składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym.

Organami Sejmu są: Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, konwent Seniorów, Komisje Sejmowe.

Trybunał Konstytucyjny jest organem państwowym powołanym do ochrony tzw. konstytucyjności prawa tzn. zgodności ustaw i aktów normatywnych niższej rangi z Konstytucją RP, a także aktów normatywnych niższej rangi (rozporządzeń, zarządzeń i innych) z aktami ustawodawczymi, czyli ustawami uchwalonymi przez Sejm.

Kontroli Trybunału podlegają akty normatywne, czyli akty ustanawiające normy prawne wydawane przez Sejm, naczelne i centralne organy administracji państwowej (rząd, ministrowie) oraz inne naczelne i centralne organy państwowe.

Trybunał Senatu został powołany do określania tzw. odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe. Jest on organem ściśle związany z Sejmem przez niego powołanym i podejmującym czynności sądowe na jego zlecenie. W zakresie orzekania Trybunał Stanu jest niezawisły, podlega tylko ustawie.

Senat jest drugą obok Sejmu izbą parlamentu. W skład Senatu wchodzi 100 senatorów. Senat odgrywa znaczącą rolę w procesie legislacyjnym tzn. procesie stanowienia prawa, aczkolwiek nie ma w nim głosu decydującego. Uprawnienia Senatu tej dziedzinie zapewniają mu wpływ na treść uchwalonych, ustaw, a nawet mogą pozwolić na zablokowanie ustawy uchwalonej przez Sejm.

Prezydent jest głową państwa i - wg słów ustawy konstytucyjnej - najwyższym przedstawicielem państwa w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych. Określając najogólniej jego kompetencje ustawa stanowi, że Prezydent czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium oraz przestrzegania umów międzynarodowych.

Ustawa - akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej obecnie uchwalany przez parlament (w niektórych państwach zatwierdzany później przez organ władzy wykonawczej). W porządkach prawnych różnych państw występują ustawy: zasadnicze (konstytucje), organiczne i zwykłe.

W Polsce, w określonej przez Konstytucję hierarchii powszechnie obowiązujących aktów prawnych, ustawa ma rangę niższą (tzw. moc prawną) od Konstytucji oraz umów międzynarodowych ratyfikowanych za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, a wyższą od rozporządzeń. W przeciwieństwie do innych porządków prawnych (np. francuskiego), Konstytucja RP zna tylko jeden rodzaj ustaw.

Przedmiotem ustawy może być każda sprawa. Konstytucja wymaga niekiedy uchwalenia odpowiedniej ustawy, wskazując kierunek przyjętych w niej rozwiązań. Niektóre sprawy mogą być uregulowane wyłącznie przez ustawę (np. ustawa budżetowa, określenie sytuacji prawnej obywatela, regulacja ustroju i zakres działania samorządu terytorialnego). Ustawa nie może być sprzeczna z Konstytucją. Zgodnie z Konstytucją ustawa nie może być też sprzeczna z ratyfikowaną przez Polskę umową międzynarodową i prawem ustanowionym przez organizację międzynarodową, której Polska przekazała "kompetencje organu władzy państwowej w niektórych sprawach" (art. 90 ust. 1 Konstytucji). Inne akty normatywne (np. rozporządzenia) muszą być zgodne z ustawami.

W Polsce ustawy uchwala Sejm, a następnie przekazywane są Senatowi, który w terminie 30 dni może je przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. W przypadku odrzucenia ustawy przez Senat, lub wprowadzenia do niej poprawek wraca ona do Sejmu, który może odrzucić taką decyzję Senatu bezwzględną większością głosów przy obecności połowy konstytucyjnej liczby posłów (tj. 230). Kolejnym krokiem jest przedstawienie przez Marszałka Sejmu ustawy Prezydentowi, który podpisuje ją w przeciągu 21 dni i zarządza jej publikację w Dzienniku Ustaw. Prezydentowi przysługuje uprawnienie do skierowania ustawy, na tym etapie, do zbadania przez Trybunał Konstytucyjny. Prezydent RP może ze stosownym wnioskiem zwrócić się do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy - jest tzw. uprawnienie weta Prezydenta RP do ustawy. Nie jest jednak ono ostateczne gdyż Sejm może je odrzucić większością 3/5 przy obecności połowy liczby posłów i wtedy Prezydent musi ustawę podpisać w ciągu 7 dni. Jeśli weto nie zostanie odrzucone - ustawa upada i koniec postępowania. Jest jednak wyjątek kiedy Prezydentowi nie przysługuje prawo weta w stosunku do ustawy budżetowej , którą Prezydent może albo podpisać w terminie 7 dni od dnia przedstawienia do podpisu albo skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego. W przypadku zwrócenia się Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej Trybunał Konstytucyjny orzeka nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia przez Prezydenta RP wniosku w Trybunale Konstytucyjnym. Z inicjatywą uchwalenia ustawy najczęściej występuje Rada Ministrów. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje także grupie co najmniej 100 tys. obywateli, grupie co najmniej 15 posłów, Senatowi i Prezydentowi RP. Przebieg procesu legislacyjnego określa Konstytucja oraz Regulamin Sejmu i Senatu. Wyjątkiem inicjatywy ustawodawczej jest ustawa budżetowa - projekt ustawy budżetowej do Sejmu może zgłosić tylko Rada Ministrów.

Uchwała, akt woli ciała kolegialnego (organu państw., samorządowego, organizacji społ. lub polit.). Treścią uchwały może być zajęcie stanowiska w określonej sprawie; charakter szczególny mają uchwały indywidualne (zwł. nominacyjne) oraz uchwały ogólne (normatywne, ustalające wykładnię prawa lub wytyczne obowiązujące dla innych organów). Uchwały normatywne (zawierające normy prawne) są stanowione w RP przez sejm i senat, rząd, rady gmin. Dzielą się na uchwały wykonawcze, tzn. wyd. na podstawie i w celu wykonania ustaw, oraz uchwały samoistne, wyd. bezpośrednio na podstawie konstytucji (np. regulaminy sejmu i senatu).

Niektóre źródła prawa powszechnego podjęte przez organy kolegialne zwykle noszą inne nazwy (rozporządzenie, ustawa, dekret etc.), ale w znaczeniu czysto technicznym również można je nazwać uchwałami. Jednak np akty prawa miejscowego (będące także źródłami prawa powszechnego, tyle że o zasięgu lokalnym bądź regionalnym) noszą wprost nazwy uchwał (rad gmin, miast i powiatów, bądź sejmików województw).

W przypadku aktów prawa wewnętrznie obowiązującego (aktów regulacji wewnętrznej) nazewnictwo jest raczej jednolite.

Uchwały to z reguły akty normatywne kolegialnych organów administracji publicznej. Wśród tego typów aktów normatywnych wyróżnia się w szczególności:

1. Uchwały RM a poza uregulowaniem konstytucyjnym.

2. Uchwały kolegialnych centralnych organów administracji publicznej.

3. Uchwały organów samorządu terytorialnego zaliczane do prawa miejscowego.

4. Uchwały kolegialnych organów zakładów administracyjnych.

Jedynie niektóre z wymienionych wyżej uchwał mają charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa RP. Taki charakter mają np. uchwały organów samorządu terytorialnego kwalifikowane jako akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Nie mają charakteru źródeł powszechnie obowiązującego prawa RP wydawane w sprawach indywidualnych uchwały KRRiT. Większość uchwał to akty normatywne mające charakter wewnętrzny i obowiązujące tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi podejmującemu uchwałę. Przykładem są uchwały RM. Podejmowane są dla wykonania prawnie określonych kompetencji. W tym przypadku uchwały podejmowane są dla wykonania konstytucyjnie i ustawowo określonych kompetencji RM. Powinny być wydawane w zakresie spraw nie należących do materii ustawowych, czyli spraw, które nie są regulowane ustawami i bez konieczności powoływania się na upoważnienie w ustawie.

Przedmiotem tych uchwał mogą być w szczególności:

• sprawy kierownictwa wewnętrznego,

• sprawy polityki administracyjnej, to znaczy prawnie dozwolonego sposobu wykonywania aktów normatywnych powszechnie obowiązującego prawa.

Samodzielność w stanowieniu treści uchwał zawsze musi się mieścić w granicach konstytucji oraz ustaw i nie może tych granic przekraczać. Jeśli zważyć, że uchwały tego typu mogą wiązać jedynie tych adresatów, którzy są organizacyjnie lub służbowo podporządkowani organowi podejmującemu uchwałę, przedmiot uchwał nie może wykraczać poza kompetencje adresatów. Warunkiem wejście w życie uchwał jest ich ogłoszenie:

• w dzienniku urzędowym np. „monitorze polskim”,

• w dziennikach urzędowych ministerstw,

• w wojewódzkich dziennikach urzędowych,

• przez rozplakatowanie obwieszczeń w miejscach publicznych,

• w inny sposób miejscowy czy też zwyczajowo przyjęty,

• a także przez ogłoszenie w prasie, radiu i telewizji.

Rozporządzenie - akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego, obok Konstytucji, ratyfikowanych umów międzynarodowych, ustaw oraz aktów prawa miejscowego.

Podstawy i cechy rozporządzenia. Warunkiem prawidłowego upoważnienia jest wskazanie organu, który powinien wydać rozporządzenie wykonawcze (delegacja ustawowa), zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ wskazany do wydania rozporządzenia nie może przekazać tego uprawnienia innemu organowi (tzw. zakaz subdelegacji), możliwe jest jednak łączne wskazanie dwóch i więcej organów, które powinny wspólnie wydać rozporządzenie. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego organ, który uzyskał upoważnienie do wydania rozporządzenia może ponosić odpowiedzialność konstytucyjną za niewykonanie spoczywającego na nim obowiązku.

Rozporządzenie musi zmierzać do wykonania ustawy, nie może być zatem ani sprzeczne z ustawą (np. przez wprowadzenie rozwiązań nieznanych ustawie), nie może też wykraczać poza zakres delegacji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalił się też pogląd o niezgodności z ustawą rozporządzenia wydanego na podstawie wadliwego (czyli pozbawionego zakresu spraw do uregulowania oraz wytycznych) ustawowego upoważnienia. Niedopuszczalna jest delegacja o charakterze blankietowym, tj. gdy ustawodawca pozostawia zbyt szeroki zakres swobody autorowi rozporządzenia co do jego treści. Do kontroli legalności (zgodności rozporządzenia z ustawą) powołany jest Trybunał Konstytucyjny.

Szczególna postawa prawna:

• podmiotowa - określa organ właściwy do wydania rozporządzenia,

• przedmiotowa - określa zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu,

• treściowa - zawiera wytyczne dotyczące treści aktu rozporządzenia.

Zgodnie z art. 92 konstytucji, delegację ustawową może uzyskać wyłącznie organ wskazany w konstytucji, zalicza się do nich:

• Prezydent,

• Rada Ministrów,

• Prezes Rady Ministrów,

• Minister kierujący działem administracji rządowej,

• powołany w skład Rady Ministrów przewodniczący komitetu (art. 147 ust. 4 Konstytucji),

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Od rozporządzenia należy odróżnić zarządzenie, które jest aktem prawa wewnętrznego, nie może być zatem podstawą rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach obywateli.

Zarządzenie jest aktem normatywnym wydanym przez Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów i ministrów oraz sędziów czy kierowników urzędów centralnych na podstawie ustaw i w celu ich wykonywania. Ma charakter najczęściej wewnętrzny i obowiązuje tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenie.

Zarządzenie może być wydane również przez jednostki nie związane z prawem państwowym i ustawodawstwem, które są centralnymi jednostkami różnych instytucji i korporacji (np. zarząd firmy). Zarządzenie tak wydane ma charakter i funkcjonuje jako wewnętrzna zasada postępowania, jednak nie może ono być sprzeczne, ani łamać prawa określonego w ustawach, ustanowionego przez państwo i organy władzy.

Odmiennym rodzajem zarządzenia jest dekretacja.

Najwyższa Izba Kontroli zajmuje szczególne miejsce w systemie organów państwa. Jest naczelnym organem kontroli państwowej. Podstawowym zadaniem NIK jest kontrolowanie działalności organów administracji rządowej (rząd, ministrowie, pozostałe naczelne i centralne orany administracji państwowej) bez państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.

NIK podejmuje kontrole na wniosek sejmu lub jego organów Prezydenta, Prezesa, Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy. Jednostki państwowe podlegające kontroli pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności funkcjonowania. W odniesieniu do tych jednostek NIK kontroluje czy prowadzą one działalność i sposób jej prowadzenia, osiągane wyniki odpowiednie wykorzystanie przydzielonego im mienia czy funduszy.

Kontrola działalności samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych (nie zleconych przez państwo) przeprowadzone jest pod względem legalności, gospodarności i rzetelności. Kontrola działalności innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (szczególnie prywatnych firm przeprowadzona pod względem legalności i rzetelności). Prezes NIK może występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją albo innego aktu normatywnego z ustawą zasadniczą lub zwykłą.

Rada Ministrów to organ władzy wykonawczej kierujący państwem. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną. Stoi na czele całego systemu administracji rządowej.

