Rozdział 10

Przywództwo i budowanie zaufania

CZYM JEST PRZYWÓDZTWO

Przywództwo jest to umiejętność oddziaływania na grupę w dążeniu do określonych celów. Źródła takiego wpływu mogą być formalne wynikające z zajmowanego stanowiska, nie wszyscy przywódcy są jednak kierownikami, jak również nie wszyscy kierownicy są przywódcami.

TEORIE CECH PSYCHICZNYCH

Niestety próby odnalezienia cech osobowości, które łączyły by wszystkich przywódców a były obce dla ludzi nie będących przywódcami kończyły się fiaskiem. Z większym powodzeniem próbowano natomiast zidentyfikować cechy trwale związane z przywództwem. Sześć cech wyróżniających przywódcę spośród innych ludzi to: 1 zapał i ambicja 2 chęć kierowania innymi i wywierania wpływu 3 uczciwość i rzetelność 4 pewność siebie 5 inteligencja 6 rzetelna wiedza techniczna.

Same te cechy nie wyjaśniają jednak dostatecznie przywództwa gdyż nie biorą pod uwagę czynników sytuacyjnych. Posiadanie tych cech zwiększa jedynie prawdopodobieństwo, że dana osoba będzie dobrym przywódcą.

TEORIE BEHAWIORALNE

Zastanawiano się czy w zachowaniu przywódców jest coś charakterystycznego. Spodziewano się że teorie behawioralne dostarczą pełniejszych odpowiedzi na pytania na temat przywództwa. Teorie cech psychicznych pomagały jedynie wybrać na stanowiska kierownicze osoby o właściwej osobowości. Badania behawioralne miały doprowadzić do głównych czynników determinujących zachowanie przywódcy.

Gdyby teorie cech były słuszne, to przywódcą było by się właściwie od urodzenia. Z drugiej strony gdyby przywódców wyróżniały określone zachowania, to przywództwa można by się nauczyć.

Badania uniwersytety Ohio

Zaczęto od wyznaczenia specyficznych wymiarów zachowań przywódców. Zaczęto od ponad tysiąca aż po uszczupleniu listy pozostały tylko dwa, nazwano je inicjowanie struktury i przychylność.

Inicjowanie struktury- określa w jakiem stopni przywódca jest w stanie definiować i tworzyć strukturę w zespole. Wymiary te obejmują zachowania związane z organizacja pracy, oddziaływaniem na stosunki wśród pracowników oraz z wyznaczaniem celów.

Przychylność- odnosi się do stopnia w jakim przywódca potrafi stworzyć w miejscu pracy atmosferę wzajemnego zaufania, szacunku dla sugestii pracowników oraz ich uczuć.

Przy zachowaniu odpowiednich proporcji miedzy przychylnością a stopniem inicjowania struktury otrzymujemy najlepszą efektywność. Niestety wystarczy by przychylność odgrywała większą rolę a efektywność automatycznie spadnie, gdy natomiast inicjowanie struktury będzie ważniejsze to ludziom będzie się źle pracować i będą oni odchodzić z pracy co również wpłynie na wydajność.

Niestety nie możemy zapomnieć o teorii czynników, która może nam wszystko zmienić.

Badania uniwersytetu w Michigan

Zespół z Michigan również potraktował jako pkt wyjścia dwa wymiary lecz nazwał je orientacją na pracownika (przychylność) i orientacją na produkcje (inicjowanie struktury).

Wnioski wypływające z badań w Michigan były bardzo korzystne dla przywódców zorientowanych na pracownika. Takich przywódców kojarzono dużą efektywnością grupy i znacznym zadowoleniem pracowników. Przywódców zorientowanych na produkcję kojarzono natomiast ze słaba wydajnością grupy i mierną satysfakcją pracowników.

Siatka zarządzania

Zaprojektowali ją Robert Blade i Jane Mouton. Na osi y jest dbałość o człowieka, natomiast na osi x jest dbałość o produkcję a najlepsza konfiguracja to oczywiście pole 9,9

Podsumowanie teorii behawioralnych

Niestety, nie udało się określić spójnych relacji pomiędzy wzorcami zachowań przywódczych a efektywnością grupy. Ogólne twierdzenia okazały się niemożliwe ze względu na zmienność wyników w różnych warunkach. Nie wzięto pod uwagę czynników sytuacyjnych.

TEORIE UWARUNKOWAŃ

Do każdej sytuacji jest potrzebny inny styl przywództwa, więc teorie behawioralne i cech psychicznych się nie sprawdzają.

Czym innym jest stwierdzenie, że skuteczność przywództwa zależy od sytuacji, a czym innym umiejętność wyodrębniania owych czynników sytuacyjnych.

TRZY TEORIE UWARUNKOWAŃ

Model Fiedlera

Zakłada, że skuteczne działanie grupy zależy od dostosowania stylu współpracy przywódcy z podwładnymi do tego, w jakim stopniu sytuacja pozostaje w zasięgu kontroli i wpływu przywódcy. Fiedler opracował kwestionariusz najmniej pożądanego pracownika (LPC). Narzędzie to miało służyć do oceny, czy dana osoba jest zorientowana na zadania czy na relacje. Ponadto Fiedler wyróżnił 2 kryteria sytuacyjne- stosunki pomiędzy przywódcą a członkami grupy, strukturę zadaniową i siłę władzy- którymi można manipulować, dopasowując je do orientacji zachowań przywódcy. Model Fiedlera wywodzi się z poprzednich teorii gdyż LPC to nic innego jak test psychologiczny, ale Fiedler posuwa się trochę dalej gdyż stara się wyodrębnić pewne sytuacje.

Fiedler twierdził, że styl przywództwa jest wrodzony - nie można zmienić stylu aby dopasować się do zmienionej sytuacji.

Trzy czynniki sytuacyjne

Im lepsze są stosunki pomiędzy przywódcą a członkami, im bardziej złożona jest struktura zadań i im silniejsza pozycja władzy, tym przywódca ma większe wpływy. Np. w bardzo korzystnej sytuacji znajduje się kierownik działu płac.

<brak strony 149>

Teoria drogi do celu opracowana przez Roberta House'a .Teoria ta oparta jest na wspominanych już badaniach w Ohio. Wg założeń tej teorii zadaniem przywódcy jest pomaganie podwładnym w osiąganiu celow indywidualnych z ogólnymi dążeniami grupy. Przywódcy po prostu wskazują drogę podwładnym.

Zachowanie przywódcy jest akceptowane jeśli daje widoczne efekty. Jest ono motywujące jeśli 1 uzależnia zaspokojenie potrzeby zadowolenia od skuteczności działania 2 zapewnia zachęty, wskazówki, pomoc i nagrody

House wyróżnił 4 typy zachowań związanych z przywództwem. Przywódca dyrektywny stawia jasne cele, wytycza do nich drogę i okresła wszystkie zasady. Przywódca wspomagający jest życzliwy i troszczy się o pracowników. Przywódca uczestniczący naradza się z uczestnikami i korzysta z ich propozycji. Przywódca zorientowany na osiągnięcia wyznacza ambitne cele i oczekuje pracy na najwyższym poziomie.

Przeciwieństwie do poglądów Fiedlera na zachowania przywódców House zakłada, że przywódcy są elastyczni. Według teorii drogi do celu ten sam przywódca może wykazywać jeden lub wszystkie typy zachowań zależności od sytuacji.

Model uczestnictwa przywódcy opracowany przez Victora Vrooma i Phillipa Yettona mówi że zachowanie przywódcy musi być dostosowane do struktury zadań. Model ten jest normatywny - podaje hierarchiczny zbiór zasad, których należy przestrzegać

Płeć jako jedno ze zmiennych uwarunkowań: czy mężczyźni i kobiety rządzą inaczej?

Dalej jest o tym jakie cechy odróżniają przywódcę charyzmatycznego od przywódcy niecharyzmatycznego

do tego podwładni charyzmatycznego przywódcy sa bardziej pewni siebie, dostrzegają większe znaczenie swojej pracy, czują większe poparcie. Pracują dłużej, oceniają przywódców jako bardziej dynamicznych i osiągają większa efektywność pracy niż podwładni tych niecharyzmatycznych.

Zaufanie a przywództwo

Zaufanie oznacza pozytywne przeświadczenie, że druga osoba nie będzie oszukiwać w słowach, działaniach lub decyzjach.

Dwa aspekty: wiedza i ryzyko.

Badacze zidentyfikowali 5 wymiarów stanowiących podstawy zaufania:

uczciwość, kompetencje, konsekwencja, lojalność i szczerość

UCZCIWOŚĆ - to rzetelność i prawdomówność, najistotniejszy z pięciu wymiarów. Bez niego reszta nie ma sensu.

KOMPETENCJE - oznaczają wiedzę oraz umiejętności techniczne i społeczne. musisz wierzyć w kompetencje danej osoby, żeby wykonywać jej polecenia.

KONSEKWENCJA - niezawodność, przewidywalność i umiejętność ocena sytuacji i podejmowanych decyzji.

LOJALNOŚĆ - gotowość do obrony dobrego imienia swojej grupy/ drugiej osoby.

SZCZEROŚĆ -

Trzy typy zaufania

zaufanie wynikające z obawy - najbardziej kruche stosunki w zaufaniu. zaufanie jest skuteczne jedynie w takim stopniu w jakim skuteczna jest kara

zaufanie wynikające z wiedzy - podstawą zaufania wynikającego z wiedzy jest informacja o człowieku, darzymy kogoś zaufanie w oparciu o historię wzajemnych kontaktów możemy uważać jego zachowanie za przewidywalne(znamy go dobrze po prostu)

zaufanie wynikające z identyfikacji - najwyższy poziom zaufania uzyskiwany dzięki więziom emocjonalnym pomiędzy stronami

wzajemne zrozumienie rozwija się do momentu, gdy strony mogą skutecznie reprezentować swoje interesy. kontrola jest minimalna. Nie trzeba pilnować drugiej strony ponieważ istnieje niepodważalna lojalność. - długoletnie szczęśliwe związki małżeńskie.

Jak budować zaufanie?

---