Historia stosunków międzynarodowych

Europa XX lecie

• Konferencja pokojowa w Paryżu (z historii powszechnej) (amerykański ekspert finansowy Norman Davis nalegał aby nie za duże reparacje) Komisja do spraw Reparacji i Strat (każde wielkie mocarstwo po 3 przedstawicieli, Belgia, Polska, Grecja, Rumunia i Serbia- po dwóch);

• Traktat pokojowy z Niemcami (w ciągu roku po wejściu w życie traktatu pokojowego konwencja w sprawie komunikacji kolejowej, telegraficznej i telefonicznej między pozostałą częścią Niemiec a Prusami Wschodnimi przez terytorium polskie oraz między Polską i Wolnym Miastem Gdańskiem przez terytorium niemieckie)

• część I traktatu- pakt ligi narodów,

• część II- opis nowej linni granicznej Niemiec

• część III- postanowienia w sprawie wolnego miasta Gdańsk, warunki plebiscytów

• część IV- dotyczyła praw i interesów Niemiec poza Niemcami- niecy zrzekają się koloni

• część V- postanowienia w sprawie wojska, marynarki i lotnictwa- rozbrojenie

• 
  
  
  część VI- jeńcy wojenni

• 
  
  część VII- sankcji

• część VIII- rezultaty dyskusji w sprawie odszkodowań- zapis o całkowitej winie Niemców za wybuch I wojny Światowej (do chwili ustalenia całkowitej liczby reparacji- 20 mld. Maerek)

• część IX postanowienia finansowe

• część X- postanowienia ekonomiczne

• część XI- żeglugi powietrznej

• część XII- mówiła o portach, drogach wodnych iżelaznych. Umiędzynarodowienie rzek Łaby, Odry, Niemna, dunaju

• część XIII- statut międzynarodowej organizacji pracy

• część XIV- gwarancje wykonania traktatu

• część XV różne przepisy

Tego samego dnia Francja zawarła traktat z GB i USA(traktat Francja- USA nie został nigdy ratyfikowany)

• traktaty pokojowe z Austrią, Bułgarią, Węgrami i Turcją

• Węgierska Republika Rad- interwencja wojsk Czeskich, Rumuńskich oraz opozycji; zniesienie republiki rad admirał Horthy regentem i szefem państwa- Zmniejszenie powierzchni węgier o 71% Węgry ograniczenie siły zbrojnej do 30 tys.

• Wojna Grecko- Turecka w 1920-22; Kemal Pasza odzyskuje całą Anatolę; w 1924 zniesiono oficjalnie kalifat; konferencja w Lozzanie zrywa z zasadą że konferencje bez państw przegranych. Turcja i Grecja traktat o wymianie ludności.

• W poszukiwaniu gwarancji dla mniejszości narodowych

• Mały traktat wersalski, dotyczący ochrony mniejszości etnicznych i religijnych w Polsce.

• 21 artykułów oraz 2 aneksy

• art. 2 ogólne zobowiązanie rządu polskiego do udzielenia ochrony życia i wolności mieszkańcom bez względu na urodzenie, narodowość, język, rasę, religie.

• Art. 12 charakter układu- zobowiązanie międzynarodowe, jakakolwiek zmiana wymaga większości głosów rady ligi narodów

• Rozdział II dotyczył równości w handlu (ustalenie tary celnych na towary państw sprzymierzonych, ochrony wolności tranzytu)

• Liga Narodów

• Chiny nie podpisały (sprzeciw decyzji w sprawie prowincji Szantung)

• Pierwotni członkowie organizacji- 32 państwa (wymienione też Chiny które nie podpisały) i domina oraz 13 państw neutralnych

• Usa, Ekwador i Hidżaz nie ratyfikowały traktatu wersalskiego- co daje pierwotną liczbę członków Ligi Narodów- 42

• Stali członkowie Rady- Wielka Brytania, Francja, Włochy i Japonia; w 1926 r Niemcy, w latach 1933-37 wystąpienie Niemiec i Japonii; Przyjęcie ZSRR; wystapienie włoch w 1937; w radzie tylko 3 stałych członków ZSRR usunięto w 1939

• Art. 8- utrzymanie pokoju wymaga zmniejszenia zbrojeń narodowych

• Art. 11- w wypadku wojny Liga wszelkie środki aby zabezpieczyć pokój

• Art. 16- sankcje- zerwanie wszystkich stosunków i wykluczenie z Ligi; nałożenie sankcji ekonomicznych i finansowych; użycie siły,

• Art. 12,13,14,15- każdy spór między członkami podlegac będzie postępowaniu rozjemczemu lub sądowemu- Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej. Po wyczerpaniu wszelkich środków dyplomatycznych po 9 miesiącach wojna stawała się legalna.

• Art. 19- możliwość rewizji traktatów w celu utrzymania pokoju

• Art. 22- system mandatowy (A - Turcji na bliskim wschodzie - Anglia (Palestyna, Transjordania, Irak) i Francja (Syria, Liban) - protektoraty do szybkiej niepodległości B kolonie niemieckie w Afryce C -Afryka południowo zachodnia i wyspy Pacyfiku)

• Na pierwszym zgromadzeniu zaakceptowano wnioski o przyjęcie Austrii, Bułgarii, Albanii, Kostaryki, Luksemburga i Finlandii. Odrzucono wnioski Ukrainy, Azerbejdżanu, Gruzji, Lichtensteinu, Litwy, Łotwy i Estonii

• Do 1926 w Lidze Narodów 56 państw

• Konferencja ambasadorów Wielkiej Brytanii, Włoch i Japonii oraz przedstawiciela Francji- podjeła decyzje w sprawach Górnego Śląska, Gdańska, polskiej granicy wschodniej.

• Pierwsze dwie sprawy ligi narodów- statut wolnego miasta Gdańsk, sposób zarządzania Zagłębiem Saary

• Rozwiązanie sporu pomiędzy Szwecją i Finlandią o wyspy Atlandzkie (na korzyść Finlandii)

• Największe osiągnięcie uchwalenie 2 października 1924 r. Protokołu w sprawie pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych (zwanego protokołem Genewskim)- Każde państwo uciekające się do wojny, naruszając zobowiązania zawarte w pakcie lub protokole, uważane będzie za agresora

• Protokół Genewski nie wszedł w życie wskutek odrzucenia go przez Wielką Brytanię

• Państwa bałtyckie, Polska i Rosja Radziecka

• Polska idea Związku Bałtyckiego zwiększającego bezpieczeństwo w sąsiedztwie Rosji Radzieckiej

• Litwa nie chce nic wspólnego z Polską, Łotwa czuje się zagrożona boi się że Polska sięgnie po dawne inflanty

• W 1922 Rosja Radziecka traktaty pokojowe z Estonią, Łotwą, Finlandią

• Liga Narodów mediacje polsko- litewskie

• Konstanty Skirmunt wrócił do idei związku Bałtyckiego (bez Litwy). Sformalizowanie współpracy, Zjazd w Helisinkach - Polska, Łotwa, Estonia, Finlandia

• Konferencja w Warszawie Polska, Łotwa, Estonia, Finlandia- podpisano układ który miał być fundamentem związku bałtyckiego, zawarto umowę w sprawie wzajemnych konsultacji i środkach działania w przypadku gdy jedno z państw zostanie napadnięte . Układu warszawskiego nie ratyfikował parlament Fiński- nie wszedł w ogóle w życie.

• W Rydze spotkanie Polski, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rosji Radzieckiej z inicjatywy Cziczerina- protokół wskazywał możliwośc rozszerzenia współpracy gospodarczej i handlowej, zalecał koordynacje działań na konferencji w Genui.

• Moskwa konferencja rozbrojeniowa- Polska, Łotwa, Estonia, Finlandia, Rosja Radziecka- delegacja Polska J. Radziwił Najpierw pakt o nieagresji a potem rozbrojenie. Zakończyła się bez żadnych ustaleń

• Konferencja w Genui, traktat w Rapallo

• Lloyd George na spotkaniu w Cannes projekt ogólnoeuropejskiej konferencji w sprawie odbudowy gospodarczej i współpracy narodów, zaproszenie na obrady ZSRR

• Nowy premier Francuski Poincare (od 12 stycznia 1922) porozumienie z Llloydem Georgem w Boulogne w sprawie nadchodzącej konferencji

• Delegacja radziecka w drodze do Genui zatrzymała się w Berlinie, gdzie prowadziła rokowania z Niemcami- uzgodniono tekst przyszłej umowy

• W konferencji w genueńskiej 34 państwa (w tym 5 dominiów)

• Cziczerin proponuje rozmowy w sprawie rozbrojenia, opozycja Francji (Barthou- Tylko sprawy uzgodnione w Cannes)

• Żądanie przejęcia zobowiązań finansowych Rosji carskiej i Rządu Tymczasowego, uznania wszystkich finansowych zobowiązań zagranicznych władz regionalnych i lokalnych, przejęcia odpowiedzialności za szkody obywateli innych państw wynikłe z działań władz radzieckich- spłaty 18.5 miliarda rubli w złocie. Rosja tłumaczy że jej straty w wyniku obcej interwencji i blokady gospodarczej sięgają 39 mld rubli/ nikt nie odda Rosji pieniędzy, wysokość długów wojennych mogłaby ulec redukcji ale nie będzie ustępstw w sprawie długów i finansowych zobowiązań wobec obcych obywateli; praw tych obywateli do zwrotu ich własności lub zadośćuczynienia za doznane na tym mieniu szkody lub straty

• Układ w Rappalo (podczas konferencji w Genui) 6 artykułów

• Rzesza i RSFRR zrzekają się wzajemnie odszkodowania za wydatki i szkody wojenne. Zrzekały się zwrotu wydatków poniesionych na utrzymanie jeńców wojennych

• Niemcy zrzekły się odszkodowań za znacjonalizowany w Rosji majątek obywateli niemieckich. (pod warunkiem że Rosja nikomu ich nie wypłaci)

• Wznowienie stosunków dyplomatycznych

• Największe uprzywilejowanie w stosunkach gospodarczo handlowych

• Wśród tajnych uzgodnień- szeroka współpraca wojskowa i nieuznawanie przez oba państwa granic II Rzeczypospolitej

• 11 sierpina 1922 podpisanie umowy o współpracy Reichswehry z Armią Czerwoną, a w 1926 nowy niemiecko- radziecki traktat o wzajemnej neutralności i współpracy

• Francja i państwa Europy Środkowej i wschodniej

• Traktaty gwarancyjne francusko- amerykańskie nie weszły w życie

• Francja popiera sprawę Polska na konferencji wersalskiej, współdziałanie w sprawie górnego śląska, pomoc francuska podczas wojny w 1920

• Luty 1921 ministrowie Briand i Sapiecha podpisali w paryżu umowę polityczną, a minister Sosnkowski, marszałek Foch i Szef Sztabu Generalnego generał Buat tajną konwencje wojskową.

• Umowa polityczna= preambuła + 5 artykułów. Oba państwa będą się troszczyć o utrzymanie pokoju w Europie, bezpieczeństwo swych terytoriów i wzajemne interesy polityczne. Porozumiewanie się w sprawach polityki zagranicznej; zapowiadano zawarcie umów specjalnych i konwencji handlowej; w razie agresji oba rządy porozumieją się celem obrony swych terytoriów i ochrony swych uprawnionych interesów; oba rządy zobowiązały się zasięgnąć wzajemne zdania przez zawarciem nowych układów dotyczących ich polityk w Europie Środkowej i wschodniej

• Umowa miała wejść w życie dopiero po podpisaniu umów handlowych, będących obecnie przedmiotem rokowań

• Konwencja wojskowa- gdyby atak skierowany był przeciwko jednej ze stron, druga także powinna znaleźć się w stanie wojny z Niemcami, nie przewidziano polskiego stanowiska, możliwości Agresji z Wolnego Miasta Gdańsk (mówiono o ataku skierowanym z terytorium państwa niemieckiego w granicach określonych przez traktat wersalski); Gdyby wojska Radzieckie zaatakowały Polskę Francja zobowiązuje się na działanie w celu zapewnienia bezpieczeństwa od strony Niemiec. Pomoc w walce z sowietami- wysyłanie materiałów wojennych i uzbrojenia, ale nie na wysłaniu wojsk

• W Bukareszcie konwencja o przymierzu odpornym miedzy Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Rumunii podpisana w Bukareszcie przez Sapiechę i Jonescu- wspomaganie się wzajemne gdy któraś ze stron została zaatakowana; 3 marca została podpisana konwencja wojskowa

• Piłsudzki podpisał w Bukareszcie nową polsko-rumuńską konwencje wojskową. Dyplomacja polska usiłowała doprowadzić do utworzenia jednego systemu koalicyjnego pol-rum-fran (w wypadku wariantu N+R)

• 20 październik w Warszawie podpisanie konwencji handlowej polsko- czechosłowackiej później zawarcie w Pradze polsko- czecosłowackiej umowy politycznej

• udzielenie gwarancji terytorialnych

• życzliwa neutralność w razie agresji państw trzecich i zgoda na tranzyt materiałów wojennych przez swoje terytorium

• zobowiązanie poddawania wszelkich spornych spraw arbitrażowi międzynarodowemu

• w aneksie- 6 miesięcy na rozwiązanie spornej sprawy Jaworzyny

• Układ nie wszedł w życie, ponowny wzrost napięć polsko- czechosłowackich

• W 1925 podpisano w Warszawie trzy umowy między Polską i Czechosłowacją: traktat koalicyjny i arbitrażowy, konwencje handlową i umowę likwidacyjną (regulującą problemy prawne i finansowe związane z podziałem Śląska Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy)

• Benes doprowadza do podpisania paktu między Czechosłowacją a Jugosławią , następnie pakt Czechosłowacja- Rumunia i Jugosławia- Rumunia- obrona statusu quo; porozumienie Jug-Rum oba państwa zobowiązały się do zbrojnej pomocy na wypadek agresji Węgier lub Bułgarii.

• Trzy państwa podpisały także umowy wojskowe, tworząc ostatecznie blok- Mała Ententa (Francja chciała aby uczestniczyła w niej jeszcze Polska i Grecja, ale napięcia polsko-czeskie i jugosłowiańsko- greckie)

• Zachód wobec Niemiec po traktacie

• W 1920 Niemcy bez zezwolenia aliantów tłumią wojskiem rozruchy w zagłębiu Ruhry (strefa zdemilitaryzowana)- francja i Belgia okupacja Niemieckich miast

• Ustalanie reparacji:

• Brytyjczyk J. M. Keynes „Ekonomiczne konsekwencje pokoju”

• Spotkania aliantów w Boulogne i Brukseli- ukazują sprzeczność w kwestii odszkodowań

• Alianci i Niemcy w Spa, niewielkie ustalenia w sprawie reparacji- ustalono na razie że Niemcy dla aliantów 2 miliony ton węgla miesięcznie, oraz że Francja zgarnie ponad połowę całkowitej sumy reparacji

• Komisja odszkodowań stwierdziła iż Niemcy spłacili dopiero 8 mld z 20 mld które powinni spłacić dotychczas- Niemcy zaprzeczają, okupacja trzech miast nadreńskich przez aliantów

• Ostatecznie kwota odszkodowań 132 miliardy marek w złocie

• Lloyd George proponuje Briandowi nowy pakt gwarancyjny w zamian za mniej rygorystyczne przestrzeganie kwestii reparacji

• Zmiana we władzach, nowy premier Francji Poincare zwolennik polityki twardej ręki

• Niemcy nie wywiązują się z płacenia reparacji, wstrzymują dostawy węgla do Francji; Francja i Belgia rozpoczynają okupacje zagłębia Ruhry- protest GB i USA

• Nowy rząd G. Stressemana kończ bierny opór i wznawia dostawy węgla do Francji

• Plan Dawesa (USA) zatwierdzony w Londynie- plan odbudowy Europejskiej gospodarki

• Przez najbliższe Niemcy będą płacić raty od 1 do 2,5 mld marek w złocie rocznie.

• Pożyczka dla Niemiec w wysokości 800 milionów marek

• Uzdrowienie systemu bankowego w Niemczech, utworzenie funduszu stabilizacyjnego oraz system zachęt dla inwestorów zagranicznych

• Miedzy sojusznicze Komisje: Wojskowa, Morska i Lotnicza miały kontrolować rozbrojenie (brak współpracy między Anglią i Francją uniemożliwił przeprowadzenie skutecznego rozbrojenia)

• Locarno

• Konferencja w Locarno- Francja (Briand), Niemcy (Stresseman), Anglia, Belgia, Włochy, w drugiej części rozmów gdy był już gotowy pakt reński wzięły udział Polska (A. Skrzyński) i Czechosłowacja

• Decyzje

• pakt reński Traktat wzajemnej gwarancji pomiędzy Belgią, Francją, GB, Włochami i Niemcami

• konwencje arbitrażową belgijsko-niemiecką, francusko-niemiecką

• traktat rozjemczy czechosłowacko- niemiecki, polsko-niemiecki

• traktat wzajemnej gwarancji polsko- francuski, czechosłowacko- francuski

• pakt reński

• art. 1 utrzymanie statusu quo granic niemiecko- francuskich i niemiecko- belgijskich

• art. 2 Belgia, Francja, Niemcy nie uciekanie się w żadnym wypadku do wojny

• art. 3 Belgia, Francja, Niemcy rozstrzyganie sporów na drodze pokojowej

• Zachód wobec Niemiec po Locarno

• Koniec okupacji w strefie Brytyjskiej Nadrenni w wyznaczonym terminie, pomimo uchybień w procedurze rozbrojeniowej

• Ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, Francji i Belgii informują władze niemieckie że całkowita ewakuacja z Nadrenii nastąpi do 1930 roku

• O miejsce w radzie ligi ubiegała się Polska, Hiszpania i Brazylia- delegacja Niemiecka ze Stresemannem na czele zablokowała ich członkostwo mimo iż Niemcy nie były jeszcze w Radzie wobec czego Brazylia i Hiszpania zapowiedziały wycofanie się z ligi (Brazylia to uczyniła)

• Niemcy w 1926 r. staną się członkiem rady ligi narodów ze stałym miejscem w radzie ligi (polska dostała status półstałego członka i była nim wybierana trzykrotnie w 1926, 1929 i 1932)

• Spotkanie Brianda ze Stresemannem w Thoiry

• Briand zabiegał o pomoc finansową Niemiec- Francja kryzys walutowy

• Briand opowiedział się za złagodzeniem istniejących jeszcze rygorów nałożonych na Niemcy

• Briand zwrócił uwagę na organizacje paramilitarne w Niemczech

• Plan Dawesa funkcjonował dobrze, zwiększyły się powiązania pomiędzy USA a Niemcami

• plan Younga- seria konferencji, podpisany ostatecznie w Hadze

• Niemcy będą spłacać przez najbliższe 37 lat po około 2 mld marek rocznie

• Spłaty będą podzielone na obowiązkowe i warunkowe (które można by odrzucić przy wyjątkowo trudnych okolicznościach finansowych)

• Udzielono pożyczki wysokości 300 milionów dolarów

• nie odegra żadnej roli, Niemcy od razu do Hoovera z prośba o udzielenie Moratorium w związku z ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym.

