Myślenie jako proces- Proces twórczy to aktywność w wyniku której powstają wytwory nowe i użyteczne dla pewnych osób w pewnym czasie
Twórczość jest rozpoznawalna, można ją określić w człowieku, jest wyuczalna
Wskazówki Guilforda.
Te 4 aspekty charakteryzują się:*Płynnością - polega na zdolności wykorzystania maksymalnie odpowiedniej rozwiązań .. liczby (?!)*Giętkością (ruchliwością) - zdolność do tworzenia maksymalnie różnych rozwiązań*Oryginalnością - wolność od naśladownictwa, rzadkość występowania.*Wrażliwością spostrzeżeniową - polegającą na umiejętności dostrzegania.
Edward Nęcka uważa, że twórcze myślenie ma również inne cechy:*aktywny stosunek do tworzywa, różne funkcje, zastosowanie przedmiotów różnie wykorzystywanych *przełamywanie bloków mentalnych*podzielić zadanie na podproblemy - syntetyczno-analityczne
6operacji intelektualnych wg Nęcki:1.Abstrahowanie - definiowanie, porównywanie, klasyfikowanie wg nietypowych kryteriów2.Hipotetyczne myślenie dedukcyjne - polega na tym z jakich założeń wysnówamy wnioski3.Dokonywanie skojarzeń - rzadkie, nietypowe4.Porównanie, analogie - odnajdywanie podobnych struktur np. szkoła ulica5.Metaforyzowanie - umiejętność wykorzystania metafor, obrazów, neologizmów6.Transformacja - umiejętność dokonywania zniekształcenia rzeczywistości, łączenia.
Analiza wytworu (cechy) : PIĘKNO - sztuka, malarstwo, muzyka#PRAWDA - nauka, np. Einstein#CODZIENNOŚĆ - wynalazki, twórcy czegoś#DOBRO - instytucje publiczne, idee np. AA
Nęcka uważa, że są 2 typy analizy:1.konieczność dzieła - zaspokajanie potrzeby*2.Reakcja psychiczna odbiorcy na to dzieło.a).Skuteczne zdziwienie (mieszanie szoku, inspirujące). b).Nieufność wobec dzieła,c).Powtórna ocena (powtórne przyjrzenie się)d.)„nigdy bym tak nie potrafił”, „ale tak bym właśnie zrobił”
TALENT - zespół cech często biologicznie zdeterminowanych (rodzimy się z nimi), które pozwalają na tworzenie dzieł wybitnych, przyziemnych.
Cechy osoby utalentowanej to:+otwartość umysłu na idee+są nonkonformistyczne, odważne+nie ulegają modzie+posiadają ciekawość poznawczą, badawczą+myślą krytycznie+azwyczaj wysoka inteligencja
Warunki rozwijające twórczość.@myślenie dywengercyjne (otwarte) - charakteryzuje się wielością odpowiedzi,@myślenie konwengacyjne - tylko jedna odpowiedz, jedno rozwiązanie np. 2+2=4
Wiek umysłowy. Binet stworzył testy
Wg Bineta
INTELIGENCJA - to funkcja posługiwania się zdrowym rozsądkiem. To funkcja sądzenia.
INTELIGENCJA (współ.) - to zdolność do uczenia się na podstawie własnych ...................
INTELIGENCJA(przez pryzmat ewolucyjna) - zdolność do przystosowania się do środowiska
INTELIGENCJA (poznawcze aspekty [kognitywistyczny] ) - zdolność metapoznawcza umożliwająca rozeznanie we własnych procesach poznawczych oraz kontrolowanie ich.
