1.Atmosfera – definicje i rodzaje.

Atmosfera powinna być bezstresowa.

Atmosfera (klimat, nastrój) – to zjawisko psychiczne, kompleks intersubiektywnych, poznawczo – uczuciowych doznań jednostek w układach zbiorowych.

Wyodrębniamy atmosferę:

• Opieki,

• Wychowania,

• Partnerstwa,

• Osobo pochodną,

• Życia.

Atmosfera życia

Atmżycia –f(Czatp <-> Wos <-> S1 <-> S2)

Gdy proporcje ulegną zmianie, następuje zmiana atmosfery.

Czatp – czynniki atmosfero twórcze pośrednie

Wos – właściwości osobowe poszczególnych członków danego układu

S1 – jakość stosunków opiekuńczych, wychowawczych i partnerskich w danym układzie

S2 – samoocena opiekuna lub opiekunów co do pełnienia roli przez tych opiekunów jaki jest stosunek między opiekunem a podopiecznymi oraz ocena tych stosunków.

Atmosfera opieki – zwracamy uwagę na podmioty. Podmiot – opiekun, przedmiot – podopieczni. W trakcie sytuacji opiekuńczych mogą pojawić się różne odczucia – zadowolenie, pewność jutra, zagrożenie. Opiekun – zadowolenie, satysfakcja, zawód, zobowiązanie, zniecierpliwienie.

1.Odczucia wychowanka.

2.Odczycia opiekuna.

Atmosferę opieki możemy określić jako dominujące w danym układzie opieki odczucia, doznania podopiecznych i opiekunów odzwierciedlające poziom zaspokojenia ich potrzeb i oczekiwań oraz stosunki interpersonalne na tym tle.

Aop – f (Czatm <-> Zp <-> Sop)

Zp – zakres i poziom zaspakajania potrzeb ponadpodmiotowych podopiecznych oraz ich jakość

Sop – samoocena opiekuna co do spełnianej roli w stosunku do odczuć podopiecznego odzwierciedlającego stan zaspokojenia ich potrzeb i stosunku do niego.

Atmosfera wychowania – realizacja lub naruszenie pewnych wartości będących celami wychowania - dotyczy wychowania jako działalności urzeczywistniającej w wychowankach systemu wartości, np. będących celami wychowania (dobro, prawda, piękno). Stykanie z nimi wychowanków, ich interioryzacja powoduje w nich poznawczo – uczuciowy oddźwięk w postaci pozytywnego, ambiwalentnego (dwoistego), obojętnego lub negatywnego do urzeczywistnienia lub naruszenia wartości.

y

Atmw – f (A1 <-> A2 <-> S1 <-> S2)

A1 – uznanych I zinternalizowanych przez wychowanków wartości humanistycznych oraz ukształtowanych wobec nich postaw (pozytywna, negatywna, obojętna)

A2 – osobisty system wartości wychowawców oraz przyjmowanych przez nich postaw dotyczących urzeczywistnienia ich przez wychowanków

S1 – określone postawy wychowanków co do poszanowania i urzeczywistnienia wartości

S2 – wpływ stosunku wychowawców do stosunku wychowanków do urzeczywistnienia tych wartości

2. Kategorie opieki:

1. Rodzinna – jest najlepsza, zaspokaja ponadpodmiotowe potrzeby dziecka. Funkcje – zachowanie życia, pobudzenie rozwoju, doprowadzenie młodego człowieka do samodzielności; allocentryzm, altruizm. Najwyższe prawo – dobro dziecka. Bardzo ważny jest element odpowiedzialności. Funkcjonuje w działaniach.

2. Moralna – funkcjonuje w świadomości (niemoralne jest np. porzucenie dziecka; moralność jest uwarunkowana przez kulturę).

3. Społeczna – sprawowana przez społeczeństwo jego siłami i środkami poprzez powoływane do tego celu instytucje opiekuńcze, np. przychodnie, szpitale, renty, zasiłki itp.