• Pakt Brianda- Kelloga

• Briand- w wywiadzie dla prasy wspomina o chęci utworzenia angielsko- francuskiego paktu o wyrzeczeniu się wojny jako środka polityki zagranicznej. Przez opinie publiczną chce wywrzeć nacisk na Kongres i administrację amerykańską.

• Polska w Lidze narodów zgłosiła projekt deklaracji o zakazie prowadzenia wojen agresywnych - została uchwalona przez VIII zgromadzenie ligi

• Opinia publiczna naciskała na kongres, Sekretarz stanu F.B. Kellog decyduje się stworzyć zamiast kontrowersyjnego układu bilateralnego światowy układ o wyrzeczeniu się wojny

• Kellog proponował aby stronami układu były na początek USA, Francja, GB, Niemcy, Włochy i Japonia

• Pakt Brianda- Kelloga podpisało początkowo USA, Francja, GB, Japonia, Włochy, Belgia, Polska, Czechosłowacja, 5 dominiów Brytyjskich i Indie

• 15 państw podpisało pakt paryski 27 sierpnia 1928

• potepienie uciekania się do wojny w celu zaatwiania sporów miedzynarodowych i wyrzekają się jej jako narzędzia polityki narodowej w swych wzajemnych stosunkach

• wszystkie strony uznają, że załatwianie i rozstrzyganie wszystkich konfliktów powinno się odbywać między nimi na drodze pokojowej

• pakt Brianda- Kelloga podpisało do 1939 roku 63 państwa

• ruch paneuropejski

• w 1924 powstała unia paneuropejska a następnie utworzono Krajowe Rady Paneuropejskie (związek animow Coudenhove- Kalergi autor” Pan- Europa”). Główne cele:

• promowanie współpracy między państwami europejskimi

• rozstrzyganie spornych problemów w sposób pokojowy

• regulowanie praw mniejszości narodowych

• idee integracji przejeli politycy francuscy Herriot i Briand (ten drugi został honorowym przewodniczącym Unii Paneuropejskiej

• Briand- idea stanów zjednoczonych Europy- główny głos w Europie miały by mieć Anglia, Francja i Niemcy

• Memorandum Brianda zostało rozesłane po całej europie z prośbą o zgłaszanie zapytań i opinii

• Związek regionalny, odpowiadający postanowieniom art. 21 Paktu LN i prowadzący swą działalność w ramach LN

• Główne organy- Konferencja Europejska, Stały Komitet Polityczny, Sekretariat

• Ogólne zasady działania- szanowanie niepodległości i suwerenności każdego z państw członkowskich, podp. Zagadnień gospodarczych sprawom polityki, dążenie do zbliżenia ekonomicznego państw europejskich

• Duży sceptycyzm, powołano komisję badawczą dla Unii Europejskiej w ramach ligi Narodów

• ZSRR- Liga Narodów i rozbrojenie

• 14 marca 1923 Cziczerin atakuje Ligę Narodów

• ultimatum Curzona opisuje propagandę antyangielską

• 1 luty 1924 Anglia nawiązuje stosunki dyplomatyczne z ZSRR

• protokół Moskiewski (protokół Litwinowa) - Polska, Łotwa, Estonia, Rumunia, ZSRR podpisanie protokołu dotyczącego wejścia w życie traktatu przeciw wojennego.

• 1933 Litwinow na Konferencji Rozbrojeniowej proponuje ustalenie definicji agresora

• konwencja regionalna w celu określenia napaści podpisana w Londynie 1933 przez Afganistan, Estonię, Łotwę, Persję, Polskę, Rumunię, Turcję i ZSRR

• w1934 ZSRR wstępuje do Ligi Narodów

• w 1939 ZSRR jako jedyne państwo, zostało wykluczone z Ligi Narodów

• konferencja rozbrojeniowa w Genewie

• ścierały się dwa poglądy Francuski (najpierw sojusze) i Brytyjski (najpierw rozbrojenie)

• traktat morski- USA, Wielka Brytania, i jej domina, Indie, Włochy i Japonia

• Rada Ligi Narodów podjęła decyzję o zwołaniu konferencji rozbrojeniowej w Genewie

• Biuro konferencji rozbrojeniowej- kierowane przez Hendersona i 14 zastępców, w tym przedstawiciela polski- Zalewskiego; Komisja Ogólna; Komisja Polityczna; trzy komisje techniczne: Lądowa, Morska, Budżetowa

• Polski plan rozbrojenia moralnego- praca u podstaw,

• Deklaracja w sprawie równouprawnienia Niemiec w dziedzinie zbrojeń- Niemcy twierdziły, że powinno się to dokonać poprzez rozbrojenie innych państw, von Neurath złożył protest przeciwko nierównemu traktowaniu państw na konferencji i zagroził wycofaniem się Niemiec; wielostronne negocjacje Anglia, Francja, Niemcy, Włochy i USA; Deklaracja gwarantowała równouprawnienie w dążeniu do ogólnoświatowego rozbrojenia; podpisanie tratatu stawiało Niemcy na równej pozycji z Zwycięskimi Mocarstwami w dziedzinie zbrojeń i rozbrojenia.

• Plany francuskie: Tardieu oraz Herriota-Paul-Boncoura: umiędzynarodowienie pewnych sił zbrojnych (cel zapobieganie wojnie, udzielanie pomocy ofiarom napaści i utrzymywanie porządku) i oddanie ich pod zarząd ligi narodów, wprowadzenie zakazu używania pewnych rodzajów broni, umocnienie generalnego systemu bezpieczeństwa, reglamentacja zbrojeń, obowiązkowy arbitraż, organizacja skutecznych sankcji, ustalenie definicji agresora; Plan Herriota i Paul-Boncoura- odwoływał się do paktu Brianda- Kelloga, omawiał polityczne i militarne warunki współdziałania państw europejskich w sytuacji naruszenia pokoju, sposoby tworzenia i funkcjonowania sił międzynarodowych oddanych do dyspozycji Ligii Narodów, ograniczenie zbrojeń i zakaz używania niektórych rodzajów broni.

• Plan Hoovera likwidacja broni ofensywnych takich jak: samoloty bombardujące, czołgi, artyleria i zakaz użycia broni chemicznej. Siły zbrojne, około tysiąca żołnierzy na milion mieszkańców, o 1/3 redukcja okrętów liniowych i łodzie podwodne, a lotniskowce i krążowniki o ¼ (pochwała delegacji Niemiec, Włoch i ZSRR)

• Plan MacDonalda- dwie części ogólna i wojskowa. Część pierwsza przewidywała mechanizm konsultacji na żądanie jednego z mocarstw w przypadku złamania paktu Brianda- Kellogga. Część druga- redukcja armii lądowych (zwiększenie armii Niemieckiej)- redukcja wojska Francji, Włoch i Polski do 200 tysięcy, armia Niemiecka rozbudowana do 200 tys. Żołnierzy. Pozbawienie Niemiec prawa do posiadania lotnictwa wojskowego i łodzi podwodnych

• Ostatecznie konferencja przyjęła jedynie projekt konwencji rozbrojeniowej, ale go nie uchwaliła.

• Francja i Europa Środkowowschodnia

• Francja a Polska

• Pakt wiślany- regionalny pakt bezpieczeństwa polsko- francusko- niemiecki (agression flagrantwe- natychmiastowa pomoc państwu napadniętemu)Projekt upadł bo rewizjonizm Stresemannna i jego następców. Francja dążyła do rozluźnienia sojuszu z Polską.

• Zmiana Francuskiej polityki- propozycja zmian do umowy wojskowej z 1921 mających na celu rozluźnienie stosunków Polsko- Francuskich. Parlament Francuski w 1930 uchwala decyzje o budowie linii Maginota, wycofanie wojsk Francuskich z Nadrenii

• Stosunki z ZSRR, pakt wschodni

• Pakt o nieagresji między ZSRR i Francja w Paryżu w 1932 roku

• W Niemczech Hitler- poprawa stosunków Francusko- Rosyjskich. Rozmowy ministra spraw zagranicznych francji Paul- Boncour z ambasadorem ZSRR Dowgalewskim dotyczyły powstania paktu wschodniego

• Pakt wschodni miał obejmować ZSRR, Francję, Polskę, Czechosłowację i państwa Bałtyckie, nowy minister spraw zagranicznych Francji Barthou chciał do paktu włączyć Niemcy.

