KONFERENCJA WASZYNGTOŃSKA

• USA, Anglia, Francja, Japonia, Włochy, Belgia, Holandia, Portugalia, Chiny

• Obradom przewodniczył sekretarz stanu USA Charles Evans Hughs

• Konferencja miała rozwiązywać problem dalekiego wschodu, wzrostu potęgi Japonii i ustalić stosunek względem Chin

• Podpisanie 4 stronnego układu USA- Japonia- Anglia- Francja 13 grudnia 1921 r.

• Szanowanie wzajemnych praw do posiadłości wyspiarskich na Pacyfiku

• Wszelkie kontrowersje dotyczące posiadłości na Pacyfiku rozpatrywać na 4 stronnej konferencji

• Konsultować się wzajemnie w razie zagrożenia swoich praw w regionie, przez inne nie należące do układu państwa

• Znieść dotychczasowy Brytyjsko- Angielski układ sojuszniczy

Układ wygodny dla wszystkich stron- Anglia pozbywa się kłopotliwego dwustronnego układu, Japonia nie jest izolowana, Francja dopuszczona do decydowania w sprawie dalekiego wschodu, USA likwiduje niebezpieczny układ Jap-Ang i tworzy nowy układ sił

• 6 luty 1922 traktat pięciu państw o ograniczeniu zbrojeń morskich. Miał obowiązywać do 31 grudnia 1936

• w zamian za zgodę USA zobowiązało się niefortyfikować wysp na Pacyfiku poza Hawajami (dla Japonii); zobowiązało się do nie nalegania o zmniejszanie sił lądowych (dla Francji)

• pułap posiadania okrętów wojennych i krążowników Anglia, USA , Japonia, Francja, Włochy 5:5:3:1,75:1,75

USA osiągnęła cel jej Flota była równa Brytyjskiej, ale posiadała o wiele większy potencjał ekonomiczny. Dodatkowo blokuje rozwój floty japońskiej

• 6 luty 1922 traktat 9 państw w sprawie Chin

• formalny cel zwiększenie suwerenności chin

• cel- formalne potwierdzenie doktryny Haya „Otwartych drzwi”, zamienienie wpływów Japońskich wpływami USA

• mocarstwa zobowiązały się:

• szanować suwerenność i niezależność oraz integralność terytorialną i administracyjną Chin

• użyć swych wpływów aby wprowadzić i stosować zasadę równości dla handlu i przemysłu wszystkich państw na terenie Chin

• nie będą uczestniczyć w żadnym układzie sprzecznym z tymi zasadami

• Chiny zostały zobowiązane do kierowania się tymi postanowieniami przy załatwianiu żądań, praw i przywilejów gospodarczych

Na mocy traktatu dziewięciu USA uzyskały oficjalne potwierdzenie doktryny Haya i równy dostęp do całego rynku chińskiego

• 4 luty 1922 układ Japońsko- Chiński

• Japonia uznaje pełną suwerenność Chin nad Szantungiem i w ciągu 6 miesięcy wycofa swe siły z tego obszaru

• Chiny zapłacą Japonii odszkodowanie w wysokości 32 milionów jenów w ciągu 15 lat do tego czasu japończycy będą zajmować wiele ważnych stanowisk w Szantungu.

USA I MEKSYK

• 1 grudnia 1920 władzę prezydencką w Meksyku objął generał Alvaro Obergon, którego rządów USA nie uznawały przez 3 lata.

• Głównym problemem był zapis z konstytucji 1917 roku, który wyrażał możliwość nacjonalizacji własności zagranicznej w Meksyku.

• 21 maj 1921 USA występują z propozycją zawarcia układu o przyjaźni i handlu który gwarantowałby że ewentualna nacjonalizacja nie będzie dotyczyć własności nabytych przed 1917 rokiem

• Meksyk II miejsce w światowym wydobyciu ropy- 57% kapitału USA 34% Brytyjski kapitał meksykański jedynie około 1%

• 1921- Meksyk zwiększa podatek od eksportu ropy naftowej wcelu wykupienia bonów zadłużenia- zwolnienia 20 tys. Robotników wstrzymanie wydobycia i groźba interwencji USA

• Porozumienie- podatki z tytułu eksportu zaliczane na poczet zmniejszenia długu zagranicznego Meksyku (niekorzystne dla Meksyku)

• 16 lipca 1922 minister finansów Meksyku Adolfo de la Huerta i przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Bankierów podpisali nowy układ w sprawie zadłużenia Meksyku

