Struktura i organizacja pomocy społecznej w Polsce – egzamin
1. Pojęcie państwa i jego związek z prawem:
Termin Państwo:
W obecnym znaczeniu pojawił się wiele lat później niż organizacja, która oznacza
Starożytni Grecy nazywali państwo „ polis”
Rzymianie „civitas” lub „ republika” w wyniku przeobrażeń ustrojowych przekształciła się z republiki w cesarstwo, zaczęto je nazywać „imperium”
W wiekach średnich państwo oznaczało przeważnie termin „regnu” odnosząc się do państw rządzonych przez monarchę lub księcia
Pojawiło się nowe określenie państwa- „ terra”- czyli ziemia
Dopiero w XVI wieku wykształciła się praktyka używania jednego słowa „la status”

Powstanie terminu „Państwa” w Polsce
W Polsce termin państwo w znaczeniu dzisiejszym zaczęto używać na przełomie XVIII i XIX wieku. Do tego okresu używano takich terminów państwa jak :
• Stan
• Republika
• Rzeczpospolita
• Królestwo
• Korona
• Policja
Polacy podobnie jak Rosjanie, Serbowie i inni Słowianie z wyjątkiem Czechów nie przyjęli włoskiego terminu „ lo stato” na oznaczenie państwa jak uczyniły to kraje zachodnie.

Definicja państwa:
Arystoteles-uważał ,że „państwo” jest wspólnotą równych mająca na celu możliwie doskonałe życie. To wspólnota wystarczająca, zdolna do samo wytrzymałości, samowystarczalności. Chłopi , rzemieślnicy i wszelkiego rodzaju robotnicy muszą być w każdym państwie a częściami państwa są obywatele, przy czym każda z nich jest odrębna już to na zawsze już częściowo.
J.Jellinek( 1851-191)- twierdził, że „państwo” jest to wyposażona we władzę samorodną, jedność związkowa osiadłych ludzi. Państwo jest korporacją osiadłego ludu, wyposażoną w bezpośrednią samorodną władzę, zwierzchnią, korporację terytorialną.
C. Znamierowski( 1888-1967)- charakteryzuje państwo jako „grupę terytorialną celową, tj utrzymującą porządek w zbiorowości oraz ochraniającą ją przed niebezpieczeństwem grożącym ze strony innych zbiorowości, grupę w której ważną rolę odgrywa siła fizyczna, grupę o strukturze niejednolitej są w niej rządzący i rządzeni”
W.Lenin(1870-1924)- akcentował dwudzielną strukturę i jego klasowy charakter. Twierdził, że państwo jest to specjalna organizacja siły, organizacja pomocy dla ujawnienia jakiejś klasy. Państwo jest maszyną do utrzymywania , panowania jednej klasy nad drugą.
J.Majko- twierdził, że istnienie państwa zakłada istnienie pewnego porządku prawnego oraz władzy, która by go strzegła: winna ona także mieć możliwość zaspokajania potrzeb obywateli i zabezpieczania im pokoju id zewnątrz. Państwo to societas perfecta. Celem państwa jest dobro wspólne. Przez dobro wspólne należy rozumieć sumę warunków życia społecznego jakie bądź zrzeszeniami , bądź poszczególnymi członkami społeczeństwa, pozwalają osiągnąć doskonałość
A.Łopatka- uważa, że państwo jest organizacją polityczną , globalną, terytorialną, wyposażony w swoisty aparat klasowy, spełniający określoną funkcje i suwerenni”

Funkcje, które pełni państwo:
Żadna inna organizacja nie jest wstanie go zastąpić.
Ustanawia i zapewnia i ochrania porządek wewnątrz społeczeństwa.
Gwarantuje bezpieczeństwo swojej ludności
Umożliwia i organizuje aktywność ekonomiczną społeczeństwa
Chroni przed wyzyskiem ze strony innych społeczeństw