• Projekt paktu wschodniego: 3 układy 1. regionalnego z udziałem ZSRR, Niemiec, Polski, Czechosłowacji i państw bałtyckich, zobowiązujący sygnatariuszy do wzajemnej pomocy, a wypadku agresji do postepowania w zgodzie z paktem ligi narodów 2. Radziecko- Francuskiego w którym ZSRR miało przyłączyć się do gwarancji dla paktu reńskiego; 3 generalnego, z udziałem wszystkich uczestników dwóch pierwszych układów, mówiącego ogólnie o współdziałaniu na rzecz pokoju w Europie

• Beck bał się zapewniania bezpieczeństwa przez ZSRR, chciał z Niemcami układu dwustronnego,

• Po śmierci Barthou ginie idea paktu wschodniego

• W Paryżu 2 maja 1935 układ o wzajemnej pomocy między ZSRR a Francją w wypadku groźby napaści jednej ze stron, przez jedno z państw europejskich Francja i ZSRR zobowiązują się przystąpić do natychmiastowej konsultacji celem podjęcia kroków koniecznych, żeby zapewnić przestrzeganie postanowień artykułu 10 paktu Ligi Narodów/

• Polska- ZSRR- Niemcy

Pakt polsko- radziecki

• Kryzys sojuszu z Francją, Piłsudzki chce sam ugadać się z sąsiadami

• Podstawą do rozmów z ZSRR było wspólne podpisanie Paktu Brianda- Kelloga i Protokołu moskiewskiego

• Pakt o nieagresji Polsko- Radzieckiej podpisany w Moskwie w 1932 roku. Państwa wyrzekają się wojny jako narzędzia polityki, powstrzymywanie się w wzajemnych stosunkach powstrzymywanie się od działań agresywnych, W wypadku napaści przez państwo trzecie druga stroan traktatu nie będzie pomagała agresorowi; strony nie będą brały udziału w żadnych porozumieniach „z punktu widzenia agresji jawnie dla drugiej strony wrogich

• Wzmacniała pozycję polski, zwłaszcza wobec niemiec

Deklaracja polsko- niemiecka

• Wojna gospodarcza Polsko- Niemiecka (wojna celna)

• Niemcy dążyły do upowszechnienia niekorzystnego obrazu Polski w opinii publicznej zachodu

• W 1929 podpisanie umowy likwidacyjnej- oba państwa zrzekły się roszczeń finansowych związanych z I wojną światową

• Hitler- nadzieje w Polsce, osłabienie związków Niemiec z zachodem.

• Spotkanie Wysockiego z Hitlerem w Berlinie - deklaracje zacieśnienia współpracy

• Berlin 1934- deklaracja między Polską a Niemcami o niestosowaniu przemocy- oba państwa kwestie sporne rozwiązywać w sposób pokojowy nie uciekając się do przemocy, nie poruszono kwestii granicy,

• W 1934 protokół o zakończeniu wojny celnej

• Mała Ententa (Czechosłowacja, Rumunia, Jugosławia) Porozumienie bałkańskie

• kongres pokojowy w Atenach, premier grecji Alexander Papanastassiou- wniosek o konferencje omawiające problemy bałkańskie- cztery konferencje z udziałem delegacji Albanii, Bułgarii, Grecji, Jugosławii, Rumunii i Turcji

• w 1929 król SHS Aleksander I- zawiesił konstytucje, rozwiązał parlament i partie i przejął władzę dyktatorską. Dekretem zmienił nazwę na królestwo Jugosławii

• Na konferencji w Bukareszcie- jeżeli jeden kraj napadł by na jedno z państw Małej Ententy, pozostałe dwa natychmiast pomogą -tworzy się porozumienie wielostronne

• W 1933 podpisano pakt organizacyjny małej Ententy w Genewie

• Postanowiono stworzy stałą Radę Państw Małej Ententy składającą się z ministrów spraw zagranicznych, podejmującą decyzję jednogłośnie (miała się zbierać co najmniej 3x w roku)

• Rada Gospodarcza Małej Ententy

• Wszystkie akty jednostronne zmieniający ówczesną sytuację polityczną jednego z państw Małej Ententy wobec państwa trzeciego, także każdy kluczowy układ gospodarczy będą wymagały zgody Rady Małej Ententy

• Mała Ententa sprzeciw przeciwko planom ustanowienia paktu czterech

• Podpisanie w Atenach w 1934 Paktu porozumienia bałkańskiego tworzącego Ententę Bałkańską (Grecja, Jugosławia, Rumunia, Turcja)- obawa przed kierunkiem zmian politycznych w Niemczech i we Włoszech.

• Utrzymanie obecnego porządku terytorialnego na Bałkanach

• Mała Ententa i Ententa Bałkańska straciły swe znaczenie po zawarciu z inspiracji Niemiec Paktu przyjaźni między Jugosławią , a Bułgarią w Belgradzie. Niedługo potem Jugosławia podpisała układ z Włochami i wbrew art. 6 z paktu Małej Ententy nie poinformowała partnerów o zamiarze zawarcia układu i jego treści.

• Ententa Bałkańska i Bułgaria układ w Salonikach zrzeczenie się stosowania wobec Bułgarii klauzul wojskowych, morskiej i powietrznej zawartych w częsci IV traktatu z Neuilly, oraz postanowień zawartych w Konwencji dotyczącej granic Tracji, podpisanej w Lozann

• Pakt Czterech

• projekt Benito Mussoliniego, przedstawił podczas wizyty premiera brytyjskiego MacDonalda w Rzymie

• Ambasador Francji Henry de Jouvnel- zgadzał się z Mussolinim że w przyszłości pewna rewizja granic będzie niezbędna (głównie kosztem Polski) aby utrzymać pokój

• Projekt Układu o współpracy zawierał VI artykułów

• I i IV regulowały podstawowe kwestie współdziałania mocarstw- zgodne wypracowanie wspólnej postawy wobec wszystkich problemów międzynarodowych, europejskich i pozaeuropejskich, włącznie z kolonialnymi. Mocarstwa będą w swoim gronie podejmować decyzje dotyczące innych państw, prawo do Rewizji błędów traktatu wersalskiego

• III- efektywne równouprawnienia w zakresie rozbrojenia i zbrojeń Niemiec, Austrii, Węgier i Bułgarii

• Anglia rzecznik rozmowy z Francją, Włochy rzecznik rozmów z Niemcami

• Francja- niepokój opinii publicznej, nadzieje, że pakt czterech da kontrole nad działaniami Niemiec. Francja przystał do rokowań

• Niecy nie widząc możliwości porozumienia z Francją, przystępują do rokowań aby zyskać na czasie

• Pakt czterech został podpisany w 1933 roku w Rzymie

• Wysokie strony będą porozumiewały się we wszystkich sprawach, które ich dotyczą. Zobowiązują się czynić wszelkie wysiłki, aby w ramach Ligi Narodów stosować politykę skutecznej współpracy wszystkich państw dla utrzymania pokoju

• Art. II możliwość badania przez IV mocarstwa granic w Europie

• Francja i Niemcy nie ratyfikowały paktu, więc nie wszedł on w życie

• Trzecia Rzesza i Zachód (1933-1936)

• zaniepokojenie elit politycznych GB przemianami w Niemczech- potrzeba związania ich z zachodem za wszelką cenę

• plan MacDonalda- stopniowe wyrównywanie potencjału Niemiec i innych państw

• Hitler hasła o wspólnocie dwóch narodów gemańskich- Niemiec i GB i hasła o wspólnocie między nimi- uspokojenie Anglików

• Zagłębie Saary

• Agitacja, zastraszanie i terror przed plebiscytem przez Niemiecki Front (współpracujący z NSDAP)

• Ponad 90% ludności za połączeniem z Niemcami

Problem rozbrojenia i zbrojeń

• Mussolini wnerwiony na Hitlera z próbę puczu w Austrii i śmierć kanclerza Engelberta Dollfussa

• 1935 w Rzymie porozumienie miedzy Francją (Lavala) i Włochami- uregulowano sporne sprawy w Afryce, konsultacja obu państw w polityce Europejskiej

• rozmowy premiera francji Pierre'a Etienne'a Flandina i ministra spraw zagranicznych Lavala w Londynie- oba państwa (Francja i Anglia) są gotowe do zniesienia klauzul rozbrojeniowych traktatu pokojowego pod pewnymi warunkami; Niemcy nie mogą jednostronnie uchylać ograniczeń narzuconych w wersalu; pomysł zawarcia powietrznego Locarno miedzy sygnatariuszami paktu Reńskiego, w którym gwarantowano wzajemną pomoc lotniczą w wypadku niesprowokowanej agresji innego członka układu.

• Anglia publikuje „białą księgę” ostrzegającą przed zbrojeniami Niemieckimi i odredzeniu duchu militaryzmu, plan zwiększenia potencjału obronnego. Francja przedłuża służbę wojskową do dwóch lat

• Goring w odpowiedzi oficjalnie poinformował iż Niemcy posiadają lotnictwo wojskowe, jednocześnie zaproszono Brytyjczyków do rozmów w sprawie rozbrojeń , minister Simon wyraził na to zgodę

• W Sobotę ogłoszono w Niemczech decyzję o utworzeniu sił zbrojnych. Armia Niemiecka miała liczyć ponad 500 tys. żołnierzy. Miała być większa od Francuskiej.