• Meksyk uznaje swój dług zagraniczny w wysokości miliarda pesos

• Meksyk uznaje że niespłacone procenty od tej dumy wynoszą 400 pesos

• Spłata długu następować będzie przez 40 lat

• Gwarancją spłaty będą podatki z tytułu eksportu ropy naftowej i 10% wpływów brutto z kolei narodowych

• Konwencje z Bucareli USA- Meksyk (od nazwy ulicy przy której odbywała się konferencja)

• uregulowanie szkód poniesionych przez amerykanów podczas rewolucji meksykańskiej

• ustalenie że nie będzie nacjonalizacji majątku nabytego przed 1917 rokiem

• kwestia agrarna

• 31 sierpień 1923 nawiązanie stosunków dyplomatycznych pomiędzy USA a Meksykiem

• Nowy prezydent Meksyku Calles tworzy w 1929 Partie Narodowo- Rewolucyjną

• 26 grudzień 1925 nowe prawo naftowe w Meksyku

• wszystkie zasoby naturalne znajdują się w bezpośrednim władaniu narodu Meksykańskiego, a cudzoziemcy musza złożyć w MSZ pisemne oświadczenie iż podporządkowują się prawom meksykańskim i rezygnują z uciekania się do ochrony swego rządu w przypadku jakichkolwiek konfliktów

• koncesje naftowe nabyte przed 1917 rokiem wymagają potwierdzenia przez obecne władze

• realna groźba interwencji, Calles wydaje rozkaz podpalania pół naftowych w wypadku gdyby zbliżały się okręty USA

• Meksyk ustępuje 18 stycznia 1928 kongres uchwala że prawa cudzoziemców nabyte przed 1917 nie mogą podlegać ograniczeniom czasowym.

• Na przełomie lat 20/30 Meksyk skłania się ku izolacjonizmowi i kultowi prawa międzynarodowego

• Doktryna Genaro Estrady z 27 września 1930- Meksyk będzie się powstrzymywał od uznawania, bądź nieuznawania rządów innych państw

• 18 marzec 1938 rząd Cardenasa wprowadza dekret o przejęciu na własność narodu całego ruchomego i nieruchomego mienia należącego do zagranicznych przedsiębiorstw naftowych.

• W drodze porozumienia z Roosveltem ustalono że Meksyk zapłaci USA 24 miliony dolarów za znacjonalizowanie amerykańskich kompanii naftowych

• 12 września 1931 Meksyk został członkiem Ligi Narodów

• Meksyk konsekwentnie potępiał na forum ligi narodów wszelkie objawy agresji

• Delegat Meksyku żądał 2 lipca 1931 zażądał wstrzymania włoskiej agresji na Etiopie

• Meksyk złożył zdecydowane protesty przeciw agresji Japońskiej na Chiny, Anschlussowi Austrii, zajęciu Czechosłowacji i agresji na Polskę.

• Prezydent Meksyku ogłosił neutralność swego kraju wobec II wojny światowej

POLITYKA DOBREGO SĄSIEDZTWA

• Herbert Hoover (prez. 1929-1933)

• Zapowiada niestosowanie doktryny Wilsona o uznawaniu państw, gdyż wciągała ona Stany Zjednoczone w konflikty z krajami regionu

• Memorandum Clarka narusza doktrynalne zasady nieinterwencji, ale nie samą możliwość stosowania takich praktyk

• Hoover

• Zapowiada wycofanie oddziałów marines z Nikaragui (na przełomie 1932 i 1933)

• Odmówił interwencji na Dominikanie i w Panamie gdzie w 1931 wybuchły zamieszki, upoważniające USA do interwencji

• Nie zrobił nic aby złagodzić skutki światowego kryzysu w Ameryce płd. w 1930 prawo Smoota- Hawleya, a w 1932 protekcjonistyczne przepisy które drastycznie podniosły taryfy celne i utrudniły dostęp towarów latynoamerykańskich na rynek USA

• Franklin Delano Roosvelt

• W przemówieniu inauguracyjnym kadencję prezydencką wypowiada słowa że USA będą prowadziły politykę dobrego sąsiedztwa

• Polityka dobrego sąsiedztwa

1. Kuba

• Poprawka Platta z 1902 daje prawo do interwencji w wewnętrzne prawa wyspy

• Dyktator pomimo, że był tyranem i pogrążał kraj w kryzysie miał poparcie USA

• Po upadku rządu Machado, Kuba pogrąża się w walce o władze

• Ambasador USA Summer Welles proponuje Roosveltowi interwencje zbrojną, prezydent odrzuca radę Wellsa

