Strukturalizm

Prekursorzy:

Ferdynand De Saussure i semiotyka

przedmiotem jego zainteresowania są reguły i konwencje organizujące język (language) a nie przypadku jego użycia z życiu codziennym (parole)

diachroniczne i synchroniczne badanie języka

relacje syntagmatyczne i asocjacyjne (paradygmatyczne) - to pierwsze relacje w obrębie zdania, to drugie to skojarzenia np. czerwony kolor

oznaczające (słowo lub symbol) i oznaczane (rzecz, którą słowo lub symbol zastępuje) - tworzą się znaki - z cechą jaką jest arbitralność

Strukturalizm w antropologii

Claude Levi-Strauss

Strukturalizm zakłada, że rzeczywistość jest uporządkowana i zorganizowana, inaczej „ustrukturyzowana” i tylko przez badanie struktur można odkryć sens i funkcje elementów rzeczywistości

struktury są zróżnicowane, ale również samowystarczalne, posiadają one ogólne i konieczne cechy -

struktura ma potrójny charakter: całości, przekształceń i samosterowania (trwałość i niezmienność),

człowiek istnieje w ugrupowaniach społecznych, które są całościami; całości te ulegają przekształceniom, czyli transformacjom, a istnienie norm i sankcji społecznych to zapewnienie samoregulacji systemu społecznego;

kształt stosunków społecznych i kultury tj. obserwowalna rzeczywistość społeczna i kulturowa jest zewnętrznym wyrazem, znakiem nie uświadamianych przez ludzi struktur. Struktury te są odnajdywane dzięki transformacyjnej analizie strukturalnej.

struktury:

1) reguły zawierania małżeństw - krążenie kobiet i wymiana ekonomiczna,

2) mit - mit jest słowem, czyli całością znaczącą - nie jest tym co zawiera przekaz, ale sposobem znaczenia, formą, - jest wtórnym elementem semiologicznym, tworzącą znak całość

„Mit nie jest wyrazem podstawowych uczuć człowieka, nie jest przejawem archetypów, nie jest tłumaczeniem zjawisk niezrozumiałych i nie jest protohistorią - mit jak język ujmuje świat, tylko że na innym poziomie - istnieje logiczna spójność myślenia mitycznego i myślenia naukowego, a różnice dotyczą charakteru rzeczy, do których odnoszą się operacje umysłowe”

elementem konstytutywnych mitu jest mitem jak fonem, morfem czy semem

istnieje logika myślenia nieracjonalnego i wyraża się ona w mitach - „wszystkie mity mówią to samo”; obecność mitu jest stałym atrybutem myślenia ludzkiego;

Dygresja i kontynuacja antropologii strukturalnej: Roland Barthes i mitologia

denotacja odnosi się do opisowego i dosłownego poziomu znaczenia, wspólnego dla praktycznie wszystkich członków danej kultury

konotacja dotyczy znaczeń, które powstają dzięki odniesieniu elementów znaczących do szerszych kontekstów kulturowych; znaczenie znaku obejmuje tu skojarzenia z innymi kulturowymi kodami znaczenia

kiedy konotacja się naturalizuje tzn. zostaje przyjęta jako „normalne” i „naturalne”, zaczynają funkcjonować jako pojęciowe mapy znaczenia, dzięki którym świat uzyskuje sens. Są to mity. Mity są konstruktami kulturowymi, mogą jednak sprawiać wrażenie zastanych prawd uniwersalnych, osadzonych w zdrowym rozsądku.

mit to system semiologiczny II rzędu

POSTSTRUKTURALIZM

Michael Foucault

dyskurs - wytwarzanie wiedzy poprzez język, dyskurs nadaje znaczenie obiektom materialnym i praktykom społecznym (które istnieją poza językiem, ale język nadaje im znaczenie i „wciąga w pole widzenia”)

dyskursy dostarczają sposobów mówienia o konkretnym temacie dzięki powtarzalnym motywom czy zbiorom idei, praktyk i rodzajów wiedzy - jest to formacja dyskursywna

dyskurs i dyscyplina - następuje regulacja tego co się mówi, kto mówi, kiedy i w jakich okolicznościach

pojawia się władza i techniki dyscyplinarne - „ciało podatne które można podporządkować, używać, przekształcać i doskonalić

procesy regulacji kulturowej, podczas których wytwarza się podmioty pasujące do tego porządku, konstytuujące go i reprodukujące.

„reżim prawdy”

Pierre Bourdieu

odrzuca założenia de Saussure'a na rzecz nowego porządku opartego na habitusie (środowisko lub stan przyzwyczajenia, zwłaszcza ciała)

struktura ma charakter dynamiczny,

habitus jest pomiędzy czymś obiektywnym i subiektywnym, między tym co jednostkowe i zbiorowe,

jest on zdefiniowany kulturowo i jest osadzony w umyśle jednostki - to struktura działania społecznego urzeczywistnianego przez kulturowo kompetentnego wykonawcę.

„Habitus to system trwałych i nadających się przetransponować dyspozycji, ustrukturyzowanych struktur funkcjonujących jako struktury tzn. jako zasady generujące i organizujące praktyki oraz reprezentacje, które mogą być obiektywnie dopasowane do celów, jednak bez świadomego ich zakładania oraz wyraźnego władania operacjami koniecznymi do ich osiągnięcia, obiektywnie „regulowanymi” i „regularnymi”, nie będącymi w żadnej mierze rezultatem poddania się regułom”.

Władza to ludzie, którzy mogą narzucać innym „praktyczną taksonomię świata”

---