• Francja protest do ligi narodów

• Hitler delegacji Angielskiej (Simonowi i Edenowi) oznajmia, że Luftwaffe jest już równe RAF- owi, ale powinno uzyskać parytet z lotnictwem Francji, liczonym w metropolii i koloniach łącznie. Spray proporcji zbrojeń Morskich zostaną omówione na oddzielnej konferencji w Londynie

• Spotkanie Włoch, Anglii i Francji w Stressie. Rezolucja włosko- francusko- brytyjska 1- wspólne postępowanie w związku ze skargą Francji do RLN,2 poparcie dla dalszych rokowań w sprawie paktu wschodniego, 3 stanowisko w sprawie sytuacji Francji, 4 poparcie dla idei paktu lotniczego, 5 stosunek do zbrojeń Niemieckich; Deklaracja wspólna- państwa będą przeciwstawiać się jednostronnemu łamaniu układów; deklaracja brytyjsko- włoska- Włochy i GB są gotowe wypełnić wszystkie zobowiązania w charakterze gwarantów paktu reńskiego

• LN- rezolucja w sprawie samowolnej remilitaryzacji Niemiec, komitet 13 państw- krytyka Hitlera

• Rzmowy brytyjsko- niemieckie (Ribbentrop) na temat zbrojeń morskich stosunek floty niemieckiej 35:100, prawo do budowy łodzi podwodnych w stosunku 100:100- rozmowy bez konsultacji z Francją, bez informowania LN

• Układ morski- wielki sukces Niemiec rozbijał jedność państw zachodu

Remilitaryzacja Nadrenii

• Hitler wkracza do Nadrenii - ryzykowny krok Hitlera Mocarstwa zachodnie nie rozpoczęły żadnych konkretnych działań

• Hitler stwierdził iż Francusko- Radziecki sojusz jest wymierzony w Niemcy wobec tego nie będzie prowadził rokowań na temat powietrznego Locarno

• Neurath oświadczył ambasadorowi USA, że niemcy są gotowe wrócić do LN -działania mające na celu uśpienie zachodu

• Hitle uznał ratyfikacje układu Francusko- Rosyjskiego za niezgodne z paktem Reńskim, pretekst do wstąpienia do Nadrenii.

• W sobotę gdy oddziały niemieckie wkroczyły do Nadrenii Neurath wręczył ambasadorom Francji, GB, Belgii i Włoch memorandum obciążające Francję odpowiedzialnością za złamanie paktu Reńskiego sojuszem z ZSRR, propozycja zawarcia przez Niemcy 25 letniego paktu o nieagresji, oraz podobnych aktów z wschodnimi sąsiadami, utworzenie zdemilitaryzowanej strefy na granicach z Francją i Belgią, podpisanie paktu lotniczego

• Pospieszne konsultacje w Paryżu i Londynie w sprawie propozycji Niemieckich

• Demilitaryzacja Nadrenii- traktat wersalski (art. 42, 43 i 44) i układ z Locarno (pakt reński) Skarga Francji i Belgii w LN

• Francja, Belgia, GB i Włochy- propozycja aby Niemcy poddały relacje między paktem Reńskim a układem Francusko- ZSRR pod ocenę Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze; Niemcy mają przestać wysyłać wojska, w okresie przejściowym w Nadrenii międzynarodowe siły zbrojne- Niemcy lekceważą propozycje Londyńskie

• memorandum RLN jedynie potępia jednostronne złamanie przez Niemcy traktatów

• Belgia deklaruje że jest krajem neutralnym i wszystkimi siłami będzie bronić swej niepodległości

• Trzecia Rzesza potwierdza nietykalność i całość Belgii

• Turcja i sprawa cieśnin

• konferencja lozańska zostawiła do rozstrzygnięcia kwestię bogatego w ropę naftową rejonu Mosulu

• na mocy traktatu w Sevres Mosul dla Iraku (GB chciała go koniecznie w swoim mandacie)

• RLN powołała komisję szwedzkiego dyplomaty Hjalmara Brantinga, którą wysłano do Mosulu w celu osądzenia nastrojów miejscowej społeczności

• Niemal cały okręg przyznano Irakowi. Decyzję sankcjonował traktat brytyjsko-iracko-turecki

• Turcja podpisała pakt Brianda- Kellogga oraz przystąpiła do Protokołu Moskiewskiego

• Seria dwustronnych porozumień z państwami bałkańskimi - z Jugosławią, Bułgarią; Grecją

• Od 1934 udział w pakcie bałkańskim

• 1937 władcy Iranu, Afganistanu, Iraku oraz prezydent republiki Tureckiej podpisali Pakt Bliskiego Wschodu/ Pakt saadabadzki lub Ententę Wschodnią

• koordynacja polityki sygnatariuszy- stworzenie Rady Ministrów spraw zagranicznych oraz stałego Sekretariatu

• pierwsze zadanie uzyskanie dla Iranu niestałego członkostwa w Radzie Ligi Narodów ; a dla Turcji półstałego

• konwencja z 1923 nakładała na turcję obowiązek zdemilitaryzowania obu brzegów cieśnin Bosforu i Dardaneli

• w 1936r została podpisana w Monteux nowa konwencja w sprawie cieśnin

• rząd Turecki powinien być uprzedzony w drodze dyplomatycznej na osiem dni wcześniej przed przepływem przez cieśniny okrętów wojennych

• w czasie wojny, gdy turcja będzie stroną wojującą przepływ okrętów wojennych będzie całkowicie zależny od niej

• omawiała tranzyt przez cieśniny statków towarowych

• Turcja będzie mogła dokonać remilitaryzacji

• Konflikt o sandżak z Syrią. Liga Narodów zaproponowała aby pozostał nominalnie w granicach Syrii, ale z pełną autonomią wewnętrzną, gwarantowaną przez Francję i Turcję

• Podpisanie traktatu o wzajemnej przyjaźnie między Francja a Turcją

• Oś Berlin- Rzym- Tokio

Aspekty międzynarodowe wojny w Hiszpanii

• 1923 zamach stanu generała Miguela Primo de Rivery

• podział na zwolenników konserwatywnej-prawicy- Falanga Hiszpańska (de Rivera) i lewice socjaliści i komuniści- Front Ludowy

• Front Ludowy wygrał wybory parlamentarne w 1936 - bunt oddziałów stacjonujących w Maroku, początek wojny domowej

• Włoch i Niemcy popierają generała Franco

• ZSRR i Międzynarodówka Komunistyczna popierały rząd republikański (ZSRR oficjalnie neutralny)

• Niemcy i Włochy uznały oficjalnie przedstawicielstwo generała Franco za legalny rząd Hiszpanii

• GB i Francja stały się inicjatorami porozumień o nieinterwencji w sprawy wojny Hiszpańskiej, którą podpisało ponad 20 państw w tym Francja, Anglia, Belgia, Polska, Niemcy Włochy, Portugalia, ZSRR- na gruncie tego porozumienie powołano w Londynie międzynarodowy komitet nieinterwencji

• GB i Włochy rozmowy w Rzymie- oba państwa wykluczają dokonanie zmian granicznych na morzu śródziemnym

• Konferencja w Nyon GB, Bułgaria,Egipt, Francja, Grecja, Jugosławia, Rumunia, Turcja i ZSRR układ o walce z piractwem- Francja i GB kontrola żeglugi na zachodzie morza śródziemnego i cieśninie Maltańskiej, na wschodzie poszczególne państwa miała kontrolować swoje wody przybrzeżne

• Francja i GB przeciwne wnoszeniu sprawy Hiszpanii na forum LN

• Minister spraw zagranicznych Hiszpańskiego rządu republikańskiego Julio Alvarez del Vayo głosił że polityka nieinterwencji jest błędna bo zrównuje legalny rząd i rebeliantów. Rząd Hiszpanii zażądał zwołania RLN.

• RLN zdołała jedynie uchwalić rezolucję nawołującą do wycofania wszystkich zagranicznych sił z Hiszpanii

• Po objęciu władzy w GB, Chamberlain wysłał list do Mussoliniego w którym wychwalał Duce i chciał uregulować wszystkie sprzeczne sprawy między państwami.

• Seria Rzymskich układów Włosko- GB

• Wojska generała Franco zajęły Madryt, ale już wcześniej GB i Francja oficjalnie uznały ten rząd za legalny

• Republikański rząd schronił się w Meksyku i był uznawany przez władzę tego państwa za jedyny, legalny rząd Hiszpanii, aż do śmierci dyktatora Franco w 1975

Oś Rzym- Berlin

• koordynacja działań niemiecko- włoskich podczas wojny w Hiszpanii, Mussolini wdzięczny za solidarność Hitlera w sprawie Etiopskiej, wspólne sabotowanie pomysłu francusko- brytyjskiego podpisania nowego Locarno

• Mussolini na wiecu w Mediolanie ogłosił powstanie osi Berlin- Rzym

Pakt antykominternowski

• VII kongres Międzynarodówki Komunistycznej obradujący w Moskwie, potępił Niemcy i Japonię jako podżegaczy wojennych

• Hitler wiedział, że sojusz z Japonią może dotkliwie zagrozić imperialnym interesom Brytyjskim

• Ideologiczny charakter porozumienia miał łagodzić zaniepokojenie państw zachodnich.

• Pakt antykominternowski podpisano w Berlinie w 1936 r.