2. Ustawa o pomocy społecznej:

Ustawa o pomocy społecznej z dn. 12 marca 2004r.
a) Co określa ustawa?- Art. 1
Ustawa określa:
1) zadania w zakresie pomocy społecznej
2) rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania
3) organizację pomocy społecznej
4) zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej
b) pomoc społeczna w myśl ustawy- Art. 2, Art. 3, Art. 4
Art.2
1) Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
2) Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Art.3
1) Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.
2) Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
3) Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.
4) Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.
Art.4
Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.
c) Kto ma prawo do świadczeń społecznych?- Art. 5, Art. 5a, Art. 8
Art.5
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, przysługuje:
1) Osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) Cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dn. 13 czerwca 2003r., o cudzoziemcach, lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej,
b) na podstawie zgody na pobyt tolerowany- w formie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego;
3) mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 5a.

Prawo do świadczeń w formie interwencji kryzysowej, schronienia, posiłku, nie-zbędnego ubrania oraz zasiłku celowego przysługuje cudzoziemcom, o których mowa w art. 53 ust. 1 pkt 15 oraz art. 53a ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach.

Art. 8
1. Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem art. 40, 41, 53a, 784) i 91, przysługuje:
1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 4615) zł, zwanej dalej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej”,
2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 3166) zł, zwanej dalej „kryterium dochodowym na osobę w rodzinie”,
3) rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanej dalej „kryterium dochodowym rodziny”
– przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2–15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.
2. Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć kwoty, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, uprawniające do zasiłków okresowego i celowego.
3. Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzające-go złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:
1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia7) oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;
3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.
4. Do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się:
1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;
2) zasiłku celowego;
3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty
4) wartości świadczenia w naturze;
5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych.
5. W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą:
1) opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych – za dochód przyjmuje się przychód z tej działalności pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, obciążenie podatkiem należnym określonym w prze-pisach o podatku dochodowym od osób fizycznych i składkami na ubezpieczenie zdrowotne określonymi w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, związane z prowadzeniem tej działalności oraz odliczonymi od dochodu składkami na ubezpieczenia społeczne niezaliczonymi do kosztów uzyskania przychodów, określonymi w odrębnych przepisach, z tym że dochód ustala się, dzieląc kwotę dochodu z działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym za poprzedni rok kalendarzowy przez liczbę miesięcy, w których podatnik prowadził działalność, a jeżeli nie prowadził działalności, za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby;
2) opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby.
6. W sytuacji gdy podatnik łączy przychody z działalności gospodarczej z innymi przychodami lub rozlicza się wspólnie z małżonkiem, przez podatek należny, o którym mowa w ust. 5 pkt 1, rozumie się podatek wyliczony w takiej proporcji, w jakiej pozostaje dochód podatnika z pozarolniczej działalności gospodarczej wynikający z deklaracji podatkowych do sumy wszystkich wykazanych w nich dochodów.
7. Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych ustala się na podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego, zawierającego in-formację o wysokości:
1) przychodu;
2) kosztów uzyskania przychodu;
3) różnicy pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania;
4) dochodów z innych źródeł niż pozarolnicza działalność gospodarcza w przy-padkach, o których mowa w ust. 6;
5) odliczonych od dochodu składek na ubezpieczenia społeczne;
6) należnego podatku;
7) odliczonych od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne związanych z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej.
8. Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku pro-wadzenia działalności na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ustala się na podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego zawierającego informację o formie opodatkowania oraz na podstawie dowodu opłacenia składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
9. Przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1948) zł.
10. Dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej i z ha przeliczeniowych oraz z innych źródeł sumuje się.
11. W przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty:
1) kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, w przypadku oso-by samotnie gospodarującej,
2) kryterium dochodowego rodziny, w przypadku osoby w rodzinie
– kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.
12. W przypadku uzyskania jednorazowo dochodu należnego za dany okres, kwotę tego dochodu uwzględnia się w dochodzie osoby lub rodziny przez okres, za który uzyskano ten dochód.
13. W przypadku uzyskiwania dochodu w walucie obcej, wysokość tego dochodu ustala się według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia wydania decyzji administracyjnej w sprawie świadczenia z pomocy społecznej.