W szczególności Rada Ministrów:

• zapewnia wykonywanie ustaw,

• wydaje rozporządzenia z mocą ustaw (przy upoważnieniu sejmu),

• kieruje pracą wszystkich pozostałych organów administracji państwowej i ponosi odpowiedzialność za nie przed sejmem,

• stoi na straży interesów Skarbu Państwa,

• przygotowuje projekt budżetu i odpowiada za jego wykonanie,

• sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym (w granicach wyznaczonych państwem),

• utrzymuje stosunki z rządami innych państw i organizacjami międzynarodowymi,

• zapewnia zewnętrzne i wewnętrzne bezpieczeństwo.

W skład Rady Ministrów wchodzą:

1. Prezes Rady Ministrów.

2. Wiceprezesi Rady Ministrów.

3. Ministrowie.

4. Przewodniczący komisji sprawujący funkcje naczelnych organów administracji państwowej.

Administracja (zarząd, zarządzenie) jest pojęciem używanym w dwojakim znaczeniu. Oznacza jedną z podstawowych dziedzin działalności państwowej polegającej na zarządzaniu. Administracja o też zespół organów państwowych zajmujących się administrowaniem.

Prawem administracyjnym jest zespół norm regulujących strukturę i kompetencje organów administracji państwowej oraz stosunki prawne powstające w toku działalności zarządzającej i wykonawczej tych organów.

Organy administracji państwowej.

Działalność administracyjna państwa to taka działalność, którą prowadzą organy administracji. Ze względu na skład organu dzielimy organy administracyjnej na: kolegialne i jednoosobowe.

Organ kolegialny składa się z pewnej liczby osób a decyzje zapadają w nim zespołowo, w drodze uchwały podjętej większością głosów (Rada Ministrów). W skład organu jednoosobowego wchodzi jedna osoba, a decyzje zapadają jednoosobowo.

Organy centralne i terenowe.

Ze względu na terytorialny zasięg swojej działalności organy administracji państwowej dzielą się na: centralne i terenowe.

Organami centralnymi są te organy administracji, które obejmują swoim działaniem teren całego kraju zgodnie z przyznanymi im w konstytucji i w innych ustawach kompetencjami. Wśród centralnych organów administracji państwowej specjalną grupę stanowią organy naczelne.

Organem terenowym nazywamy taki organ, którego kompetencje dotyczą określonej części terytorium państwa odpowiadającą jednostce podziału administracyjnego (np. województwo). Organy terenowe administracji państwowej występują na różnym szczeblu podlegając sobie wzajemnie.

Organy o kompetencjach ogólnej i szczególnej.

Wśród organów administracji odróżniamy takie, które zajmują się zarządzaniem wszystkimi lub większą ilością dziedzin życia na danym terenie. Pierwsze z nich to organy o kompetencji ogólnej, drugie to organy o kompetencji szczególnej. Organem o kompetencji ogólnej jest wojewoda natomiast organem o kompetencji szczególnej jest minister.

Stosunek administracyjno - prawny to stosunek społeczny uregulowany przez przepisy prawa administracyjnego. Stosunek administracyjno - prawny charakteryzuje się kilkoma cechami, które decydują o jego odmienności od innych rodzajów stosunków prawnych.

Cechy stosunku administracyjno - prawnego:

1. Jedną ze stron stosunku jest zawsze organ administracji państwowej wyposażony w uprawnienia władcze tzw. Imperium władzy (drugą stroną jest obywatel, przedsiębiorstwo, inny organ administracyjny itd.). Stosunek cywilno - prawny to stosunek nierównorzędnych partnerów. Jeden z nich reprezentuje państwo może w danej sprawie narzucić swoją wolę, drugi zaś jest mu w określonym stopniu i zakresie podporządkowany. Organ administracji w zasadzie sam określa prawa i obowiązki wzajemne obu stron stosunku.

2. Przedmiotem stosunku administracyjnego są jedynie sprawy należące do kompetencji organów administracji państwowej.

3. Stosunki administracyjno - prawne powstają na mocy aktów administracyjnych zachodzą między organem wydającym akt i adresatem aktu. Niekiedy powstają z mocy samego prawa. Przyczyną powstania stosunku administracyjno - prawnego może być zgłaszanie przez obywatela (lub inną jednostką prawną) pod adresem organu roszczenia o określone zachowanie się.

Działalność organów administracji państwowej, której celem jest realizacja stojących przed nimi zadań, przejawia się w kilku formach. Formą działania administracji państwowej jest określony prawnie typ konkretnej czynności organu administracyjnego.

Do form działania administracji zalicza się:

• stanowienie przepisów prawnych (aktów administracyjnych ogólnych albo normatywnych),

• wydawanie aktów administracyjnych (aktów administracyjnych indywidualnych),

• zawieranie porozumień administracyjnych,

• zawieranie umów,

• prowadzenie działalności społeczno - organizatorskich,

• wykonywanie czynności materialno - technicznych.

Stanowienie przepisów prawnych.

Organ administracyjny posiada prawo posługiwania się w toku swej działalności aktami normatywnymi. Przy pomocy aktów ustanawia powszechnie obowiązujące przepisy prawa. Przepisy określające kompetencje organu wskazują jakie są to akty i jaki jest zakres spraw, które mogą być przez organ regulowane.

Wydawanie aktów prawnych jest podstawową formą prawną działania administracji. Większość konkretnych spraw, których finalizacja należy do zakresu zadań danego organu jest rozstrzygane w postaci aktu administracyjnego.

Zawieranie porozumień administracyjnych.

Porozumienia administracyjne są zawierane między organami, które nie są sobie podporządkowane, między którymi nie ma stosunku służbowej podległości (np. między dwoma przedstawicielami administracji terenowej).

Zawieranie umów.

Umowa jako czynność cywilnoprawna z punktu widzenia swej istoty stanowi w prawie administracyjnym element obcy. Wykorzystuje się ją jednak jako formę działalności organów administracyjnych.

Akt administracyjny.

Działalność organów administracji państwowej związana jest z wydawaniem decyzji, rozstrzygających konkretne sprawy, które przyporządkowane są kompetencjom danego organu jaką decyzją jest np. wydanie dowodu osobistego, przedstawienie decyzji podatkowej. Decyzje te nazywamy aktami administracyjnymi. Akt administracyjny jest władczym wyrażeniem woli organu administracji państwowej (jednostronnym), załatwiającym konkretną sprawę i skierowanym do konkretnego adresata.

Akt administracyjny charakteryzuje się następującymi cechami:

1. Wydawany jest przez organ administracji państwowej lub inny organ państwa czy jednostkę, wyposażenie w prawo wydawania aktów administracyjnych, pod warunkiem iż państwo powierzyło jej wykonanie w pewnej dziedzinie.

2. Podczas wydawania aktu administracyjnego organ państwowy korzysta z przysługujących mu uprawnień władczych (imperium). Organ pełni tu rolę rozkazodawcy.

3. Akt administracyjny nakłada na adresata określone obowiązki lub może przyznawać mu konkretne uprawnienia, w ten sposób powoduje powstanie, zmianę lub zniesienie stosunku prawnego, co pozwala go określać jako zdarzenie prawne.

Jak wynika z w/w definicji akt administracyjny dotyczy zawsze konkretnego stosunku prawnego lub taki stosunek twórcy. Nie należą więc do aktów administracyjnych takie akty organów administracji państwowej (uchwały, rozporządzenia), które zawierają przepisy obowiązujące ogólnie.

Podział aktów administracyjnych:

• zewnętrzne,

• wewnętrzne.

Do aktów administracyjnych zewnętrznych zalicza się akty, które organ administracji państwowej kieruje do innego adresata niż podległy organ administracyjny. Kierowane są „na zewnątrz”, poza krąg administracji (np.: do obywatela, jednostki gospodarczej, organizacji społecznej, instytucji non - profit).

Do aktów administracyjnych wewnętrznych zalicza się akty kierowane przez organ administracyjny (pełniący funkcję nadrzędnego) do innego organu administracyjnego (podległego). Akty te pozostają w obszarze administracji, nie wychodzą poza krąg organów administracyjnych.

Akty dzielą się też na:

• deklaratywne - taki akt określa w sposób wiążący, że w danej sytuacji wynikają z ustawy dla adresata obowiązki i prawa, sam jednak tym obowiązków i praw nie tworzy,

• konstytutywne - akt ten posiada charakter twórczy bowiem tworzy, zmienia lub uchyla stosunki prawne. Skutek prawny następuje tu więc nie z mocy samego źródła prawa jak np. ustawa, lecz z mocy aktu administracyjnego opartego na ustawie.

Do grupy aktów administracyjnych, w ścisłym znaczeniu, należą tylko akty administracyjne konstytutywne, natomiast deklaratywne do nich się nie zaliczają.

Przykładem aktu administracyjnego konstytutywnego jest nadanie obywatelstwa polskiego cudzoziemcowi, powstanie wówczas między państwem a adresatem aktu stosunek prawny, którego dotąd nie było, ma więc charakter twórczy.

Przykładem aktu administracyjnego deklaratywnego jest poświadczenie obywatelstwa polskiego poświadczenie posiadania konkretnych kwalifikacji itp.

Akty administracyjne dzielimy też na:

• pozytywne,

• negatywne.

Aktem pozytywnym jest akt załatwiający sprawę zgodnie z przedstawionym wnioskiem.

Aktem negatywnym jest akt w ramach którego odmawia się całkowicie lub częściowo żądaniu strony.

Ważność aktu administracyjnego.

Akt administracyjny powinien spełniać wszystkie wymagania stawiane przez ustawy i wydane na ich podstawie akty prawne (rozporządzenia czy uchwały). Wymogi powyższe to przesłanki ważności aktu administracyjnego.

Przesłanki ważności aktu administracyjnego są następujące:

1. Akt administracyjny może być wydany jedynie na podstawie ustawy lub przepisów wykonawczych a przesłanka ważności aktu administracyjnego wynika z zasady działania organów administracji państwowej wyłącznie w ramach przepisów prawa. Organ państwowy wydając akt administracyjny stosuje ogólne zasady w oparciu o przepisy. Np.: ustawa o powszechnym obowiązku obrony nakłada obowiązku odbycia zasadniczej służby wojskowej w oparciu o zapisy tej ustawy organy administracji państwowej kierują indywidualne wezwania w formie aktów administracji do poborowych.

2. Akt administracyjny powinien pochodzić od właściwego organu i mieścić się w ramach jego kompetencji.

3. Akt administracyjny może być wydany tylko w wyniku przeprowadzenia określonego przez przepisy prawne postępowania i przy zachowaniu odpowiednich wymagań formalnych (kolegium do spraw wykroczeń w większości spraw nie może wymierzyć kary bez przeprowadzenia rozprawy a wydania orzeczenia musi mieć określoną przyczynę).

Przepisu kodeksu postępowania administracyjnego uznają za nieważny akt administracyjny, który:

• został wydany przez organ niewłaściwy rzeczowo,

• został wydany bez wskazania podstawy prawnej,

• dotyczy sprawy, która została poprzednio rozstrzygnięta ostateczną decyzją,

• został skierowany do osoby, która nie jest stroną w sprawie,

• w razie wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,

• zawiera radę, która powoduje nieważność aktu z mocy przepisu prawa.

Decyzja administracyjna jest aktem administracyjnym rozstrzygającym postępowanie w sprawie w danej instancji. Decyzja powinna mieć formę pisemną. Do niezbędnych elementów każdej decyzji należą:

• oznaczenie organu wydającego decyzję,

• data wydania decyzji,

• oznaczenie stron, do których decyzje odnosi się

• podstawa prawa decyzji,

• rozstrzygnięcie sprawy,

• pouczenie o możliwości odwołania,

• podpis pracownika (imię, nazwisko, stanowisko służbowe),

• uzasadnienie (w wyjątkowych przypadkach organ może być zwolniony od uzasadnienia decyzji).

W ramach przepisów kodeksu postępowania administracyjnego wyróżnia się trzy środki odwoławcze:

• odwołanie,

• zażalenie,

• wniosek o wznowienie postępowania.

Odwołanie nie wymaga szczególnego uzasadnienia, powinno wynikać wyraźnie iż strona jest niezadowolona z decyzji i wnosi o odmienne rozstrzygnięcie sprawy.

Zażalenie przysługuje stronom od zapadających postanowień w toku postępowania, ale tylko w przypadkach wyraźnie wskazanych w kodeksie postępowania administracyjnego (zażalenie wnosi się w ciągu 7 dni od daty zgłoszenia lub doręczenia postanowienia).

Wniosek o wznowienie postępowania to nadzwyczajny środek odwoławczy celem którego jest zamiar podjęcia na nowo postępowania, które zostało zakończone wydaniem ostatecznej decyzji.

Skargi i wnioski.

Skargi to bardzo istotny środek nadzoru społecznego nad działalnością organów administracji państwowej. Do złożenia skargi nad działalnością organu lub wniosku zamierzającego do usprawnienia tej działalności uprawniony jest każdy obywatel, instytucja itd. Złożenie skargi lub wniosku nakłada na organ obowiązek przeanalizowania sprawy i udzielenia odpowiedzi w określonym terminie.