• Zawarty na 5 lat, otwarty dla innych państw. Część jawna i tajna

• W części jawnej państwa zobowiązują się do informowania się nawzajem o działalności Miedzynarodówki, naradzać się nad koniecznymi środkami obronnymi i realizować je w ścisłej współpracy

• Porozumienie uzupełniające- w razie konfliktu międzynarodowego Niemcy i Japonia zobowiązały się nie czynić niczego co ułatwiałoby sytuację ZSRR; oba państwa zobowiązały się nie zawierać bez porozumienia żadnych układów z ZSRR sprzecznych z paktem

• W Rzymie został podpisany Trójstronny protokół między Niemcami, Włochami i Japonią. Po podpisaniu dokumentu Włochy wystąpiły z LN

• W 1939 do paktu antykominternowskiego przystąpiły Węgry, Mandżukuo i Hiszpania

• Problem Austrii- od Sain- Germain do Anschlussu

• Art. 80 traktatu Wersalskiego i art. 88 traktatu z Saint- Germain głosiły iż niepodległość Austrii jest niezbywalna, chyba że za zgodą LN

• Austria została przyjęta do LN 10 września 1919 jako pierwsze z państw pokonanych

• Protokół odbudowy- GB, Francja, Włochy i Czechosłowacja udzielają na 20 lat pożyczki, zobowiązują się do wspierania niepodległości Austrii, a rząd wiedeński potwierdził respektowanie art. 88 z Saint- Germain

• Idea Grossdeutschlandu - włączenie Austrii do Niemiec- zwolennik Stresemann

• W Austrii w 1925 ożywają koncepcje Anschlussu. Niezadowolenie z decyzji traktatu Wersalskiego, kryzys gospodarczy

• W 1931 podpisano protokół o stopniowym utworzeniu unii celnej między Niemcami a Austrią- Protest Francji, Włoch i Czechosłowacji- porozumienie polityczne dążące do połączenia się obu państw niemieckojęzycznych

• Sprawę unii celnej rozpatrywała RLN i dała do rozstrzygnięcia Stałemu Trybunałowi Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze- unia celna jest niezgodna z art. 88 i 80

• Nowy rząd Austriacki K. Burescha zabiegał na forum LN o międzynarodową pożyczkę- w zamian rezygnacja z prac nad unią celną

• Protokół lozański- Austria otrzymała od Francji i Anglii 300 milionów szylingów pożyczki i ponownie zobowiązała się do utrzymania niepodległości

• Nowy kanclerz Austrii Dollfuss -koncepcja autorytarnego państwa stanowego i austrofaszyzmu, zwalczanie ruchu socjaldemokratycznego i komunistycznego. Przeciwnik anschlusu, zwolennik ścisłego sojuszu z Włochami a nie z Niemcami.

• Kanclerz Dollfuss zażądał likwidację Austriackiego NSDAP, natomiast Mussolini zażądał aby Niemcy formalnie na piśmie zrezygnowały z zamiaru Anschlussu- Hitler odrzuca to żądanie.

• Wspólna deklaracja Francji, Włoch i GB o chęci zachowania suwerennego państwa austriackiego

• Protokoły rzymskie- układy między Włochami, Węgrami i Austrią

• 1934- próba puczu austriackich nazistów kierowanych przez Berlin, zabójstwo kanclerza Dollfussa- Mussolini oświadcza, że gotów jest użyć siły w obronie niepodległości Austrii

• projekt paktu dunajskiego- układu między Austrią, Włochami, Jugosławią, Węgrami, Czechosłowacją, Niemcami a w przyszłości także Polską i Rumunią upadł torpedowany przez Niemcy, Jugosławię i Węgry obawiające się ustalenia statusu quo w Europie środkowej

• Niemcy i Austria podpisują układ regulujący wzajemne stosunki (układ lipcowy)

• Niemcy całkowicie szanują suwerenność Austrii

• Oba rządy uznają swoje systemy polityczne

• Powstrzymanie się od ingerencji w wewnętrzne sprawy

• Ruch narodowosocjalistyczny w Austrii jest sprawą wew. Tego państwa

• Austriacka polityka wobec III rzeszy wynikać będzie z przeświadczenia, że Austria jest państwem niemieckim

• Protokoły rzymskie zachowują swoją ważność

• układ lipcowy został poparty przez Mussoliniego- stopniowe wycofywanie się Włoch z roli protektora Austrii

• na spotkaniu w Berlinie Hitler oświadcza, że nie zawaha się przed natychmiastowym wkroczeniem do Austrii

• spotkanie Hitlera z kanclerzem Austrii Schuschniggiem- żądania Hitlera: ogłoszenie amnestii dla więzionych nazistów i rekonstrukcji rządu wiedeńskiego poprzez mianowanie na stanowiska ministrów spraw wewnętrznych i wojny przywódców partii faszystowskiej

• nie widząc szans sprzeciwu Schuschnigg przyjmuje żądania Hitlera

• W Austrii miał odbyć się plebiscyt do którego Hitler nie chciał dopuścić

• Hitler nie obawiał się reakcji zachodu. Obawiał się reakcji Mussoliniego wysłał do Rzymu wysłannika księcia Filipa Heskiego

• Groźba interwencji spowodowała że Schuschnigg spełnił kolejne żądania Rzeszy: odwołał planowany plebiscyt, a prezydent Miklas mianował nowym kanclerzem przywódcę partii nazistowskiej Seyssa- Inquarta.

• 12 marca 1938 armia Niemiecka zajmuje Austrię

• 14 marca Hitler ogłosił utworzenie Wielkich Niemiec

• brak jakiejkolwiek reakcji LN

• najostrzejsza reakcja rządu Meksyku

• porozumienie w Rzymie- Mussoliniego z ministrem spraw zagranicznych GB Halifaxem

• potwierdzenie deklaracji w sprawie morza śródziemnego

• układ w sprawie wzajemnego udzielania sobie informacji wojskowych

• deklaracje w sprawie propagandy

• dek. w sprawie jeziora Tsana

• układ w sprawie obszarów Bliskiego Wschodu

• dek. w sprawie obowiązków wojskowych tubylców Wschodniej Afryki Włoskiej

• dek. w sprawie wolności praktyk religijnych i traktowania brytyjskich stowarzyszeń religijnych we wschodniej Afryce włoskiej

• dek. w sprawie kanału Sueskiego

• konferencja monachijska. Rozbiór Czechosłowacji

polityka appeasementu

• ciągłe ustępstwa wobec żądań Hitlera- polityka appeasementu

• brak zdecydowanej odpowiedzi w 1935 na ujawnienie Niemieckich samolotów, wprowadzenie powszechnej służby wojskowej i wypowiedzenie klauzul rozbrojeniowych; brak interwencji w sprawie remilitaryzacji Nadrenii, akceptacja Anschlussu Austrii

droga do Monachium

• Partia Niemców Sudeckich inspirowana przez Berlin. Jej przywódca żądał autonomii dla Niemców sudeckich domagał się oderwania pogranicza sudeckiego od Czechosłowacji i włączenia go do Rzeszy

• Narasta propaganda anty czeska

• Litwinow oświadczył że ZSRR na mocy umów o wzajemnej pomocy zawartych z Francja i Czechosłowacją jest gotów uczestniczyć we wszystkich akcjach, które miały by na celu zastopowanie agresji

• Francja- nowy premier Daladier- główny cel to nie uwikłanie się w wojnę z Niemcami z powodu Czechosłowacji; nakłonienie Czechosłowacji do „rozsądku”

• Rząd GB zaproponował mediacje pomiędzy Niemcami a Czechosłowacją. Przedstawiciel GB po rozmowach z przedstawicielami Niemców Sudeckich i rządu czechosłowackiego odpowiedział się za przyjęciem większości żądań Henleina, gdyż jak sądził tylko w ten sposób można uniknąć wojny

• Konsultacje brytyjsko- francuskie w Londynie propozycje dla rządu Czechosłowacji-

• dalsze utrzymywanie w granicach państwa czechosłowackiego okręgów zamieszkanych głównie przez Niemców sudeckich nie może trwać nadal bez narażenia na szwank interesów samej Czechosłowacji oraz interesów pokoju europejskiego;

• sprzeczne okręgi powinny zostać odstąpione natychmiast rzeszy, a rząd GB zgodzi się zagwarantować nowe granice Czechosłowacji

• propozycje Francji i GB wielki cios dla Benesa- propozycje skierowane przeciw Czechosłowacji, która nie została nawet wysłuchana

• rząd GB wyrażał wielkie niezadowolenie z odpowiedzi rządu Czechosłowackiego

• Beck dorzucił żądania mniejszości Polskiej i Węgierskiej

• Rząd Republiki czechosłowackiej przyjął propozycje francusko- angielskie z powodu całkowitego osamotnienia

• Chamberlain zadowolony z „rozsądku” Czechów udał się do Niemiec, gdzie otrzymał Memorandum godesberskie- 6 punktowy dokument zwiększający obszar, który miał być przekazany Czechosłowacji

• Pomysł konferencji międzynarodowej, Czesi przoszą o pomoc F.D. Roosvelta, Anglia prosi Włochy o podjęcie roli mediatora

Konferencja Monachijska i jej konsekwencje

• Hitler, Mussolini, Chamberlain i Daladier

• Daladier i Chamberlain wręczyli tekst deklaracji przedstawicielom rządu czechosłowackiego

• Odstąpienie Niemcom terenów zamieszkanych przez Niemców Sudeckich

• Na pewnych obszarach plebiscyt

• Niemcy i Włochy udzielą Czechosłowacji gwarancji

• dzień po zakończeniu konferencji 4 mocarstw podpisanie deklaracji Niemiecko- GB

• oba państwa będą rozważać metodą konsultacji zagadnienia je obchodzące, aby usunąć wszelkie powody do nieporozumień, przyczyniając się do utrzymania pokoju w Europie

• południowy pas Słowacji i Ukrainy Zakarpackiej został oderwany od Czechosłowacji i oddane Węgrom

• dla polski Zaolzie, do polski dołączono około 220 km2

• Problemy bałkańskie

SHS i Jugosławia

• SHS powstało 1 grudnia 1918

• Problem granicy włosko- Jugosłowiańskiej w wyniku zawartego porozumienia obie strony były niezadowolone. Włochy otrzymały półwysep Istria i część przyległych wysp, okręg Triestu i część Dalmacji. Rijeka uznana została za wolne miasto.

