Muszyński uważa, że integralne wychowanie i nauczanie to:
Scalanie celów nauczania, kształcenia oraz treści.
Planowanie tak pracy ucznia, aby w sposób aktywny realizowane były przez niego zamierzone i zaplanowane wspólnie z nauczycielem cele.
Podstawowym elementem jest jednostka tematyczna (jeden dzień lub wiele tygodni).
Tworzenie jednolitych, integralnych ciągów sytuacyjnych dla działań i przeżyć dziecka.
Wspólny temat dnia (tygodnia) łączy działania dzieci i nauczyciela oraz formy ich pracy z poszczególnych przedmiotów.
Łączna realizacja celów nauczania i wychowania, poprzez organizowanie wszechstronnej i różnorodnej aktywności uczniów.
J. Galant uważa, że integracja międzyprzedmiotowa to łączenie treści różnych przedmiotów czynności z nimi związanych w celu przyswojenia, odkrywania, przeżywania i działania oraz w celu powiązania tych elementów w harmonijną całość.
Galant ujmuje integrację jako:
Integracja to treściowa spójność zwana KORELACJĄ.
Wiązanie treści wielu przedmiotów nazwane inaczej INTEGRACJĄ ROZSZERZONĄ.
Czynności typowe dla jednego przedmiotu wprowadza się na innych przedmiotach - INTEGRACJA CZYNNOŚCIOWA.
Stworzenie atmosfery emocjonalnej i działaniowej - INTEGRACJA OSOBOWOŚCIOWA.
Integracja wychowania i nauczania.
Proces dydaktyczno-wychowawczy stanowi coś pośredniego pomiędzy nauczaniem całościowym, a przedmiotowym.
Wzbogacenie lekcji i jej uzupełnienie poprzez korelację treści z zakresu innego przedmiotu.
Nauczyciel może wprowadzić wybraną przez siebie formę integracji biorąc pod uwagę następujące kryteria:
rodzaj zadań realizowanych na lekcjach
stopień aktywności uczniów w procesie dydaktyczno-wychowawczym
występowanie na zajęciach elementów wielostronnego kształcenia
Integracja - korelacja. Płaszczyzny integracji.
Integracja to zespalanie, scalenie, tworzenie całości z części, pokazywanie związków między wszystkimi kierunkami, czy zakresami edukacyjnymi oraz ukazywanie nauki jako całości.
Płaszczyzny integracji:
1) dziecko i to co się w nim dokonuje jest podstawową płaszczyzną integracji, dlatego nauczanie musi być scalone, nie może być oderwane od dzieci. Dziecko musi poznawać świat w jego dynamice, musi działać aktywnie. Tylko działanie i sytuacje mające lub mogące mieć dla dzieci sens mogą sprzyjać rozwojowi.
2) Nauczyciel - integracja odbywa się poprzez osobę nauczyciela. Jest on organizatorem i koordynatorem życia dziecka. On wprowadza dziecko w świat, jest dla niego autorytetem. Dlatego ważny jest styl bycia i komunikacja z klasą. W nauczaniu początkowym należy połączyć model współpracujący z modelem autorytatywnym. Nauczyciel bezwarunkowo musi akceptować osobę ucznia, natomiast tylko warunkowo akceptować zachowanie. Nauczyciel powinien tak stwarzać sytuację, aby dziecko mogło wykazać własną aktywność. Kontakt między nauczycielem i dzieckiem musi być bezpieczny. Dobry nauczyciel musi uruchomić w dziecku wiarę we własne możliwości.
3) wspólne poczynanie dziecka i nauczyciela:
a) nauczyciel włącza się w linię działania dziecka
b) dziecko włącza się w linię działania nauczyciela
c) oboje konstruują linię działania
Linie działań powinny się krzyżować.
Strefa najbliższego rozwoju - odpowiada różnicy, jaka istnieje między rzeczywistym rozwojem dziecka, który przebiega dzięki samodzielnemu rozwiązaniu problemów, a wyższym poziomem potencjonalnego rozwoju, przebiegającego dzięki rozwiązywaniu problemów pod kierunkiem ludzi dorosłych lub bardziej kompetentnym rówieśnikiem.
4) integracja ofert edukacyjnych, łączenie treści szkolnych z edukacją pozaszkolną, integracja z odwołaniem do sytuacji życiowych
5) integracja zespołu klasowego - prowadzenie zabaw integrujących, wyznaczanie wspólnych działań, częste prace grupowe, mieszanie zespołów, integrowanie rodziców
6) integracja życia społecznego dziecka - szkoły, domu rodzinnego, grupy rówieśniczej
7) integracja wszystkich przedmiotów kształcenia
1