• Ambasador Welles bez uciekania się do przemocy znalazł sposoby, aby doprowadzić do upadku niewygodnego rządu Ramona Grau San Martina i zastąpienie go rządem Carlosa Mendiety

• 29 maja 1934 traktat o stosunkach miedzy republiką Kuby a USA znoszący poprawkę Platta + USA zachowuje prawo do bazy Guantanamo

• traktat o wzajemności zapewnia priorytet amerykańskim interesom ekonomicznym na wyspie

• Haiti

• Rządy prezydenta Louiso Borno (1922-1933)

• Faktyczna władza generał Jochna H. Russell, Wysoki Komisarz USA w Haiti

• W dorocznym orędziu w Kongresie w 1929 Hoover zapowiedział wycofanie wojsk z Haiti

• Generał Russell został w listopadzie 1930 zastąpiony cywilnym reprezentantem USA- Daną G. Munro dyplomatką i znawczynią Ameryki Łacińskiej

• Nowy prezydent Haiti Stenio Vincent, w 1933 traktat z USA- do 1 października 19434 USA wycofają wszystkie wojska z Haiti i zakończą okupacje kraju

• Dzięki polityce dobrego sąsiedztwa Haiti zwiększyło swoją suwerenność i samodzielność

• Panama

• W latach XX całkowicie kontrolowana przez USA

• Roosvelt zapowiada rewizje traktatu pokolonialnego z 1903 r.

• W 1933 szef państwa Panamskiego po raz pierwszy złożył wizytę w Waszyngtonie a w lipcu 1934 Roosvelt przebywał w Kanadzie

• 2 marca 1936 podpisano traktat generalny o współpracy i przyjaźni

• traktat dawał Panamie prawo do obrony swojego terytorium, oraz zapewniał sojusz z USA

• traktat potwierdzał jurysdykcję USA nad kanałem Panamskim

RUCH PANAMERYKAŃSKI MIĘDZY WOJNAMI

• idea sięga 1860 roku, inicjatywa USA

1. V Konferencja w Santiago de chile marzec- maj 1923

• Uchwalenie Traktatu w sprawie unikania lub zapobiegania konfliktom miedzy państwami amerykańskimi zwanego traktatem Gondry

• W traktacie Gondry ustalono konkretny mechanizm rozwiązywania sporów, które ni mogły być rozstrzygnięte na drodze dyplomatycznej, lub na drodze wcześniejszych porozumień międzypaństwowych

• Traktat Gondry ustanowił dwie komisje stałe w Waszyngtonie i Montevideo, których jedynym zadaniem było powołanie komisji badawczej

• Jeżeli rezolucja komisji nie zostanie przyjęta przez zainteresowane strony i wciągu 6 miesięcy spór nie zostanie rozwiązany będą one miały całkowitą swobodę poczynań i działań

• Nowa konwencja w sprawie koncyliacji i arbitrażu, uznano że komisja badawcza z Traktatu Gondry, będzie miała charakter koncyliacyjny

• Traktat generalny o arbitrażu między amerykańskim

1. VI konferencja w Hawanie

• Dyskusje na temat rozumienia i uznania zasady nieinterwencji

• Żadne Państwo nie ma prawa mieszania się w wewnętrzne sprawy innego, prawo do interwencji będzie zachowane w wypadku zagrożenia życia i własności cudzoziemców

• Uznanie prawa do interwencji czasowej

• Kodeks Bustamantego- kodeks międzynarodowego prawa prywatnego państw amerykańskich

1. VII konferencja w Montevideo (już w czasie prezydentury Roosvelta)

• Uchwalenie Konwencji o prawach i obowiązkach państw, uznano formalnie zasadę nieinterwencji. Obywatele i cudzoziemcy korzystają z jednakowej ochrony prawnej i opieki władz krajowych, a cudzoziemcy nie mogą domagać się praw innych lub szerszych niż te, które przysługują krajowcom

1. VIII konferencja w Limie

• Konieczność solidarności Amerykańskiej, decyzja o stworzeniu mechanizmu konsultacji politycznych

• Traktat antywojenny o koncyliacji i nieagresji

• Specjalna konferencja między amerykańska 1936 Buenos Aires

• Konwencje w sprawie utrzymania umocnienia i ustanowienia pokoju

• Protokół dodatkowy w sprawie nieinterwencji

• Traktat dotyczący zapobiegania kontrowersjom

• Traktat międzyamerykański w sprawie dobrych usług i mediacji

• Konwencje o koordynacji i realizacji traktatów istniejących między państwami amerykańskimi

• Deklarację zasad solidarności i współpracy między amerykańskiej

W wyniku systemu porozumień państwa tworzą w Amerykach REGIONALNY SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA!