• Niekorzystne dla SHS porozumienie z Austrią- Styria, Kraina i Karyntia pozostały w rękach Austriackich

• Włączenie do SHS większej części Macedonii

• Dominacja i hegemonizm Serbski

• W polityce międzynarodowej- główny wróg Włochy

• Dwustronne układy z Czechosłowacja i Rumunią, układ sojuszniczy z Francją, utworzenie w 1933 małej Ententy a w 1934 Ententy Bałkańskiej

• W 1929 nowa nazwa państwa- Królestw Jugosławii zwrot w kierunku dyktatury

• Po smierci Aleksandra I władzę objął następca tronu, jedenastoletni Piotr Karadżordżewicz, faktycznie rządziła trzy osobowa rada regencyjna

• Francja szukając zbliżenia z Włochami zmniejsza swoją aktywność na Bałkanach

• Rząd Milana Stojadinovicia dąży do budowania związków z III Rzeszą

• 1937 podpisanie paktu o wieczystej przyjaźni między Jugosławią i Bułgarią

• 1937 w Belgradzie układ miedzy Jugosławią a Włochami

• rząd Jugosłowiański- deklaracja neutralności w czasie wojny

Rywalizacja mocarstw na Bałkanach

• Austria, imperium ottomańskie i carska Rosja w wyniku I wojny przestały istnieć

• Na Bałkanach nowy układ sił Grecja, Jugosławia i Rumunia zacieśniały stosunki z Francją

• Francuski system sojuszy w państwami Europy Środkowo- Wschodniej; raktaty z Polską, Czechosłowacją, Rumunią, Jugosławią, powstanie Małej Ententy, Francji nie udało się nawiązać szerszej współpracy ekonomicznej

• Włochy podpisały porozumienia dwustronne z Albanią, Wegrami, Turcją i Grecją.

• Protokoły Rzymskie 1934- Włochy, Wegry, Austria- wymierzone we Francje i w małą Ententę, także antyniemieckie

• GB- polityka równowagi sił

• Niemcy- prowadzą polityke Bałkańską dopiero od traktatu w Locarno, Stresemann- buduje więzi od strony gospodarczej

• Duża rola Jugosławii (ołów, cynk i boksyty) i Rumunii (ropa naftowa) w polityce Niemiec

• III Rzesza zaakceptowała szczególne prawa Włoch w regionie

• Sukcesy Rzeszy w Jugosławii. Wizyta w Belgradzie ministra spraw zagranicznych Rzeszy Neuratha, Jugosławia znalazła się w orbicie wpływów niemieckich

• Rumunia

• po I wojnie światowej znalazła się w kręgu wpływów francuskich. Minister spraw zagranicznych Titulescu należał do zwolenników francuskiej koncepcji bezpieczeństwa zbiorowego

• układ między Francją a ZSRR

• Rumunia i ZSRR nawiązują stosunki dyplomatyczne

• Paryż traci zaufanie i autorytet jako ośrodek zdolny do zagwarantowania pokoju w europie

• Nowy minister spraw zagranicznych Rumunii- Victor Antonescu

• Rumunia coraz wyraźniej łączy się z III rzeszą

• Francja i GB w 1939 ogłaszają jednostronne gwarancje dla Grecji i Rumunii w wypadku wybuchu wojny

• W 1939 został podpisany układ o współpracy gospodarczej między Rumunią a III Rzeszą zapewniający Niemcom nielimitowane dostawy ropy, a później protokół o sprzedaży Rumunii broni niemieckiej

• Rząd Rumuński oficjalnie ogłosił deklaracje neutralności

• Problemy Europy Północnej i kwestia neutralności

• grupa państw Oslo- narodziła się w 1930 r. w wyniku porozumienia dotyczącego stabilizacji ceł- Szwecja, Dania, Norwegia, Finlandia, Holandia, Belgia, Luksemburg. Z czasem pierwotne cele ekonomiczne rozszerzały się na kwestie współdziałania w polityce zagranicznej . Przez kilka lat odbywały się regularne spotkania ministrów spraw zagranicznych

• spór Duńsko- Norweski o wschodnią Grenlandię rozstrzygnął go Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze na korzyść Danii, Dania od razu jednak uchwaliła specjalne prawa dla rybaków Norweskich w rejonie Grenlandii

• idea regionalnego związku bałtyckiego bez udziału Polski- powstała Ententa Bałtycka- Estonia, Litwa i Łotwa, które podpisały Pakt Bałtycki Podstawa był traktat o przymierzu odpornym miedzy Łotwą a Estonią podpisany w Tallinie; potem traktat estońsko- łotewski w Rydze tworzący Stałą Radę do uzgodnienia ustawodawstwa obu krajów oraz ustanawiając regularne konferencje ministrów spraw zagranicznych

• problem Ententy Bałtyckiej- sprzeczności między Litwą a Łotwą i Estonią. Łotwa i Estonia obawiały się sąsiedztwa z ZSRR a miały dobre stosunki z Polską, natomiast Litwa obawiała się Polski a miała poprawne stosunki z ZSRR

• Litwa twierdziła, że jest w stanie wojny z Polską, dopiero w 1927 doszło do spotkania Piłsudskiego z premierem Litwy Voldemarasem, który oświadczył iż nie ma stanu wojny miedzy Polską a Litwą

• Beck w 1938 wystawił Ultimatum wobec Litwy nawiązania stosunków dyplomatycznych z Polską- Litwa odpowiedziała pozytywnie

• Państwa skandynawskie- wspólne stanowisko wobec zasad neutralności, powoływała się na postanowienie XIII konwencji Haskiej

• Szwecja i Finlandia wystąpiły o zgodę na militaryzację wysp Atlandzkich- otrzymały zgodę na częściową remilitaryzację

• Rada Związkowa w Szwajcarii złożyła memorandum na temat neutralności swego kraju. Szwajcaria oświadczyła, że nie będzie uczestniczyć w jakichkolwiek sankcjach LN ponieważ najwazniejsze postanowienia paktu LN nie weszły w życie: USA nie weszło do LN, cztery wielkie kraje z których dwa sąsiadują ze Szwajcarią wystąpiły z niej; wyścig zbrojeń osiągnął niespotykane dotychczas rozmiary

• Eskalacja agresji państw osi

Czechosłowacja

• czterej sygnatariusze układu mieli udzielić gwarancji nowym granicom Czechosłowacji w wypadku gdy roszczenia Polskie i Węgierskie zostaną spełnione.

• Minister Chvalkovsky wysłał pismo do Hitlera w tej sprawie ale wywołało ono oburzenie Hitlera. GB uważała że takich gwarancji mogą udzielić jedynie wszyscy 4 sygnatariusze układu. Nie można było liczyć na zgodę Niemiec

• Na czele Czechosłowacji stali już ludzie o orientacji pro niemieckiej. Prezydent Emil Hacha i premier Rudolf Beran byli całkowicie poddani poleceniom płynącym z Berlina. Na jego polecenie dokonali redukcji armii.

