wychowawczego |
ELEMENTY PROCESU WYCH. • Relacja interpersonalna • Warstwa akcjologiczna • Warstwa operacyjna [forma, metoda, środek]
Działania zorganizowane + działania spontaniczne = proces wych.
Wychowanek sam może konstruować sobie formy wychowania (staje się wtedy podmiotem zmieniania siebie- jest autokreatorem. KRYTERIA form wych.: • ze względu na aktywność • ze względu na różne relacje w które wchodzimy 6 PODST. FORM WYCH.: • przez pracę • zabawę (przywództwo, współdziałanie) • sztukę (działania artystyczne0 • naukę (edukacja + działania wych.) • działania społ. (organizacje społ.) • działania usługowe (na rzecz innych, umiejętność samoobsługi)
• z greckiego methodos- droga • w wychowaniu to droga postępowania wychowawcy z wychowankiem na zasadzie współżycia z uczniem • problem metod wychowania związany jest z ideałem, celem - dlatego często problematyka nazywa się funkcja ideału celu. PODZIAŁ METOD: • indywidualne • wpływu przez grupę • indywidualne PODST. METODY WYCH.: • nagroda • kara • modelowanie - [naśladowanie wzorców] dokonuje się za pomocą wzoru i wzorca wychowawczego (osoba fikcyjna, bohater niekiedy żyjący, którego wartości stanowią przykład. • kształtowanie zachowań wg. przykładu osobistego lub wzoru - (jak wyżej) • stawianie zadań • perswazja METODY ODDZIAŁYWAŃ PRZEZ GRUPĘ: • kształtowanie norm i wartości grupy • restrukturalizacja racji grupy lub relacji interpersonalnych • kierowanie przywództwa
WG. k. Sośnickiego: - to treści metod i elementy metod PODZIAŁ: • środki rozwojowe - wykorzystanie pewnych praw • środki egzekutywne - to takie , które domagają się wypełnienia czegoś , realizacja czegoś, wśród nich są : -nakazy, zakazy, nagroda i kara. NAKAZY i ZAKAZY: • powinny odnosić się do etapu rozwoju wychowanka • powinny być konkretne i krótki • powinny być podawane w sposób kontaktowy • stosowanie języka intersubiektywniesensownego
MODELE WYCHOWANIA WRAZ Z ELEMENTAMI Modele i ich elementy Model 1 - wych. dominuje Model 2 Model 3- wychowawca budzi aktywność
TYPOLOGIE WYCHOWAWCZE (PEDAGOGICZNE):
• model zapobiegawczy (bycie razem z wychowankiem • model represyjny (model wychowawczy , który narzuca pewne prawo)
• metody wych. liberalnego • metody wych. socjalistycznego • metody wych. chrześcijańskiego
• autorytatywno- rygorystyczne • psychologiczne- indywidualne • uspołeczniające (osobowość)
PODSTAWOWE PROBLEMY PEDAGOGIKI WYCH.: Personalizm • nurt filozoficzny • nurt w wychowaniu • z gr. Prospon- osoba • z łac. Persona- osoba - afirmuje podmiot jako osoba w znaczeniu niepowtarzalnym i wyjątkowym • dotyczy tych nurtów, które eksponują osobę jako autonomiczną i samodzielną, podkreśla jego rozumność i godność • uwzględnia 4 typy problemów:
• człowiek z natury jest nastawiony na drugiego człowieka jest członkiem społ. • człowiek jest istotą społeczno- relacyjna • człowiek staje się człowiekiem gdy uczestniczy w życiu innych
• osoba jest kimś niepowtarzalnym, autonomicznym, samodzielnym, rozumnym, godnym • osoba jest zdolna do miłości i samoświadomości, jako podstawa aktów rozumnych • podkreśla niepowtarzalność i nadrzędność wobec innych wartości
• osoba posiada autologiczną (bytową) dwupłaszczyznowość, na jedność jej składa się element: - materialny i duchowy • np. człowiek jest podmiotem aktów duchowych
