KONCEPCJA BECKERA
Dewiant i dewiacja
„Dewiacj臋 tworz膮 grupy spo艂eczne przez ustanawianie regu艂, kt贸rych naruszenie stanowi dewiacj臋, a tak偶e przez stosowanie tych regu艂 wobec poszczeg贸lnych ludzi a etykowanie ich jako outsider贸w. Z tego punktu widzenia dewiacja nie jest cech膮 czynu pope艂nianego przez jednostk臋, lecz jest raczej skutkiem stosowania przez innych regu艂 i sankcji wobec <winowajcy>. Dewiantem jest ten, komu etykietka zosta艂a skutecznie przyczepiona, zachowaniem dewiacyjnym jest zachowanie, kt贸re ludzi za takie uwa偶aj膮.”
Dla Beckera dewiantem nie jest ten kto narusza normy spo艂eczne, lecz ten, kto zostaje uznany za naruszaj膮cego normy spo艂eczne, to za艣 jest cz臋sto kwesti膮 przypadku, wynika z przynale偶no艣ci do grupy lub warstwy spo艂ecznej.
Je艣li kto艣 naruszy normy w specyficznym, niesprzyjaj膮cym czasie, ma mniejsze szans, 偶e jego post臋powanie nie spotka si臋 z reakcj膮 spo艂eczn膮 co wi臋cej wzrasta prawdopodobie艅stwo, 偶e w okresie polowania na czarownice pewna liczba ludzi zostanie uznana za dewiant贸w mimo, 偶e nic z艂ego nie zrobi艂a.
Spo艂ecze艅stwo tworzy dewiant贸w przez okre艣lenie ca艂ych klas zachowa艅 jako dewiacyjnych. Opr贸cz nie tak du偶ej grupy czyn贸w, kt贸re uwa偶a si臋 za z艂e niejako same przez si臋, jest bardzo wiele zachowa艅 zakazanych lub/i pot臋pionych cho膰by nawet nie by艂y „z艂e same przez si臋”, ani te偶 nie wyrz膮dza艂y nikomu krzywdy.
Typy zachowa艅 dewiacyjnych
Zachowania: |
||
Postrzegane jako dewiacyjne Nie postrzegane jako dewiacyjne |
Zgodnie z regu艂ami |
Sprzeczne z regu艂ami |
|
B艂臋dnie oceniane konformistyczne |
Dewiacja czysta Dewiacja ukryta |
Becker rozpatrywa艂 dewiacyjno艣膰 zachowania w dw贸ch p艂aszczyznach: stosunku do regu艂 (post臋powanie zgodne lub sprzeczne z regu艂ami) oraz percepcji spo艂ecznej (zachowanie postrzegane lub nie postrzegane jako dewiacyjne)
Dewiacja ukryta: zachowanie 艂amie regu艂y post臋powania, lecz spo艂eczna widownia nie jest tego 艣wiadoma i nadal traktuje je jako konformistyczne, mimo 偶e w jego wyniku zosta艂y naruszone normy spo艂eczne
Dewiacja czysta: zachowanie, kt贸re stanowi naruszenie regu艂 i jest tak odbierane przez spo艂eczn膮 widowni臋.
Proces tworzenia i egzekwowania regu艂 spo艂ecznych
U podstaw tworzenia i egzekwowania regu艂 spo艂ecznych le偶y w艂adza i si艂a. Grupy spo艂eczne kreuj膮ce normy to grupy dzier偶膮ce w艂adz臋: polityczn膮, ekonomiczn膮 lub sprawuj膮ce „rz膮d dusz”.
W procesie tworzenia i egzekwowania regu艂 spo艂ecznych czynniki polityczne i ekonomiczne i zagadnienie w艂adzy ujawniaj膮 si臋 tam, gdzie jedna grupa usi艂uje narzuci膰 swe regu艂y post臋powania innym grupom.
Sekwencyjny model dewiacji
W sekwencyjnym modelu dewiacji przyjmuje si臋, 偶e ka偶dej daj膮cej si臋 wyodr臋bni膰 fazie nasilenia si臋 dewiacji odpowiadaj膮 tylko jej w艂a艣ciwe czynniki warunkuj膮ce zachowanie b膮d藕 偶e rola czynnik贸w operuj膮cych w trakcie ca艂ej z艂o偶onej sekwencji jest w ka偶dej fazie inna.
Wprowadzi艂 poj臋cie „kariera”( potocznie kariera zawodowa czy 偶yciowa)
W socjologii pracy znane jest te偶 poj臋cie „uwarunkowanie kariery” - okre艣laj膮ce czynniki od kt贸rych zale偶y przesuwanie si臋 z jednej pozycji na drug膮.
Pierwsz膮 kategori臋 intencjonalnych dewiant贸w stanowi膮 ci, kt贸rzy maj膮 ma艂o do stracenia - a wi臋c ci, kt贸rych 偶ycie potoczy艂o si臋 w taki spos贸b, 偶e czuj膮 si臋 nie zwi膮zani z systemem zobowi膮za艅 konformistycznych
Drug膮 kategori臋 stanowi膮 Ci, kt贸rzy s膮 zwi膮zani konformistycznym systemem warto艣ci i norm ale os艂abiaj膮 ich wp艂yw za pomoc膮 technik neutralizacji
Trzeci膮 grup臋 stanowi膮 osoby, kt贸re naruszaj膮 normy d膮偶膮c do realizacji cel贸w konformistycznych
Cechy statutu dewiacyjnego
Istotno艣膰 i trwa艂o艣膰 publicznych naznacze艅 wynika, zdaniem Beckera ze zmian
w hierarchii status贸w. Ka偶dy cz艂owiek posiada wiele status贸w z uwagi na przynale偶no艣膰 do pewnych kategorii spo艂ecznych, zawodowych itp. Jest kobiet膮, m臋偶czyzn膮 , bia艂ym itp.
Status g艂贸wny - cecha okre艣laj膮ca przynale偶no艣膰 cz艂owieka do danej kategorii spo艂ecznej, zawodowej, rasowej, etnicznej.