Kwestie skarg i wniosków regulują specjalne przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.

Przedmiot skarg i wniosków.

Przedmiotem skarg może być każdy (wywołujący niezadowolenie) przejaw działalności konkretnego organu administracji lub jego pracowników. W szczególności może skarżyć się na zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy lub ich pracowników, naruszenie praworządności lub słusznych interesów obywateli, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwienie spraw. Skarga jest kierowana przeciwko określonym, aktom, sytuacjom lub zjawiskom. Natomiast przedmiotem wniosku jest ulepszenie działania aparatu państwowego bez związku z konkretnymi zaniedbaniami.

Samorząd terytorialny został w Polsce przywrócony dokładnie po upływie 40 lat od chwili zlikwidowania go w 1950r. (zastąpieniu go jednolitą scentralizowaną administracją państwową, obejmującą zarządzanie krajem).

Jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Gmina obejmuje terytorium oraz zamieszkałą na nim ludność, która z mocy prawa tworzy wspólnotę samorządową. Gmina posiada osobowość prawną, wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Jej samodzielność podlega ochronie sądowej.

Tworzenie gmin, łączenie, znoszenie, ustalenie granic i nazw oraz siedziby władz następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Podstawę stanowią tu jednak konsultacje społeczne.

Zadania zwane własnymi gminy to działania w obszarze:

• gospodarowania terenami, ochrony środowiska i ładu przestrzennego,

• dróg gminnych, ulic, placów, mostów oraz organizacji ruchu drogowego,

• wodociągów, kanalizacji, oczyszczania ścieków,

• transportu lokalnego,

• ochrony zdrowia,

• pomocy społecznej,

• komunalnego budownictwa mieszkaniowego,

• oświaty,

• kultury (biblioteki, domy kultury, ogniska muzyczne)

• kultury fizycznej (boiska, kale sportowe, pływalnie i inne urządzenia sportowe, tereny rekreacyjne),

• targowisk i hal targowych,

• zieleni,

• cmentarzy komunalnych,

• porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej,

• utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych.

Władze gminy.

Podstawowym organem gminy o charakterze uchwałodawczym i kontrolnym jest Rada Gminy. Rada Gminy pochodzi z wyborów odbywanych na zasadach i w trybie przewidzianym w ordynacji wyborczej. Kadencja Rady jest 4-letnia. Odwołanie Rady Gminy przed upływem kadencji jest możliwe tylko w drodze lokalnego referendum. Jeśli siedzibą Rady Gminy jest miasto nosi ono nazwę Rady Miejskiej.

Do właściwości Rady Gminy należą sprawy gminne (o ile ustawy nie stanowią inaczej). Wyłączne kompetencje Rady Gminy to:

• ustalenie statutu gminy,

• uchwalenie budżetu gminy,

• wybór i odwołanie wójta i burmistrza,

• uchwalenie mpzp,

• uchwalenie podatków i opłat lokalnych,

• podejmowanie uchwał w ważnych sprawach majątkowych gminy,

• określenie wysokości sumy, do której wójt i burmistrz może zaciągnąć zobowiązania,

• podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, wznoszenie pomników, nazw ulic i placów,

• nadawanie honorowego obywatelstwa gminy.

Organy samorządowe posiadają prawo stanowienia lokalnych przepisów zwanych przepisami gminnymi. Mogą być ustanawiane w ramach upoważnień ustawowych należących do właściwości gminy.

Mienie komunalne (gminne) - majątek należący do samej gminy, a także do przedsiębiorstw gminnych innych komunalnych osób prawnych. Mieniem komunalnym samodzielnie zarządzają władze gminy lub komunalne osoby prawne.

Nadzór nad działalnością komunalną.

Organami nadzoru nad działalnością gmin są: Prezes Rady Ministrów i Wojewoda. Organem nadzoru w zakresie spraw budżetowych jest Regionalna Izba Obrachunkowa. Organy nadzoru mogą wkraczać w działalność komunalną tylko w przypadkach przewidzianych ustawami a kryterium nadzoru jest ztgodność działalności komunalnej z przepisami prawa.

Administracja rządowa - organy terenowe.

W skład administracji państwowej (rządowej) wchodzą organy centralne, jak też terenowe. Organy terenowe obejmują swoim działaniem oznaczoną część terytorium kraju na ogół województwo lub kilka gmin (rejon).

Terenowe organy administracji rządowej dzielą się na:

• organy administracji ogólnej,

• organy administracji specjalnej.

Terenowymi organami administracji ogólnej są wojewodowie i podporządkowane im organy. Zarządzają na obszarach konkretnych województw tymi sprawami, które nie należą do kompetencji samorządu terytorialnego działającego w gminach i na szczeblu wojewódzkim, które nie zostały przekazane organom administracji specjalnej. Wojewoda jest przedstawicielem rządu na obszarze województwa.

Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Właściwego do spraw administracji państwowej. Wicewojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody. Wojewoda może powierzyć prowadzenie niektórych spraw należących do jego kompetencji łącznie z wydawaniem decyzji administracyjnych organom samorządu terytorialnego (np. organom gminy w formie zadań zleconych).

Wojewoda realizuje zadania zlecone przez Radę Ministrów będąc przedstawicielem rządu w terenie:

• koordynuje działalność wszystkich organów administracji rządowej na obszarze województwa w zakresie zgodności z polityką rządu,

• organizuje kontrolę wykonywania zadań wyznaczonych przepisami przez wymienione organy,

• zapewnia współdziałanie jednostek organizacyjnych działających na obszarze województwa w zakresie utrzymania porządku publicznego oraz zapobiega klęskom żywiołowym i usuwania ich skutków,

• przedstawia pod obrady rządu projektu dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa,

• reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych i w trakcie wizyt składanych przez przedstawicieli państw obcych na terenie województwa.

Wojewoda wykonuje swoje zadania przy pomocy Urzędu Wojewódzkiego. Urząd Wojewódzki dzieli się na wydziały i inne komórki organizacyjne, zależnie od potrzeb. Na czele Urzędu Wojewódzkiego stoi dyrektor. Wojewoda może tworzyć delegatury Urzędu Wojewódzkiego w wybranych miejscowościach województwa. Organizację Urzędu Wojewódzkiego określa statut ustalony przez Wojewodę.

Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne szczebla krajowego, regionalnego i lokalnego.

Planowanie przestrzenne są to wszelkie działania planistyczne, które mają za zadanie zapewnić prawidłowy rozwój kraju, regionów gmin i miast przez racjonalne wykorzystanie przestrzeni oraz zapewnienie ładu przestrzennego.

Funkcje planowania przestrzennego:

Racjonalne przekształcenie i zagospodarowanie struktur przestrzennych z uwzględnieniem:

• uwarunkowań społecznych,

• uwarunkowań przyrodniczych,

• uwarunkowań gospodarczych,

• uwarunkowań kulturowych,

oraz przestrzeganie zasad organizowania ładu przestrzennego.

Zasady planowania przestrzennego:

• zasada zrównoważonego rozwoju,

• zasada ochrony wartości wysoko cenionych,

• zasada samodzielności planistycznej gminy,

• zasada władztwa planistycznego gminy,

• zasada uspołeczniania procesu planowania,

• zasada ochrony interesu prawnego podmiotów objętych ustaleniami planistycznymi,

• zasada spójności systemu planowania przestrzennego.

System planowania przestrzennego:

1. Gmina:

• studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

• miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

2. Województwo:

• plan zagospodarowania przestrzennego województwa,

• plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego jako część planu zagospodarowania przestrzennego województwa.

3. Kraj:

• koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju.

Prawne podstawy:

• ustawa z dnia 12.07.1984 r. o planowaniu przestrzennym,

• ustawa z dnia 07.07.1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym.

Obecnie obowiązuje ustawa z dn. 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) - obowiązująca od 11.07.2009 r.

Przesłanki tworzenia planów:

• brak sprzyjających warunków do inwestowania bez dobrych planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego,

• w sytuacji braku planu przyciąganie dużych inwestorów, z którymi można bez ograniczeń negocjować, ale rodzi to niebezpieczne konsekwencje.

Zmiany w systemie planowania i zagospodarowania przestrzennego:

• ograniczenia roli państwa w procedurach planowania przestrzennego,

• samodzielność planistyczna gmin,

• brak wymogu sporządzania mpzp,

• uchwalenie zakazu podejmowania działań inwestycyjnych na obszarze, którego nie sporządzono mpzp,

• respektowanie prawa własności,

• odejście od hierarchicznej struktury planów przestrzennych,

• brak podziału mpzp na plany ogólne i szczegółowe,

• wprowadzenie instytucji protestów i zarzutów do projektów mpzp,

• obowiązek powiadomienia w drodze pisemnej właścicieli nieruchomościami, których interes prawny może zostać naruszony ustaleniami planu,

• wzmocnienie roli studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

• bliższe określenie inwestycji celu publicznego,

• usprawnienie procedur planistycznych,

• ujednolicenie dokumentów planistycznych,

• zintegrowanie przepisów dotyczących zagospodarowania przestrzennego z przepisami dotyczącymi prawa nieruchomości.

Ustawa z dn. 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717)

Art. 1. „1. Ustawa określa:

• zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej,

• zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy

- przyjmując ład przestrzenny i zrównoważony rozwój za podstawę tych działań.

2. W planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się zwłaszcza:

• wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury;

• walory architektoniczne i krajobrazowe;

• wymagania ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów rolnych i leśnych;

• wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;

• wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia, a także potrzeby osób niepełnosprawnych;

• walory ekonomiczne przestrzeni;

• prawo własności;

• potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa;

• potrzeby interesu publicznego.”

Wolą ustawodawcy przedmiot ustawy to regulacje obszaru określania zasad ukształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej przez organy administracji rządowej, jest jak też opis zakresu i sposobu postępowania przeznaczenia terenów na konkretne cele, ustalenie zasad ich zagospodarowania i zabudowy. Są to wymogi merytoryczne jakie organy muszą uwzględniać. Fundament powyższych działań to ochrona dwóch wartości: zachowanie ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju.

Ustawa zawiera szczegółowe regulacje dotyczące procedury ustalania przeznaczenia i określania sposobów zagospodarowania oraz warunki zabudowy terenu w zakresie konkretnych aktów planistycznych. Wskazuje też na system aktów planistycznych, przedstawia ich przedmiot, prawny charakter, organy stanowiące, uzgadniające, opiniujące, tryb uchwalania i zależności między aktem planistycznym.

Art. 2. Ład przestrzenny - takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne.

Zrównoważony rozwój - rozwój społeczno gospodarczy, gdzie następuje proces integracji działań politycznych, gospodarczych, społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej i trwałości procesów przyrodniczych celem gwarantowania możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb społeczności czy obywateli obecnie i w przyszłości.

Środowisko - zespół elementów przyrodniczych także przekształconych w wyniku działań człowieka, a szczególnie powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta, rośliny, krajobraz i klimat (Prawo ochrony środowiska art. 3 pkt 39).

Interes publiczny - uogólniony cel dążeń i działań, uwzględniających zobiektywizowane potrzeby ogółu społeczeństwa lub lokalnych społeczności, związanych z zagospodarowaniem przestrzennym.

Inwestycja celu publicznego - inwestycję tę stanowią działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym, wojewódzkim i krajowym), stanowiące realizację celów (o których mowa w art. 6 ust. z dn. 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami) we skazanych sposobach. Składa się z dwóch elementów: przedmiotu inwestycji, którym musi być realizacja celu publicznego, jak też przypisane inwestycji znaczenia lokalnego i ponadlokalnego jakie można realizacji celu przypisać. Znaczenie lokalne i ponadlokalne przypisane jest tu potrzebom wspólnoty samorządowej lub całości społeczeństwa. Przykład celu publicznego: - wydzielenie gruntu pod linie kolejowe, ich budowa i utrzymanie, budowa i utrzymanie publicznych urządzeń, służących do zaopatrzenia ludności w wodę.

Obszar przestrzeni publicznej - obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjający nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne, określony w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Obszar problemowy - obszar szczególnego zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub występowania konfliktów przestrzennych wskazany w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub określony w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Obszar wsparcia - obszar określony w ust. z dnia 12.05.2000 r. o zasadach wspierania rozwoju regionalnego.

Obszar metropolitalny - obszar wielkiego miasta oraz powiązanego z nim funkcjonalnie bezpośredniego otoczenia, ustalony w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju.

Dobra kultury współczesnej - niebędące zabytkami dobra kultury, takie jak pomniki, miejsca pamięci, budynki, ich wnętrza i detale, zespoły budynków, założenia urbanistyczne i krajobrazowe, będące uznanym dorobkiem współcześnie żyjących pokoleń, jeżeli cechuje je wysoka wartość artystyczna lub historyczna.

Teren zamknięty - obszar o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez ministrów właściwych i kierowników urzędów centralnych w drodze decyzji - określone są też w decyzji granice terenu zamkniętego (art. 2 pkt 9 ust. z dn. 17.05.1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne).

Działka budowlana - nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego.