• człowiek ma naturalną tendencje do absolutu, w stronę Boga , zawierzając temu całkowicie • godność człowieka tkwi jego duchowej naturze |
2. Teoria wychowania wg. H.Muszyńskiego |
-przedstawił koncepcje idealistyczną -wiodąca def . Pedagogika [wychowanie]- nauka, która daje teorię kształtowania osobowości człowieka w całokształcie jego społecznych uwarunkowań. 3 zadania ped.: • opisuje cele • opisuje stan rzeczy (stany postulowane) • opisuje warunki, w jakich dział kształtowania człowieka przebiega Założenia teorii wychowania: • wychowanie jest zjawiskiem uwarunkowanym społ. • cel wychowania wyznacza panująca ideologia społ. • miarę skuteczności wych. jest przemiana osobowości wychowanka. Formy wychowania:
• różne typy działalności wych. • działalność poznawcza • działalność wytwórcza • dz. Recepcyjna • dz. Usługowo- opiekuńcza • dz. Zabawowo- rozrywkowa • dz. Sportowo- turystyczna • dz. Techniczna
• samorządowa • spółdzielcza • współzawodnictwo • wspólna realizacja zadań (czyny społ.) METODY WYCHOWANIA: • metoda nagrody i kary (jako najefektywniejsza) n. i k. powoduje u wychowanka stan napięcia.
-wysuwanie sugestii -perswazja -działanie przykładem osobistym -wyrażanie dezaprobaty i aprobaty. • m. wpływu społecznego : posługuje się zespołem i oddziałuje na zespół, który może polegać na: -modyfikacji celów zespołu -kształtowanie norm postępowania obowiązujące w zespole -przekształcanie struktury wew. Zespołu -rozłożona odpowiedzialność na całą grupę -włączenie zespołu do oceny własnych działań -nawiązanie współpracy z przywódcami zespołu -staranie się być pomocnym zespołowi. • m. kierowania samowychowaniem : zwraca się uwagę na przedstawienie właściwego ideału i przyswojenie odpowiednich wartości, kolejno na samopoznanie , samoocenę wstępną, obudzenie aspiracji do przemiany i doprowadzenie do decyzji samowychowawczych. • m. wywołująca poczucie kary lub nagrody: 1. położenie nacisku organizacyjnego, w toku którego nagradzanie za właściwe postawy, przydzielanie odpowiednich roli i funkcji społ., JAKA POWINNA BYĆ NAGRODA I KARA: NAGRODA: • powinna przejawiać się w sytuacji, gdy dziecko robi więcej niż powinno robić, lepiej niż do tej pory (nie za wykonywanie obowiązków), gdyż krzywi się wtedy motywy wychowanka i rozbudowuje się postawę roszczeniową • najgorszą nagroda jest nagroda materialna- bo zmienia motywację człowieka (odnośnie pracy, wysiłku) • rodzaje nagród naturalnych: uśmiech, pochwała, ... KARA: • adekwatna do wieku (im młodsze dziecko tym kara powinna być wykonywana zaraz po czynie , kara odroczona mało skuteczna) • kara jako konsekwencja złego czynu • adekwatna do czynu • kary naturalne- związane ze złym czynem dziecka • nie powinno być kar fizycznych: -naruszają poczucie godności, -wykorzystywanie własnej siły, -przejaw braku szacunku • dziecko może uodpornić się na karę fizyczna S. KUNOWSKI "podstawa wychowania" -teoria warstwicowa -koncepcja osoby + wpływ konkretnej religii - wychowanie - wyprowadzenie ze stanu naturalnego do wyższego stanu kulturalnego na skutek dokonywanych wewnętrznie przemian dyspozycji psychicznych człowieka, która powoduje , iż następuje zmiana postawy egoistycznej na postawę altruistyczną (przejście od "JA" do "MY"0 do zaangażowania się we wspólnotę Proces wychowania jest pobudzany przez podst. czynniki:
TEORIA WARSTWICOWA: Warstwy wychowania adekwatne do czynu:
Istotna rolę w każdej z tych warstw odgrywa AKTYWNOŚĆ WŁASNA : • manipulacja • poznawanie • uczucie • kształtowanie światopoglądu Każda warstwa wytwarza swą strukturę: • onjawia temperament • indywidualność • charakter • osobowość • światopogląd ZADANIA WYCHOWAWCY wg. S. KUNOWSKIEGO : biorąc pod uwagę rodzaj aktywności i struktury, które powstają możemy wskazać na pewne zadania stojące przed wychowawcą:
kształtowanie światopoglądu i tożsamości |
3. Zagadnienia na egzamin |
PYTANIE 1. Nuki ped. , a T.W. Miejsce T.W. Pedagogika= teoria nauczania (dydaktyka) +T.W. Dydaktyka - sposób nauczania przez wychowanie, posiada dorobek metodologiczny (teoria +praktyka) T.W.- to co nie jest związane z nauczaniem i procesami uczenia się, dotyczy rozwoju osobowości człowieka i to jest zakres T.W. Wiek XX pojawiły się subdyscypliny pedagogiczne będące na skraju dydaktyki i T.W. Kryterium: przedmiot badań • ped. Społ. • ped. Specjalna • ped. Dorosłych [andragogika] • ped. Opiekuńcza !!!! historia wychowania jako subdyscyplina ped. Bardziej przynależy do historii. Herbart- 1812- zaproponował pojęcie ped. Jako ped. Ogólnej Teoria wychowania.- zajęła się jako subdyscyplina pedagogiczna różnymi kontekstami wychowania mającego na celu kształtowanie osobowości człowieka PYTANIE 2. Status metodologi T.W. W zakres statusu metodologicznego wchodzą takie pytania: -czym się konkretnie zajmuje -w jakim celu się tym zajmuje -jaką metodą PYTANIE 3. T.W. ,a ped. Ogólna Pedagogika= teoria nauczania (dydaktyka) +T.W. Dydaktyka - sposób nauczania przez wychowanie, posiada dorobek metodologiczny (teoria +praktyka) T.W.- to co nie jest związane z nauczaniem i procesami uczenia się, dotyczy rozwoju osobowości człowieka i to jest zakres T.W. Wiek XX pojawiły się subdyscypliny pedagogiczne będące na skraju dydaktyki i T.W. PYTANIE 4. T.W. ,a inne nauki. Powiązania Teorii Wychowania z innymi naukami: (t.w.- jako subdyscyplina interdyscyplinarna): • filozofia (teologia- nauka o stanowieniu celów, do czego wych., Aksjologia (nauka o wartościach),- ku czemu wychowujemy , czym jest człowieka?, Aksjologia filozoficzna- dostarczanie ważnych przesłanek dla zrozumienia kondycji współczesnego człowieka. ) • psychologia- t.w. czerpie wiedzę z psychologii o funkcji człowieka, o o rozwoju jego psychiki, o strukturze osobowości i jej funkcjach regulacyjnych. • Socjologia- o społecznym zakorzenieniu osoby ludzkiej , o wpływie społ. na jednostkę, o mechanizmach socjalizacji, o funkcjonowaniu instytucji edukacyjnych. • Nauki medyczne - dostarczają wiedzy o zasadach, prawidłowościach rozwoju biologicznego człowieka, określają standardy rozwoju organizmu, czym wspomagać wzrost biologiczny. PYTANIE 5. Przedmiot T.W. Przedmiotem każdej nauki jest pewien zakres zjawisk, procesów wyróżniamy spośród innych za pomoc ą kryteriów ustalonych ściśle przez badaczy. T.W. zadaje pytania: kim jest człowiek? Zajmuje się różnymi kontekstami wych. mającymi na celu kształtowanie osobowości człowieka jako subdyscyplina ped. ma na celu kształtowanie rozwoju osobowościowego człowieka. T.W. jest subdyscypliną interdyscyplinarną - ponieważ zajmuje