INTELIGENCJA (wg Stenberga) - zdolność przystosowania się do okoliczności dzięki dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń i skutecznej kontroli nad własnymi procedurami poznawczymi
Nurt Monistyczny - przyjmuje prymat jednej właściwości ogólnej całościowo determinującej zachowanie osoby (Alfred Binet - przedstawiciel)
Inteligencja składa się wg niego z:@ukierunkowania (wiedzy),@adaptacji (zdolności do zaakceptowania pewnych wartości, reguł),@krytycyzm (zdolność do oceny siebie)
Nurt Pluralistyczny (przyjmujący możliwość istnienia więcej niż jednej inteligencji) - musi istnieć kilka czynników, które będą odpowiedzialne
1.Hierarchiczna koncepcja inteligencji (Ch. Sperauan, P. Verona) czynnik zdolnośc specjalnych i ogólnych
2.Koncepcje wielu podstawowoch wiadomośći (koncepcja czynników równoważących (C. Thurstone, J. Guilford, H. Gardner, R. Cattel)
3.Koncepcje Speurana
a).Uznaje że istnieje jeden czynnik ogólny „G”(generation)
b).Wspólna funkcja wszystkich czynności umysłowych, wspólny poziom ich wykonania
c).Poniżej punktu „G” są czynniki S (specyficzne) do te ?! konkretnych uzdolnień inteligencji
R. Cattel - twórca rodzajów inteligencji
Inteligencja płynna - to inteligencja wyrażająca się możliwością manipulowania i zdolnością relacji między symbolami i elementami: *Obejmuje zdolności ogólne, centralne, *Silnie zdeterminowana genetycznie, *Wyznacza potencjał możliwości człowieka, *Rzadko wyraża w testach
Inteligencja skrystalizowana - jest dysponowaniem wiedzą i umiejętnościami ważnymi w konkretnycm kontekście kulturowym
-testy wolnokulturowe (nie badają wiedzmy pojęć ale badają.......... tablica Matryc Reiwella)
Poll Weron (jego koncepcja):1.Inteligencja związana z czynnościami werbalnymi, 2.zdolnościami do uczenia się................. w przestrzeni i mechanicznymi (motoryczna)
Therson wyodrębnił 7 pierwotnych czynników równoważnych. Zdolnośći umysłowe:
1.Rozumienie słowne, 2.Płynnośc słowa zdolność do wynajdowania właściwych słów określających jakieś znaczenie, 3.Zdolność liczbowa związana z szybkośćią dokonywania obliczeń, 4.Zdolnośc wyobtaźni przestrzennej możliwość uchwycenia różnic np. w trakcie kopiowania z pamięci, 5.pamięć skojarzeniowa zdolność do zapamiętania słów, sylab, 6.Szybkość percepcyjna zdolność do odnajdywania różnic, podobieństw, 7.Rozumowanie (umiejętność generalizowania ogólnych zasad na podstawie posiadanych przesłanek)
Gardner (autor intel. Wielorakiej) (zabawy diagnozujące i szkoły ukierunkowanej na jednostce)
Inteligencje wielorakie - równoważenie zdolności umysłowych, które mogą determinować
Uważał, że dotychczasowe testy wiążą się z przewagą zdolności szkolnych. W badaniach prowadzonych (podłużnych) zauważył, że te same osoby nie uzyskują .............................. .