d) powody udzielania pomocy społecznej- Art. 7
Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:
1) ubóstwa;
2) sieroctwa;
3) bezdomności;
4) bezrobocia;
5) niepełnosprawności;
6) długotrwałej lub ciężkiej choroby;
7) przemocy w rodzinie;
7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;
potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
10) (uchylony);
11) trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;
12) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
13) alkoholizmu lub narkomanii;
14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15) klęski żywiołowej lub ekologicznej;
e) komu nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej?- Art. 12, Art.13
Art. 12
W przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.
Art. 13.
1. Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej.
2. Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń.
f) na czym polega pomoc społeczna w Polsce?- Art. 15
Art. 15.
Pomoc społeczna polega w szczególności na:
1) przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń;
2) pracy socjalnej;
3) prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej;
4) analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z po-mocy społecznej;
5) realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;
6) rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.


3. Zadania jednostek organizacyjnych pomocy społecznej:
Jednostki organizacyjne
Działania z zakresu pomocy społecznej z mocy ustawy wykonują organy administracji rządowej i samorządowej. Współpracują w tym zakresie z organizacjami społecznymi, Kościołem katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

Do jednostek organizacyjnych pomocy społecznej należą:
• regionalne ośrodki polityki społecznej
• powiatowe centra pomocy rodzinie
• ośrodki pomocy społecznej
• domy pomocy społecznej
• placówki specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego
• ośrodki wsparcia
• ośrodki interwencji kryzysowej
Ośrodek pomocy społecznej

Ośrodki pomocy społecznej są to jednostki organizacyjne wykonujące zadania z zakresu pomocy społecznej w gminie.

Powiatowe centra pomocy rodzinie

Powiatowe centra pomocy rodzinie są to jednostki organizacyjne wykonujące zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej. Zadania powiatowych centrów pomocy rodzinie w miastach na prawach powiatu realizują miejskie ośrodki pomocy społecznej (miejskie ośrodki pomocy rodzinie).

Regionalne ośrodki polityki społecznej

Na szczeblu województwa istnieją dwie odrębne struktury organizacyjne – administracji rządowej i samorządowej.
Zadania rządowe na szczeblu województwa wykonuje wojewoda. Zadania wojewody w zakresie pomocy społecznej realizowane są przez wydziały polityki społecznej urzędów wojewódzkich..
Natomiast zadania samorządowe wykonuje marszałek województwa przy pomocy regionalnego ośrodka polityki społecznej - jednostki organizacyjnej powołanej do realizacji zadań pomocy społecznej w województwach samorządowych..

Domy pomocy społecznej

Dom pomocy społecznej świadczy, na poziomie obowiązującego standardu, osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności usługi: bytowe, opiekuńcze, wspomagające, edukacyjne w formach i zakresie wynikających z indywidualnych potrzeb.
Domy, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone dzielą się na domy dla:
1. Osób w podeszłym wieku
2. Osób przewlekle somatycznie chorych
3. Osób przewlekle psychicznie chorych
4. Dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie
5. Dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie
6. Osób niepełnosprawnych fizycznie

Ośrodki wsparcia

Ośrodek wsparcia jest środowiskową formą pomocy półstacjonarnej służącą utrzymaniu osoby w jej naturalnym środowisku i przeciwdziałaniu instytucjonalizacji, a w szczególności:
a. środowiskowe domy samopomocy
b. dzienne domy pomocy
c. noclegownie
d. ośrodki opiekuńcze

Ośrodki interwencji kryzysowej

Rolą ośrodków interwencji kryzysowej jest świadczenie specjalistycznych usług, zwłaszcza psychologicznych, prawnych, hotelowych, które są dostępne przez całą dobę – osobom, rodzinom i społecznościom będącym ofiarami przemocy lub znajdującym się w innej sytuacji kryzysowej – w celu zapobieżenia powstawania lub pogłębiania się dysfunkcji tych osób, rodzin lub społeczności.

