Wykład 9.06.2010

Wybrane metody wykorzystywane w badaniach jakościowych.

Techniki:

- free list

- sortowania

- porównań trójkowych

- rangowanie

- skale szacunkowe

- technika uzupełniania zdań.

Jak ludzie rozumieją pewne rzeczy/zjawiska? -> to jest obszar zainteresowania badań jakościowych (interesuje nas jak ludzie oceniają, a nie co).

Dane mają sens idiograficzny (układem odniesienia jest osoba, która jest źródłem danych).

1. Technika Free List - zbieranie od ludzi rozumienia określeń,

np. jak ludzie rozumieją zawiść? -> „wypisz wszystkie cechy zawiści, jakie znasz” albo „wypisz wszystkie te cechy, które odróżniają zawiść od zazdrości”.

To bardzo ważny etap. Jeśli chcemy zająć się czymś, co dotyczy ludzi, dobrze jest ich najpierw o to zapytać.

Metoda ta pozwala doprecyzować rozumienie obiektu. Czy to, czym się zajmujemy ma sens, czy w ogóle istnieje?

Możliwe pytania:

- jaki rodzaj X występuje w Y?

- wiadomo, że X to Y, jakie znasz jeszcze inne X?

- wypisz wszystkie…

- jakie są korzyści/wady X

- jakie są korzyści/wady używania X w porównaniu z Y?

- wymień podstawowe cechy, a potem napisz jakie cechy ma to, co wypisałeś.

Można badać dane wtórne (nie trzeba badać bezpośrednio). Przykładem danych wtórnych są dane z for internetowych.

Możliwe jest także grupowe tworzenie LIST.

* grupa fokusowa (tematyczna, skoncentrowana na problemie) - istota: mamy ludzi z ulicy i moderatora rzucającego temat. Każdy w grupie mówi to, co myśli. Na końcu prosi się wszystkich o wypracowanie jednego poglądu.

Badamy tutaj myśli w kontekście społecznym.

* metoda delficka - wysyłamy do ludzi prośby. Moderator spisuje. Na końcu rozsyłam z powrotem i prosimy o komentarz. (tak się robi prognozy społeczne).

Ile potrzebujemy osób?

Właściwie jeżeli dokonujemy agregacji (liczymy częstości), to powinno być 100 osób. Liczebność przy tej metodzie: 20, 30 osób powinno wystarczyć.

Co wynika z tabeli częstości?

Obiekt to coś, co występuje najczęściej dla danej grupy osób badanych.

Interesuje nas jak dużo jest znaczeń danego zjawiska/obiektu -> wariancja wyników (dla skali nominalnej). Ważne są dla nas rozbieżności w grupie.

Lista rdzeniowa (odcinana) - poprawiamy i dajemy sędziom kompetentnym.

Metoda do opracowania: skale (macierz podobieństw! dla każdej osoby oddzielnie, potem sumujemy. Podobne do siebie są te, które wystąpiły razem).

2. Techniki sortowania (kupki) - dajemy liczbę kart, badani mają podzielić je na kilka działek. Sortowanie może być swobodne (badani dzielą na tyle działek, na ile chcą) lub wymuszone (np. na 4 grupy). Dzielenie następuje wg kryterium podobieństwa.

Przykład: 7 kartek

A
B	D
C	E	F	G
k1	k2	k3	k4

tworzymy macierz. To, co podobne - na jednej działce. Jeśli A,B i C znalazły się na jednej działce, to A jest podobne do B i do C. Inaczej A,B i C -> nierozróżnialne.

	A	B	C	D	E	F	G
B	1
C	1	1
D
E				1
F
G

Macierz podobieństw.

Agregacja wyników: dodajemy do siebie indywidualne tabele.

Jak liczymy współczynnik podobieństwa? Nie badamy przeciwieństw, więc nasz współczynnik znajduje się w przedziale od 0 do +1.

By macierz była symetryczna, to na przekątnej 1, poza przekątną nie może być 1.

Co możemy dalej zrobić?

- skalowanie wielowymiarowe

- taksonomie obiektów (zagregowany podział)

- analiza czynnikowa.

Jeśli macierz jest symetryczna, to właściwie możemy liczyć wszystko.

* sortowanie zakotwiczone - osoba badana ma zaklasyfikować, znaleźć całkiem różne od siebie klasy, a potem podobne do tych klas. Kotwicą są wskazane przez osobę badaną klasy (kategorie).

Standaryzacja sortowania -> ci co bardziej dzielą, wyraźniej widzą różnice, więc podobieństwa są większe.

Możemy poprosić osobę badaną o wielokrotne sortowanie hierarchiczne.

Sortowanie wielokrotne - szukamy aspektów kategorii (wielokrotnie wrzucamy do pudełka i dzielimy wszystko wg różnych kryteriów).

* sortowanie taksonomiczne = metoda drzewa (tree like sorting). Można iść od góry (top-down) lub od dołu.

1. [AB] [CDEF]

2. [A] [B] [C] [DEF]

3. [A] [B] [C] [D] [EF]

I znowu robimy macierz podobieństw.

	A	B	C	D	E	F
B	1
C	0	0	1
D	0	0	1
E	0	0	1	(1+1) 2
F	0	0	1	(1+1) 2	(1+1+1) 3

Po wykonaniu sortowania pytamy osobę badaną o kryteria.

3. Porównanie trójkowe - wybieramy 3 obiekty z iluś (np. 100) i mówimy osobie by:

- uporządkowała te obiekty od najbardziej do najmniej

- znalazła podobieństwa (które z tych dwóch obiektów są do siebie podobne albo który z tych 3 obiektów jest różny od pozostałych dwóch)

Trzeba losować te trójki - przy generacji obiekty są do siebie bardzo podobne.

Możemy zapytać o kryteria - choć jest to bardzo trudne dla osoby badanej!

Przykład

Brat syn wnuk

Kuzyn dziadek syn

syn siostrzeniec ojciec

Macierz podobieństw

	dz	w	o	br	s	k	s/b
w					-1
o
br		-1			1
s	1		1
k
s/b

Znowu sumujemy tabele wszystkich badanych osób. W wyniku tego otrzymujemy wymiary.

4. Skale szacunkowe - dobrze jest zrobić najpierw free-list, żeby wyznaczyć zakotwiczenia.

Kategorie mogą być wiązane z charakterystyką obiektu, ale nie musi (te kategorie są zakotwiczeniami!).

Dyferencjał semantyczny -> jak ludzie określają znaczenie pojęcia? (interesują nas różnice).

Nie da się odtworzyć klasyfikacji, według których ludzie rozróżniają.

5. Rangowanie - sens gdy mamy mało obiektów. Gdy mamy dużo obiektów, lepsze jest sortowanie.

6. Techniki uzupełniania zdań -> np. kiedy boli mnie … to najczęściej używam… ; od innych ludzi można się spodziewać …

Uzupełnienia:

- jednowyrazowe - wielowyrazowe

- jednokrotne

2 sposoby podejścia

- kategoryzujemy odpowiedzi ze względu na bodźce

- kategoryzujemy odpowiedzi w zależności od uzupełnienia (np. negatywne/pozytywne uzupełnienia).

---