Uzbrojeniu terenu - wybudowanie pod ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych , kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych (art. 143 ust. 2 ust. z dn. 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami).

Dostęp do drogi publicznej - bezpośredni dostęp do tej drogi albo dostęp do niej przez drogę wewnętrzną lub przez ustanowienie odpowiedniej służebności drogowej.

Standardy - zbiory i zakresy wymagań dotyczących opracowań i dokumentów planistycznych oraz zasady stosowania w nich parametrów dotyczących zagospodarowania przestrzennego.

Parametry i wskaźniki urbanistyczne - parametry i wskaźniki ustanawiane w dokumentach planistycznych, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 10 ust. 4, art. 16 ust. 2 i art. 40.

Walory ekonomiczne przestrzeni - te cechy przestrzeni, które można określić w kategoriach ekonomicznych.

Wartości nieruchomości - wartość rynkową nieruchomości.

Powierzchni sprzedaży - ta część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno-użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.).

Art. 3. 1. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych, należy do zadań własnych gminy.

2. Prowadzenie, w granicach swojej właściwości rzeczowej, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego, odnoszących się do obszaru powiatu i zagadnień jego rozwoju, należy do zadań samorządu powiatu.

3. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej w województwie, w tym uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa, należy do zadań samorządu województwa.

4. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej państwa, wyrażonej w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, należy do zadań Rady Ministrów.

Zapisy artykułu są podstawą do wskazania jakie kompetencje ustawodawca przekazuje gminie w zakresie władztwa …

Art. 4. 1. Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

1a. W odniesieniu do obszarów morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej przeznaczenie terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz sposób zagospodarowania i warunki zabudowy terenu określa się na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502 i Nr 170, poz. 1652 oraz z 2004 r. Nr 6, poz. 41).

2. W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym:

  1)   lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego;

  2)   sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy.

3. W odniesieniu do terenów zamkniętych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala się tylko granice tych terenów oraz granice ich stref ochronnych. W strefach ochronnych ustala się ograniczenia w zagospodarowaniu i korzystaniu z terenów, w tym zakaz zabudowy.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) to akt prawa miejscowego zawierający ustalenia obowiązujące na obszarze, którego dotyczy. Wiąże właścicieli (użytkowników wieczystych) gruntów położonych na obszarze obowiązywania aktów.

• ust. 1 - określa podstawowe i obligatoryjne treści plany, przeznaczenie terenu i zasad zagospodarowania terenu, jak też nowe funkcje planu: rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz wskazanie warunków zabudowy terenu.

• ust. 2 - ustala przeznaczenie terenu i przesądza o ograniczeniach prawa własności (właścicielem terenu jest każdy kto posiada tytuł prawny tego terenu, tytuł może wynikać z prawa własności czy prawa użytkowania wieczystego). Każdy ma prawo do ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu terenu należącego do innych osób lub organizacyjnych. Właściciel terenu jest zobligowany do zachowania, które nie narusza niczyjego interesu prawnego. Właściciel ma obowiązek do działania zgodnie z prawem.

• ust. 3 w MPZP dokonuje się ustaleń co do przeznaczenia oraz określenia sposobu zagospodarowania terenów. PM opracowuje i uchwala Rada Gminy (art. 17).

• ust. 4. MPZP powinien określać nie tylko przeznaczenie terenu i sposób zagospodarowania, ale też warunki zabudowy. Plan powinien wskazywać na szczegółowe warunki realizacji określonych przedsięwzięć inwestycyjnych możliwych do realizacji na danym obszarze, jak też warunki obsługi w zakresie infrastruktury.

• ust. 5 w MPZP następuje rozmieszczenie inwestycji celu publicznego.

Art. 5. Opracowywanie projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest projektowaniem zagospodarowania przestrzennego, odpowiednio w skali regionalnej i lokalnej, w rozumieniu art. 2 ust. 3 oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 221, Nr 153, poz. 1271 i Nr 240, poz. 2052).

Art. 6. 1. Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtują, wraz z innymi przepisami, sposób wykonywania prawa własności nieruchomości.

2. Każdy ma prawo, w granicach określonych ustawą, do:

  1)   zagospodarowania terenu, do którego ma tytuł prawny, zgodnie z warunkami ustalonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli nie narusza to chronionego prawem interesu publicznego oraz osób trzecich;

  2)   ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu terenów należących do innych osób lub jednostek organizacyjnych.

Ust. 1. - akty planistyczne w sposób pośredni lub bezpośredni wpływają na sposób wykonywania prawa własności. Uprawnione organy swymi działaniami w obszarze prawa publicznego oddziaływają na treść praw ze sfery prawa cywilnego, a pośrednio na treść prawa cywilnego. Prawo własności oznacza najszerszą formę korzystania z terenu. Każdy ma możliwość korzystania i rozporządzana rzeczą kto jest właścicielem w granicach określonych przez ustawy, zasady współżycia społecznego zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa.

Art. 7. Rozstrzygnięcia wójta, burmistrza, prezydenta miasta albo marszałka województwa o nieuwzględnieniu odpowiednio wniosków dotyczących studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, uwag dotyczących projektu tego studium, wniosków dotyczących miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, uwag dotyczących projektu tego planu albo wniosków dotyczących planu zagospodarowania przestrzennego województwa - nie podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego.

Art. 8. 1. Organem doradczym ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej w sprawach planowania i zagospodarowania przestrzennego jest Główna Komisja Urbanistyczno-Architektoniczna.

2. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej powołuje i odwołuje przewodniczącego i członków komisji, o której mowa w ust. 1, oraz ustala, w drodze zarządzenia, regulamin określający organizację i tryb jej działania.

3. Marszałek województwa, wójt, burmistrz albo prezydent miasta powołuje, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, odpowiednio wojewódzką albo gminną komisję urbanistyczno-architektoniczną, jako organ doradczy, oraz ustala, w drodze regulaminu, jej organizację i tryb działania.

4. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta może powierzyć gminnej komisji urbanistyczno-architektonicznej powołanej w innej gminie pełnienie funkcji organu doradczego, na mocy porozumienia zawartego z odpowiednim wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta.

5. Przy starostach powiatów mogą być powoływane powiatowe komisje urbanistyczno-architektoniczne jako organy doradcze starostów powiatów oraz, na podstawie stosownych porozumień, wójtów, burmistrzów gmin albo prezydentów miast wchodzących w skład tych powiatów, które nie powołały gminnych komisji lub nie powierzyły funkcji pełnienia organu doradczego komisji powołanej w innej gminie, w trybie określonym w ust. 4.

6. Organy doradcze, o których mowa w ust. 1 oraz w ust. 3 i 5, składają się z osób o wykształceniu i przygotowaniu fachowym związanym bezpośrednio z teorią i praktyką planowania przestrzennego, w tym co najmniej w połowie z osób rekomendowanych przez branżowe stowarzyszenia i samorządy zawodowe.

Rozdział 2. Planowanie przestrzenne w gminie

Art. 9. 1. W celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zwanego dalej "studium".

2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza studium zawierające część tekstową i graficzną, uwzględniając zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz strategii rozwoju gminy, o ile gmina dysponuje takim opracowaniem.

3. Studium sporządza się dla obszaru w granicach administracyjnych gminy.

4. Ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych.

5. Studium nie jest aktem prawa miejscowego.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego uchwala Rada Gminy. Jest to forma realizacji obowiązku prowadzenia polityki przestrzennej przez samorządy lokalne. Przygotowanie i uchwalenie studium jest obligatoryjne. To akt określający założenia lokalne polityki przestrzennej, ale też zawiera wiążące podczas przygotowania MPZP i lokalne zasady zagospodarowania terenu. To akt obowiązujący w gminie. Gminy, które nie uchwaliły studium są zobligowane do uchwalenia studium w okresie roku od dnia wejścia w życie ustawy. Jeśli nie zostaną uchwalono wówczas nie będzie możliwe uchwalić mpzp. Studium zawiera diagnozę, czyli uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego i określa politykę rozwojową w zakresie zagospodarowania przestrzennego (kierunki).

Założeniem aktu jest jego elastyczność, stwarza ramy dla swobody planowania miejscowego, mpzp powinny być zgodne ze studium (oceny dokonuje Rada Gminy uchwalając plan miejscowy). Przez studium władze gminy podejmują podstawowe ustalenia w zakresie polityki przestrzennej przez wskazanie obszarów przeznaczonych pod zabudowę, wstępną lokalizację i warunki techniczne.

Studium spełnia 3 funkcje:

• akt polityki przestrzennej gminy (określa założenia polityki rozwoju przestrzennego),

• koordynuje ustalenia planów miejscowych (obejmuje obszar gminy i zawiera wytyczne o planowania miejscowego adekwatnie do potrzeb gminy),

• promuje gminę wskazując, obszary atrakcyjne inwestycyjnie i turystycznie.

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego gminy dotyczą sfery faktycznej przestrzenno - przyrodniczej, jak też sfery prawnej, czyli statusu prawnego obszarów w sferze zagospodarowania przestrzennego (np. obszary ograniczonego użytkowania utworzone na podstawi przepisów o ochronie środowiska). Organ sporządzający studium to wójt, burmistrz (prezydent miasta).

Część diagnostyczna studium zawiera dane ekonomiczne, przyrodnicze, geograficzne, demograficzne i inne.

Studium nie jest aktem prawa miejscowego, lecz określa strukturę przestrzenną gminy, dokonuje kwalifikacji i przeznaczenia obszarów gminy oraz wstępnej lokalizacji przestrzeni publicznych i infrastruktury publicznej.

Studium obowiązuje organ wykonawczy gminy oraz Radę Gminy.

Nie przewiduje się obowiązku ogłaszania studium (obywatele mają prawo do uzyskania informacji o studium).

Art. 10. 1. W studium uwzględnia się uwarunkowania wynikające w szczególności z:

  1)   dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu;

  2)   stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony;

  3)   stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego;

  4)   stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;

  5)   warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia;

  6)   zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia;

  7)   potrzeb i możliwości rozwoju gminy;

  8)   stanu prawnego gruntów;

  9)   występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych;

  10)  występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych;

  11)  występowania udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych;

  12)  występowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych;

  13)  stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami;

  14)  zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych.

2. W studium określa się w szczególności:

  1)   kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów;

  2)   kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy;

  3)   obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk;

  4)   obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;

  5)   kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej;

  6)   obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym;

  7)   obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1;

  8)   obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m²oraz obszary przestrzeni publicznej;

  9)   obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne;

  10)  kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej;

  11)  obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych;

  12)  obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny;

  13)  obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271);

  14)  obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji;

  15)  granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych;

  16)  inne obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie.

3. Obowiązek przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 8, powstaje po upływie 3 miesięcy od dnia ustanowienia tego obowiązku.

4. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, wymagany zakres projektu studium w części tekstowej i graficznej, uwzględniając w szczególności wymogi dotyczące materiałów planistycznych, skali opracowań kartograficznych, stosowanych oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz sposobu dokumentowania prac planistycznych.

Uwarunkowania - okoliczności, które faktycznie istnieją w chwili przygotowania studium oraz wymagania prawne dla polityki przestrzennej.

Kierunki - ustalone przez gminę wytyczne obowiązujące podczas przygotowania planów miejscowych.

Art. 11. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta, po podjęciu przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzania studium, kolejno:

  1)   ogłasza w prasie miejscowej oraz przez obwieszczenie, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzania studium, określając formę, miejsce i termin składania wniosków dotyczących studium, nie krótszy jednak niż 21 dni od dnia ogłoszenia;

  2)   zawiadamia na piśmie o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzania studium instytucje i organy właściwe do uzgadniania i opiniowania projektu studium;

  3)   rozpatruje wnioski, o których mowa w pkt 1;

  4)   sporządza projekt studium, uwzględniając ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa; w przypadku braku planu zagospodarowania przestrzennego województwa lub niewprowadzenia do planu zagospodarowania przestrzennego województwa zadań rządowych, uwzględnia ustalenia programów, o których mowa w art. 48 ust. 1;

  5)   uzyskuje od gminnej lub innej właściwej, w rozumieniu art. 8, komisji urbanistyczno-architektonicznej opinię o projekcie studium;

  6)   uzgadnia projekt studium z zarządem województwa w zakresie jego zgodności z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa;

  7)   uzgadnia projekt studium z wojewodą w zakresie jego zgodności z ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1;

  8)   występuje o opinie dotyczące rozwiązań przyjętych w projekcie studium do:

a)  starosty powiatowego,

b)  gmin sąsiednich,

c)  właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków,

d)  właściwych organów wojskowych, ochrony granic oraz bezpieczeństwa państwa,

e)  dyrektora właściwego urzędu morskiego w zakresie zagospodarowania pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich portów i przystani,

f)  właściwego organu nadzoru górniczego w zakresie zagospodarowania terenów górniczych,

g)  właściwego organu administracji geologicznej,

h)  ministra właściwego do spraw zdrowia w zakresie zagospodarowania obszarów ochrony uzdrowiskowej,

i)  dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej w zakresie zagospodarowania obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi,

j)  regionalnego dyrektora ochrony środowiska;

  9)   wprowadza zmiany wynikające z uzyskanych opinii i dokonanych uzgodnień;

  10)  ⁽ogłasza, w sposób określony w pkt 1, o wyłożeniu projektu studium do publicznego wglądu na co najmniej 14 dni przed dniem wyłożenia i wykłada ten projekt wraz z prognozą oddziaływania na środowisko do publicznego wglądu na okres co najmniej 30 dni oraz organizuje w tym czasie dyskusję publiczną nad przyjętymi w tym projekcie studium rozwiązaniami;

  11)  wyznacza w ogłoszeniu, o którym mowa w pkt 10, termin, w którym osoby prawne i fizyczne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą wnosić uwagi dotyczące projektu studium, nie krótszy niż 21 dni od dnia zakończenia okresu wyłożenia studium;

  12)  przedstawia radzie gminy do uchwalenia projekt studium wraz z listą nieuwzględnionych uwag, o których mowa w pkt 11.

Art. 11. dotyczy procedury sporządzania studium:

• ogłoszenie o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzana studium,

• możliwość składania wniosków i obowiązków rozpatrzenia ich przez organ sporządzający studium (nie krótszy niż 21 dni),

• uzgodnienie projektu z organami właściwymi (organy innych jest np. zarząd województwa, zgodność z przepisami pzpw administracji rządowej - wojewoda w sytuacji zadań rządowych służących realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym,

• przedstawienie projektu do publicznego wglądu,

• publiczna dyskusja nad rozwiązaniami studium,

• zgłaszanie uwag do projektu,

• rozstrzygnięcie przez Radę Gminy nieuwzględnionych przez organ wykonawczy do projektu studium.

Art. 12. 1. Studium uchwala rada gminy, rozstrzygając jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag, o których mowa w art. 11 pkt 12. Tekst i rysunek studium oraz rozstrzygnięcie o sposobie rozpatrzenia uwag stanowią załączniki do uchwały o uchwaleniu studium.

2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta przedstawia wojewodzie uchwałę o uchwaleniu studium wraz z załącznikami, o których mowa w ust. 1, oraz dokumentacją prac planistycznych w celu oceny ich zgodności z przepisami prawnymi.

3. Jeżeli rada gminy nie uchwaliła studium, nie przystąpiła do jego zmiany albo, uchwalając studium, nie określiła w nim obszarów rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim, ujętych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w programach, o których mowa w art. 48 ust. 1, wojewoda, po podjęciu czynności zmierzających do uzgodnienia terminu realizacji tych inwestycji i warunków wprowadzenia tych inwestycji do studium, wzywa radę gminy do uchwalenia studium lub jego zmiany w wyznaczonym terminie. Po bezskutecznym upływie tego terminu wojewoda sporządza miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo jego zmianę dla obszaru, którego dotyczy zaniechanie gminy, w zakresie koniecznym dla możliwości realizacji inwestycji celu publicznego oraz wydaje w tej sprawie zarządzenie zastępcze. Przyjęty w tym trybie plan wywołuje skutki prawne takie jak miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, koszty sporządzenia planu ponosi w całości gmina, której obszaru dotyczy zarządzenie zastępcze.

Sporządzenie projektu studium poprzedza zebranie i rozpatrzenie wniosków dotyczących studium (pochodzących np. od komitetów społecznych wspólnot mieszkaniowych). Organ przygotowujący studium nie jest związany treścią wniosków.

Ust. 4. - przygotowując studium uwzględnia się ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa (pzpw). W sytuacji umieszczenia w studium inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym powstaje konieczność wprowadzenia tych inwestycji do planów miejscowych.

Dokument zostaje wyłożony do publicznego wglądu celem oceny w ramach publicznej dyskusji i zgłaszania uwag. W sytuacji, gdy nie uchwalono studium wówczas wojewoda wzywa Radę Gminy di uchwalenia studium lub jego zmiany w oznaczonym terminie.

Uchwalając studium gmina wywiązała się z obowiązku ustawowego, polegającego na sformułowaniu lokalnej polityki przestrzennej.

Ustawa nie przewiduje odpowiedzialności odszkodowawczej gminy (jak w sytuacji mpzp) w przypadku bowiem obniżenie wartości nieruchomości na skutek uchwalenia studium, właściciele muszą oczekiwać na uchwalenie planu miejscowego, celem dochodzenia swych roszczeń.

Studium nie stanowi podstawy prawnej dla decyzji administracyjnych (nie jest bowiem aktem prawa powszechnie obowiązującego). Jest to akt kierownictwa wewnętrznego i jako taki jest podstawą do wdrażania polityki przestrzennej gminy.

Art. 13. 1. Koszty sporządzenia studium obciążają budżet gminy.

2. Koszty sporządzenia lub zmiany studium wynikające z rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym obciążają odpowiednio budżet państwa, budżet województwa albo budżet powiatu.

Koszty sporządzenia studium gmina pokrywa z własnego budżetu.

Art. 14. 1. W celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i zabudowy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zwanego dalej "planem miejscowym", z zastrzeżeniem ust. 6.

2. Integralną częścią uchwały, o której mowa w ust. 1, jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu.

3. Plan miejscowy, w wyniku którego następuje zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, sporządza się dla całego obszaru wyznaczonego w studium.

4. Uchwałę, o której mowa w ust. 1, rada gminy podejmuje z własnej inicjatywy lub na wniosek wójta, burmistrza albo prezydenta miasta.

5. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 1, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wykonuje analizy dotyczące zasadności przystąpienia do sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium, przygotowuje materiały geodezyjne do opracowania planu oraz ustala niezbędny zakres prac planistycznych.

6. Planu miejscowego nie sporządza się dla terenów zamkniętych.

7. Plan miejscowy sporządza się obowiązkowo, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne.

8. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego:

• nie jest obligatoryjny,

• istnieje możliwość funkcjonowania różnych planowania różnych części obszaru gminy,

• część opisowa i graficzna,

• przepis gminny,

• na jego podstawie wydaje się decyzje administracyjne (np. pozwolenie na budowę),

• uzupełnienie projektu planu o prognozę skutków finansowych uchwalania planu miejscowego,

• zatrudniony w formie uchwały przez Radę Gminy,

• uchwałę przesyła się do wojewody, który bada czy jest ona zgodna z prawem,

• możliwość składania wniosków przez mieszkańców (po wyłożeniu projektu planu co najmniej 21 dni do publicznego wglądu - uwagi).

Procedura uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

uchwała rady gminy o przystąpieniu do sporządzenia mpzp

ogłoszenie o przystąpieniu do sporządzenia mpzp przez ogłoszenie w miejscowej prasie, obwieszczenie na tablicy ogłoszeń urzędu gminy - czas na składanie wniosków do planów: minimum 21 dni od ogłoszenia

zawiadomienie na piśmie instytucji i organów właściwych do uzgodnienia i opiniowania planu o podejściu uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu

rozpatrywanie wniosków w okresie 21 dni od dnia upływu terminu ich składania

prace planistyczne nad projektem mpzp

opiniowanie i uzgodnienie projektu mpzp - minimum 21 dni

ogłoszenie o wyłożeniu projektu planu do publicznego wglądu

wyłożenie projektu mpzp na co najmniej 21 dni. w okresie wyłożenia organizowana jest dyskusja publiczna nad przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniem

zgłoszenie uwag do projektu mpzp przez 13 dni po upływie okresu wyłożenia

rozpatrywanie uwag przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w ciągu 21 dni po upływie okresu ich składania

wprowadzenie zmian do projektu, wynikających z rozpatrzenia uwag, ewentualnie ponowienie uzgodnień

przedstawienie radzie gminy projektu planu wraz z listą nieuwzględnionych uwag

uchwalenie planu

Plan miejscowy to narzędzie regulacji zagospodarowania przestrzennego.

Na podstawie planu sporządza się:

• projekt budowlany,

• gwarantuje (przy wydaniu decyzji administracyjnej) realizację ustawowych zasad w zakresie ładu przestrzennego, ochrony środowiska.

Planowanie miejscowe jest fakultatywne, nie jest zatem obowiązkiem samorządu (tak jak np.: studium czy plan zagospodarowania przestrzennego województwa). Plany miejscowe przygotowuje się w zależności od potrzeb. Jeśli władze lokalne zamierzają prowadzić procesy urbanizacyjne to należy wówczas uchwalić plan miejscowy. Obowiązek przygotowania planu może wynikać ponadto z innych ustaw (obowiązek powstaje w okresie 3 miesięcy od dnia ustanowienia obowiązku). Planu nie sporządza się dla terenów zamkniętych (np. porty wojenne, lotniska wojskowe).

Rada Gminy podejmuje uchwałę o konieczności przygotowania planu miejscowego gminy jeśli potrzebne jest ustalenie przeznaczenia terenów w tym dla inwestycji celu publicznego. Inicjatywę do sporządzenia planu posiada wójt, burmistrz (prezydent miasta) czy Rada Gminy.

Art. 13. 1. Koszty sporządzenia studium obciążają budżet gminy.

2. Koszty sporządzenia lub zmiany studium wynikające z rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym obciążają odpowiednio budżet państwa, budżet województwa albo budżet powiatu.

Art. 14. 1. W celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i zabudowy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zwanego dalej "planem miejscowym", z zastrzeżeniem ust. 6.

2. Integralną częścią uchwały, o której mowa w ust. 1, jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu.

3. Plan miejscowy, w wyniku którego następuje zmiana przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, sporządza się dla całego obszaru wyznaczonego w studium.

4. Uchwałę, o której mowa w ust. 1, rada gminy podejmuje z własnej inicjatywy lub na wniosek wójta, burmistrza albo prezydenta miasta.

5. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 1, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wykonuje analizy dotyczące zasadności przystąpienia do sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium, przygotowuje materiały geodezyjne do opracowania planu oraz ustala niezbędny zakres prac planistycznych.

6. Planu miejscowego nie sporządza się dla terenów zamkniętych.

7. Plan miejscowy sporządza się obowiązkowo, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne.

8. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego.

Art. 15. 1. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza projekt planu miejscowego, zawierający część tekstową i graficzną, zgodnie z zapisami studium oraz z przepisami odrębnymi, odnoszącymi się do obszaru objętego planem.

2. W planie miejscowym określa się obowiązkowo:

  1)   przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania;

  2)   zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego;

  3)   zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego;

  4)   zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;

  5)   wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznych;

  6)   parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym linie zabudowy, gabaryty obiektów i wskaźniki intensywności zabudowy;

  7)   granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów, w tym terenów górniczych, a także narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych;

  8)   szczegółowe zasady i warunki scalania i podziału nieruchomości objętych planem miejscowym;

  9)   szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy;

  10)  zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej;

  11)  sposób i termin tymczasowego zagospodarowania, urządzania i użytkowania terenów;

  12)  stawki procentowe, na podstawie których ustala się opłatę, o której mowa w art. 36 ust. 4.

3. W planie miejscowym określa się w zależności od potrzeb:

  1)   granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości;

  2)   granice obszarów rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej;

  3)   granice obszarów wymagających przekształceń lub rekultywacji;

  4)   granice terenów pod budowę obiektów handlowych, o których mowa w art. 10 ust. 2 pkt 8;

  5)   granice terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz terenów służących organizacji imprez masowych;

  6)   granice pomników zagłady oraz ich stref ochronnych, a także ograniczenia dotyczące prowadzenia na ich terenie działalności gospodarczej, określone w ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady.

Przedmiot planu to całość obszaru gminy (zwykle zbyt duży jest to obszar) dlatego sporządza się plany dla poszczególnych części gminy.

Plan to akt prawa miejscowego, jego ustalenia są więc powszechnie obowiązujące.

Ustalenia planu posiadają często formę graficzną.

Art. 16. 1. Plan miejscowy sporządza się w skali 1:1.000, z wykorzystaniem urzędowych kopii map zasadniczych albo w przypadku ich braku map katastralnych, gromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie map w skali 1:500 lub 1:2.000, a w przypadkach planów miejscowych, które sporządza się wyłącznie w celu przeznaczenia gruntów do zalesienia lub wprowadzenia zakazu zabudowy, dopuszcza się stosowanie map w skali 1:5.000.

2. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, wymagany zakres projektu planu miejscowego w części tekstowej i graficznej, uwzględniając w szczególności wymogi dotyczące materiałów planistycznych, skali opracowań kartograficznych, stosowanych oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz sposobu dokumentowania prac planistycznych.

3. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób uwzględniania w zagospodarowaniu przestrzennym potrzeb obronności i bezpieczeństwa państwa, uwzględniając w szczególności problematykę związaną z:

  1)   przygotowaniem i przeciwdziałaniem zagrożeniom zewnętrznym, a zwłaszcza agresji militarnej;

  2)   przygotowaniem i przeciwdziałaniem zagrożeniom wewnętrznym, a zwłaszcza zagrożeniom bezpieczeństwa i porządku publicznego, katastrofom i klęskom żywiołowym oraz zagrożeniom gospodarczym i ekonomicznym.