• W 1939 ogłoszono powstanie państw Słowackiego z księdzem Jozefem Tiso jako szefem rządu

• Nowe państwo uznały Węgry i Polska, jeszcze nim uczyniły to Niemcy

• Wojska niemieckie zajęły zachodnią część kraju, a wasalne państwo Słowackie zawarło układ z III Rzeszą w którym zobowiązało się prowadzić politykę zgodną z niemiecką

• Hacha podpisał pismo w którym składał los narodu i kraju czeskiego w ręce wodza Rzeszy Niemieckiej

• Dekret kanclerza o utworzeniu protektoratu Czech i Moraw

• Protest departamentu stanu USA, noty protestacyjne złożyli ambasadorowie Francji i Anglii, natomiast komisarz spraw zagranicznych Litwinow w imieniu rządu ZSRR nazwał zajęcie Czechosłowacji aktem samowoli, przemocy i agresji

Kłajpeda

• władzę zwierzchnią nad Kłajpedą sprawował w imieniu Ententy generał francuski Dominique Odry

• zwiększające się wpływy gospodarcze Polski w porcie Kłajpedy i obecność Francuzów były dla Niemiec bardziej niebezpieczne, niż włączenie terytorium do Litwy

• Włączenie Kłajpedy do Litwy zaaprobowała Rada Ambasadorów, pod warunkiem nadania jej szerokiej Autonomii

• Konwencja w sprawie terytorium Kłajpedy:

• GB, Włochy, Francja i Japonia przenoszą na Litwę wszelkie prawa jakie mają do Kłajpedy

• Ochrona mniejszości narodowych

• Mocarstw Ententy stawały się gwarantami suwerenności Litwy nad Kłajpedą

• Kłajpeda w granicach Litwy, ale jako obszar autonomiczny

• po aneksji Czechosłowacji III Rzesza wystosowała ultimatum- albo Litwa dobrowolnie odda obszar Kłajpedy albo wybuchnie wojna

• minister spraw zagr. Litwy Urbsys zmuszony był podpisać układ z Niemcami

• Mocarstwa gwarantujące Litwie posiadanie Kłajpedy nie zareagowały na ten akt agresji III Rzeszy

Albania

• Włochy wiązały niepodległość Albanii z własnym bezpieczeństwem strategicznym

• Ahmed Zogu, król Albanii próbował lawirować między Włochami a Jugosławią

• Sukcesy Hitlera spowodowały, że Mussolini również postanowił zademonstrować swą pozycję mocarstwową

• Ahmed Zogu uciekł z Tirany, a „konstytuanta” ofiarowała koronę królowi Włoch Wiktorowi Emanuelowi III

• Po aneksji Albanii rząd Brytyjski wyraził jedynie zaniepokojenie postępowaniem Włoch

• Kolejny cel Trzeciej Rzeszy: Polska

• Hitler zapewnia Lipskiego, że kolejnym celem po Czechosłowacji będzie walka o kolonie, a nie sprawa Polski

• Ribbentrop mówi Lipskiemu o możliwości wstąpienia do paktu antykominternowskiego, co ułatwiłoby porozumienie z Rzeszą

• Plan rozwiązania globalnego (wręczony przez Ribbentropa Lipskiemu w Berchtesgaden)

• Wolne Miasto Gdańsk włączone do Rzeszy

• przez „korytarz” przeprowadzona zostanie eksterytorialna autostrada i eksterytorialna wielotorowa linia kolejowa

• na obszarze Gdańska Polska dostanie podobną linie kolejową, autostradę i port północny

• Polska otrzyma gwarancję zbytu towaru na terenie Gdańska

• oba państwa uznają i zagwarantują swoje granice

• układ polsko- niemiecki zostanie przedłużony do 25 lat

• Polska przystąpi do paktu antykominternowskiego

• oba państwa uzupełniają łączący ich układ klauzulą konsultacyjną

• wspólna współpraca Polski i Niemiec w sprawach kolonialnych i sprawie emigracji Żydów z Polski oraz wspólna polityka w stosunku do Rosji

• polskie weto

• poparcie Chamberlaina- koniec polityki appeasementu- nie ma już innej możliwości jak przeciwstawieniu się agresji

• minister spraw zagranicznych Anglii Halifax zaproponował ogłoszenia deklaracji czterech państw GB, Francji, Polski i ZSRR o wspólnych konsultacjach w razie zagrożenia niepodległości któregoś z państw Europejskich

• Beck bał się, że udział ZSRR w układzie może sprowokować Niemcy, Dlatego zaproponował układ dwustronny pomiędzy GB i Polską

• Deklaracja Chamberlaina- jeżeli atak zagrażałby niepodległości Polski rząd GB użyje wszelkich sil aby pomóc Polsce.

• Kształtowanie się sojuszu polsko- angielskiego- wizyta Becka w Londynie

• Ożywienie sojuszu polsko- francuskiego

• Memorandum Hitlera anulujące niemiecko- brytyjski układ morski; tego samego dnia Hitler wypowiedział Deklaracje polsko- niemiecką o niestosowaniu przemocy

• Beck- „Polska od Bałtyku odepchnąć się nie da”; „my w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za każdą cenę”

• Pakt Ribbentrop- Mołotow

• umacnianie osi Berlin- Rzym (Mussolini obawiał się izolacji międzynarodowej z powodu agresji na Etiopię i aneksji Albanii)

• pakt stalowy między Niemcami i Włochami

• ustalenie „na zawsze” granicy włosko- niemieckiej

• udzielanie sobie pełnego poparcia politycznego i dyplomatycznego

• gdy jedna ze stron zostanie wciągnięta w konflikt zbrojny druga poprze ją całymi siłami

• konieczność pogłębiania współpracy w dziedzinie gospodarki i militarnej

• Stalin był coraz bardziej rozczarowany polityka zachodu

• Po przyłączeniu Kłajpedy do Niemiec, Litwinow przyjął propozycje ambasadora III rzeszy w Moskwie aby wstrzymać prasowe ataki na przywódców obu państw

• Rozmowy nowego komisarza do spraw zagranicznych- Mołotowa z GB i Francją nie przyniosły żadnych efektów

• Tajne negocjacje Berlin- Moskwa (bez wiedzy Włoch i Japonii)

• W Moskwie podpisanie Układu Ribbentrop- Mołotow

• Jawnie- powstrzymywanie się od wszelkich napaści

• Tajnie- Ustalał granice wspólnych stref w europie Wschodniej (rozgraniczać strefy wpływów miała pn. granica Litwy)

• Granica na terenach Polski na linii rzek Narew, Wisła i San

• Ostatnie tygodnie pokoju

Układ o pomocy wzajemnej miedzy Polską i Wielką Brytanią

• protokół wojskowy polsko (Kasprzycki)- francuski (Gamelin) jeżeli główne siły niemieckie zostaną skierowane na Polskę, wówczas Francja rozpocznie ofensywę w ciągu 15 dni od mobilizacji- będzie on obowiązywał dopiero po podpisaniu zapowiadanego układu politycznego, którego podpisanie wciąż przekładano

• wojskowi Brytyjscy mówili jedynie o możliwości wsparcia lotniczego

• Anglicy i Francuzi dążyli do sojuszu francusku- angielsko- radzieckiego. Uważali, że Polacy muszą spowolnić Niemiecką machinę wojenną, ale wcześniej czy później i tak będą musieli ulec

• Układ o wzajemnej pomocy między Polską a GB miał być ostatnim ostrzeżeniem dla Niemiec

• Część jawna: 8 artykułów- jeżeli jedna strona zaangażuje się w działania wojenne w wyniku agresji mocarstwa, druga pomoże wszelkimi możliwymi sposobami; wzajemna pomoc zostanie uruchomiona w wypadku agresji bezpośredniej jak i pośredniej

• Część tajna: 4 punkty- przez mocarstwo należy rozumieć Niemcy;

• układ odroczył na kilka dni atak na Polskę

Fiasko koncepcji bezpieczeństwa zbiorowego

• ZSRR wystąpił do rządów Francji i Anglii z propozycją trójstronnego sojuszu- udzielenie sobie wszelkiej pomocy w wypadku agresji na któreś z państw, także pomocy wszystkim państwom wschodnioeuropejskim położonym pomiędzy Bałtykiem a Morzem Czarnym i graniczącymi z ZSRR w razie agresji na te państwa

• Układ polsko- rumuński jako wymierzony w Rosję musi ulec zmianie. Polska przeciwna przymusowej pomocy ZSRR

• Minister Halifax proponuje aby ZSRR udzielił jednostronnej gwarancji krajom, którym udzieliły jej już Anglia i Francja.

• Nowy projekt układu między ZSRR, GB i Francją. Mołotow do państw które miałyby obowiązkowo korzystać z gwarancji trzech mocarstw Mołotow zaliczył Belgie, Turcję, Rumunię, Polskę, Litwę, Łotwę, Estonię i Finlandię

• Protest Becka

• Mołotow żądał aby do udzielenia pomocy państwom bałtyckim upoważniała także „agresja pośrednia”- przewrót wewnętrzny lub zwrot w polityce na rzecz agresora

• Anglia i Francja przyjęły większość postulatów radzieckich- odłożono problem „agresji pośredniej”

• Po zawarciu paktu Ribbentrop- Mołotow władze ZSRR zerwały rokowania z Anglią i Francją

• Problemy innych pastw i terytoriów

Problem Irlandii

• powstaje IRA

• negocajcie pomiędzy przedstawicielami republikanów irlandzkich z Griffithem i Collinsem oraz delegacją brytyjską z Lloydem George'emm Chamberlainem i Churchillem

• traktat powołujący Wolne Państwo Irlandzkie wchodzące w skład Imperium Brytyjskiego. Nowe państwo nie obejmowało całej wyspy

• Wolne Państwo zostało przyjęte do LN i Międzynarodowej organizacji Pracy

• Statut Westminsterski dawał dominiom prawo do prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej

• Nowa konstytucja, nadająca państwu nazwę Eryn- Irlandia staje się republiką

• W czasie II wojny Irlandia neutralna, natomiast Ulster opowiedział się po stronie GB

• 1949 nowa konstytucja Republika Irlandii

Problem Gibraltaru

• na Gibraltarze w latach I wojny światowej powstała amerykańsko- brytyjska baza morska

• Anglicy zaczęli budować na Gibraltarze pas lini startowej wykraczający poza granicę kolonii

• Niemcy przekonywali Hiszpanię hasłami o pomocy w zabraniu Gibraltaru Anglikom

21

Nigdy nie zostały zrealizowane

---