*ZASADA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
W starożytności wszyscy na przemian rządzili i byli rządzeni dziś to niewykonywalne, nie ma faktycznego samorządzenia się w takim rozumieniu starożytnym, skoro mamy demokrację pośrednią.
DEFINICJA
w/g Banaszaka: niezależne decydowanie o własnych sprawach, zarządzanie nimi, samodzielne wykonywanie funkcji
w/g Sartoriego: natężenie samorządności zależy od zakresu przestrzennego
1.samokreślanie się, 2.tyrania doskonała.
w/g Kelsena: pełna forma decentralizacji, istnieje tam gdzie normy lokalne są ostateczne, gdzie nie można ich znieść lub zastąpić,
w/g Jamroza: jego istota polega na uznaniu przez społeczeństwo demokratyczne oraz państwo autonomii społeczności lokalnych w sprawach lokalnych; państwo zrzeka się części swych kompetencji w reprezentowaniu suwerena , zrzeczenie na rzecz społeczności lokalnych,
Dziś samorząd to wynik podziału pionowego władzy.
Podstawowa zasada to zasada decentralizacji - system administracji, w którym podmioty administracyjne mają samodzielność w stosunku do władzy centralnej, decyzja uchyla hierarchiczne podporządkowanie organom władzy państwowej.
GENEZA:
nawiązanie do prawa naturalnego - w historii ludzkości tworzyły się grupy społeczne, tworzyły się gminy, związki ludzi na terytorium, związki te miały prawa i obowiązki, własność. Gminy były wcześniej od państwa. Dopiero z połączenia gmin powstało państwo.
Istnienie w państwie dwóch konkurencyjnych władz: lokalnej - gminnej i władzy państwowej, wolne gminy w wolnym państwie. Przykład Szwajcaria - kantony po połączeniu dały państwo, gminy tamte mają własne konstytucje, parlamenty, rządy, najpierw trzeba zyskać obywatelstwo gminy by stać się obywatelem państwa,
teoria prawa państwowego -że samorząd powstał w drodze przekazania części swych kompetencji w drodze aktu prawa; za tą teorią Jamróz,
ISTOTA
Samorząd terytorialny określają:
-podmiot (wspólnota mieszkańców danego terenu wyposażona w osobowość prawną)
-przedmiot (wykonywanie zadań publicznych)
-sposób wykonywania zadań publicznych (specyficznie, na zasadzie decentralizacji)
PLUSY:
- racjonalniej rozstrzyga się sprawy lokalne
- rządy odbywają się pod kontrolą niewielkich społeczności, a to pozawala na efektywniejsze dysponowanie majątkiem państwa,
- zbliżenie władzy do obywateli,
- sprzyjanie lokalnym inicjatywom,
- redukcja biurokratyzacji,
- sprzyjaniu stabilności systemu politycznego poprzez podział władzy i odpowiedzialności
ROZWIĄZANIA PRAWNE:
- w Polsce w 1990r. pojawił się samorząd terytorialny na szczeblu gminy,
- konstytucja mówi tylko o gminie,
- jednostki są wyposażone w osobowość prawną z mocy prawa,
- jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania publiczne,
- własne na swoje potrzeby
- zlecone przekazane by zaspokajać potrzeby państw, wraz ze środkami finansowymi
- działalność samorządu terytorialnego jest nadzorowana tylko w/g legalności
- działają za pomocą organów :
-gmina: rada gminy, wójt lub burmistrz lub prezydent; Konstytucja w art. 164 ust. 3 ustanawia domniemanie kompetencji co do zadań, jeśli nie zostały przewidziane dla innych jednostek
- powiat: rada powiatu, zarząd
- województwo: sejmik wojewódzki, marszałek
- ustawa o samorządzie terytorialnym,
- ogólne zasady wyrażone są w Konstytucji,
- stosunki oparte na zasadzie decentralizacji,
- wyodrębnienie organów administracji rządowej od samorządowej,
- stanowienie prawa miejscowego dotyczy wszystkich osób i rzeczy przebywających na terenie
- autonomia finansowa, możliwe konstruowanie budżetu, pobieranie podatków (przewidzianych prze ustawę!)
- suweren lokalny = wspólnota, sprawuje władzę przez przedstawicieli wybranych, ale też ma referendum,
- możność zagospodarowania przestrzennego,
- władze lokalne staja się równorzędnymi podmiotami prawa publicznego wobec władz państwowych reprezentujących całe społeczeństwo