każda
operacja stanowiąca element organizowania, kodowania i
interpretacji informacji.
WRAŻENIA
I
SPOSTRZEŻENIA
WRAŻENIE
odzwierciedlenie
elementarnej cechy zmysłowej zarejestrowanej w
wyniku odbioru danych sensorycznych
poszczególne
wrażenia są
od siebie
izolowane
Zmysł
jest systemem
fizycznym, który zbiera dla mózgu informacje i
następnie przetwarza je na język, jaki może zrozumieć mózg.
Narządy
zmysłówodbierają
pobudzenia za pomocą komórek receptorowych, które są
wyspecjalizowane w zakresie odbioru poszczególnych rodzajów energii
znajdującej się w polu recepcyjnym.
Receptoryzmysłowe mają
zdolność transdukcji odbieranej energii: przetwarzania jej z
jednej formy na inną, np. zamiana energii świetlnej na energię
impulsu nerwowego.
Każdeodbierane wrażenie ma
zarówno swoją intensywność (wielkość odbieranej energii), jak
i jakość (smak słony lub słodki).
DETEKCJA
– jest
aktywnym odbieraniem bodźca zmysłowego.
Próg
absolutny -
najmniejsza
wykrywana wielkość energii fizycznej danego rodzaju (np.
zapachu, dźwięku, nacisku).
RÓŻNICOWANIE
– jest
zdolnością do stwierdzenia różnicy między jednym bodźcem a
drugim.
Próg
różnicy –
najmniejsza
wykrywalna wielkość różnicy między dwoma bodźcami (ledwie
dostrzegalna różnica)
Spostrzeganie
jest zespołem
procesów za pośrednictwem których rozpoznajemy i
organizujemy wrażenia wywołane przez bodźce zewnętrzne i
nadajemy im sens.
Obraz
przedmiotu –
obraz
wszystkich dostępnych cech, rejestrowanych za pośrednictwem różnych
zmysłów.
jest
efektem aktywności pól czuciowych naszej kory mózgowej, które
odebrały informacje z
różnych zmysłów i
połączyływ
jedną całość.
Konstruktywistyczna
teoria percepcji
człowiek
na podstawie informacji sensorycznych konstruuje spostrzegany
bodziec.
FAZY
SPOSTRZEGANIA
Rejestracja
sensoryczna –
zamiana bodźca
zewnętrznego na impuls nerwowy. W wielu wypadkach impulsy zawierają
już informacje na temat specyficznych cech przedmiotu (wtedy, gdy
pobudzone zostają detektory cech).
Pamięć
sensorycznadaje
możliwość utrzymania informacji w
systemie poznawczym tak długo, dopóki na odebranym materiale nie
zostaną dokonane inne operacje.
Faza
oceny emocjonalnej
–
bodźce
oceniane są jako przyjemne lub nieprzyjemne, jako korzystne lub
niekorzystne, zanim jednostka zdąży się zorientować czego one
dotyczą (połączenie ze strukturami podkorowymi).
Faza
rozpoznania treści bodźca (ocena semantyczna)
–
bodziec
zostaje rozpoznany: określona zostaje kategoria, do
której ten bodziec należy. Porównywanie danych sensorycznych z
kategoriami już istniejącymi w pamięci.
Faza
oceny znaczenia metaforycznego
– dostrzeganie
innego sensu odbieranych bodźców. Spostrzeganie nie jest procesem
wyłącznie zmysłowym. W jego skład mogą wchodzić procesy
wnioskowania, odwołujące się do indywidualnego systemu znaczeń
danej osoby.
WIDZENIE:
spostrzeganie
kształtów
Postaciowa
teoria
spostrzegania:
całość
jest czymś więcej niż sumą pojedynczych składników.
Spostrzeganie
nie jest mieszaniną niezorganizowanych wrażeń.
Zgodnie
z prawem pragnacji
mamy tendencje do spostrzegania każdego zestawu wzrokowego w
sposób, który
najprościej organizuje odmienne elementy w stabilną i
spójną postać.
Ujmowanie
figury na tle
–
w trakcie percepcji pola wzrokowego pewne elementy odbieramy jako
bardziej wyróżniające się, a
inne schodzą na drugi plan, tworząc tło.
Zasada
bliskości – gdypatrzymy na
zbiór przedmiotów, mamy tendencję do spostrzegania tych, które
znajdują się blisko siebie, jako
grupy.
Zasada
podobieństwa –
gdy widzimy jako
grupę te
przedmioty, które
wyglądają podobnie.
Zasada
kontynuacji –
mamy tendencję do
spostrzegania linii przebiegających w sposób płynny i
ciągły, aniżeli urywanych i
rozczłonkowanych.
Zasada
zamykania –
tendencja do
spostrzegania dopełnienia, czy
scalania kształtów, które
w
rzeczywistości
nie są
kompletne.
Zasada
symetrii –
tendencja do
spostrzegania figur, które
składają się z części będących lustrzanym odbiciem.
„Wspólna
droga” –
elementy
poruszające się w tym samym kierunkuwidzi
się
jako
odrębną grupę.
Niewielkie
rozmiary –
łatwiej
wyodrębnić te elementy, które cechują się niewielkimi
rozmiarami.
Zgodność
z chwilowym nastawieniem
– oczekiwanie na
pojawienie się pewnego układu bodźców znacznie ułatwia jego
spostrzeganie.
Koncepcja
detektorów cech:
spostrzegamy kształt wtedy, gdy wyspecjalizowane neurony kory
wzrokowej reagują na bodźce odbierane przez wyspecjalizowane
regiony siatkówki, powiązane z tymi neuronami, np. są komórki,
które reagują na specyficzne kształty (dłoń, twarz).
WIDZENIE:
stałość
spostrzeżeń
ma
miejsce wtedy, gdy nasze spostrzeżenie przedmiotu pozostaje takie
samo, mimo, że
odbierane od
niego bezpośrednie wrażenia zmieniają się.
Stałość
wielkości –
spostrzegany
przedmiot utrzymuje swoją wielkość mimo, że zmienia się wielkość
jego obrazu na siatkówce.
Stałość
kształtu –
spostrzegany
przedmiot jest taki sam, mimo, że jego
położenie -
a więc kształt obrazu na siatkówce - zmienia się.
Stałość
jasności –
spostrzegany
przedmiot jest równo oświetlony, mimo istniejących w
rzeczywistości różnic w ilości światła dochodzącego do
naszych oczu.
Stałość
barwy –
spostrzegany
przedmiot zachowuje swój kolor nawet wtedy, gdy zmienia się ilość
padającego na nie światła.
Złudzenia
wzrokowe
Spostrzegana
wielkośćprzedmiotu zależy
od kontekstu, tworzącego wzrokowy układ odniesienia.
Agnozja
wzrokowaludzie doznają
normalnych wrażeń tego, co
znajduje się przed nimi, ale
nie potrafią rozpoznać tego, co widzą i
nadać znaczenia spostrzeganym przedmiotom (obszar
wzrokowy kory mózgowej).
Agnozja
symulatywnajednostka nie jest
zdolna do zwrócenia uwagi na więcej niż
jeden obiekt jednocześnie (obszar skroniowy).
Agnozja
przestrzennadezorientacja
przestrzenna, trudności z radzeniem sobie z
otoczeniem fizycznym (płat
ciemieniowy).
Prozopagnozja osłabienie
umiejętności rozpoznawania twarzy ludzkich (prawy
płat skroniowy).