się osobowością człowieka, któRa jest trudna do określenia jest powiązana z filozofią, psych., socjol., nauki biomedyczne . Filozofia- takie problemy jak aksjologia "kim jest człowiek" Socjologia- człowiek jest z natury osobą społeczna, społeczeństwo ma wpływ na wych.... Biomedyczne- wiedza o zasadach rozwoju biologicznego. PYTANIE 6. T.W. a metody badawcze zaczerpnięte z innych nauk. Metody badawcze T.W. zaczerpnięte z innych nauk: • sondaż, ankieta (socjologia) • eksperymentu (psychologia, nauki biomedyczne) • monografia (historia) • metoda indywidualnych przypadków (medycyna) OBO DYDAKTYKI TEORIA WYCHOWANIA JEST W PEDAGOGICE NAJWAZNIEJSZA.!!! PYTANIE 7. Funkcje T.W. FUNKCJE TEORII WYCHOWANIA
PYTANIE 8. Rozumienie pojęćia wych. JAKI KSZTAŁT POWINNO MIEĆ WYCHOWANIE? • Wychowanie to spotkanie z wychowankiem • Podstawowym procesem wychowania jest to, co w człowieku jest zawarte . • Wychodząc z założenia Mertona "człowiek- samotną wyspą"- wychowanie -całokształt procesów pomagających człowiekowi przez kontakt z sinymi rozwijanie osobowości, warunek to spotkanie osobiste. • Nie ważne w jakich wartościach człowiek wychowuje, ważne by była symetryczna interreakcja (wychowawca wie więcej- BŁĄD) • Ma znamiona koncesji uniwersalnej bo nie ważne w imię jakiego systemu wychowujesz, ważne jest spotkanie • Wychowanie nie spełnia zadań, bo nie sięga w rdzeń egzystencji człowieka • Wychowanie jako spotkanie ma 2 wymiary: • Wertykalny - odnoszący się do Boga • Horyzontalny - obejmujący kontakt międzyludzki • jest personalista , bo porusza 4 wymiary personalizmu WŁAŚCIWOŚCI WYCHOWANIA - czym być powinno?
• to wartość symetrii w wych. • Sytuacja wych. to spotkanie 2 osób, które są obdarzone: godnością, rozumnością • Człowiek ma pomagać w urzeczywistnianiu najgłębszego "JA", jednak w wych. kształtuje się zarówno nauczyciel jak i wychowanek
• wych. jako spotkanie ma cechować się permanencja (ciągłością) • wych. odbywa się przez całe życie
- obustronne oddziaływanie na siebie [wychowanek- wychowawca] np. poznawanie różnych wartości, przez podawanie argumentów
• wych. charakteryzuje się pewną wiedzą , ale nie ma do niego "złotego środka" - podręcznika
• poszukiwanie siebie, swojego głębokiego "JA" np. syndrom "ciepłych kapci"- przyzwyczajenie się do otoczenia, po co szukać WNIOSKI: • wychowankowie stają się ulegli • w wychowanku budzi się niechęć i agresja • oni tych zasad nie rozumieją , bo często są one bezsensowne • odrzucenie tego typu autorytetu • karanie przegrywa bo osiąga efekt krótkotrwały, jest to efekt zew.- tymczasowy. PYTANIE 9. Różne ujęcia wychowania. PYTANIE 10. Struktura procesu wych.. PYTANIE 11. Elementy procesu wych. ELEMENTY OROCESU WYCH. • Relacja interpersonalna • Warstwa akcjologiczna • Warstwa operacyjna [forma, metoda, środek] ELEMENTY I PRZEBIEG PROCESU WYCHOWANIA: (każdy proces z reguły prowadzi do postępu)
Główne ELEMENTY oddziaływań WYCH.: Ideał, cel, formy, metody, środki PYTANIE 12. Ideał wych. Ideał wychowawczy - opis zintegrowanych cech człowieka , Opis zintegrowanych , pożądanych cech człowieka, wartościowanych z punku widzenia różnych grup, interesów, posiada różne motywacje. różnorodne motywacje : • matagfizyczno- religijne, • społeczne, • ideologiczne grupowe ŹRÓDŁA IDEAŁÓW:
|