PROBLEMY I KONFLIKTY POŁUDNIOWOAMERYKAŃSKIE

1. Wojna o Gran Chaco- Boliwia i Paragwaj

• W Gran Chaco podejrzenie występowania ropy naftowej

• Spór pobudzały koncerny naftowe amerykański Standard Oil oraz brytyjski Shell

• Wybuch w lipcu 1932, przewaga Paragwaju

• Zabiegi mediacyjne prezydent USA Hoover, także Unia Panamerykańska powołała komisję Neutralną złożoną z Kolumbii, Meksyku i Urugwaju

• Liga Narodów- komisja ligi narodów złożona z przedstawicieli Fracji, Wielkiej Brytanii, Włoch, Meksyku i Hiszpanii opracował plan porozumienia pokojowego, który nie został przyjęty

• Argentyna razem z Meksykiem, Chile, Peru, Brazylią oraz USA zdołała skłonić, oba wyczerpane państwa do rozejmu zawartego 10 czerwca 1935 r.

• 21lipca 1938 podpisanie układu o pokoju przyjaźni i granicach boliwia traci ¾ Gran chaco

• Saavedra Lamas minister spraw zagranicznych Argentyny dostał pokojową nagrodę Nobla, za wkład w zakończenie konfliktu

1. Konflikt o Letycję i inne spory w Ameryce południowej

• Peru i Kolumbia konflikt o Letycję

• Dla Kolumbii jedyne dojście do Amazonki

• Grupa cywilnych, uzbrojonych Peruwiańczyków 31 sierpnia 1932 wtargnęła do Letycji i wypędziła kolumbijskich urzędników

• W lutym 1933 Kolumbia zgłosiła się do Ligi Narodów z prośbą o rozwiązanie konfliktu

• Oba państwa zgodziły się zawiesić spór i przyjąć Komisję Ligi Narodów, która miała przez rok zarządzać Letycją

• Negocjacje pomiędzy Peru i Kolumbią doprowadziły do podpisana w Rio de Janeiro 21 maja 1934 układu kolumbijsko- peruwiańskiego który przywracał Letycje Kolumbii

BRAZYLIA I ARGENTYNA

Brazylia:

• Podstawa gospodarki Brazylii- uprawa i eksport kawy

• W latach 1925-29 zbiory kawy się podwoiły, ale spadło zainteresowanie (wielki kryzys) w związku z czym drastycznie spadły ceny kawy

• Z szeregów warstwy średniej wyrasta opozycja- Sojusz Liberalny

• 3 listopada 1930 przedstawiciel sojuszu Liberalnego Getulio Vargas przejmuje władze na drodze zamachu

• Vargas industrializuje kraj, stymulując rozbudowę przemysłu narodowego

• Brazylia na łonie ruchu panamerykańskiego zachowywała najczęściej stanowisko zgodne ze stanowiskiem USA, bo USA przeciwne Argentynie

• 1937 r. Vargas rozwiązał wszystkie partie polityczne i parlament oraz wprowadził autorytarno- korporacjonistyczny system władzy

• w polityce zakładał utrzymanie zarówno dobrych stosunków z USA jak i Niemcami

• W skupiskach ludności Niemieckiej w Brazylii zaczęto tworzyć sekcje NSDAP

• W listopadzie 1934 I porozumienie handlowe Brazylii z III Rzeszą

• 1937 umowa z zakładami Kruppa na dostawę do Brazylii 100 lekkich dział

• USA zaniepokojone zbliżeniem Brazylii i Niemiec, 1935 amerykańsko- brazylijski układ handlowy

• Przed wybuchem wojny Brazylia rezygnuje z polityki równowagi na rzecz zbliżenia z USA

Argentyna

• W wyborach w 1916 r. wygrywa kandydat Obywatelskiej Unii Radykalnej Hipolito Irigoyen

• Rząd Irigoyena wzmacnia nurt rywalizacji USA o wpływy w Ameryce płd.