4. Organizacje pozarządowe w rozwiązywaniu problemów społecznych:
Organizacja pozarządowa jest to organizacja niezwiązana z żadną władzą państwową i niekorzystająca z rządowej pomocy finansowej. Jej członkami są zrzeszenia narodowe, stowarzyszenia o charakterze pozarządowym oraz osoby fizyczne lub prawne z różnych państw. Działalność jej opiera się na statutach, które nie mają charakteru umów międzynarodowych.. Organizacja pozarządowa nie jest nastawiona na osiąganie zysku, ale na zaspokajanie jakichś potrzeb.Org pozarządowe obejmują fundacje, stowarzyszenia i inne związki niezależne od państwa i nie prowadzące działalności nastawionej na zysk, czyli organizacje niedochodowe, zakładane i kierowane przez własnych członków, bez integracji z zewnątrz. Działają w zakresie oświaty i pomocy społecznej, a także w sferze ochrony środowiska i respektowania praw człowieka. Do kategorii organizacji niedochodowych należy również wiele instytucji sektora uspołecznionego, np. biblioteki, muzea, służby socjalne i organizacje służby zdrowia.Organizacje pozarządowe bywają nazywane trzecim sektorem, obok sektora publicznego (władz, administracji publicznej) i rynkowego (biznesu, przedsiębiorczości). W polskim prawie definicję ustawową organizacji pozarządowej zawiera art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873), zgodnie z którym organizacjami pozarządowymi są, nie będące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia, przy czym niektórych przepisów ustawy nie stosuje się do fundacji publicznych i fundacji partii politycznych.
Do podstawowych źródeł finansowania org pozarządowych należą: zbiórki publiczne, aukcje, darowizny, zapisy, spadki, środki uzyskane z prowadzenia działalności gospodarczej, składki członkowskie, fundusze zagraniczne z rozmaitych programów wsparcia oraz fundusze z budżetu państwa i gminy.
Cele organizacji pozarządowych:
• Pomagają ludziom potrzebującym pomocy rozwiązując trudne problemy społeczne (m.in. na rzecz ochrony zdrowia, w dziedzinie edukacji, na rzecz dzieci i młodzieży, niepełnosprawnych, kultury, na rzecz kobiet, zwalczania uzależnień, na rzecz ludzi starych, walki z marginalizacją społeczną i ubóstwem)
• Zmniejszają napięcia i sytuacje konfliktowe w społeczeństwie
• Skupiają aktywne i kreatywne jednostki
• Stają się cennym źródłem pomysłów do realizacji wspólnych przedsięwzięć
Do podstawowych funkcji organizacji pozarządowych należą: funkcja afiliacyjna, realizująca potrzebę przynależności człowieka do określonej grupy społecznej, z którą mogłaby się utożsamić; f. ekspresyjna, polegająca na umożliwieniu ludziom realizacji ich potrzeb najwyższego rzędu, tj. potrzeb samorealizacji; f. pomocowa (świadczenia usług), realizująca zaspokajanie najbardziej podstawowych potrzeb człowieka, takich jak: potrzeba bezpieczeństwa, wolności od leków i zagrożeń spowodowanych niemożnością utrzymania siebie i swojej rodziny; f. integracyjna, polegająca na budowaniu więzi społecznych, zbliżaniu jednostek i społeczności lokalnych, a także całych narodów; f. opiekuńczo-wychowawcza, ukierunkowana na formowanie osobowości dzieci i młodzieży, pomoc w wyrównywaniu braków w ich sferze psychofizycznej, warunkach życia, oraz na tworzeniu optymalnych możliwości rozwoju; f. normalizacyjna; f. „grupy nacisku”, związana z obroną podstawowych wartości społeczeństwa demokratycznego: wolności, pluralizmu, poszanowania interesów wszystkich grup społecznych i wspólnego dobra; f. uspołeczniania państwa i normalizacyjna, f. innowacyjna i f. rzecznictwa.
Głównymi zadaniami organizacji pozarządowych powinno być: zaspokajanie potrzeb indywidualnych i społecznych w małej grupie, w szczególnej atmosferze życzliwości i solidarności; przyjęcie postawy obywatelskiej w zakresie spraw ludzkich i lokalnych, wymagających załatwienia w poczuciu wspólnego dobra; propagowanie pluralizmu i różnorodności życia społecznego; tworzenie sektora realizacji zadań indywidualnych i społecznych wobec rządowego, swoboda w wyborze metod pracy dająca dużą elastyczność w zaspokajaniu potrzeb indywidualnych klientów; tworzenie mechanizmów współudziału społecznego w podejmowaniu decyzji dotyczących różnych problemów i poziomów funkcjonowania nowoczesnego społeczeństwa oraz duże poczucie niezależności i podmiotowości.
Wolontariatem nazywamy dobrowolną działalność pomocową na rzecz potrzebujących pomocy. Działalność taka wykracza poza stosunki przyjacielskie czy rodzinne. Wolontariusz poświęca swój czas i energię, żeby pomóc innym ludziom, organizacjom ekologicznym, schroniskom dla zwierząt itd. Wolontariusze za swoją pracę nie otrzymują wynagrodzenia. Zwracane są im tylko koszty, jakie ponieśli, żeby wykonać dane świadczenie. Znakomita większość akcjo charytatywnych może się odbyć niemal wyłącznie dzięki pracy wolontariuszy.
Stowarzyszeniem nazywamy dobrowolny i trwały związek grupy osób, powstały w celu realizowania wspólnych zamierzeń. Podstawą takiego związku mogą być wspólne zainteresowania, może to też być prowadzenie nie zarobkowej działalności, np. kulturalnej. Stowarzyszenie określa swój program i strukturę w ramach której działa. W wyjątkowych przypadkach może być podmiotem gospodarczym z własną działalnością, ale wtedy ewentualne dochody przeznacza na cele statutowe.
Fundacją nazywamy taką instytucję, która zajmuje się realizacją określonych zadań pomocowych. Zakres tych działań jest określony w statucie fundacji, najczęściej przez jej założyciela, który w tzw. akcie fundacyjnym przekazał pieniądze na realizację jej celów. Działalność fundacji musi ograniczać się do zadań społecznych. Finansowe wsparcie fundacji umożliwia odpisanie tej kwoty od podatku i daje możliwość uzyskania ulg podatkowych. Podobnie jest, kiedy się fundację zakłada. Fundacje zajmują się pomaganiem potrzebującym, często mają bardzo wąsko wyspecjalizowane cele. Organizują też różnego rodzaju jednorazowe akcje pomocowe.

Przykłady organizacji pozarządowych:
PCK (Polski Czerwony Krzyż) – to stowarzyszenie będące częścią Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca – ogólnoświatowego ruchu humanitarnego. Głównym zadaniem organizacji i ruchu jest ochrona życia i zdrowia, zapewnienie poszanowania godności każdego człowieka, zwłaszcza w czasie konfliktów, klęsk żywiołowych i epidemii, pomoc osobom potrzebującym (biednym, chorym)
PAH (Polska Akcja Humanitarna) – niesie pomoc ludziom na całym świecie. Pomaga m.in. ofiarom wojen i klęsk żywiołowych. Pomaga również osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej. Jedną z bardziej znanych akcji PAH jest program Pajacyk, czyli akcja dożywiania dzieci w szkołach.
Monar – jest jedną z największych na świecie organizacji pomagających bezdomnym, uzależnionym od narkotyków i nosicielom wirusa HIV.
„Caritas” Polska – to jedna z największych polskich organizacji społecznych. Jej zadaniem jest koordynowanie działalności dobroczynnej Kościoła katolickiego. Pomaga m.in. rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, bezdomnym, chorym, ludziom w podeszłym wieku, ludziom poszkodowanym w wyniku klęsk żywiołowych.
Amnesty Inernational - organizacja pozarządowa, której celem jest zapobieganie naruszeniom fundamentalnych praw człowieka poprzez wszelkie pokojowe akcje obywatelskie – od organizowania pisania listów do rządów krajów łamiących te prawa, poprzez publiczne rozgłaszanie informacji o takich naruszeniach, po realną pomoc finansową i prawną poszkodowanym osobom.
Stowarzyszenie Wiosna - Główne założenie Stowarzyszenia to propagowanie solidarności z potrzebującymi, pośredniczenie w organizowaniu pomocy i współtworzenie społeczeństwa obywatelskiego. W projektach "Stowarzyszenia WIOSNA" najważniejsze jest łączenie osób potrzebujących z darczyńcami i wolontariuszami. Akcje opierają się na mechanizmie pośredniczenia - Stowarzyszenie tworzy struktury i narzędzia, dzięki którym darczyńcy oraz wolontariusze mogą dzielić się z potrzebującymi. Najbardziej znanym projektem realizowanym w ramach Stowarzyszenia jest Szlachetna Paczka czyli ogólnopolska akcja świątecznej pomocy.
Fundacja „Mimo Wszystko” – fundacja ta posiada status Organizacji Pożytku Publicznego. Została założona we wrześniu 2003 roku. Głównym jej celem jest pomoc dorosłym osobom z niepełnosprawnością intelektualną. Funkcję prezesa Fundacji Anna Dymna pełni społecznie.
Fundacja Porozumienie Bez Barier – jest to fundacja Joanny Kwaśniewskiej. Statutowym celem Fundacji jest wspieranie działalności na rzecz inicjowania procesu zmian cywilizacyjnych i kulturowych tworzących ludziom warunki równych szans na drodze do ich rozwoju intelektualnego, zawodowego, społecznego i kulturalnego". Obok osób indywidualnych, wspierane są szpitale, hospicja, ośrodki rehabilitacji, stowarzyszenia i inne fundacje i placówki opiekuńczo – wychowawcze.
Fundacja Polsat - jedna z największych organizacji pozarządowych działających na terenie Polski, od szesnastu lat kieruje swoją pomoc do chorych dzieci i ich rodziców. Do najbardziej rozpoznawalnych projektów Fundacji Polsat należą coroczne, ogólnopolskie kampanie organizowane pod hasłem „Podaruj Dzieciom Słońce”. Fundacja stworzyła system szybkiej i skutecznej reakcji na prośby o pomoc. Informacje otrzymywane od rodziców są weryfikowane, a następnie ich podania są rozpatrywane według ustalonych kryteriów. Pieniądze przeznaczane są na zabiegi, operacje, terapie i rehabilitacje.
WOŚP –to fundacja założona w 1993 r. m.in. przez Jerzego Owsiaka. Jej celem jest działalność w zakresie ochrony zdrowia, ratowania życia chorych, w szczególności dzieci.

5. Etyczne aspekty pracy socjalnej:
Etyka to ogół zasad, norm postępowania obowiązujących w danej zbiorowości, moralność, nauka o moralności, filozofia moralności.
Etyka zawodowa to zespół zasad i norm określających jak z moralnego punktu widzenia powinni zachowywać się przedstawiciele danego zawodu.
Kodeks etyczny w pracy socjalnej kod et stanowi swoisty przewodnik regulujący zachowania pracowników socjalnych i ich relacje z klientami i innymi pracownikami socjalnymi, pracodawcom i społecznościom.
Etyka służby społecznej bez względu na ujęcie, motywację, skalę przedsięwzięcia i punkt odniesienia, status wychowawcy, technikę pracy – wyczerpuje się normatywnie bądź opisowo w wyrażaniu dobra człowieka i atrybutów dobrej pomocy.
Przymioty, cechy pracownika socjalnego:
1. Radość życia, uznanie, że wszyscy ludzie i on sam stale muszą sobie razić z problemami.
2. Brak konformizmu, uznanie, że większość rozwiązań w życiu ma charakter tymczasowy.
3. Samoświadomość, autentyczność, szacunek dla samego siebie, wiara w siebie.
4. Pragnienie zwiększenia u ludzi swobody wyboru i kontroli nad własnym życiem.
5. Odwaga mówienia klientom o realnych aspektach ich problemów, odwaga podejmowania ryzyka, niepowodzenia w realizacji celów pracy socjalnej.
6. Wrażliwość na uczucia, wątpliwości, lęki i wzruszenia emocjonalne klienta.

Kodeks Etyczny Polskiego Towarzystwa Pracowników Socjalnych:

Preambuła

Potrzeba stworzenia Kodeksu Etycznego wynika ze świadomości, iż praca socjalna jest siłą napędową zmian społecznych, sumieniem społeczeństwa.

Kodeks Etyczny, jako zbiór wytycznych codziennego postępowania zawodowego ma służyć wszystkim tym, którzy zdecydowali się związać swą przyszłość z zawodem pracownika socjalnego.
Również społeczeństwo ma prawo wiedzieć, że zawód pracownika socjalnego dysponuje określonymi środkami zabezpieczającymi, gwarantującymi wykonywanie zawodu w sposób rzetelny, profesjonalny i odpowiedzialny.

Kodeks Etyczny to nie tylko zbiór nakazów i zakazów, których należy przestrzegać, wykonując zawód pracownika socjalnego, lecz jest również przekazaniem pewnych wartości, m.in. takich jak:
o działania na rzecz dobrobytu społecznego,
o poprawa warunków bytu osób, rodzin, grup,
o działania, zaangażowanie na rzecz sprawiedliwości społecznej.

Kodeks nawiązuje do idei pracy socjalnej - poszanowania godności człowieka i obrony tej godności, prawa człowieka do samostanowienia, dbałość o równość szans.

Kodeks zawiera pewne standardy zachowań etycznych, których pracownicy socjalni muszą przestrzegać, wykonując swój zawód. Standardy te odnoszą się do zawodu, relacji ze współpracownikami, klientami, pracodawcą i społeczeństwem.
Stanowi on podstawę do rozwiązywania sporów etycznych, gdy zachodzi wątpliwość, że postępowanie pracownika socjalnego nie spełnia warunków w nim zawartych lub z niego wynikających. Kodeks stara się objąć etyczną regulacją możliwie najistotniejsze sfery aktywności pracownika socjalnego.
Ustanawiając etyczne standardy wykonywania zawodu, należy mieć jednocześnie świadomość, iż treści zawarte w kodeksie nie są ostateczne i mogą ulegać zmianom w najbliższych latach, wraz z rozwojem zawodu i świadomości społecznej.
Dział I

Ogólna postawa i sposób postępowania pracownika socjalnego.

1. Pracownika socjalnego powinno cechować wysokie morale zawodowe i osobiste;
2. Obowiązkiem pracownika socjalnego jest posiadanie i doskonalenie kwalifikacji zawodowych;
3. Pracownik socjalny powinien wykorzystywać w swej pracy zawodowej wiedzę, umiejętności i wartości leżące u podstaw pracy socjalnej;
4. Pracownik socjalny zobowiązany jest kierować się w działalności zawodowej zasadą dobra klienta;
5. Pracownik socjalny zobowiązany jest przeciwstawiać się praktykom niehumanitarnym lub dyskryminujacym osobę czy grupę osób;
6. Pracownik socjalny powinien ponosić ostateczną odpowiedzialność za jakość i zakres świadczeń, do których się zobowiązuje , które zleca lub wykonuje;
7. Pracownik socjalny nie może wykorzystywać kontaktów służbowych dla własnych korzyści;
8. Pracownik socjalny powinien przestrzegać zasady, że podstawowym jego obowiązkiem zawodowym jest pomoc w rozwiązywaniu trudności życiowych klienta.

Dział II

Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec klienta.

1. Pracownik socjalny zobowiązany jest do poszanowania godności klienta i jego prawa do samostanowienia;
2. Pracownik socjalny jest zobowiązany do równego traktowania klientów bez względu na wiek, płeć, stan cywilny, orientację seksualną, narodowość, wyznanie przekonania polityczne, stan zdrowia, rasę, kolor skóry oraz inne preferencje i cechy osobiste;
3. Pracownik socjalny powinien uznać zasadę spolegliwej opiekuńczości za podstawową regułę określającą kontakty z klientem;
4. Pracownik socjalny zobowiązany jest wykazać zaangażowanie na rzecz pomocy klientowi w rozwiązywaniu jego trudności życiowych oraz wykorzystać w tym celu swoją wiedzę, umiejętności zawodowe i kompetencje;
5. Pracownik socjalny powinien - stosownie do możliwości klienta - wzmacniać jego wysiłki na rzecz życiowego usamodzielnienia;
6. Pracownik socjalny zobowiązany jest do udzielenie klientowi pełnej informacji na temat dostępnych świadczeń;
7. Pracownik socjalny powinien udzielić klientowi precyzyjnej informacji na temat uprawnień do świadczeń i wynikających stąd zobowiązań.
8. Pracownik socjalny winien zasięgnąć konsultacji współpracowników i zwierzchników w przypadku, gdy leży to w żywotnym interesie klienta;
9. Pracownik socjalny za zgodą klienta ma prawo zaprzestać świadczenia pomocy, gdy wyczerpane zostały przewidziane prawem świadczenia lub gdy takie świadczenia nie są już potrzebne;
10. Pracownik socjalny ma prawo do zmiany formy udzielanej pomocy w przypadku stwierdzenia wykorzystania świadczeń niezgodnie z przeznaczeniem;
11. Pracownik socjalny zobowiązany jest do zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych od klienta w toku czynności zawodowych;
12. Pracownik socjalny ma prawo bez zgody klienta przekazywać poufne informacje wyłącznie wówczas, gdy przemawiają za tym ważne względy zawodowe.

Dział III

Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec współpracowników.

1. W swych kontaktach ze współpracownikami pracownik socjalny powinien:
o respektować wiedzę i doświadczenie;
o przestrzegać zasady lojalności zawodowej;
o w ocenach współpracowników kierować się obiektywizmem;
o w przypadku współpracowników naruszających zasady niniejszego kodeksu zająć krytyczne stanowisko w odpowiednim miejscu i czasie;
2. Pracownik socjalny powinien współpracować z innymi pracownikami socjalnymi w celu wykonywania obowiązków zawodowych;
3. Pracownik socjalny winien rozstrzygać konflikty ze współpracownikami bez uszczerbku dla klienta.

Dział IV

Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec pracodawcy.

1. Pracownik socjalny powinien przestrzegać zobowiązań podjętych wobec instytucji zatrudniającej;
2. Pracownik socjalny powinien dążyć do usprawnienia funkcjonowania macierzystej instytucji i poprawy efektywności świadczeń;
3. Pracownik socjalny powinien w sposób racjonalny dysponować środkami finansowymi i rzeczowymi przeznaczonymi na świadczenia społeczne.


Dział V

Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec własnego zawodu.

1. Obowiązkiem pracownika socjalnego jest rzetelne wykonywanie zawodu oraz pogłębianie wiedzy zawodowej;
2. Obowiązkiem pracownika socjalnego jest dbałość o integralność zawodową i właściwą rangę zawodu.

Dział VI

Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec społeczeństwa.

1. Pracownik socjalny zobowiązany jest działać na rzecz dobra ogólnego;
2. Pracownik socjalny zobowiązany jest zapewnić osobom uprawnionym dostęp do niezbędnych świadczeń i szans życiowych;
3. Pracownik socjalny powinien domagać się zmian w ustawodawstwie sprzyjających poprawie warunków życia społeczeństwa i propagować idee sprawiedliwości społecznej;
4. Pracownik socjalny powinien wspierać działania społeczności lokalnych na rzecz samopomocy społecznej oraz zachęcać do współudziału w kształtowaniu instytucji społecznych i w tworzeniu polityki społecznej.
Kodeks Etyczny jest zbiorem podstawowych zasad postępowania pracownika socjalnego oraz zasad jego oceny. Stanowi, więc podstawowe narzędzi