7-Inteligencji:1).Językowa osoba, która preferuje słuchanie, pisaniem czytanie tekstów, jest wrażliwa na słowo(autor, pisarz), 2).Matematyczno - logiczna Osoba, która lubi precyzję, pracę komputerem (matematyk, księgowy, policjant), 3).Wizualno - przestrzenna osoba, która jest wzrokowcem, dobrze odczytuje plamy, dobrze orientuje się w przestrzeni (czytanie map, rozmieszczanie przedmiotów wg planu) [architekt, plastyk, szachista, geograf], 4).Muzyczna Wrażliwość na rytm, tonację, osoba, która posiada słuch muzyczny (muzyk, dyrygent), 5).Cielesna - kinetyczna (motoryczna) - związana z zachowaniem osób, które dobrze panują nad ruchami ciała, ludzie którzy preferują dotyk jako sposób poznania (sportowiec, autor, technik, mechanik), 6).Interpersonalna (społeczna) - osoby, które w dobry sposób zachowują się w społeczeństwie (kontakt z innymi ludźmi) [polityk, nauczyciel, pedagog, handlowiec], 7).Interpersonalna (intuicyjna, metapoznawcza) - wiąże się z wiedzą o osobie, osoby które mają wgląd w siebie, osoby które wyczulone na wartości etyczne (zadania umożliwiające wgląd w siebie) [filozof, lider sekty]
**Inteligencja emocjonalna
** - | | - przyrodnicza
** - | | - egzystencjalna, duchowa
OSOBOWOŚĆ - jest pojęciem, które opisuje zbiór właściwości psychicznych, które wpływają na charakterystyczne wzorce zachowań jednostek, które są niezmienne czasowo i sytuacyjnie
^Podejście idiograficzne (holistyczne) zajmuje się analizą struktury osobowości
^Podejście analityczne (nomotetyczne) zbiór cech - tak traktuje osobowość
TEMPERAMENT - to biologicznie zdeterminowany zespół cech reagowania jednostek w danej sytuacji, wiąże się z pobudliwością procesów nerwowych.
Typ - to pewien wzorzec na podstawie którego przyporządkowuje się określone jednostki do poszczególnych kategorii.
Typologia Hipokratesa - Galena 4 typy temperamentu, 1.Sangwinik - jeśli jest przewaga krwi w organizmie (wesoły), 2.Flegmatyk - dominuje flegma (apatyczny), 3.Melancholik - czarna żółć (smutny), 4.Choleryk - dominuje żółć.
William Sheldon i Ernest Kretsh - Określili takimi cechami determinującymi zachowanie będą zmiany w tkance kostnej i tłuszczowej
Somatotypy: 1).ENDOmorfik - przewaga tkanki tłuszczowej, osoba puszysta, wesoła, aktywna, może zachorować na zaburzenia nastroju np. depresję, 2).EKTOmorfik - przewaga tkanki mięśniowej, osoba muskularna, silna, krępa, zachowanie racjonalne, rzeczowe, konkretne, może mieć zaburzenia mózgowe.3).MEZOmorfik - przewaga tkanki skórnej i kostnej, osoba chuda wysoka, zachowuje się w sposób poważny, flegmatyczny, dużo myślą, zaburzenia skizofremiczne. **Cyklothynic - przypada endomorfikowi, **Schiozothynic - przypada ektomorfikowi, **Iksothynic - przypada mezomofrikowi
Kolejna klasyfikacja psychologiczna wg Karola Gustawa Junga. Określił, że można podzielić osoby e zależności od dominacji sposobu odczuwania i reprezentowania rzeczywistości:I. wymiar:A).ekstrawersji - to osoby, które są na zewnątrz, dążą do kontaktu z innymi, łatwo je zawiązują, dużo mówią, B).introwersji - to osoby, które mają wewnętrzy sposób kontaktowania się ze sobą, myślą ze sobą, są zamknięte,* II.wymiar, A).zmysłowe - koncentrują się na zmysłach, B).intuicyjne - przyjmują na wiarę, parapsychologia,** III wymiar, A).myślenie - racjonalne, analityczne, naukowe, B). odczuwanie - emocje, odczuwanie, IV wymiar: A).sądu - neutralności w osądzie zdarzeń, komentują , B).percepcji - naturalnie i bezstronnie opisują rzeczywistość
Cecha - to pewne struktury odpowiedzialne za spójność zachowania. Te cechy są trwałe zazwyczaj
Goldon Allport - jako zbiór cech
3-typy cech związanych z układem hierarchicznym:^^cechy kardynalne - wokół których organizujemy swoje życie np., optymizm, pesymizm, ^^cechy centralne - osoba o charakterze uniwersalnym np. uczciwość, zrównoważenie emocjonalne, ^^cechy drugorzędne - poci się, uśmiecha się, cechy osoby niż osobowości
Hans Eysenck
Trzeci wymiar to wymiar psychotyzmu - dotyczące tylko takie osoby, które mają tendencję do łamania norm, są agresywne, są przestępcami
R Cattel okreśłił hierarchię cech:
Cechy powieżchowne - to są indywidualne
Norman I Goldberg - badali opisy cech, Stworzyli 5 czynników opisu osobowościi: *surgencja - opisywana przez beztroskę, *ugodowość - opisywana przez zaufanie, skromność, ustępliwość, *sumienność - opisywana przez skłonności do porządku, rozwagę, samodyscyplinę, *stałość emocjonalna - opisywana przez poważność, odpowiedzialność, aktywność, śmiałość, *kultura - opisywana przez estetyczność
Kwestionariusz NEO (twórcy P. Costa, Mc Crae)Ekstrawersja: rowmowny, energiczny i asertywny lub spokojny, wycofany, niesmiały**Przyjazność: symaptyczny, miły i cpeły lub zimny, kłótliwy i okrutny **Sumienność: zorganizowany, odpowiedz. i przezor. lub beztroski, lekkomyślny, nieodpow., **Stabilność Emocjonalna: spokojny, stabilny, zadowolony lub lękliwy, niestabilny i wybuchowy ,**Otwartość na Doświadczenie: twórczy, intelektualista, zadowolony lub prosty, płytki i nieinteligentny
Kategoria JA -Wiedza o sobie, przekonania na temat siebie: Ja idealne i ja realne wzorce modele kształtowane np. przez rodzinę (rzeczywisty poziom możliwośći)
JA powinnościowe - zespół norm, które ja muszę wypełnić
Ja deklaratywne - to co sądzę o sobie ale tak nie musi być w rzeczywistości
Testy projekcyjne - test uzupełnienia zdań
Badanie projekcyjne - plamy atramentowe i test apercepcji tematycznej
MMPI - określa 10 skal - zaburzenia osobowości
WYOBRAŻENIA - wywołane w świadomości obrazy osób, które w danej chwili nie oddziaływują na narządy zmysłowe człowieka (np. wyobrażamy sibie wyspę ciepłą) opierające się na poprzednim doświadczeniu i fantazji
Wyobrażenia odtwórcze - mają charakter wspomnieniowy. Cechą jest duża wierność i to że możemy je przywoływać w dowolnym momencie.,Obrazy ejdetyczne - to takie wyobrażenia odtwórcze, które są dokładnym odzwierciedleniem danej sytuacji, daje konkretny obraz,Wyobrażenia twórcze - powstają przy wykorzystywaniu fantazji, to świat fikcji, który sami tworzymy,Reprezentacja poznawcza - odzwierciedlenie świata w umyśle. Wiążę się z pewnoą wiedza cżłowieka i polega na sposobach magazynowania wiedzt w postaci pojęć, wyobrażeń. Wyobrażenia stanowią postać analogiczną, są całośiowe (holistyczne), przypominają dane przedmioty, osoby, sytuacje i są efektem działań jednostki, mają charakter konkretny
Wyobrażenia:*ułatwiają zapamiętywanie, *są bardzo ważnym ogniwem przechodzeń od fazy inteligencji na zmysłach a fazą inteligencji z wykorzystaniem pojęć (zazwyczaj w wieku przedszkolnym),Dziecko tworzy sobie 3 typy wyobrażenia (wymyślił je J. Bruner): **Ikoniczne (związane ze wzrokowymi bodźcami), **Echoiczne (związ. ze słuchowymi bodźcami), **Enaktyczne ( postać ruchu np. postać rzeczy)
POJĘCIA - są najbardziej złożoną formą reprezentacji. Typ reprezentacji, który zawiera istotny właściwości pewnej klasy kategorii.
Klasa - jest wynikiem podziału, to kategoria.
