Farmakologia 1.04.20004

Układ adrenergiczny

I. Leki działające na adrenergiczne zakończenie nerwowe presynaptyczne:

1. α - metylotyrozyna - blokuje hydroksylazę tyrozyny; stosowana w leczeniu pheochromocytoma nieoperacyjnym,

2. karbidopa - na obwodzie blokuje dekarboksylazę DOPA,

3. metylodopa - powoduje powstanie falszywego neuroprzekaźnika metylo - NA; stosowana w leczeniu nadciśnienia,

4. rezerpina - blokuje gromadzenie NA w zakończeniu presynaptycznym w pęcherzykach; efektywna w nadciśnieniu, ale może wywołać depresję,

5. guanetydyna, betanidyna - blokery neuronu adrenergicznego, bardzo wybiórczo kumulowane w zak.nerw.poprzez wychwyt 1; wchodzą do do cytozolu i są transportowane do pęcherzyków - blokują uwalnianie NA; mają działanie jak leki znieczulające miejscowo w nadciśnieniu, ale wiele mają działań niepożądanych tj.: hipotonia ortostatyczna, biegunka, nieżyty nosa; nieprzechodzą przez barierę krew - mózg, więc działają tylko na obwodzie,

6. 6-hydroksydopamina - uszkadza, niszczy zakończenie nerwoweczęści adrenergicznej; używana doświadczalnie.

Aminy sympatykomimetyczne działające pośrednio:

~ amfetamina

~ efedryna - w leczeniu hipotonii, nieżytu nosa ( obkurcza naczynia) - pseudoefedryna-enancjomer efedryny,

~ tyramina - amina biogenna, powstaje po dekarboksylacji Tyr, ma możliwość uwalniania dużych ilości NA z zakończeń ; jest rozkładana przez MAO.

Leki hamujące wychwyt 1 - kokaina i trójcykliczne leki antydepresyjne.

II. Agoniści adrenoreceptorów:

1. A, NA - niewielka selektywność wobec receptorów,

2. selektywni α₁ agoniści:

fenylefryna - zwęża naczynia w miejscu podania; przedłuża działanie leków znieczulających miejscowo;stosowana w tachykardii, jako lek antyarytmiczny.

Oksymetazolina, ksylometazolina ( z gr imidazolin *) - stosowane w kroplach do nosa - obkurczenie naczyń ( silne), a po ustaniu działania zahamowany proces wybucha z wielokrotnie większą siłą - efekt odbicia, powoduje to uzależnienie, anemizację śluzówki i owrzodzenia.

3. selektywni α₂ agoniści: klonidyna ( z gr imidazolin *) , α metyl NA - spadek ciśnienia tętniczego - inhibicja uwalniania NA z zakończenia, częściowo przez działanie ośrodkowe.

* w ustroju istnieją receptory imidazolin, ich endogennym neuroprzekaźnikiem jest agmatyna( zdekarboksylowana arginina).

4. Selektywni agoniści β₁ ( !!! ) - dobutamina - powodują wzrost kurczliwości mięśnia sercowego ( mogą powodować arytmie); podawane są w stanach zagrożenia życia np.we wstrząsie kardiogennym,

5. Selektywni agoniści β₂ - salbutamol, terbutalina, salmeterol - rozkurcz oskrzeli; stosowane w astmie oskrzelowej.

Tu była przedstawiona Ryc. 8.6 str 145 w podręczniku, wiec nie będę jej przepisywać.

III. Antagoniści adrenoreceptorów:

Labetalol - nieselektywny, blokuje rec.α i β.

Antagoniści α_{1 i} α₂ :

Leki z gr.haloalkiloamin:

• fenoksybenzamina - alkiluje receptor powodując blok nieodwracalny, lek lipidowy, kumuluje się w ustroju; zastosowanie u osób z pheochromocytoma przed zabiegiem operacyjnym (łącznie z β - blokerem).

• Fentolamina - lek z grupy imidazolin.

Wybiórczy antagoniści α₁ :

• prazosin, doxazosin, terazosin - stosowane w leczeniu nadciśnienia, nie powodują odruchowej tachykardii, ale działaniami niepożądanymi są hipotonia ortostatyczna i impotencja.

Selektywny antagonista α₂ - johimbina - nie jest używana klinicznie.

Antagoniści rec. Β:

1. nieselektywni: propranolol, alprenolol, oksprenolol ( ostatnie 2 mają działanie częściowo agonistyczne)

propranolol 3x silniej działa znieczulająco miejscowo niż prokaina; bloker lipofilny - działanie uspokajające (w CSN)

2. selektywni:

• atenolol (β₁ ),

• acebutolol (β₁ ) - częściowy agonista - oba leki są kardioselektywne,

• timolol - nie ma działania znieczulającego miejscowo; stosowany w leczeniu jaskry,

• esmolol - (β₁ ) ma najkrótszy czas działania T_1/2 = 10 min.

Zastosowanie tych blokerów:

Nadciśnienie, arytmie, dusznica bolesna, zawał serca, jaskra, tyreotoksykoza, stany pobudzenia nerwowego, migrena, łagodny rozrost stercza.

Butoxamina - selektywny antagonista β₂ - nie jest stosowana klinicznie.

Przeciwwskazania do stosowania beta blokerów: astma, bradykardia, cukrzyca

Działania niepożądane:

Skurcz oskrzeli

Niewydolność krążenia

Bradykardia

Hipoglikemia

Zimne kończyny

Złe sny

Brak przystosowania do wysiłku fizycznego

Autakoidy ( był tylko wstęp)

Hormony działające lokalnie, parakrynnie.

• Nie są neurotransmitterami,

• Szybkie działanie,

• Mały zasięg działania na komórki.

Zapalenie - mediatory

Rozszerz.lokalne naczyń - PG's, histamina

Ukł.dopełniacza

Ukł. Krzepnięcia

Ukł. Fibrynolizy

System kinin

Komórki uwalniające autakoidy : kom. Sródbłonka, mastocyty, makrofagi, płytki, leukocyty.

---