W literaturze fachowej istnieje wiele klasyfikacji mózgowego porażenia dziecięcego, jednak najbardziej przyjął się podział Ingrama. Wyróżnia on:
Porażenie połowicze, które stanowi wynik zadziałania zarówno z czynników prenatalnych ( zatory, krwawienia), jak i perinatalnych (niedotlenienie). Rozpoznawane jest około 3- 4 miesiąc życia zazwyczaj przez matkę, która widzi stałą asymetrię ruchów i ułożenia kończyn, zwłaszcza kończyny górnej. W badaniu neurologicznym jako wczesny objaw tej postaci m.p.dz. stwierdza się asymetrię w odruchu Moro i odruchu chwytnym kończyny górnej. Ujawnia się także jednostronne wygórowanie odruchów głębokich po stronie porażenia połowiczego. Około 5- 7 roku życia u połowy tych dzieci pojawiają się ruchy pląsawicze, a u jednej czawartej zaburzenia czucia o charakterze korowym, tj. czucia, ułożenia, ruchu. Rozwój umysłowy większości tych dzieci jest prawidłowy. Niestety często występują tutaj napady padaczkowe częściowe o różnym charakterze.
Obustronne porażenie połowicze m.p.dz. dotyczy w głównej mierze patologii prenatalnej (przewlekły stan niedotlenieniowo- niedokrwienny płodu), łączy się również z zaburzeniami rozwojowymi OUN. Cechuje ją większe nasilenie objawów spastycznych w kończynach górnych niż dolnych. Ten typ należy do najcięższych postaci mózgowego porażenia dziecięcego. Towarzyszą mu objawy głębokiego upośledzenia umysłowego, różne formy padaczki, w tym napady zgięciowe Westa, prawie stałym objawem są zaburzeniarzekomoopuszkowe (trudności w karmieniu i upośledzenie rozwoju mowy). Postęp ruchowy jest bardzo powolny, wiele dzieci nie wychodzi poza etap leżenia na plecach.
Obustronne porażenie kurczowe m.p.dz. Postać ta wiąże się z patologią okołoporodową. 50% obarczonych nią dzieci to wcześniaki, stąd objawy kliniczne w początkowym okresie życia są trudne do dostrzeżenia. Rozpoznanie choroby rzadko ustala się przed 9 miesiącem życia. W tym zespole niedowład kończyn dolnych jest wyraźnie silniejszy niż kończyn górnych. Rozwój umysłowy większości tych dzieci mieści się w granicach normy, rzadko zdarza się głębokie upośledzenie. Z zaburzeń towarzyszących należy wymienić- zaburzenia słuchu, mowy-dyzartria, wzroku - zez.
Postać móżdżkowa m.p.dz. należy do najrzadziej spotykanych form m.p.dz. (5-10%). Wiąże się je najczęściej z przedporodowym uszkodzeniem OUN, rozpatruje się również udział czynnika genetycznego. Charakterystyczną cechą tej postaci jest występowanie uogólnionej wiotkości w okresie niemowlęcym, znaczne opóźnienie rozwoju reakcji prostowania. Intelektualnie dzieci rozwijają się prawidłowo, jedynie zaburzenia koordynacji wzrokowo- ruchowej mogą utrudniać naukę w szkole.
Postać pozapiramidowa m.p.dz. związana jest najczęściej przyczynowo z chorobą hemolityczną noworodka, stanami hipoksemicznymi. Obecnie, ze względu na możliwość wczesnej diagnostyki i przeprowadzenie transfuzji wymiennej, tę postać kliniczną m.p.dz. obserwuje się coraz rzadziej. Często u dzieci z tą postacią obserwuje się niedosłuch lub głuchotę.
Postacie mieszane m.p.dz. charakteryzują się występowaniem zaburzeń neurologicznych, łączących w sobie objawy dwóch lub więcej postaci m.p.dz
Najwłaściwszą metodą oceny rozwoju psychoruchowego niemowlęcia jest porównywanie jego osiągnięć na danym etapie życia do ogólnie przyjętych norm rozwojowych (norma- przyjęta wartość na skutek badań weryfikacyjnych, określamy ją na krzywej Gaussa). Stąd przytoczenia wymaga tutaj wzorzec rozwoju, który obejmuje:
3 miesiąc życia - dziecko w pozycji na brzuchu unosi głowę i opiera się na przedramieniach
4 miesiąc obserwujemy pływanie- ruchy rąk i nóg
5 miesiąc- podpiera się na otwartych dłoniach, w ułożeniu na brzuchu, aktywnie obraca się z boku na bok i przechodzi z położenia na brzuchu do położenia na plecach
6 miesiąc do podparcia w położeniu na brzuchu wystarczy mu już jedna ręka, a drugą potrafi unieść do zabawki, aktywne obracanie z pleców na brzuch
7 miesiąc obraca się całym ciałem tzw. pełzanie
8 miesiąc (koniec)- pełza na brzuchu do tyłu
9 miesiąc pełza do przodu (zaczyna raczkować)
10 miesiąc kołysze się na czworakach
Rozwój siadania
koniec 6 miesiąca siada przy niewielkiej pomocy, unosi głowę, bawi się stopami
8 miesiąc siada, samo się podciąga
9 miesiąc siedzi dobrze
koniec 10 miesiąca dobrze siedzi na krześle
koniec 11 miesiąca dalsza stabilizacja siedzenia
Rozwój stania i chodzenia
do 6 miesiąca okres fizjologicznej astalii (dziecko nie wie po co ma nogi)
koniec 7 miesiąca podciągnięte do pozycji stojącej stoi przez moment, trzymane tylko za ręce
9-10 miesiąc dziecko wstaje (stoi)
10 miesiąc chodzi bokiem przy łóżeczku
12 miesiąc idzie do przodu (norma 12-15 miesiąc)
Rozwój chwytania i koordynacji rąk
noworodek chwyta odruchowo podawane mu przedmioty, palec
2 miesiąc trzyma grzechotkę - odruch chwytny
5 miesiąc chwytanie świadome- tzw. małpi chwyt
7-8 miesiąc zaczyna się chwyt z kciukiem (nożycowy - chwyt w płaszczyźnie ręki)
od 8-9 miesiąca- chwyt obcęgowy- przeciwwstawny kciuk do całej reszty palców
9 miesiąc zaczyna się chwyt pęsetowy- kciuk do palca wskazującego, dojrzały chwyt