• Rząd Irigoyena podtrzymywał neutralność, aż do końca I wojny światowej

• Irygoyen był przeciwny umieszczeniu wzmianki o doktrynie Monroe w Pakcie Ligi Narodów

• Na VI konferencji państw amerykańskich w Hawanie była rzecznikiem państw latynoamerykańskich domagających się zmniejszenia dominacji USA w ruchu

• Irigoyen nie wyraził zgody na podpisanie paktu Brianda- Kelloga tylko dlatego, że firmowało go nazwisko amerykańskiego sekretarza stanu

• Światowy kryzys bardzo dotkliwie odczuła Argentyna w jego wyniku zamach stanu i władze przejął generał Jose FeliX Uriburu (6 września 1930 r.)

• Traktat Roca-Runciman 1933 Argentyna otrzymała gwarancję sprzedaży na rynek brytyjski 400 tysięcy ton wołowiny rocznie

IZOLACJONIZM I NEUTRALIZM

W POLITYCE USA

• F.D. Roosvelt unikał bezpośredniego zaangażowania USA w sprawy i konflikty europejskie

• Apel do cesarzy, królów i prezydentów 54 państw 16 maja 19330 Roosvelt wzywał do pokoju przez rozbrojenie oraz zakończenia chaosu ekonomicznego

• Idea rozbrojeniowa, etapami- najpierw mocarstwa powinny zawrzeć pakt o nieagresji

• Delegat USA Davis oświadczył 29 maja 1934 r. w Genewie, że USA „nie będą brały udziału w europejskich rokowaniach i układach politycznych”

• Lata 1935-37 największe natężenie polityki izolacjonizmu

• W 1935 w czasie rozpatrywania ustawodawstwa w sprawie handlu bronią , Roosvelt starał się o to aby prawo zakazywało sprzedaży broni agresorowi.

• Ustawa o neutralności- kongres uchwalił zakaz przewożenia materiałów wojennych przez statki USA do jakiegokolwiek miejsca objętego konfliktem zbrojnym. Embargo broni dla walczących, bez żadnego rozróżnienia między nimi

• Po agresji Włoskiej na Etiopię w 1935 Roosvelt musiał się po raz pierwszy zastosować do ustawy o neutralności

• Drugi akt neutralnosci 29 lutego 1936 r. zakazywał on udzielania pozyczek stronom walczącym, rozciągnął embargo na każde państwo które przyłączyłoby się do dwustronnego konfliktu zbrojnego oraz przedłużał działanie pierwszego aktu o neutralności do 1 maja 1937 r. (ustawa zezwalał jednak na dostarczanie broni republikom Amerykańskim jeżeli jakakolwiek z nich walczyłaby z agresorem poza amerykańskim)

• 6 stycznia 1937 zastosowano ustawy o neutralności wobec wojny w Hiszpanii

• trzeci akt neutralności Kongres uchwalił 1 maja 1937- mówi on o neutralności permanentnej (trwałej) Podróż Amerykanów statkami stron walczących będzie uznana za nielegalną. Stronom walczącym można zakupić w USA broń pod warunkiem zapłaty gotówką i przewiezieniu zakupionych towarów własnymi statkami (Cash and carry). Prawo do uchwalenia listy towarów, które mogły być sprzedawane w ten sposób dostał Prezydent

• od Agresji Japońskiej na Chiny w lipcu 1937 wychodzenie USA z izolacjonizmu

• sytuacja na Dalekim Wschodzie współpraca Japońsko- Niemiecka stawały się poważnym zagrożeniem interesów USA i skłaniały polityków do rewizji polityki izolacjonizmu i neutralności

KANADA

• Kanada aktywnie uczestniczyła w paryskiej konferencji pokojowej i została sygnatariuszem traktatu wersalskiego

• W polityce wewnętrznej Kanada była już praktycznie całkowicie niezależna

• W sferze polityki zagranicznej niezależność Kanady była ograniczona

• Kanadyjski premier Arthur Meighen na imperialnej konferencji w Londynie w 1922 zajął samodzielne stanowisko i odpowiedział się przeciwko odnowieniu sojuszu anglo- japońskiego

• W 1927 kanada została wybrana do Rady Ligi Narodów

• stała się członkiem komisji przygotowującej światową konferencje rozbrojeniową, a w 1928 stała się stroną Paktu Brianda- Kellgoa

• 1931 r. Statut westminsterski- przyznawał on Kanadzie swobodę decyzji w polityce zagranicznej przy zachowaniu członkostwa Commonwealthu.

---