Odrodzenie06 22 epoka odkryć


Odrodzenie 1506 - 1622 - epoka odkryć

Przyczyny odrodzenia:

skutki odkryć:

Geneza polityczna:

Odrodzenie obejmowało 3 prądy:

Geneza kulturowa:

Filozofia epoki i jej wpływ na światopogląd ludzi:

Założenia humanizmu:

Hasło Terencjusza:

Homo sum et nil humanum alienum ad me esse puto
Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce

Ideały humanizmu:

Filozofia renesansowa:

Dzięki filozofii wykształcił się krytycyzm i demokratyzacja w myśli etyki.

Cechy kultury epoki oświecenia:

  1. Kultura odrodzenia w opozycji do kultury średniowiecznej.

  2. Przeniesienie antycznego ideału piękna i jego znaczenie we wszystkich dziedzinach sztuki.

  3. Antropocentryzm - człowiek ośrodkiem i celem wszechświata; budowa pałaców, powstanie muzyki świeckiej; powrót do antycznego kanonu piękna, symetrii, jasności, harmonii, mentalności.

  4. Cechy architektury renesansowej i jej zabytki:

Literatura renesansowa:

Na zachodzie odrodzenie zapoczątkowali:

Dante Alighieri - poeta z Florencji

  1. Kontynuator postępowych osiągnięć średniowiecza

  2. Boska komedia to suma średniowiecznej wiedzy filozoficznej, w której dał obraz walki pomiędzy feudałami a wzbogaconym mieszczaństwem: gibelinami a gwalfami

  3. Pisał w języku narodowym

"Boska komedia" składa się z 3 części: "Czyściec", "Piekło", "Raj", każda po 33 pieśni.

Wergiliusz i Bice oprowadzają poetę po wszechświecie. Człowiek poznaje zło i dobro. Pragnie odrodzić moralnie świat. Wszystkich przeciwników politycznych skazał Dante na męki piekielne. Celem Dantego było ukazanie człowiekowi możliwości odrodzenia moralnego, oczyszczenia z win, a taką szansę stwarza miłość (humanizm).

Petrarka- poeta prozaik, twórca sonetów "Do Laury" (kobieta idealna). Pisał wiersze miłosne i refleksyjne, w języku włoskim i w klasycznej łacinie. Wzorował się na Horacym.

Boccacio - Poeta prozaik, napisał "Dekameron" zawierający 100 nowel o tematyce miłosnej w nastroju pogodnym, wesołym i frywolnym; opowiadanie "Sokół"

Cervantes - romans pasterski "Galatea", a najbardziej znany to "Don Kichot", który stał się synonimem nieżyciowego idealisty.

Kalimach - nauczyciel króla Jana Olbrachta

Szekspir -

"Makbet"- dramat o mechanizmie władzy

Makbet jako utwór antyfeudalny: ukazał zbrodnię, intrygi, jako metodę zdobywania władzy oraz tyranię jako metodę jej sprawowania.

Dramat antyczny

Dramat szekspirowski

zasada 3 jedności

złamanie 3 jedności - zachowanie akcji

fabuła mitologiczna

fabuła historyczna

podział na epeisodia i stasimona

podział na akty i sceny

małe ilości postaci

duża ilość postaci

chór w roli komentatora wydarzeń

brak chóru

czystość gatunkowa

wprowadzenie elementu komediowego

o losach decyduje przeznaczenie (fatum, mojra)

indywidualizm, bohater sam kształtuje swój los

jednolitość psychiczna

złożoność psychiczna postaci

realizm

fantastyka, nastrój, rola przyrody

jednolitość

zmienność nastroju, szybkość akcji

język potoczny

język pełen ozdób retorycznych

Jan Kochanowski - II pokolenie twórców

  1. okres studiów

  2. okres dworski

  3. okres czarnoleski

Twórczość:

  1. fraszki (błahostki): krótki utwór wierszowany wyniesiony z antycznego epigramatu

  • pieśni:

  • V "O spustoszeniu Podola"
    IX - nieuleganie namiętności, stoicyzm i epikureizm w jednym, rozumne korzystanie z uciech życia
    XXIV - nawiązanie do antyku, epikureizm i stoicyzm, parafraza "Ody do mecenasa" Horacego
    XII - utwór ma charakter refleksyjny, pierwsze wersy o sławie i cnocie, której nie można kupić
    "Czego chcesz od nas Panie" - pochwała Boga
    "Serce roście" - zmiana pór roku radością podmioty lirycznego, szczęście, refleksja nad tym jak żyć aby być szczęśliwym
    "Pieśń świętojańska o Sobótce" - cykl 12 pieśni śpiewanych przez 12 panien,
    pieśń panny XII - jest to parafraza utworu Horacego "Wsi spokojna wsi wesoła", życie na wsi daje radość, arkadia, sielanka, idealizacja obrazu
    pieśń panny VI - ukazuje wieś w okresie żniw i suszy, przewaga opisów krajobrazu nad opisami ludzi, podmiot liryczny raz jest współ wykonawcą a raz obserwatorem, uprawdopodobniony obraz arkadyjski
    Idealny wzorzec osobowy to oracz.

    1. dramat:

    "Odprawa posłów greckich" - wystawiono 12 stycznia 1578 na ślubie Jana Zamoyskiego i Krystyny Radziwiłłówny, na weselu obecni byli posłowie i para królewska, sztuka powstała prawdopodobnie 1565-6, nie jest to więc tekst okolicznościowy co świadczy o uniwersalizmie utworu, nawiązaniem do antyku jest sama forma: dramat (nie ma Exodosu i Paradosu), wykorzystanie mitu i "Iliady" jako źródła mitu, Troja może symbolizować każde państwo i miasto, główny problem to odpowiedzialność jednostki za państwo, zestawione są dwie postawy: Aleksandra (Parysa) i Antenora. Parys jest partia wojny, chce zatrzymać Helenę nie licząc się z losem państwa. Po przegranej Antenora w rodzie jest on do końca wierny ojczyźnie.

    Ważne są wypowiedzi chóru: "Ci, którzy Rzeczpospolita władacie..."

    Cechy: