1. CHARAKTER PRAWA ZOBOWIĄZAŃ I JEGO MIEJSCE W SYSTEMIE PC

Prawo zobowiązań jest tą częścią prawa cywilnego, która reguluje społeczne formy wymiany dóbr i usług o wartości majątkowej.

MIEJSCE PRAWA ZOBOWIĄZAŃ

Prawo zobowiązań jest jednym z działów prawa majątkowego w systemie prawa cywilnego, podobnie jak prawo rzeczowe, prawo na dobrach niematerialnych i prawo spadkowe.

1. Prawo zobowiązań a prawo rzeczowe (kryterium przedmiotu i charakteru więzi prawnej) - podczas gdy prawo rzeczowe normuje społeczne formy korzystania z dóbr majątkowych uznanych za „rzeczy", przy czym formy tego korzystania są ujmowane przez ustawę pod postacią praw podmiotowych „bezwzględnych" - skutecznych erga omnes, prawo zobowiązań normuje społeczne formy korzystania z wszelkich w ogóle dóbr (w tym także i „rzeczy") i usług o wartości majątkowej, przy czym formy korzystania z nich są ujmowane przez ustawę pod postacią praw podmiotowych „względnych",
   skutecznych między ściśle określonymi osobami.

2. Prawo zobowiązań a prawo na dobrach niematerialnych (kryterium przedmiotu i charakter unormowania) - prawa na dobrach niematerialnych (prawo autorskie, do wynalazku, do wzoru i znaku towarowego) odnoszą się do osobnej kategorii dóbr i są unormowane w osobnych aktach ustawowych, bez względu na to, czy społeczne fomy korzystania z tych dóbr-są prawami podmiotowymi „względnymi" czy „bezwzględnymi".

3. Prawo zobowiązań a prawo spadkowe (kryterium celu) - prawo zobowiązań normuje stosunki odnoszące się do wymiany dóbr i usług inter vivos i są to prawa podmiotowe „względne", natomiast prawo spadkowe normuje przejście praw majątkowych mortis causa (zarówno względnych jak i bezwzględnych), czyli z osób zmarłych na osoby żyjące.

4. Prawo zobowiązań a część ogólna KC - część ogólna jest podstawą dla prawa zobowiązań

5. Prawo zobowiązań a prawo rodzinne — prawo rodzinne stanowi przedmiot osobnego unormowania, w stosunkach przeważa element niemajątkowy, a prawo zobowiązań normuje stosunki w zasadzie wyłącznie majątkowe.

Istotna dla prawa zobowiązań jest zasada swobody kształtowania stosunków, zwłaszcza umownych.

Pyt. 2. PODSTAWOWE ŹRÓDŁA PRAWA ZOBOWIĄZAŃ

1. KODEKS CYWILNY z 23. 04. 1964 r., a wszedł w życie z dniem 1.01.1965r.

W szczególności chodzi o księgę trzecia kodeksu, która zawiera 37 tytułów i stanowi trzon przepisów regulujących prawo zobowiązań.

Umownie księga trzecia dzieli się na część:

• ogólną (od tytułu l do 10) - zespół przepisów regulujących instytucje, mające zastosowanie do większości stosunków zobowiązaniowych

• szczegółową (od tytułu 11 do 37) - zespół przepisów regulujących poszczególne umowy, które powodują powstanie określonych stosunków zobowiązaniowych (np. umowa sprzedaży, najmu, o dzieło)

25.02.1964 r. uchwalono KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃĆŻY

1934 r. uchwalono KODEKS HANDLOWY.

2. INNE USTAWY

a) pochodzące z okresu międzywojennego

- prawo upadłościowe

- prawo o postępowaniu układowym

b) pochodzące z okresu powojennego
- prawo autorskie

- prawo o wynalazczości

- ustawa o znakach towarowych

- o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

- o księgach wieczystych i hipotece (6.07.1982 r.)

Także Kodeks Morski i ustawa o prawie przewozowym. Ponadto są też liczne przepisy, do których KC wprost (lub pośrednio) się odwołuje.

3. UMOWY MIĘDZYNARODOWE - po ich ratyfikacji i ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw

NIEPISANE ŹRÓDŁA PRAWA

PRAWO ZWYCZAJOWE - chodzi tu o taki sposób postępowania, który wskazuje na pewną powtarzalność zachowania się podmiotów lub ich grup, co nie zostało przez nikogo wydane czy też ustanowione. Poprzez to powtarzanie rodzi się przyzwyczajenie , rutyna, czyli tendencja do zachowywania się w ten sposób.

ZWYCZAJE — to pewne wzorce postaw czy zachowań potrzebnych dla oceny pewnego grona ludzi, środowiska.

Ważne jest także w odniesieniu do zobowiązań PRAWO MIĘDZYCZASOWE, wyjaśniające konflikty między nowym a dawnym uregulowaniem prawnym.

Księga III - odrębne ustawodawstwo - obejmuje regulację dot. wymiany dóbr i świadczenia usług:

część ogólna Pr. zob. - zawiera przepisy NT. wszelkich stosunków zobowiązaniowych,

część szczególna - znajdziemy regulacje poszczególnych różnorodnych umów zobowiązujących do świadczeń

Pyt. 3. STOSUNEK ZOBOWIĄZANIOWY - pojęcie, elementy, źródła powstania

Art. 353 - Istota -

§ 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

§ 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Zobowiązanie jest zatem stosunkiem prawnym, w którym wyróżniamy 3 elementy:

1. podmioty (osoby), między którymi ten stosunek istnieje

2. przedmiot - świadczenie

3. treść zobowiązania — uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika.

ad 1) Podmioty stosunku

W każdym stosunku występują 2 strony: wierzyciel i dłużnik.

- Podmiot uprawniony to wierzyciel, podmiot zobowiązany - dłużnik.

- Zobowiązanie ze strony wierzyciela to „wierzytelność", ze strony dłużnika - „dług".

Oznaczenie stron powinno nastąpić najpóźniej przy spełnieniu świadczenia - wierzyciel ma prawo wiedzieć, wobec kogo może kierować swoje roszczenie, a dłużnik do czyich rąk ma świadczyć. Tylko wyjątkowo może się zdarzyć, iż dłużnik, nie będzie miał możliwości określenia wierzyciela, wskutek czego zmuszony będzie świadczyć do depozytu sądowego.

Zasadniczo świadczenie ma miejsce między dwoma podmiotami, ale może się zdarzyć:

1. że do stosunku zostanie włączona osoba trzecia

Art. 393 - Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej

§ 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia.

Ale osoba trzecia nie uzyskuje statusu strony.

2. że w miejsce wierzyciela czy dłużnika wystąpi więcej podmiotów - wielość podmiotów. np. kilka osób będących współwłaścicielami rzeczy wynajmuje tę rzecz - wówczas umowa najmu zostaje zawarta przez 2 strony, ale po stronie wynajmującego wystąpi kilka podmiotów.

WAŻNE! Pojęcie stron i podmiotów nie jest tożsame - po jednej stronie może występować kilka podmiotów

ad 2) Przedmiot stosunku zobowiązaniowego

Jest nim świadczenie, czyli zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania

Może ono polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Zachowanie to zmierza do wypełnienia kreślonego celu—jest nim zadośćuczynienie godnemu ochrony interesowi wierzyciela. Interes wyraża się w jakiejś korzyści, którą ma odnieść wierzyciel.

Jeżeli zostanie on zaspokojony w inny sposób niż w wyniku wykonania przez dłużnika zobowiązania, to zobowiązanie wygaśnie. Np.:

Art. 453 [Spełnienie innego świadczenia] - Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Czyli - mimo, że dłużnik nie wypełnił ciążącego na nim długu

Art 356 [Wykonawca]

§ 2. Jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika.

Pod pojęciem przedmiotu stosunku przyjmuje się także przedmiot tego świadczenia - czyli pewne dobra (materialne, niematerialne), na które to zachowanie jest nakierowane. Trudno wskazać, że przedmiotem sprzedaży 'jest wyłącznie zachowanie, bo znaczną rolę odgrywa ta sprzedana rzecz. Ale nie wszystkich sytuacjach można wskazać te dobra, np. nauka j. obcego.

W każdym więc stosunku zobowiązaniowym występuje jego przedmiot - świadczenie, nie w każdym natomiast można wskazać przedmiot świadczenia.

ad 3) Treść stosunku zobowiązaniowego

Uprawnienia wierzyciela - skierowane wobec dłużnika, polegające na możliwości żądania, by spełnił on świadczenie zgodnie z treścią zobowiązania.

Obowiązki dłużnika - spełnienie świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania. Obowiązek ten jest niejako drugą stroną uprawnień wierzyciela.

Zobowiązanie musi być możliwe do spełnienia i oznaczone.

Pyt 4. ŚWIADCZENIA -pojęcie, treść, przedmiot świadczenia, rodzaje świadczeń

POJĘCIE ŚWIADCZENIA

Świadczenie jest przedmiotem stosunku zobowiązaniowego.

• Polega na:

- zachowaniu się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania

- na zadośćuczynieniu godnemu ochrony interesowi wierzyciela (interes ten ma najczęściej wartość majątkową).

• Może polegać:

- na działaniu - świadczenie czynne (działanie dłużnika)

- na zaniechaniu - świadczenie bierne (powstrzymywanie się od określonego zachowania)

Na ogół większość świadczeń polega na działaniu.

• Charakteryzuje się podwójną konkretnością. Cechę tę można odnosić zarówno do stron tego stosunku (konkretne strony), jak i do świadczenia (konkretne świadczenie). Jeżeli zobowiązanie będzie pozbawione tej konkretności, to nie będzie istnieć.

• Musi być oznaczone, najpóźniej w chwili wykonania zobowiązania.

• Musi być możliwe do spełnienia

Gdy świadczenie od samego początku nie jest możliwe do spełnienia, zobowiązanie w ogóle nie powstaje - jest to tzw. niemożliwość pierwotna.

Art. 387 [Świadczenie niemożliwe]

§ 1. Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.

TREŚĆ ŚWIADCZENIA

To uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika.

PRZEDMIOT ŚWIADCZENIA

To dobra materialne lub niematerialne, na które jest nakierowane zachowanie stron

RODZAJE ŚWIADCZEŃ

1. kryterium czasu - jednorazowe, ciągłe, okresowe

2. kryterium przedmiotu świadczenia - oznaczone indywidualnie oraz rodzajowo

3. kryterium właściwości przedmiotu - podzielne i niepodzielne

4. kryterium treści świadczenia - przemienne, podzielne, niepodzielne, oznaczone, indywidualne, rodzajowe, gatunkowe, pieniężne,

5. kryterium sposobu świadczenia - jednorazowe, okresowe, ciągłe

Świadczenie:

musi zostać wyrażone, oznaczone,

musi być dozwolone,

nie może być nieobyczajne,

musi być przedmiotowo możliwe (umowa o świadczeniach jeśli jest niemożliwa - jest nieważna)

powinno mieć wartość majątkową,

przedmiotem świadczenia są na ogół rzeczy

Pyt. 5 KONSEKWENCJE PRAWNE PIERWOTNEJ I NASTĘPCZEJ NIEMOŻLIWOŚCI ŚWIADCZENIA

Niemożliwość - polega na tym, że w sposób trwały z przyczyn faktycznych lub prawnych nikt (czyli nie tylko dłużnik ale żadna inna osoba w jego sytuacji) nie może spełnić świadczenia.

Przykłady:

Niemożliwość faktyczna: - gdy dłużnik zobowiązał się do wykonania czynności sprzecznej z prawami natury, a więc niewykonalnej

-gdy zbył rzecz oznaczoną co do tożsamości, która nie istnieje lub została .zniszczona

Niemożliwość prawna: - gdy zobowiązał się do zbycia przedmiotu wyjętego z obrotu

- gdy ustanowił prawo rzeczowe ograniczone, którego nie uznaje dany system prawny.

1) . NIEMOŻNOŚĆ PIERWOTNA - powstaje wtedy, gdy świadczenie od samego początku nie jest możliwe do spełnienia (zobowiązanie w ogóle nie powstaje).

Art. 387

§ 1. Umowa o świadczenie niemożliwa jest nieważna

.

np. - umowa o zbycie użytkowania, które z woli ustawodawcy jest niezbywalne

- sprzedaż nieruchomości cudzoziemcowi bez zgody Ministerstwa Spraw Wewnętrznych

Konsekwencje:

§ 2. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia. '

np. koszty związane z zawarciem umowy

2) NIEMOŻLIWOŚC NASTĘPCZA - powstaje wtedy; gdy świadczenie staje się niemożliwe do spełnienia dopiero po powstaniu zobowiązania.

Konsekwencje:

1. Dłużnik nie odpowiada za okoliczności (np. nie wykonał zob. na skutek choroby)

Art. 475

§ 1. Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa. .

§ 2. Jeżeli rzecz będąca przedmiotem świadczenia została zbyta, utracona lub uszkodzona, dłużnik obowiązany jest wydać wszystko, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo jako naprawienie szkody (surogaty).

Dłużnik będzie więc zwolniony z obowiązku świadczenia, powinien natomiast wydać wierzycielowi surogaty.

2. Dłużnik ponosi odpowiedzialność za okoliczności (np. nie namalował obrazu wskutek niedbalstwa) Jest to wina w formie niedbalstwa i kwalifikuje się jako niewykonanie zobowiązania - oznacza to, że wierzyciel może: .

• dochodzić odszkodowania zgodnie z art. 471 - dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

• żądać wydania surogatów świadczenia.

W przypadku zobowiązań wzajemnych:

1. gdy chodzi o całościową niemożliwość świadczenia co do jednego z tych świadczeń, za którą druga strona ponosi odpowiedzialność, to (art 493 § 1) strona uprawniona może według swojego wyboru:

• albo żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania i ewentualnie surogatów
  albo odstąpić od umowy.

2. gdy chodzi o częściową niemożliwość świadczenia to strona uprawniona może odstąpić od umowy, ale tylko wówczas, gdy z właściwości zobowiązania lub z celu umowy wiadomego drugiej stronie wynika, że wykonanie częściowe nie ma dla niej znaczenia (art. 493 § 2)

Pyt. 6 ZOBOWIĄZANIE PRZEMIENNE A UPOWAŻNIENIE PRZEMIENNE

Zobowiązanie może być tak ukształtowane, że dłużnik w celu zaspokojenia interesu wierzyciela może spełnić jedno z kilku świadczeń. Te świadczenia mogą się różnić charakterem (np. jedno powinno być spełnione osobiście przez dłużnika przy innym może korzystać z pomocy innych osób), miejscem i czasem ich spełnienia, a także wartością. W każdym razie zobowiązanie takie tworzy po stronie wierzyciela jedną wierzytelność, a konkretyzacja musi nastąpić najpóźniej w chwili spełnienia świadczenia.

1) ZOBOWIĄZANIE PRZEMIENNE

Art. 365

§ 1. Jeżeli dłużnik jest zobowiązany w ten sposób, że wykonanie zobowiązania może nastąpić przez spełnienie jednego z kilku świadczeń (zobowiązanie przemienne), wybór świadczenia należy do dłużnika, chyba że z czynności prawnej, z ustawy lub z okoliczności wynika, iż uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba trzecia,

§ 2. Wyboru dokonywa się przez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli uprawnionym do wyboru jest dłużnik, może on dokonać wyboru także przez spełnienie świadczenia.

§ 3. Jeżeli strona uprawniona do wyboru świadczenia wyboru tego nie dokona, druga strona może jej wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na drugą stronę.

Reguła ta nie ma zastosowania, gdy wyboru ma dokonać osoba trzecia - w takim wypadku strony wspólnie powinny skonkretyzować świadczenie. Jeżeli tego nie zrobią, to każda ze stron może wystąpić do sądu, by dokonał on konkretyzacji.

2) UPOWAŻNIENIE PRZEMIENNE (facultas alternativa)

Przedmiot świadczenia jest tu wyraźnie określony i wierzyciel ma możliwość domagania się od dłużnika tylko tego świadczenia.

Ale mimo tego dłużnik może się uwolnić od świadczenia w wyniku innego zachowania niż to, które wyznacza treść zobowiązania

Art 897 [Obowiązek obdarowanego] - Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brakuje do otrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełniania ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia. Wierzycielem jest tu darczyńca, ale może on wystąpić tylko ze wskazanym roszczeniem. Obdarowany ma więc możliwość uwolnić się od zobowiązania poprzez zwrot wartości wzbogacenia.

Wierzyciel może zaproponować dłużnikowi inny sposób spełnienia świadczenia, niż to wynika z jego treści, ale dłużnik może tę propozycję przyjąć lub odrzucić. Jeżeli przyjmie, to zaspokoi interes wierzyciela i zobowiązanie wygaśnie (mamy wówczas do czynienia ze świadczeniem w miejsce spełnienia - art- 453).

Pyt. 7 . ŚWIADCZENIA JEDNORAZOWE, OKRESOWE, CIĄGŁE (przykłady)

Podstawowe znaczenie odgrywa tu czynnik czasu.

1) świadczenie jednorazowe - gdy jego spełnienie wymaga jednorazowego w zasadzie zachowania się dłużnika, choćby miało się na nie składać kilka czynności odległych w czasie.

Np.

- wykonanie czynności obitej umową o dzieło czy umową przewozu

- przeniesienie własności (np. samochodu) i wydanie rzeczy w ramach zwykłej umowy sprzedaży

- zapłata pieniężna

2) świadczenie ciągłe - gdy dłużnik nie ma sposobności wykonać świadczenia przez jednorazową czynność, lecz wymagane będzie zachowanie się dłużnika przez pewien przeciąg czasu.

Np.:

- wykonywanie umowy najmu (wynajmujący jako dłużnik najemcy w zakresie korzystania z rzeczy zmuszony jest udostępnić przedmiot najmu i nie przeszkadzać mu w czasie obowiązywania tego stosunku prawnego)

- wykonywanie umowy przechowania

- z reguły wszelkie świadczenia polegające na zaniechaniu

3) świadczenie okresowe - gdy dłużnik powinien spełnić na rzecz wierzyciela wiele świadczeń
jednorazowych, w określonych odstępach czasu, przy czym suma tych świadczeń nie jest z góry określona

Wymagalność poszczególnych świadczeń częściowych następuje bowiem z nadejściem kolejnego ustalonego terminu.

Np.:

- zapłata rent

- zapłata alimentów

- zapłata czynszów w umowach najmu czy dzierżawy

- zapłata odsetek od kapitału .

Pyt. 8 SWIADCZENIA POZIELNE I NIEPODZIELNE (przykłady)

Podstawowe znaczenie odgrywają tu właściwości przedmiotu świadczenia .

O podzielności lub niepodzielności świadczenia decyduje sam wierzyciel, który stwierdza, czy wskutek podzielonych świadczeń uzyska ten sam efekt, który zapewni mu świadczenie zrealizowane w całości.

1) świadczenie podzielne - Art. 379 § 2 gdy może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości. - Np.

- zaplata sumy pieniężnej

- dostarczenie określonej ilości rzeczy oznaczonych rodzajowo

2) świadczenie niepodzielne - gdy wskutek podzielenia przedmiotu świadczenia wierzyciel nie uzyska tego, co może i powinien uzyskać. Np.:

- wynajęcie rzeczy oznaczonej co do tożsamości, jak maszyny, lokalu

- przeniesienie własności takiej rzeczy

Świadczenie niepodzielne może być spełnione częściami, możliwa jest też sytuacja odwrotna. Konsekwencje regulują przepisy art. 379-383.

Art. 379 [Pojecie]

§ 1. Jeżeli jest kilku dróżników albo kilku wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, zarówno dług, jak i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest dłużników albo wierzycieli. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego.

§ 2. Świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany p przedmiotu lub wartości.

Art 380 [Odpowiedzialność dłużników]

§ 1. Dłużnicy zobowiązani do świadczenia niepodzielnego są odpowiedzialni za spełnienie świadczenia jak dłużnicy solidarni.

§ 2. W braku odmiennej umowy dłużnicy zobowiązani do świadczenia podzielnego są odpowiedzialni za jego spełnienie solidarnie, jeżeli wzajemne świadczenie wierzyciela jest niepodzielne.

§ 3. Dłużnik, który spełnił świadczenie niepodzielne, może żądać od pozostałych dłużników zwrotu wartości świadczenia według tych samych zasad co dłużnik solidarny.

Art. 381. [Uprawnienia wierzycieli]

§ 1. Jeżeli jest kilku wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać spełnienia całego świadczenia.

§ 2. Jednakże w razie sprzeciwu chociażby jednego z wierzycieli, dłużnik obowiązany jest świadczyć wszystkie wierzycielom łącznie albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.

Art 382. [Ochrona dłużników]

§ 1. Zwolnienie dłużnika z długu przez Jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego nie ma skutku względem pozostałych wierzycieli.

§ 2. Zwłoka dłużnika, jak również przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem Jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego ma skutek względem pozostałych wierzycieli.

Art. 383. [Regres między wierzycielami]

Jeżeli jeden z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego przyjął świadczenie, jest on odpowiedzialny względem pozostałych wierzycieli według tych samych zasad co wierzycie! solidarny.

Pyt. 9. . ŚWIADCZENIA OZNACZONE INDYWIDUALNIE I RODZAJOWO (przykłady)

Podstawowe znaczenie odgrywa tu przedmiot świadczenia.

1) świadczenie oznaczone indywidualnie - przedmiotem świadczenia może być rzecz oznaczona co do tożsamości, czyli wyróżniona spośród wszystkich innych według jej indywidualnych, niepowtarzalnych cech.

Np.: gdy przedmiotem sprzedaży jest rzecz jedyna w swoim rodzaju

- zabudowana działka gruntu w miejscowości X przy ul. Y nr 10

- maszyna do pisania firmy Z

- Fiat 126 P o nr rejestracyjnym BIM 1111

2) świadczenie oznaczone rodzajowo - przedmiotem świadczenia może być rzecz oznaczona co do gatunku, tzn. wskażemy takie jej cechy, dzięki którym będzie możliwe wskazanie innych jeszcze rzeczy należących do tego samego gatunku.

Np.: gdy przedmiotem sprzedaży jest

- l wagon żwiru

- 10 ton buraków cukrowych

- 20 worków cementu -

- Fiat 126 P

- 3 m materiału w cenie 15 zł za metr.

Najpóźniej w chwili wykonania zobowiązania musi nastąpić konkretyzacja świadczenia.

Gdy zniszczona zostanie rzecz oznaczona gatunkowo, to jest to wierzycielowi obojętne, gdyż dróżnik może przecież świadczyć inną rzecz o podobnych cechach,

W przypadku rzeczy indywidualnie oznaczonych wierzyciel może na tym stracić, jeżeli dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za zniszczenie lub utratę rzeczy.

Pyt. 10. ŚWIADCZENIE PIENIĘŻNE

- W wielu stosunkach prawnych spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę określonej kwoty pieniężnej w innych zastępuje inne świadczenia.

- Pieniądz ma moc umarzania zobowiązań.

- Reprezentuje określoną wartość i przekazuje ją z majątku dłużnika do majątku wierzyciela.

- Jest środkiem umożliwiającym dokonanie zapłaty, wskutek czego istniejące zobowiązanie wygasa.

- jest miernikiem wartości i środkiem regulacji zobowiązań

Ze świadczeniem pieniężnym związane są 3 zasady:

1) ZASADA NOMINALIZMU - Art. 358¹

§ 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy stanowią inaczej.

Czyli zasada to dotyczy tylko takich zobowiązań, w których świadczenie pieniężne było wyrażone w treści od samego początku, nie stosuje się jej natomiast, gdy konieczność pieniądza pojawia się jako świadczenie zastępcze (zobowiązanie niepieniężne ze świadczeniem pieniężnym), np. zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

Wartość nominalna pieniądza jest stała, np., jeśli zaciągnę dług 10 tyś. zł, to tę kwotę zwracam

2) ZASADA WALORYZACJI - pozwala zachować równowagę pieniądza, siłę nabywczą pieniądza w momencie powstawania zobowiązania i ich spłacenia

- Chroni wierzyciela przed zmianą wartości nabywczej pieniądza.

- przepisy przewidują 2 sposoby waloryzacji świadczeń pieniężnych:

Art 358 ¹

§ 2. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenie pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.

Pozwala to uniknąć deprecjacji pieniądza, co dla wierzyciela byłoby uszczerbkiem majątkowym.

np. można określić, że świadczenie jest równowartością l tony zboża, określonej wagi złota

Art 358¹

§ 3 . W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po

rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Najczęściej chodzi tu o inflację, np. sąd może podnieść dług 10 tyś. do 15 tyś. zł odpowiednio do

Ale ocenę pozostawiono sądowi - nie musi to być wcale inflacja - sądowa waloryzacja jest uprawniona nawet wtedy, gdy nie ma inflacji, ale wskutek upływu czasu zobowiązanie jest wykonywane w innych jakościowo warunkach. Sąd może:

- dokonać ponownej waloryzacji

- zmienić sposób spełnienia świadczenia (np. zmiana terminu, rozłożenie na raty).

Ograniczenia sadowej waloryzacji:

Art. 358¹

§ 4. Z zadaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.

Waloryzacji : nie można stosować w odniesieniu do:

- kredytów bankowych

- kwot zdeponowanych na rachunkach bankowych

- kredytów i pożyczek socjalnych

3) ZASADA WALUTOWOSCI

Art. 358 - Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim.

Długi pieniężne maja charakter długu oddawczego, dłużnik aby oddać musi ponieść związane z tym koszty i ryzyko.

Pyt. 11. ODSETKI

ODSETKI - są świadczeniem akcesoryjnym, a więc związane są z jakąś wierzytelnością główną.

Odsetki pieniężne - to przede wszystkim wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału.

1. ODSETKI UMOWNE

Art359

§1 Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z:

- czynności prawnej (np. pożyczka)

- ustawy (np. art. 481)

- orzeczenia sądu

- decyzji innego właściwego organu.

Często strony zawierając umowę określają, w jakich wypadkach i w jakiej wysokości wierzyciel może dochodzić odsetek. I to zastrzeżenie umowne ma pierwszeństwo przez tytułem ustawowym także, gdy idzie o wysokość odsetek.

2) ODSETKI USTAWOWE

§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.

§ 3. Wysokość odsetek ustawowych określa rozporządzenie Rady Ministrów. Rozporządzenie to może zakazać zastrzegania, jak również pobierania odsetek wyższych od tych, które określa się jako maksymalne.

Obecnie: 21%

3) ODSETKI ZA OPÓŹNIENIE

Art 481

§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, (czyli dłużnik nie może zwolnić się od zapłaty nawet wtedy, gdy wykaże, że to nie z jego winy)

§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Wyjątek: Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

4) TERMIN ZAPŁATY ODSETEK

Może być określony np. w umowie lub orzeczeniu sądu. W przeciwnym razie stosuje się przepisy:

Art. 360 - W braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek są one płatne co roku z dom, a jeżeli termin płatności jest krótszy niż rok -jednocześnie z zapłatą tej sumy.

5) ROSZCZENIE

- staje się wymagalne z każdym dniem opóźnienia

- przedawnia się po 3 latach.

Pyt. 12. PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ

Cechą szczególną odpowiedzialności odszkodowawczej jest powstanie u podmiotu uprawnionego (poszkodowanego) roszczenia o naprawienie szkody.

Przesłanki (oczywiście świadczenie musi być oznaczone i możliwe do spełnienia)

1. szkoda

2. określone działanie lub zaniechanie

3. związek przyczynowy między szkodą a działaniem lub zaniechaniem.

ad 1) SZKODA- jest to każdy uszczerbek, jakiego pokrzywdzony doznaje w swych dobrach chronionych prawem.

Wyróżniamy szkodę:

- majątkową (na mieniu) - dotyczy bezpośrednio składników majątkowych

- na osobie (krzywda moralna) - dotyczy bezpośrednio osoby, ale ma to też konsekwencje w majątku.

SZKODA NA OSOBIE

Naprawienie to zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę (polega na pokryciu kosztów, jakie osoba poniosła na skutek doznanej szkody). Zadośćuczynienia można żądać w wyniku:

- uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia

- pozbawienia wolności

- gdy kobietę skłoniono za pomocą podstępu, gwałtu bądź też nadużycia do poddania się nierządnemu

- naruszenia dóbr osobistych

- szkody prenatalnej.

Roszczenia z tytułu szkody na osobie są niezbywalne, są związane z określoną osobą, chyba że stały się:

- wymagalne

- uznane na piśmie

- przyznane prawomocnym orzeczeniem.

ad. 2) DZIAŁANIE LUB ZANIECHANIE - musi być zawinione. Ta przesłanka jest spełniona, gdy występują 2 elementy:

- obiektywny - działanie sprzeczne z zasadami prawa lub z zasadami współżycia społecznego

subiektywny - gdy występuje wina umyślna lub nieumyślna.

ad.3) ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY

• Obowiązuje tu teoria adekwatnego związku przyczynowego:

Art. 361 [Zakres obowiązku naprawienia szkody]

§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko na za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Zakres odpowiedzialności poszkodowanego ustala się oceniając następstwa zdarzenia wyrządzającego szkodę. Dłużnik zatem zmuszony jest naprawić szkodę w wysokości następstwa, które jest typowe w stosunku do jego przyczyny sprawczej. Jeżeli skutki są nietypowe, to nie wpływają na odszkodowania.

• Osobą, która musi udowodnić istnienie związku przyczynowego jest poszkodowany.
Art. 6 Ciężar dowodu

spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Odpowiedzialność odszkodowawcza pojawia się wówczas, gdy stwierdzamy zaistnienie szkody. Cechą szczególną tej odpowiedzialności stanowi rodzaj sankcji, jest nią powstanie u podmiotu uprawnionego (poszkodowanego) roszczenia o naprawieni szkody.

Pyt. 13. REZIMY ODPOWIEDZIALNOŚCI ODZKODOWAWCZEJ

Reżimy odpowiedzialności odszkodowawczej - prawo do naprawienia szkody rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą.

Kodeks cywilny zna 2 rodzaje odpowiedzialności:

1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA (reżim odpowiedzialności kontraktowej)

• istnieje wcześniej stosunek zobowiązaniowy , np. jest umowa

• szkoda została wyrządzona na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania tego zobowiązania

Art. 471 [Zobowiązaniowy zakres odpowiedzialności]

Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nic ponosi.

zakres tej odpowiedzialności został więc ujęty szeroko, może ona powstać w każdym przypadku naruszenia zobowiązania.

2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ DELIKTOWA (reżim odpowiedzialności deliktowej)

• jest to odpowiedzialność z tytułu wyrządzenia szkody, czynem niedozwolonym - działaniem lub zaniechaniem ludzi, szkodą spowodowaną przez zwierzęta, rzeczy nieożywione, siły przyrody.

• między stronami nie ma żadnego stosunku zobowiązaniowego dopiero szkoda powoduje powstanie zobowiązania np. jeżeli komuś wybito w samochodzie szybę, to zobowiązanie pojawi się dopiero wówczas, gdy poszkodowany zadziała

3. sytuacje, które nie są czynami niedozwolonymi ani też nie mieszczą się w reżimie odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, ale czynią kogoś odpowiedzialnym za szkodę - gdy ktoś w drodze umowy, zobowiązuje się, że w razie szkody spełni żądanie odszkodowawcze np. umowy gwarancyjne, zakład ubezpieczeń

3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY

4. REŻIM ODPOWIEDZIALANOŚCI GWARANCYJNEJ - z tyt. umów gwarancyjnych, np. umowa ubezpieczenia

5. REŻIM ODPOWIEDZIALNOŚCI ABSOLUTNEJ to sytuacja związana z katastrofami, np. wybuch elektrowni atomowej

Pyt. 14. GWARANCI ODPOWIEDZIANOCI ODSZKODOWAWCZEJ

Wyróżnia się kilka czynników, które mają wpływ na ograniczenie odszkodowania:

1. przepisy ustawy- np. Art. 438 [Szkoda w cudzym interesie]

2. umowy - strony mogą wyłączyć odpowiedzialność za wyrządzone szkody (ale zastrzeżenie nie jest ważne, gdy szkoda została popełniona z winy umyślnej)

4. sądownie w następujących sytuacjach:

1. gdy me można ustalić szkody (np.. zginęła rzecz, ale mie da się ustalić jej wartości) - - sąd, w razie pojawiających się trudności dowodowych stanowiących przeszkodę w precyzyjnym ustaleniu wysokości należnego odszkodowania, może zasądzić odszkodowanie według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy - czyli odszkodowanie powinno uwzględniać to co możliwe, a nie to co powinne

2. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania szkody

Art. 362 [Przyczynienie się]

Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienie ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

• Przyczynieniem się poszkodowanego jest każde jego zachowanie, jeżeli pozostaje w związku przyczynowym z faktem wyrządzenia szkody lub ma wpływ na jej rozmiar.

• Sąd ustala, w jakim stopniu należy zredukować odszkodowanie.

• Przyczynienie się nie zwalnia jednak dłużnika z obowiązku naprawienia szkody.

1. jeżeli poszkodowany uzyskał ze szkody korzyści np. poszkodowany otrzymał odszkodowanie w wyniku umowy ubezpieczenia

2. sąd może zastosować tzw., miarkowanie szkody

Art. 440 [Ograniczenie odszkodowania]

W stosunkach między osobami fizycznymi zakres obowiązku naprawienia szkody może być stosownie do okoliczności ograniczony, jeżeli ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia społecznego.

• dotyczy to tylko odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego

• nie zwalania dłużnika od obowiązku dania odszkodowania

Pyt. 15. POSTACIE SZKODY MAJĄTKOWEJ

SZKODA - jest to każdy uszczerbek, jakiego doznaje pokrzywdzony we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo (życie, zdrowie, wolność, cześć, majątek, itd).

Wyróżniamy szkodę:

• majątkową (na mieniu) - uszczerbek dotyczy bezpośrednio składników majątkowych

• na osobie (krzywda moralna, niemajątkowa) - dotyczy bezpośrednio osoby, ale ma to też konsekwencje w majątku.