Art. 17. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta po podjęciu przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego kolejno:

  1)   ogłasza w prasie miejscowej oraz przez obwieszczenie, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu, określając formę, miejsce i termin składania wniosków do planu, nie krótszy niż 21 dni od dnia ogłoszenia;

  2)   zawiadamia, na piśmie, o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu instytucje i organy właściwe do uzgadniania i opiniowania planu;

  3)   rozpatruje wnioski, o których mowa w pkt 1, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia upływu terminu ich składania;

  4)   sporządza projekt planu miejscowego wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, uwzględniając ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

  5)   sporządza prognozę skutków finansowych uchwalenia planu miejscowego, z uwzględnieniem art. 36;

  6)   uzyskuje opinie o projekcie planu:

a)  gminnej lub innej właściwej, w rozumieniu art. 8, komisji urbanistyczno-architektonicznej,

b)  wójtów, burmistrzów gmin albo prezydentów miast, graniczących z obszarem objętym planem, w zakresie rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym,

c)  ⁽⁷⁾ regionalnego dyrektora ochrony środowiska;

  7)   uzgadnia projekt planu z:

a)  wojewodą, zarządem województwa, zarządem powiatu w zakresie odpowiednich zadań rządowych i samorządowych,

b)  właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków,

c)  organami właściwymi do uzgadniania projektu planu na podstawie przepisów odrębnych,

d)  właściwym zarządcą drogi, jeżeli sposób zagospodarowania gruntów przyległych do pasa drogowego lub zmiana tego sposobu mogą mieć wpływ na ruch drogowy lub samą drogę,

e)  właściwymi organami wojskowymi, ochrony granic oraz bezpieczeństwa państwa,

f)  dyrektorem właściwego urzędu morskiego w zakresie zagospodarowania pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich portów i przystani,

g)  właściwym organem nadzoru górniczego w zakresie zagospodarowania terenów górniczych,

h)  właściwym organem administracji geologicznej w zakresie terenów zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych,

i)  ministrem właściwym do spraw zdrowia w zakresie zagospodarowania obszarów ochrony uzdrowiskowej;

  8)   uzyskuje zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne;

  9)   wprowadza zmiany wynikające z uzyskanych opinii i dokonanych uzgodnień;

  10)  ogłasza, w sposób określony w pkt 1, o wyłożeniu projektu planu do publicznego wglądu na co najmniej 7 dni przed dniem wyłożenia i wykłada ten projekt wraz z prognozą oddziaływania na środowisko do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni oraz organizuje w tym czasie dyskusję publiczną nad przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami;

  11)  wyznacza w ogłoszeniu, o którym mowa w pkt 10, termin, w którym osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą wnosić uwagi dotyczące projektu planu, nie krótszy niż 14 dni od dnia zakończenia okresu wyłożenia planu;

  12)  rozpatruje uwagi, o których mowa w pkt 11, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia upływu terminu ich składania;

  13)  wprowadza zmiany do projektu planu miejscowego wynikające z rozpatrzenia uwag, o których mowa w pkt 11, a następnie w niezbędnym zakresie ponawia uzgodnienia;

  14)  przedstawia radzie gminy projekt planu miejscowego wraz z listą nieuwzględnionych uwag, o których mowa w pkt 11.

Elementy procedury planistycznej:

• skonkretyzowanie organów właściwych do zaopiniowania projektu,

• pogranicznie roli organów gmin sąsiednich do zaopiniowania projektu,

• obowiązek uzyskania przed uchwaleniem planu zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych,

• obowiązek prognozy skutków finansowych uchwalenia planu,

• obowiązek dyskusji publicznej planu.

Uchwalenie planu poprzedza stwierdzenie przez radę jego zgodności ze studium. Następni Rada Gminy jest upoważniona ustawowo o uchwalenia planu. Plan sporządza burmistrz (prezydent miasta). Istnieje obowiązek ogłoszenia w prasie miejscowej fakt uchwalenia planu.

Organem uzgadniającym projekt planu jest wojewoda, zarząd województwa, zarząd powiatu w zakresie odpowiednich zadań rządowych czy samorządowych, organ administracji specjalnej.

Elementy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 15):

1. Przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania.

2. Zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego.

3. Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego.

4. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

5. Wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznej.

6. Parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy ora zagospodarowania terenu, w tym linie zabudowy, gabaryty obiektów i wskaźnik intensywności zabudowy.

7. Granice i sposoby zagospodarowania i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie.

8. szczegółowe zasady i warunki scalenia i podziały nieruchomości objętych planem miejscowym.

9. Szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu w tym zakaz zabudowy.

10. Zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej.

11. Sposób i termin tymczasowego zagospodarowania, urządzenia i użytkowania terenów.

12. Stawki procentowe opłat planistycznych.

Skutki finansowe uchwalania lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Art. 36. 1. Jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy:

  1)   odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo

  2)   wykupienia nieruchomości lub jej części.

Art. 36. 2. Realizacja powyższych roszczeń może nastąpić również w drodze zaoferowania przez gminę właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zamiennej. Z dniem zawarcia umowy zamiany roszczenia wygasają.

Art. 36. 3. Jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a właściciel albo użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z praw może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości.

Art. 36. 4. Jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości wzrosła, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta pobiera jednorazową opłatę ustaloną w tym planie, określoną w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości. Opłata ta jest dochodem własnym gminy. Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 30 % wzrostu wartości nieruchomości. Wzrost ten szacuje rzeczoznawca majątkowy.

Rozdział 3 - Planowanie przestrzenne w województwie

Art. 38. Organy samorządu województwa sporządzają plan zagospodarowania przestrzennego województwa, prowadzą analizy i studia oraz opracowują koncepcje i programy, odnoszące się do obszarów i problemów zagospodarowania przestrzennego odpowiednio do potrzeb i celów podejmowanych w tym zakresie prac.

Województwo pełni w Polsce funkcję regionu zatem planowanie na tym szczeblu jest planowaniem regionalnym. Podstawową rolą w systemie aktów planowania przestrzennego w województwie odgrywają akty planowania samorządowego. Natomiast planowanie rządowe wspiera samorząd wojewódzki w jego zadaniach planistycznych. Akt planistyczny województwa to plan zagospodarowania przestrzennego województwa (pzpw).

Plan jest integralnie związany ze strategią rozwoju województwa wskazują kierunki rozwoju gospodarczego regionu. Nie jest to akt powszechnie obowiązujący.

Sejmik województwa podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia planu i plan uchwala (art. 42). Za przygotowanie projektu plan opowiada marszałek województwa.

Art. 39. 1. Sejmik województwa podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego województwa.

2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa sporządza się dla obszaru w granicach administracyjnych województwa.

3. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa uwzględnia się ustalenia strategii rozwoju województwa oraz określa się w szczególności:

  1)   podstawowe elementy sieci osadniczej województwa i ich powiązań komunikacyjnych oraz infrastrukturalnych, w tym kierunki powiązań transgranicznych;

  2)   system obszarów chronionych, w tym obszary ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;

  3)   rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym;

  4)   obszary problemowe wraz z zasadami ich zagospodarowania oraz obszary metropolitalne;

  5)   obszary wsparcia;

  6)   obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi;

  7)   granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych;

  8)   obszary występowania udokumentowanych złóż kopalin.

4. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa uwzględnia się ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 1, oraz programy, o których mowa w art. 48 ust. 1.

5. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa umieszcza się te inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, o których mowa w ust. 3 pkt 3, które zostały ustalone w dokumentach przyjętych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, właściwego ministra lub sejmik województwa, zgodnie z ich właściwością.

6. Dla obszaru metropolitalnego uchwala się plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego jako część planu zagospodarowania przestrzennego województwa.

Plan uchwalony jest na czas nieokreślony, ale powinien być zaktualizowany w czasie każdej kadencji samorządu. Jest to akt wewnętrznie obowiązujący w systemie administracji publicznej. Nie stanowi bezpośredniej podstawy prawnej do wydawania decyzji o pozwolenie na budowę. Sporządzając plan należy uwzględniać ustalenia programów zawierających zadania rządowe, założenia regionalnej i krajowej polityki przestrzennej (KPZK).

Art. 40. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, wymagany zakres projektu planu zagospodarowania przestrzennego województwa w części tekstowej i graficznej, uwzględniając w szczególności wymogi dotyczące materiałów planistycznych, skali opracowań kartograficznych, stosowanych oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz sposobu dokumentowania prac planistycznych.

Plan uchwala sejmik województwa składa się z części graficznej i tekstowej.

Zgodnie z art. 36 ust. 6 dla obszaru metropolitalnego uchwala się plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego jako część planu zagospodarowania przestrzennego województwa.

Uchwała w sprawie planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego

• obszar metropolitalny - obszar wielkiego miasta oraz powiązanego z nim funkcjonalnie bez pośredniego otoczenia, ustalony w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju (KPZK),

• plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego (PZPOM) jest częścią planu zagospodarowania przestrzennego województwa (PZPW)

Rozdział 4 - Planowanie przestrzenne na szczeblu krajowym

Art. 46.  Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej koordynuje zgodność planów zagospodarowania przestrzennego województw z koncepcją przestrzennego zagospodarowania kraju oraz w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego prowadzi współpracę transgraniczną i przygraniczną w zakresie zagospodarowania przestrzennego, a także przygotowuje okresowe raporty o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju.

Art. 47. 1.  Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, uwzględniając cele zawarte w rządowych dokumentach strategicznych:

  1)   sporządza koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju, która uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju kraju w oparciu o przyrodnicze, kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania, o których mowa w przepisach odrębnych, a także prowadzi współpracę zagraniczną w tym zakresie;

  2)   prowadzi analizy i studia, opracowuje koncepcje oraz sporządza programy odnoszące się do obszarów i zagadnień pozostających w zakresie programowania strategicznego oraz prognozowania rozwoju gospodarczego i społecznego, współpracując z właściwymi ministrami oraz z centralnymi organami administracji rządowej.

2. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju określa uwarunkowania, cele i kierunki zrównoważonego rozwoju kraju oraz działania niezbędne do jego osiągnięcia, a w szczególności:

  1)   podstawowe elementy krajowej sieci osadniczej, z wyodrębnieniem obszarów metropolitalnych;

  2)   wymagania z zakresu ochrony środowiska i zabytków, z uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie;

  3)   rozmieszczenie infrastruktury społecznej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym;

  4)   rozmieszczenie obiektów infrastruktury technicznej i transportowej, strategicznych zasobów wodnych i obiektów gospodarki wodnej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym;

  5)   obszary problemowe o znaczeniu krajowym, w tym obszary zagrożeń wymagających szczegółowych studiów i planów.

3. Rada Ministrów przyjmuje koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju oraz okresowe raporty o stanie zagospodarowania kraju. Przyjmując koncepcję, Rada Ministrów ustala, w jakim zakresie koncepcja ta będzie stanowiła podstawę sporządzania programów, o których mowa w art. 48 ust. 1.

4. Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju oraz okresowe raporty o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju.

5. Prezes Rady Ministrów może powołać Państwową Radę Gospodarki Przestrzennej, jako organ doradczy w sprawie koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, oraz ustalić, w drodze zarządzenia, regulamin określający zadania, organizację i tryb jej działania.

Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej koordynuje zgodność planów z pw - z aktem polityki przestrzennej kraju KPZK. Koncepcja jest zbiorem informacji planistycznych, nie jest to akt prawny, ale stanowi podstawę do sporządzania programów służących podstawi do realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym. KPZK to akt planowania ogólnego, powiązany z planem gospodarczym. Treść dokumentu stanowią uwarunkowania, cele i kierunki zrównoważonego rozwoju kraju i działania niezbędne o jego osiągnięcia.

Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju:

• podstawowy dokument określający zasady polityki państwa w dziedzinie zagospodarowania przestrzennego kraju,

• zawiera diagnozę uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych oraz sformułowane na ich podstawi główne cele polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. Określa generalne kierunki jej realizacji oraz wyznacza konkretne zadania naczelnym i centralnym organom administracji państwowej.

Elementy KPZK:

1. Podstawowe elementy krajowej sieci osadniczej z wyodrębnieniem obszarów metropolitalnych.

2. Wymagania z zakresu ochrony środowiska i zabytków z uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie.

3. Rozmieszczenie infrastruktury społecznej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym.

4. Rozmieszczenie obiektów infrastruktury technicznej i transportowej, strategicznych zasobów wodnych i obiektów gospodarki wodnej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym.

5. Obszary problemowe o znaczeniu krajowym, w tym obszary zagrożeń wymagających szczegółowych studiów i planów.

Rządowe centrum studiów strategicznym w 2005 roku przygotowało aktualizację koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju opracowanej prze CUP pod kierunkiem profesora Jerzego Kołodziejskiego przyjętej w dniu 05.10.1999 r. przez Sejm RP (MP nr 26 z dn. 16.08.2001 r. poz. 432).

Art. 48. 1. Ministrowie i centralne organy administracji rządowej, w zakresie swojej właściwości rzeczowej, sporządzają programy zawierające zadania rządowe, zwane dalej "programami", służące realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym.

