Wrażenie jest procesem odzwierciedlania pojedynczej własności przedmiotu lub zjawiska (jego barwy, smaku, zapachu, dźwięku). Wrażenia powstają w wyniku pobudzenia określonych analizatorów i odpowiednich narządów zmysłowych.
Rodzaje wrażeń: ze względu na receptory:
Eksteroreceptory:
Telereceptory: (odbierają podniety z pewnej odległości) Wrażenia wzrokowe, Wrażenia słuchowe, Wrażenia węchowe, Wrażenia bólowe,
b. Kontaktoreceptory: Wrażenia czuciowe (dotykowe,) Wrażenia smakowe, Wrażenia ciepła i zimna
Interoreceptory: (dostarczają informacji o narządach wewnętrznych, zmianie położenia ciała, ruchach): Wrażenia organiczne, Wrażenia równowagi, Wrażenia mięśniowo - ruchowe (kinestetyczne)
Wrażliwość i czułość.
Zdolność doznawania wrażeń jest różna u poszczególnych ludzi. Jedni sa wraźliwsi na bodźce słuchowe inni na bodźce wzrokowe lub dotykowe.
Przez wrażliwość rozumiemy zdolność odbierania słabych podniet. Obok wrażliwości ludzie różnią się także czułością doznań zmysłowych
Czułość jest zdolnością odczuwania minimalnych różnic między bodźcami (np. degustatorzy).Powyższe zdolności nie są wrodzone lecz rozwijają się w toku działania wymagającego wykorzystania określonych zmysłów. W procesie wychowania i nauczania stwarza się odpowiednie warunki, które sprzyjają rozwijaniu wrażliwości i czułości Dzieciom w wieku przedszkolnym dostarcza się odpowiednich zabawek, wprowadza zajęcia i zabawy wymagające od dzieci odzwierciedlania własności przedmiotów. Na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych organizowanych dla uczniów dobiera się takie metody pracy, które kształtują poszczególne zmysły
Spostrzeżenia. Zmysły dostarczają wrażeń informujących o pojedynczych własnościach przedmiotów i zjawisk. Dokładniejszych informacji o świecie dostarczają spostrzeżenia czyli procesy odzwierciedlania przedmiotów i zjawisk całościowo (wszystkich cech przedmiotu)
Spostrzeżenia powstają w wyniku pobudzenia okreslonych zmysłów i analizatorów. Podstawą ich podziału podobnie jak wrażeń są rodzaje zmysłów i analizatorów.
Rodzaje:
1.ze względu na rodzaje narządów zmysłowych: monosenoryczne-Jednozmysłowe (wzrokowe, słuchowe, dotykowe itp.)Wielozmysłowe - polisensoryczne (np. wzrokowo - słuchowo - dotykowe),
2. ze względu na rodzaj zjawisk: przedmiotów, zjawisk, ruchów, przestrzeni i stosunków przestrzennych miedzy rzeczami
Własności procesów spostrzegania: Stałość spostrzeżeń - mimo zmiany warunków spostrzegania (w pewnych granicach) spostrzegamy jako stałe pewne cechy przedmiotów, zwłaszcza ich barwę, wielkość, i kształt.
Organizacja spostrzeżeń - nasze spostrzeżenia mają charakter zorganizowany, wyodrębniają dany przedmiot z otoczenia spostrzegając określoną figurę na tle np. wchodzimy do jakiegoś pomieszczenia po raz pierwszy i od razu dostrzegamy meble, firanki.
Struktura bodźców - organizacja spostrzeżeń polega również na strukturacji bodźców. U człowieka istnieje silna skłonność nadawania określonej struktury temu co widzi.
Apercepcja - w procesie spostrzegania ogromną rolę odgrywa doświadczenie człowieka. Właśnie zależność spostrzeżeń człowieka od jego doświadczenia, wiadomości jak również zainteresowań i nastawienia nazywamy apercepcją
Zdolność obserwacji i spostrzegawczości
Podczas obserwacji kształtujemy ważną właściwość psychiczną zwaną spostrzegawczością Spostrzegawczość jest zdolnością wyróżniania w spostrzeganym przedmiocie cech na pozór drobnych, które trudno jest zauważyć
Rodzaje:
mimowolny (niezamierzony, dokonujący się bez naszej woli),
dowolny (zamierzony, dokonujący się z użyciem naszej woli),
obiektywne-cos co isntnieje, subiektywne-nakładają się tez na nie nasze odczucia.
Jeżeli spostrzeganie staje się świadomym i planowym i ma na celu poznanie przedmiotów lub zjawisk nazywamy je wtedy obserwacją.
Spostrzegawczość i obserwacja w warunkach szkolnych kształtowana jest przez wprowadzanie pomocy na lekcjach oraz w toku samodzielnie wykonywanych przez uczniów ćwiczeń i doświadczeń
Spostrzeżenie nie zawsze dokładnie wiernie odzwierciedlają rzeczywistość. Często ulegają zniekształceniom
Ten rodzaj spostrzeżeń nazywamy złudzeniami. W niektórych zaburzeniach organicznych, psychicznych występują tzw. halucynacje