Art 361 [Zakres obowiązku naprawienia szkody]

§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisy ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono

Zatem szkoda może przybrać 2 postaci:

1) damnum emergens -jako ubytek w majątku poszkodowanego - STRATA RZECZYWISTA
Obejmuje ona:

• utratę posiadanych rzeczy

• ich osłabienie

• także zwiększenie się zobowiązań poszkodowanego (np. w razie uniemożliwienia poszkodowanemu zapłaty w terminie powstanie konieczność uiszczenia odsetek)

Czyli poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas.

2) lucnan cessans

Bierze się pod uwagę tylko te składniki, co do których jest duży stopień pewności, że poszkodowany by je uzyskał. Nie uwzględnia się natomiast tego, na co mógłby tylko ewentualnie liczyć (szkoda ewentualna).

Jeżeli przez majątek określonej osoby rozumie się ogół jej aktywów i pasywów, to:

damnum emergens polega na zmniejszania się pozycji czynnych majątku poszkodowanego lub na

zwiększeniu się pozycji biernych

lucnan cessans polega zawsze na niepowiekszeniu się pozycji czynnych majątku, mimo że powiększenie takie powinno było nastąpić.

To sytuacja w której uszczerbku doznaje majątek tzn. zwiększają sie pasywa lub nie powiększają się aktywa

Może dotykać bezpośrednio majątku lub być szkodą majątkową na osobie (a więc utrata możliwości dalszego zarobkowania, np. sportowiec źródło dochodów).

Szkoda na osobie - krzywda, uszkodzeni ciała, rozstrój lub utrata zdrowia, utrata życia

Szkoda majątkowa - szkoda odszkodowawcza

Szkoda nie majątkowa - krzywda - zadośćuczynienie

Pyt. 16. METODY USTALANIA WIELKOŚCI SZKODY

Metoda różnicowa (dyferencyjna) - ustalenie szkody następuje poprzez porównanie stanu majątkowego, jaki istniał przed szkodą oraz stanu jaki powstał w wyniku zdarzenia ją wyrządzającego.

Wysokość odszkodowania ustala się:

1. biorąc pod uwagę stan rzeczy z daty ustalania odszkodowania (nie według daty wyrządzenia szkody)

2. posługując się miernikiem wartości:

• odnosimy się przede wszystkim do wartości rynkowej rzeczy

• inne mierniki wartości nie mają dużego znaczenia praktycznego

- może mieć miejsce sytuacja, że rzecz przedstawia dla poszkodowanego wyjątkowy charakter użytkowy, np. zniszczenie znaczków z unikalnej kolekcji, białych kruków

- nie uwzględnia się tzw. wartości emocjonalnych, np. uszkodzenie pamiątki rodzinnej

3. jako punkt wyjścia przyjmuje się rozmiar szkody

- KC wprowadza zasadę pełnego odszkodowania obejmującego obie postaci szkody (damnum emergens, lucrum cessans), ale nie powinno być ono mniejsze (ani większe) od wyrządzonej szkody

- Na wysokość odszkodowania wpływa koncepcja związku przyczynowego

4. gdy brakuje odpowiedniego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje

• straty, które poszkodowany poniósł

• korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono

zatem wysokość odszkodowania może być w określonych okolicznościach ukształtowana i zależna od woli stron.

1. zdarzają się także sytuacje nietypowe, w których ustawodawca odchodzi od zasad ogólnych:

• wysokość odszkodowania zmniejsza przez ograniczenie pojęcia szkody np. art. 846 - utrzymujący hotel odpowiada tylko za szkodę polegającą na utracie lub uszkodzeniu rzeczy wniesionej (damnum emergens), nie obejmuje natomiast korzyści

• wskazuje konkretną granicę jego wysokości np. art. 849.— w razie utraty lub uszkodzenia pieniędzy, papierów wartościowych itp. odpowiedzialność właściciela hotelu ogranicza się do sumy, którą określa w drodze rozporządzenia minister sprawiedliwości (aktualnie — wysokość 5-krotnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał)

Metoda dyferencji - czyli różnicowania polega na porównaniu stanu majątkowego przed zdarzeniem i zbudowaniu hipotetycznego założenia, jaki miałby majątek, gdyby szkody nie było, a więc porównanie stanu majątku przed i po zdarzeniu

Metoda obiektywna - tu nie rozpatrujemy wysokości szkody do całego majątku, a jedynie do rzeczy, która została dotknięta szkodą, np. samochód taxi został uszkodzony - nie badamy sytuacji majątkowej, a jedynie rozmiar szkody tego samochodu, ile szkoda wynosi

Szkoda jest czymś realnym, widocznym gołym okiem, łatwym do wyliczenia przez rachunki, wartości rynkowe.

Odszkodowanie ma pełnić funkcję KOMPENSACYJNĄ, a więc poszkodowany ma mieć zapewnione wyrównanie poniesionego uszczerbku i nic więcej

PYT. 17. SPOSOBY NAPRAWIENIA SZKODY

Są 2 rodzaje naprawienia szkody;

1) restytucja naturalna - czyli przywrócenie stanu poprzedniego

Chodzi o takie czynności, których celem i skutkiem będzie odtworzenie stanu, jaki istniał przed zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Nie zawsze jednak ta forma odszkodowania jest możliwa do zastosowania: np.

- gdy splamiono ubranie, a plama nie daje się wybawić

- gdy wywołano trwałe kalectwo lub zmniejszenie zdolności do pracy

2) rekompensata pieniężna - zaplata równowartości wyrządzonej szkody

Ta forma jest zawsze możliwa do przeprowadzenia i łatwa do zrealizowania.

Wybór formy odszkodowania należy do poszkodowanego (wierzyciela).

Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. (Art 363)

Niekiedy KC w sposób ścisły reguluje przypadki i zakres odpowiedzialności:

art. 444 [szkoda na osobie] - w razie uszkodzenia ciała zobowiązany powinien zapłacić za koszty leczenia lub za koszty przygotowania do innego zawodu; w razie utraty zdolności do pracy - renta; w razie niemożliwości ustalenia szkody - renta tymczasowa

Art. 446 [Śmierć poszkodowanego] - zobowiązany powinien zwrócić koszty leczenia lub pogrzebu temu, kto je poniósł.

Art:446 ¹ [Roszczenia prenatalne] - Z chwilą urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód doznanych

przed urodzeniem.

Funkcje obowiązku naprawienia szkody

kompensacyjna — wierzyciel powinien mieć zwrócone wszystko to, co utracił wskutek zdarzenia
wyrządzającego szkodę. Odszkodowanie powinno zapewnić mu wyrównanie poniesionego uszczerbku.
ale nie więcej - wyrządzenie szkody nie może prowadzić do jego wzbogacenia.

prewencyjno-wychowawcza - konieczność dania odszkodowania może mieć wpływ na postawę
potencjalnych sprawców szkody

represyjna - np. w razie naruszenia dóbr osobistych

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny - jest zbliżona do odpowiedzialności deliktowej ukształtowana na zasadzie ryzyka, zdarzeniem nie będzie samo wyprodukowanie produktu, ale wprowadzenie go o obrotu, tak więc odp. a szkodę a) wytworzenie produktu, b) wprowadzenie do obrotu - wprowadzona jest zasada ODPOWIEDZIANOŚCI SOLIDARNEJ - wytwórcy materiału, surowca, części składowej. Gdy nie można ustalić odpowiedzialnego - nakazuje się obciążyć sprzedawcę, a więc tego, kto produkt ZBYŁ, może on się uwolnić od odpowiedzialności jeśli w m-c wskaże producenta.

Odszkodowaniu podlegają wszystkie szkody osobiste.

Pyt. 18. SOLIDARNOŚĆ BIRNA I CZYNNA. ROSZCZENIA REGRESOWE

Art .369 [Podstawa]

• Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z ustawy lub z czynności prawnej np. stosunek cywilny, małżeństwo

• Gdy po stronie dłużnika lub wierzyciela występuje większa liczba podmiotów, a świadczenie jest podzielne to zobowiązanie mimo tego nie rozpadnie się na części, jeżeli jest ono solidarne,

• Solidarność cementuje istniejący stosunek prawny i pozwala traktować drugą wielopodmiotową stronę jako jedną całość

Są dwa rodzaje solidarności:

l . bierna - występująca po stronie dłużników

2. czynna - po stronie wierzycieli

SOLIARNOŚC BIERNA

Art. 366 [Solidarność dłużników]

§ 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych.

§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Przepis ten wzmacnia pozycję wierzyciela, który może swobodnie decydować o tym, który z dłużników będzie świadczył na jego rzecz.

Art. 371 [Ochrona współdłużników]

Działania lub zaniechania jednego z dłużników nie mogą szkodzić pozostałym.

Art. 373 [Zwolnienie dłużnika]

Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.

REGRESY:

W razie spełnienia świadczenia przez jednego z dłużników solidarnych zobowiązanie wobec wierzyciela wygasa. Pojawia się problem rozliczeń między dłużnikami, czyli regresy.

Art. 376 [Regres między współdłużnikami]

§ 1. Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

§ 2. Część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników.

SOLIARNOŚĆ CZYNNA

art. 367 [Solidarność wierzycieli]

§ 1. Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich.

§ 2. Dłużnik może spełnić świadczenie, według swego wyboru, do rak któregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Jednakże w razie wytoczenie powództwa przez jednego z wierzycieli dłużnik powinien spełnić świadczenie do jego rąk.

Art 377 [Ochrona współwierzycieli]

Zwłoka dłużnika, jak również przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem jednego z wierzycieli solidarnych ma skutek także względem współwierzycieli.

Są to więc zdarzenia dla nich korzystne.

Natomiast zdarzenia niekorzystne dla pozostałych wierzycieli wywołane przez jednego wierzyciela, dotyczą tylko tego wierzyciela.

REGRESY

Art 378 [Regres miedzy współwierzycielami]

Jeżeli jeden z wierzycieli solidarnych przyjął świadczenie, treść istniejącego miedzy wierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach jest on odpowiedzialny względem współwierzycieli. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, wierzyciel, który przyjął świadczenie, jest odpowiedzialny w częściach równych.

19. SOLIDARNOŚĆ NIEPRAWIDŁOWA (in solidum)

Może się zdarzyć, że jeden wierzyciel będzie mieć wierzytelność o to samo świadczenie do dwóch lub więcej

osób z różnych tytułów prawnych, a z przepisów ustawy ani z umowy (Art. 369) nie będzie wynikać, by istniała między zobowiązanymi solidarność bierna. Każdy z dłużników odpowiada wówczas wobec wierzyciela wg ogólnych zasad za całość świadczenia a zaspokojenie wierzyciela przez jednego z dłużników umarza długi pozostałych.

Przypadek taki ze względu na pewne podobieństwo do solidarności biernej bywa określany SOLIDARNOŚCIA NIEPRAWIDŁOWĄ (przypadkową, in solidum).

Przykład:

Za kradzież pieniędzy z kasy przedsiębiorstwa odpowiada złodziej Y i kasjer Z, który nie zabezpieczył należycie kasy. Złodziej odpowiada z art. 415, sprzedawca zaś może odpowiadać wobec właściciela za nienależyte wykonanie zobowiązania. Oba te stosunki będą od siebie niezależne, mimo że spełnienie świadczenia przez jednego z dłużników doprowadzi do wygaśnięcia zobowiązania wskutek jego wykonania, drugie zaś zobowiązanie zgaśnie dlatego, że odpadnie jego cel.

---