2. Programy podlegają zaopiniowaniu przez sejmiki właściwych województw.

3. Rada Ministrów przyjmuje, w drodze rozporządzenia, programy, uwzględniając w szczególności cele i kierunki, o których mowa w art. 47 ust. 2.

Planowanie przestrzenne na szczeblu europejskim.

Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego (EPRP) zawiera wytyczne rozwojowe dla polityki rozwoju przestrzennego poszczególnych krajów członkowskich.

Cel rozwoju przestrzennego to spójność gospodarcza i społeczna, ochrona i otrzymanie zasobów naturalnych i dziedzictwa kulturowego oraz zrównoważona konkurencyjność obszaru Europy.

EPRP zaleca cztery poziomy współpracy:

1. Poziom Wspólnoty.

2. Poziom ponadpaństwowy.

3. Poziom państw członkowskich.

4. Poziom regionalny (lokalny) - transgraniczne plany regionalne, koncepcje i strategie przestrzenne.

ESPON - Europejska sieć obserwatorów planowania przestrzennego. Jest to pięcioletni program badawczy (2002 - 2006) realizowany w ramach inicjatywy wspólnotowej INTERREG III.

Cel - prowadzenie analiz zmian struktury przestrzennej w Europie oraz wzmocnienie aspektów przestrzennego wszelkich działań realizowanych przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych.

Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego (ESPD) nakreśla główne kierunki polityki przestrzennej w UE:

• rozwój policentrycznego i zrównoważonego systemu miejskiego, wzmocnienie partnerstwa między obszarem miast i wsi w celu stworzenia nowych relacji miejsko - wiejskich,

• promowanie koncepcji zintegrowanego transportu i komunikacji, która wspiera policentryczny rozwój przestrzeni europejskiej tak aby postępował on w kierunku jednakowego dostępu do wiedzy i infrastruktury,

• mądre zarządzanie bogactwem naturalnym i dziedzictwem kulturowym, który pomoże zachować tożsamość regionalną i różnorodność kulturową w obliczu globalizacji.

Rozdział 5 - Lokalizacja inwestycji celu publicznego i ustalanie warunków zabudowy w odniesieniu do innych inwestycji

Art. 50. 1. Inwestycja celu publicznego jest lokalizowana na podstawie planu miejscowego, a w przypadku jego braku - w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Warunek, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 4, stosuje się odpowiednio.

2. Nie wymagają wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego roboty budowlane:

  1) polegające na remoncie, montażu lub przebudowie, jeżeli nie powodują zmiany sposobu zagospodarowania terenu i użytkowania obiektu budowlanego oraz nie zmieniają jego formy architektonicznej, a także nie są zaliczone do przedsięwzięć wymagających przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska, albo

  2)   niewymagające pozwolenia na budowę.

3.  (uchylony).

4. Sporządzenie projektu decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego powierza się osobie wpisanej na listę izby samorządu zawodowego urbanistów albo architektów.

Art. 51. 1. W sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego decyzje wydają w odniesieniu do:

  1)   inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim - wójt, burmistrz albo prezydent miasta w uzgodnieniu z marszałkiem województwa;

  2)   inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym i gminnym - wójt, burmistrz albo prezydent miasta;

  3)  inwestycji celu publicznego na terenach zamkniętych - regionalny dyrektor ochrony środowiska;

  4)   (uchylony).

2. W przypadku niewydania przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym albo wojewódzkim wojewoda wzywa wójta, burmistrza albo prezydenta miasta do jej wydania w wyznaczonym terminie, a po jego bezskutecznym upływie wydaje decyzję i kosztami jej wydania obciąża gminę.

3. W przypadku inwestycji celu publicznego wykraczającej poza obszar jednej gminy decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być realizowana ta inwestycja, w porozumieniu z zainteresowanymi wójtami, burmistrzami albo prezydentami miast.

Art. 52. 1. Ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego następuje na wniosek inwestora.

2. Wniosek o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego powinien zawierać:

  1)   określenie granic terenu objętego wnioskiem, przedstawionych na kopii mapy zasadniczej lub, w przypadku jej braku, na kopii mapy katastralnej, przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, obejmujących teren, którego wniosek dotyczy, i obszaru, na który ta inwestycja będzie oddziaływać, w skali 1:500 lub 1:1.000, a w stosunku do inwestycji liniowych również w skali 1:2.000;

  2)   charakterystykę inwestycji, obejmującą:

a)  określenie zapotrzebowania na wodę, energię oraz sposobu odprowadzania lub oczyszczania ścieków, a także innych potrzeb w zakresie infrastruktury technicznej, a w razie potrzeby również sposobu unieszkodliwiania odpadów,

b)  określenie planowanego sposobu zagospodarowania terenu oraz charakterystyki zabudowy i zagospodarowania terenu, w tym przeznaczenia i gabarytów projektowanych obiektów budowlanych, przedstawione w formie opisowej i graficznej,

c) określenie charakterystycznych parametrów technicznych inwestycji oraz dane charakteryzujące jej wpływ na środowisko.

3. Nie można uzależnić wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego od zobowiązania się wnioskodawcy do spełnienia nieprzewidzianych odrębnymi przepisami świadczeń lub warunków.

Art. 53. 1. O wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz postanowieniach i decyzji kończącej postępowanie strony zawiadamia się w drodze obwieszczenia, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Inwestora oraz właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości, na których będą lokalizowane inwestycje celu publicznego, zawiadamia się na piśmie.

2. W postępowaniu w sprawie wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego przepisu art. 31 § 4 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.

3. Właściwy organ w postępowaniu związanym z wydaniem decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego dokonuje analizy:

  1)   warunków i zasad zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy, wynikających z przepisów odrębnych;

  2)   stanu faktycznego i prawnego terenu, na którym przewiduje się realizację inwestycji.

4. Decyzje, o których mowa w art. 51 ust. 1, wydaje się po uzgodnieniu z:

  1)   ministrem właściwym do spraw zdrowia - w odniesieniu do inwestycji lokalizowanych w miejscowościach uzdrowiskowych, zgodnie z odrębnymi przepisami;

  2)   wojewódzkim konserwatorem zabytków - w odniesieniu do obszarów i obiektów objętych ochroną konserwatorską;

  3)   dyrektorem właściwego urzędu morskiego - w odniesieniu do obszarów pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich portów i przystani;

  4)   właściwym organem nadzoru górniczego - w odniesieniu do terenów górniczych;

  5)   właściwym organem administracji geologicznej - w odniesieniu do terenów zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych;

  6)  organami właściwymi w sprawach ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz melioracji wodnych - w odniesieniu do gruntów wykorzystywanych na cele rolne i leśne w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami;

  7)   dyrektorem parku narodowego - w odniesieniu do obszarów położonych w granicach parku i jego otuliny;

  8)  regionalnym dyrektorem ochrony środowiska - w odniesieniu do innych niż wymienione w pkt 7 obszarów objętych ochroną na podstawie przepisów o ochronie przyrody;

  9)  właściwym zarządcą drogi - w odniesieniu do obszarów przyległych do pasa drogowego;

  10) wojewodą, marszałkiem województwa oraz starostą w zakresie zadań rządowych albo samorządowych, służących realizacji inwestycji celu publicznego, o których mowa w art. 48 - w odniesieniu do terenów, przeznaczonych na ten cel w planach miejscowych, które utraciły moc na podstawie art. 67 ustawy, o której mowa w art. 88 ust. 1;

10a) wojewodą, marszałkiem województwa, regionalnym dyrektorem ochrony środowiska oraz starostą w zakresie zadań rządowych albo samorządowych, służących realizacji inwestycji celu publicznego, o których mowa w art. 39 ust. 3 pkt 3 - w odniesieniu do terenów, przeznaczonych na ten cel w planach miejscowych, które utraciły moc na podstawie art. 67 ustawy, o której mowa w art. 88 ust. 1;

  11) dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej - dla przedsięwzięć wymagających uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, do wydania którego organem właściwym jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej.

5. Uzgodnień, o których mowa w ust. 4, dokonuje się w trybie art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego.

5a.  W przypadku odmowy uzgodnienia decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego przez organy, o których mowa w ust. 4 pkt 10, z uwagi na zamiar realizacji na objętym wnioskiem terenie zadań rządowych albo samorządowych, służących realizacji inwestycji celu publicznego, o których mowa w art. 39 ust. 3 pkt 3 i art. 48, postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego zawiesza się na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Jeżeli w okresie zawieszenia postępowania administracyjnego nie uchwalono miejscowego planu albo nie ustalono lokalizacji inwestycji celu publicznego, związanej z tymi zadaniami, decyzję wydaje się pomimo braku tego uzgodnienia.

5b. Przepisu, o którym mowa w ust. 4 pkt 8, nie stosuje się do inwestycji, dla których przeprowadzono ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227), w trakcie której uzgodniono realizację przedsięwzięcia z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.

5c. Niewyrażenie stanowiska w terminie 21 dni od dnia otrzymania projektu decyzji, o której mowa w art. 51 ust. 1, przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska uznaje się za uzgodnienie decyzji.

6. Odwołanie od decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji powinno zawierać zarzuty odnoszące się do decyzji, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.

7. Nie stwierdza się nieważności decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 12 miesięcy. Art. 158 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

8. Nie uchyla się decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego w przypadku wznowienia postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania administracyjnego, jeżeli upłynęło 12 miesięcy od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia.

Art. 54. Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego określa:

  1)   rodzaj inwestycji;

  2)   warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z przepisów odrębnych, a w szczególności w zakresie:

a)  warunków i wymagań ochrony i kształtowania ładu przestrzennego,

b)  ochrony środowiska i zdrowia ludzi oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,

c)  obsługi w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji,

d)  wymagań dotyczących ochrony interesów osób trzecich,

e)  ochrony obiektów budowlanych na terenach górniczych;

  3)   linie rozgraniczające teren inwestycji, wyznaczone na mapie w odpowiedniej skali, z zastrzeżeniem art. 52 ust. 2 pkt 1.

Art. 55. Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wiąże organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę.

Art. 56. Nie można odmówić ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego, jeżeli zamierzenie inwestycyjne jest zgodne z przepisami odrębnymi.

Art. 57. 1. Marszałek województwa prowadzi rejestr wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim.

2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta prowadzi rejestr wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym i gminnym.

3. Wojewoda prowadzi rejestr wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego na terenach zamkniętych.

4. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta oraz wojewoda w przypadku, o którym mowa w art. 51 ust. 2, przekazuje marszałkowi województwa kopie wydanych decyzji, o których mowa w ust. 1 i 2, w terminie 7 dni od dnia ich wydania.

Art. 58. 1. Postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego można zawiesić na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta podejmuje postępowanie i wydaje decyzję w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego, jeżeli:

  1)   w ciągu dwóch miesięcy od dnia zawieszenia postępowania rada gminy nie podjęła uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego albo

  2)   w okresie zawieszenia postępowania nie uchwalono planu miejscowego lub jego zmiany.

2. Jeżeli decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wywołuje skutki, o których mowa w art. 36, przepisy art. 36 oraz art. 37 stosuje się odpowiednio.

Art. 59. 1. Zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, z zastrzeżeniem art. 50 ust. 1 i art. 86, wymaga ustalenia, w drodze decyzji, warunków zabudowy. Przepis art. 50 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również do zmiany zagospodarowania terenu, która nie wymaga pozwolenia na budowę, z wyjątkiem tymczasowej, jednorazowej zmiany zagospodarowania terenu, trwającej do roku.

3. W przypadku zmiany zagospodarowania terenu, o której mowa w ust. 2, bez uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości:

  1)   wstrzymanie użytkowania terenu, wyznaczając termin, w którym należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu warunków zabudowy, albo

  2)   przywrócenie poprzedniego sposobu zagospodarowania.

Art. 60. 1. Decyzję o warunkach zabudowy wydaje, z zastrzeżeniem ust. 3, wójt, burmistrz albo prezydent miasta po uzgodnieniu z organami, o których mowa w art. 53 ust. 4, i uzyskaniu uzgodnień lub decyzji wymaganych przepisami odrębnymi.

1a.  Do decyzji o warunkach zabudowy stosuje się art. 53 ust. 5b i 5c.

2. (uchylony).

3. Decyzje o warunkach zabudowy na terenach zamkniętych wydaje wojewoda.

4. Sporządzenie projektu decyzji o ustaleniu warunków zabudowy powierza się osobie wpisanej na listę izby samorządu zawodowego urbanistów albo architektów.

Decyzja o warunkach zabudowy:

• wydawana na wniosek inwestora, w sytuacji gdy nie ma mpzp,

• projekt decyzji przygotowuje osoba wpisana na listę zawodową urbanistów lub architektów,

• wydana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta)

• nie pociąga za sobą skutków prawnych w zakresie prawa własności (że można wystąpić z wnioskiem dotyczącym działki, która nie jest naszą własnością,

• może być przeniesiona na rzecz innego inwestora,

• może być wydana więcej niż jedna decyzja dla tego samego terenu (wydanie decyzji nie powoduje jakichkolwiek praw do terenu),

• daje możliwość sprawdzenia czy dane zamierzenie inwestycyjne może być w danym miejscu zrealizowane oraz dostarcza nam szczegółowych informacji na temat możliwego sposobu zagospodarowania działki jeszcze przed jej nabyciem.