Zbiór właściwości ogólnych: --właściwości wspólne dla pewnej kategorii np. 4 nogi u psów, --charakteryzujące najbardziej typowe egzemplarze, --są to właściwosći charakteryzujące jeden lub kilka egzemplarzy należących do danej klasy (np. matka, mąż[?] - nie generalizujemy pojęcia matka, nie zastanawiamy się nad tym), Podział pojęć: **pojęcia ogólne - np. ludzie dane pojęcia ogólne reprezentacyjne **poj. Jednostkowe - mają jeden egzemplarz (np. moja mama, mój mąż)
Wartości - mogą być uniwersalne (ogólne) obiektywne, subiektywne (jednostkowe)
Pojęcie - powstaje na zasadzie abstrakcji (proces pomijania różnic miedzy pojęciami różnymi właściwościami tego samego egzemplarza)
Funkcje pojęcia zapewniają ekonomię funkcjonowania poznawczego poprzez to, że redukują różnorodność (nie widzę już tej mamy piorącej, krzyczącej tylko jedno pojęcie „mama” pozwala na wyjaśnienie i wykorzystanie różnych operacji na reprezentacjach danych przedmiotów, a nie na samych konkretach, np. dodawanie i odejmowanie w pojęciu „liczby”, umożliwia komunikowanie się
Uczenie się pojęć: A. Lewicki wyodrębnił 3 drogi uczenie się: abstrakcja negatywna (pomijanie, nieważnych właściwości mało istotnych) abstrakcja pozytywna (dodawanie bądź wyodrębnianie cech istotnych) - - reakcja wybiórczo - ogólna
Reakcja wyb.-ogólna - wybieramy tylko niektóre cechy ale i ogólne cechy, że bądą ją miały wszystkie przedmioty 1.transfer (przeniesienie) - nauka poprzez przykład, synonim jakiego słowa porównawcze (analogie)
I. Podgląd probalistyczny (reprezentantem był Ludwik Wittoenstein) - uznaje on, że pojęcie jest zboirem cech pewnej klasy, uczymy się poprzez poznanie kolejnych cech (np. pies szczeka, merda ogonem)
II.Podgląd prototypowy (przedstawicielem E. Roch) - uznaje on, że pojęcia nie są zbiorem cech lecz są miarą tendencji centralnej poszczególnych egzemplarzy
Miara Tendencji Centralnej : !! średnia do tej pory napotkanych egzemplarzy, !! pojęcie stanowi zbiór cech najczęściej występujących
2-hierarchie prototypu: <>wymiar poziomy - odnosi się do realcji międy egzemplarzami na tym samym poziomie ogólności, <>wymiar pionowy - dotyczy relacji między ezgemplarzem o różnej relacji (pojazd samochód maluch)
III.Pogląd egzemplarzowy - pojęca są reprezentacją kilku lub jednego konkretnego egzemplarza
EMOCJE - to złożony zespół zmian cielesnych i psychicznych obejmujących pobudzanie fizjologiczne (zmiany neuronalne, mięśniowe, hormonalne, trzewiowe) behawioralne i jakieś tam...
UCZUCIA - to ogólny stan afektywny (uczuciowy). Uczuciem może być specyficzny ton uczuciowy (np. wstręt, radość - przeważnie). Ten stan afektywny będzie nas kierunkował (jak coś dobre to będziemy dążyć do tego). Procesy poznawcze: interpretacja, wspomnienia (mają czynnik stymulujący, aktywizujący), oczekiwania.
Zewnętrzne rakcje behawioralne mają charakter:<>ekspresyjny (płacz, śmiech, drżenie), <>ukierunkowanie na działanie
Podstawowe emocje (zajmował się tym m.in. R. Plutchik)
8-podstawowych emocji wymyślił: 1. radość i smutek, 2.strach i gniew, 3. zdziwienie i oczekiwanie, 4.akceptacja i wstręt - Wszystkie inne emocje są kombinacją tych emocji podstawowych (wg tego autora)
Funkcje emocji:*pobudzają do działania, funkcja motywacyjna, *ukierunkowują i podtrzymują nasze działania, *pomagają w organizowaniu doświadczenia, *organizują ważność, pokazują co jest istotne, a co nie jest ważne, *regulują interakcje z otoczeniem, albo dystans albo dążenie