Życie społeczne jest cechą gatunkową człowieka.

Socjologia potoczna - oparta na zdrowym rozsądku, na odwoływaniu się do doświadczeń w sposób często emocjonalny, niesystematyczny i nieweryfikowalny.

Socjologia naukowa - opiera się na systematycznych badaniach, na posługiwaniu się ustalonym aparatem pojęciowym, na sprawdzaniu hipotez - twierdzeń.

Mylne założenia socjologii potocznej wg Floriana Znanieckiego:

1. Znamy rzeczywistość społeczną ponieważ w niej żyjemy.

2. Stosowanie niewłaściwej metody.

3. Rozpatrywanie faktów (zdarzeń) społecznych w izolacji od szerszych kontekstów społecznych.

4. Ludzie reagują w ten sam sposób bez względu na ich indywidualne doświadczenie.

5. Życie społeczne rozwija się spontanicznie.

Pochodzenie pojęcia socjologia:

łacińskie słowo societas - wspólnota

SOCJOLOGIA = socius - wspólny, towarzysz

greckie słowo logos - nauka, wiedza, myśl

Definicja socjologii wg Jana Szczepańskiego:

Socjologia jest nauką o zbiorowościach ludzkich. Przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

Główne podejścia badawcze w socjologii:

• podejście redukcjonistyczne - głosi, iż grupa społeczna, to suma powiązanych ze sobą ludzi.

W ujęciu metodologicznym (badawczym) podejście redukcjonistyczne się do tezy , iż opisywanie grup czy innych zespołów ludzi da się sprowadzić do sprowadza opisywania ich elementów (redukcja opisu do elementów mniejszych)

• podejście holistyczne (całościowe) - głosi, iż grupa jest czymś mającym swój odrębny byt, a jednostka społeczna istnieje jako taka przez jej uczestnictwo w grupie.

W ujęciu metodologicznym holizm głosi, iż opis grupy nie może być sprowadzany do opisu jej elementów. Opis jednostek, jako podmiotów społecznych, winien być dokonywany przez opis ich uczestnictwa w grupie.

Socjologia ogólna na podstawie materiałów, uogólnień, prawidłowości ustalonych w badaniach szczegółowych, tworzy teorie obejmujące zespoły zjawisk występujących w społeczeństwach. Jej zadaniem jest także definiowanie pojęć.

W ramach socjologii ogólnej wyróżniamy dwie „metateorie” socjologiczne:

• teorię skutków społecznych

• teorię zmian społecznych

Socjologia szczegółowa to zbiór różnych subdyscyplin socjologii dotyczących poszczególnych dziedzin życia społecznego, wyróżnianych na podstawie różnorodnych kryteriów . Zakres badań tych subdyscyplin krzyżuje się. Działy socjologii szczegółowej wyodrębnia się w miarę potrzeby oraz w miarę ambicji poznawczych badaczy.

W ramach socjologii szczegółowej wyróżniamy trzy obszary badań:

• badanie instytucji społecznych

• badanie zbiorowości i grup społecznych

• badanie zjawisk i procesów społecznych.

Podział teorii socjologicznych w perspektywie amerykańskiej:

• teorie makropoziomowe - traktują społeczeństwo jako organizm

• teorie mikropoziomowe - traktują społeczeństwo jako sumę mniejszych tworów.

Teorie makropoziomowe:

1. teoria strukturalistyczno - funkcjonalna

2. teoria konfliktów

Teorie mikropoziomowe:

1. interakcjonizm symboliczny

2. etnometodologia

3. teoria wymiany

4. dramaturgiczna teoria społeczeństwa

Porównanie ujęcia funkcjonalno-strukturalnego i teorii konfliktu:

	Funkcjonaliści	Teoria konfliktu
Przedstawiciele	Talcott, Parsons, Merton	R. Dahrendorf, R.Dahl
	Levis Coser
Podstawowe pojęcia	Equilibrium (równowaga), harmonia, samoregulacja	Konflikt, zmiana, przekształcenie
Kryterium oceny
1) stosunek do zmiany społecznej
2) stosunek do istnienia struktur społecznych
3) stosunek do przekształceń społecznych
4) stosunek do systemu politycznego

Teorie mikropoziomowe:

Nazwa teorii		Istota ujęcia		Przedstawiciele		Założenia
Interakcjonizm symboliczny	Interakcja jest podstawowym procesem społecznym		Herbert Blumer		1. Ludzie działają na bazie znaczeń jakie mają dla nich rzeczy i zjawiska ich otaczające. 2. Znaczenia te pochodzą z interakcji. 3. Znaczenia są modyfikowane są w trakcie życia społecznego.
Etnometodologia	Badanie stosowanych przez dane społeczeństwo metod interpretacji sensu sytuacji w jakiej ludzie się znajdują		Harold Garfinkel		1.Nie ma wspólnych, uzgodnionych znaczeń społecznych. 2. Nie istnieje uporządkowany świat społeczny. 3.Intuicja sposobem na badanie świata.
Teoria wymiany	Życie społeczne to ciągły handel i negocjacje		George Homans		1.Życie społeczne jest procesem handlu i negocjacji. 2.Interakcja odbywa na podstawie analizy kosztów i korzyści. 3. Interakcja trwa tak długo, jak długo spodziewane korzyści są większe od ponoszonych kosztów.
Dramaturgiczna teoria społeczeństwa	Życie społeczne to scena, na której odgrywamy swoje role		Erving Goffman		1. Aktor chcąc odgrywać poprawnie swoją rolę musi wcześniej przejść okres edukacji (przygotować się do roli). 2. Aktor eksponuje swoją „jaźń fasadową”. 3. Aktor odwołuje się do takich symboli statusu jak bogactwo, uroda, prestiż, mądrość

Socjologia a inne nauki społeczne.

Historia - opisuje zjawiska społeczne

Socjologia - opisuje prawa rządzące przekształceniami w społeczeństwie

Etnologia - opisuje kulturową rzeczywistość tworzona przez człowieka. Zajmuje się społeczeństwami przedpiśmiennymi - socjologia - piśmiennymi.

Archeologia - poszukuje pozostałości kultury materialnej.

Psychologia społeczna - odpowiada na pytanie jak życie społeczne kształtuje naszą psychikę.

Ekonomia polityczna - bada relacje między produkcją, wymianą, konsumpcją dóbr.

Politologia - badanie źródeł, rozdziału i wykorzystania władzy w społeczeństwie.

Demografia - nauka społeczna - gdy zajmuje się np. wiekiem zawierania małżeństw, przyrodnicza - gdy np. bada wpływ warunków klimatycznych na społeczeństwo.

Platońskie rozważania na temat państw dotyczyły zagadnień:

1. zróżnicowania majątkowego społeczeństwa

2. ujednostkowienia

3. podziału pracy i specjalizacji

4. rozmiarów państwa

5. położenia państwa

Arystoteles skupił uwagę na następujących aspektach państwa:

1. samowystarczalność

2. Państwo jako wspólnota moralna

3. różnorodność komplementarności części

Porównanie koncepcji platońskiej państwa z koncepcją arystotelesowską:

1. Platon - państwo to jedność części

2. Arystoteles - państwo to współgranie różnych części.

Miejsce człowieka we wspólnocie religijnej

• myśl wczesnochrześcijańska - człowiek zasługuje na zbawienie wieczne, niezależnie od miejsca jakie zajmował w społeczeństwie wczesnośredniowiecznym.

• myśl wczesnośredniowieczna - na zbawienie wieczne zapracowuje się w tym miejscu w społeczeństwie, w którym człowiek się znalazł.

Funkcja wewnętrzna państwa - zapewnienie dóbr obywatelom

Funkcja zewnętrzna - ekspansja.

Konserwatyzm - ?????????????????????????????????????????????????????????????????????

Liberalizm - ????????????????????????????????????????????????????????????????????????

Fazy rozwoju nauki:

• faza teologiczna

• faza metafizyczna

• faza pozytywistyczna - dominującym sposobem gromadzenia wiedzy jest doświadczenie (badanie empiryczne)

Klasyfikacja nauk wg Comte`a

Tu trzeba cos wstawić - tabela , wykres ?????

A. Comte:

1. społeczeństwo jest całością organiczną

2. funkcje instytucji społecznych są definiowane poprzez procesy spontaniczne

3. poszukuje mechanizmów rządzących rozwojem społecznym

4. formułuje postulat „neutralności” socjologii

Ewolucjonizm - Levis Morgan, Herbert Spencer - społeczeństwo, ludzie część natury, zagrożenie ma charakter społeczeństwa militarnego.

Zagrożenie powoduje organizowanie się społeczeństwa. Aby zapobiec zagrożeniom kształtuje się coraz nowsze instytucje społeczne.

Droga ewolucji - to droga od społeczeństwa militarnego do industrialnego.

Darwinizm społeczny Spencera - społeczeństwo uwolnione od zależności ?????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????

Morgan -trzy fazy :

• dzikości

• barbarzyństwa

• cywilizacji

Marksizm i koncepcja materializmu historycznego.

1. teoria składowa

1. teoria formacji społeczno-ekonomicznej

2. teoria stratyfikacji społeczeństwa

3. marksistowska teoria państwa

ad.a

• wspólnota pierwotna

• formacja niewolnicza

• formacja azjatycka

• formacja feudalna

• formacja kapitalistyczna

• formacja socjalistyczna

ad.b

Podstawowym mechanizmem rządzącym przekształceniami społecznymi jest walka klasowa.

ad.c

Przedstawiciel - Engels - przekonany, że państwo stoi na straży interesów klasy dominującej.

Szkoła Frankfurdzka - koncentruje się na krytyce społeczeństw komunistycznych, które nieudolnie realizują to co jest zawarte w teorii Engelsa.

---