Art. 61. 1. Wydanie decyzji o warunkach zabudowy jest możliwe jedynie w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

  1)   co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu;

  2)   teren ma dostęp do drogi publicznej;

  3)   istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu, z uwzględnieniem ust. 5, jest wystarczające dla zamierzenia budowlanego;

  4)   teren nie wymaga uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne albo jest objęty zgodą uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów, które utraciły moc na podstawie art. 67 ustawy, o której mowa w art. 88 ust. 1;

  5)   decyzja jest zgodna z przepisami odrębnymi.

2. Przepisów ust. 1 pkt 1 nie stosuje się do inwestycji produkcyjnych lokalizowanych na terenach przeznaczonych na ten cel w planach miejscowych, które utraciły moc na podstawie art. 67 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 88 ust. 1.

3. Przepisów ust. 1 pkt 1 i 2 nie stosuje się do linii kolejowych, obiektów liniowych i urządzeń infrastruktury technicznej.

4. Przepisów ust. 1 pkt 1 nie stosuje się do zabudowy zagrodowej, w przypadku gdy powierzchnia gospodarstwa rolnego związanego z tą zabudową przekracza średnią powierzchnię gospodarstwa rolnego w danej gminie.

5. Warunek, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, uznaje się za spełniony, jeżeli wykonanie uzbrojenia terenu zostanie zagwarantowane w drodze umowy zawartej między właściwą jednostką organizacyjną a inwestorem.

6. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego.

7. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 6, należy określić wymagania dotyczące ustalania:

  1)   linii zabudowy;

  2)   wielkości powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki albo terenu;

  3)   szerokości elewacji frontowej;

  4)   wysokości górnej krawędzi elewacji frontowej, jej gzymsu lub attyki;

  5)   geometrii dachu (kąta nachylenia, wysokości kalenicy i układu połaci dachowych).

Wydani decyzji o warunkach zabudowy jest możliwe jedynie w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

• zasada dobrego sąsiedztwa - co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu,

• zasada dostępu do drogi publicznej

• zasada dostępu do infrastruktury - istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu jest wystarczające dla zamierzenia budowlanego,

• zasada objęcia terenu zgodne ze zmianą przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolniczej i nieleśne,

• zasada zgodności decyzji z przepisami szczególnymi.

Cel publiczny jako priorytet w planowaniu przestrzennym.

Lokalizacja inwestycji celu publicznego następuje w dwojakim trybie:

• na podstawie planie miejscowego,

• w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego - w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego,

• ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego następuje na wniosek inwestora a projekt takiej decyzji przygotowuje osobę wpisaną na listę zawodową urbanistów lub architektów.

Tryb lokalizacji i inwestycji celu publicznego

1. Na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego:

• tryb lokalizacji inwestycji nie będzie się różnił od trybu lokalizowania inwestycji niepublicznej. Podstawą do realizacji jednej i drugiej inwestycji będzie wydawane wprost na podstawie ustaleń planu miejscowego.

2. Brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego:

• inwestycja celu publicznego będzie wymagała przed uzyskaniem pozwolenia na budowę decyzji ustalającej lokalizację tej inwestycji,

• decyzja ta będzie wydawana w uproszczonej procedurze bez spełniania wymogów art. 61 ust. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, niezbędnych do spełnienia w przypadku występowania o decyzję ustalającą warunki zabudowy dla inwestycji niepublicznej (m.in. tzw. dobrego sąsiedztwa itp.).

Zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

1. Art. 3 ust. 1 - Rozszerzenie systemu planowania przestrzennego w nowy instrument realizacji polityki przestrzennej gminy (miejscowe przepisy urbanistyczne - akt prawa miejscowego), których celem ma być prawne usankcjonowanie warunków zagospodarowania zasad zabudowy oraz wymagań w odniesieniu do obiektów i urządzeń budowlanych ustanowionych w studium gminnym dla terenu nie objętego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Zaproponowana zmiana ma na celu umożliwienie włączenia niektórych terenów zamkniętych pod władztwo planistyczne gminy. Praktyka dowodzi, że w obecnej formie przepisy dotyczące terenów zamkniętych utrudniają a nawet uniemożliwiają prowadzenie spójnej i kompleksowej polityki przestrzennej na terenie całej gminy. Tereny zamknięte, ze względu na swoje strategiczne z punktu widzenia racjonalnej gospodarki przestrzennej, położenie powinny zostać włączone do systemu planistycznego gminy.

2. Zmiana polega na zastąpieniu decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego przez jedną decyzję w sprawie urbanistycznego planu realizacyjnego.

3. Znowelizowany zakres studium. W bardziej precyzyjny sposób ustala zasady rozwoju infrastruktury drogowej i równocześnie uwzględnia obecności w systemie prawnym szczególnych regulacji, które dotyczą aktualizacji wszystkich już obecnie dróg publicznych, kolei oraz przedsięwzięć EURO 2012.Zgodnie z projektowanymi wymogami, studium ma zawierać rozmieszczenie dróg publicznych wraz z określeniem ich kategorii i klas, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o drogach publicznych. Studium z dokumentu bardziej postulowanego w tym zakresie stanie się dokumentem w sposób racjonalny planującym sieć drogową zgodnie z rzeczywistymi zamiarami rozwoju poszczególnych kategorii dróg. Wiąże się to z większą odpowiedzialnością przyszłego zarządcy drogi w przypadku ustalenia lokalizacji jej przebiegu w studium. Studium uwzględniać będzie ustalenia decyzji lokalizacyjnych odnoszących się do dróg publicznych, kolei oraz przedsięwzięć EURO 2012. Obecnie lokalizacja tych inwestycji przebiega bowiem z pominięciem ogólnych zasad planowania, a więc bez względu na ustalenia studiów, a nawet planów miejscowych.

Ustawa Prawo budowlane z dn. 07.07.1994 r. z zmianami z 0.01.2009 r.

Ustawa określa przedmiotowy i podmiotowy zakres jej zastosowania. Dotyczy obiektów budowlanych:

• projektowane,

• budowy,

• utrzymania,

• rozbiórki.

Reguluje działania organów administracji publicznej. Przedmiotami stosunków prawnych regulowanych ustawą są uczestnicy procesu budowlanego oraz administracja architektoniczno - budowlanego i państwowy nadzór budowlany.

Uczestnicy procesu budowlanego to:

• inwestor,

• inspektor nadzoru budowlanego,

• projektant,

• kierownik budowy,

• kierownicy robót.

Uczestnicy mogą być osobami fizycznymi, prawnymi i nie mający osobowości prawnej …….. prawa handlowego oraz wspólnikami spółki cywilnej.

Definicje przedmiotów ustawy:

Obiekt budowlany - budynek i budowla, czyli stała lub tymczasowa konstrukcja trwale połączona z gruntem, która nie jest budynkiem ani obiektem małej architektury (mury, schodki, zadaszenia, klomby).

Tymczasowy obiekt budowlany - obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe

Budynek taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach (budynkiem nie jest wiata, stojący na kołach).

Budynek mieszkalny jednorodzinny - wolnostojący budynek albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30 % powierzchni całkowitej budynku.

Budowla - każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, estakady, tunele, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Obiekt małej architektury - niewielki obiekt użytkowy o różnorodnym przeznaczeniu i sposobie wykorzystania (małe obiekty kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury, a także posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej oraz małe obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki).

Teren budowy (budowlany) - należy przez to rozumieć przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy.

Teren zamknięty - obszar o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez ministrów właściwych i kierowników urzędów centralnych w drodze decyzji - określone są też w decyzji granice terenu zamkniętego (art. 2 pkt 9 ust. z dn. 17.05.1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne).

Czynności definiowane w ustawie:

Budowa - wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego.

Roboty budowlane - budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.

Remont - wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym.

Pozwolenie na budowę - decyzja administracyjna zezwalająca na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego.

Dokumentacja budowy - pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby, rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty geodezyjne i książkę obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu - także dziennik montażu.

Dokumentacji powykonawczej - dokumentacja budowy z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót oraz geodezyjnymi pomiarami powykonawczymi.

Organ właściwy - organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, stosownie do ich właściwości.

Inne definicje:

Urządzenia budowlane - urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki.

Prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane - tytuł prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego, przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych.

Aprobata techniczna - pozytywna ocena techniczną wyrobu, stwierdzająca jego przydatność do stosowania w budownictwie.

Wyrób budowlany - wyrób w rozumieniu przepisów o ocenie zgodności, wytworzony w celu wbudowania, wmontowania, zainstalowania lub zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzany do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową.

Obszar oddziaływania obiektu - teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu.

Opłata - kwota należności wnoszoną przez zobowiązanego za określone ustawą obowiązkowe kontrole dokonywane przez właściwy organ.

Organ samorządu zawodowego - organy określone w ust. z dn. 15.12.2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42, z 2002 r. Nr 23, poz. 221, Nr 153, poz. 1271 i Nr 240, poz. 2052 oraz z 2003 r. Nr 124, poz. 1152).

Organizowanie procesu budowy:

• określenie celu inwestycji,

• ustalenie wartości zabudowy i zagospodarowania budowy,

• wykonanie prac przedprojektowych,

• opracowanie projektu budowlanego,

• zatwierdzenie projektu budowlanego,

• uzyskanie pozwolenia na budowę,

• realizacja inwestycji,

• oddanie obiektu do użytkowania.

Zmiany w prawie budowlanym (proponowane):

• rezygnacja z decyzji o pozwoleniu na budowę i zastąpieniu jej procedurą rejestracji zamierzonej inwestycji,

• rezygnacja z decyzji w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektów budowlanych i zastąpienie jej rejestracją zakończonych robót budowlanych (likwidacja decyzji o pozwoleniu na użytkowanie spowoduje likwidację obowiązkowej kontroli),

• zastąpienie obowiązku dokonania kontroli po otrzymaniu wniosku o rejestracji zakończonych robót budowlanych na rzecz kontroli fakultatywnej.

Skutki nowelizacji Ustawy Prawo budowlane:

• zwiększenie ryzyka i kosztów inwestorów (pozwolenie na budowę stanowiło dla banku gwarancję prawną i techniczną wykonalności inwestycji),

• zmniejszenie kontroli organów administracji architektoniczno - budowlanej,

• brak konieczności uzyskania decyzji administracyjnej na realizację projektu budowlanego i rozszerzenie zakresu robót budowlanych niewymagających sporządzenia projektu budowlanego oraz oświadczenia dostawców mediów o zapewnieniu dostawy (skutkować będzie wzrostem ryzyka dla klientów finansujących inwestycje ze środków własnych lub kredytów bankowych oraz utratą kontroli ryzyka inwestycji),

• organ nadzoru będzie miał 14 dni na skontrolowanie zakończonej budowy przed dopuszczeniem do użytkowania,

• zniknie nakaz rozbiórki budowli niezagrażających bezpieczeństwu,

• obowiązek uzyskiwania pozwolenia na budowę i zgłoszenia budowy zastąpi uproszczoną procedurę wpisu do rejestru robót budowlanych,

• nowelizacja określi listę błędów, które nie wymagają rejestracji oraz tych które pomimo rejestracji nie muszą mieć projektu budowlanego,

• nie przewiduje się obowiązku zatwierdzenia projektu budowlanego w drodze decyzji administracyjnej i konieczności uzyskania pozwolenia na użytkowanie.

Zagadnienia egzaminacyjne z przedmiotu Techniki legislacyjne w planowaniu

2009/2010

1. Przepis prawny a norma prawna

2. Akty prawa miejscowego

3. Źródła prawa - opis

4. Stosunek prawny a stosunek społeczny

5. Władza wykonawcza (reprezentacja)

6. Władza ustawodawcza (reprezentacja)

7. Państwo i jego struktura

8. Norma prawna i jej elementy

9. Struktura i podział nauk prawnych

10. Plan zagospodarowania przestrzennego - poziom lokalny

11. Studium uwarunkowań i kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy

12. Cechy decyzji administracyjnej

13. Środki odwoławcze na decyzję administracyjną

14. Fakultatywność MPZP

15. Organy odpowiedzialne za uchwalanie MPZP

16. Akty planistyczne - poziom wojewódzki

17. PZPOM oraz PZPW

18. Inwestycje celu publicznego

19. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu

20. KPZK - poziom krajowy

21. Podmiotowość ustawy prawo budowlane

22. Proces budowlany

23. Obiekt budowlany a budowla

24. Uczestnicy procesu budowlanego

25. Pozwolenie na budowę

26. Funkcje planowania przestrzennego

27. Zasady planowania przestrzennego

28. System i struktura procesu planowania

29. Skutki finansowe uchwalenia lub zmiany MPZP

30. Rola samorządu w procesie planistycznym

30

---