4. Prawna – system zabezpieczeń zapisany w konstytucji, nie zapewniona funkcja ekonomiczna. Opieka prawna zapewnia dziecku prawo do życia , do funkcjonowania - podstawowe prawa człowieka, zapewnia życie w rodzinie, jakość opieki, dziecko nie jest tworem, prawo zapewnia dziecku bezpieczne funkcjonowanie i opiekę.

5. Wychowawcza – nie można opiekując się wychowywać, nie można wychowywać bez opieki.

Wychowanie

Opieka

3. Zakresy opieki:

1. Według jej podmiotu i specyficznego charakteru. Wyróżnia się zakresy:

- opieka rodzinna,

- opieka społeczna (2 zakresy działalności – opieka normalna i opieka interwencyjno – kompensacyjna),

- opieka spontaniczna (nieformalna, np. wolontariat).

2. Wedlug jej podmiotu:

- odchylenia substandardowe – opieka nad niepełnosprawnymi, upośledzonymi, chorymi, uzależnionymi od narkotyków, alkoholu, ofiarami klęsk żywiołowych, niedostosowanymi społecznie,

- odchylenia hiperstandardowe – opieka nad jednostkami utalentowanymi, uzdolnionymi warunkująca rozwinięcie oraz indywidualne i społeczne spożytkowanie tych dyspozycji,

- wiek opiekuńczy – opieka nad dziećmi i młodzieżą w okresach: prenatalnym, niemowlęcym, żłobkowym, przedszkolnym, szkolnym, człowiekiem dorosłym, człowiekiem w późnej starości,

- szczególne role – opieka nad macierzyństwem, rodziną, uczniem szkolnym, praktykantem, stażystą, młodym, początkującym pracownikiem,

- wierzeniowe stany świadomości – opieka nad ludźmi wierzącymi (transcendentalna, religijna).

3. Według jej przejawów w ciągu życia jednostki.

Cały zakres opieki z jakiej korzysta człowiek dzieli się na 3 okresy:

- redukcji – opieka nad dzieckiem,

- stabilizacji,

- wtórnego narastania.

4. Zakresy opieki wg skali zaspakajania potrzeb podopiecznego. Podzakresy opieki:

- wyprzedzająca – działania wyprzedzające, a w tym profilaktyczne, np. obiad dla dzieci,

- zbieżna – działania adekwatne,

- interwencyjna – działania w sytuacji zagrożenia,

- kompensacyjna

- rewalidacyjna działanie na ujemne skutki

- lecznicza

5. Zakres opieki według jej bieżącego i perspektywicznego wymiaru. Podzakresy:

- bieżący – np. z dnia na dzień, z miesiąca na miesiąc, czyli sięgające do granic najbliższej perspektywy,

- perspektywiczny – na dalsze jutro, jej efekty sięgać mają poza rok bieżący.

6. Zakres opieki wyznaczony stopniem ich powszechności.

Chodzi tu o ilość osób objętych opieką do liczby osób oczekujących na nią w odniesieniu do poszczególnych form jak i do całego systemu w skali kraju. Powszechność oznacza, że wartość liczbowa pierwszej kategorii dochodzi do 100% a druga do 0%.

7. Zakres opieki wyznaczony funkcjami opiekuńczymi różnych instytucji społecznych.

Dokonuje się przez działalność różnych instytucji:

- rodziny,

- szkoły,

- instytucji opieki powszechnej,

- placówek opieki normalnej,

- placówek opieki interwencyjno – kompensacyjnej,

- placówek opieki rewalidacyjnej i leczniczej,

- pozostałych (pozaopiekuńczych instytucji – zakłady produkcyjne, organizacje ideowo – polityczne).

8. Zakres opieki według ilości zaspakajanych potrzeb – całość różnorodnych potrzeb ponadpodmiotowych. Zaspakajanie potrzeb bezpieczeństwa i biologicznych stanowi tylko część opieki.

9. zakres wyznaczony stopniem zaspokojenia potrzeb.

Stopień zaspokojenia potrzeb jest różny, osiągając poziomy: deprawacji, możliwych do zniesień niedostatków, ambiwalencji, optymalności i granic maksimum. Poziomy te można różnicować.

10. Zakres opieki według stopnia zagęszczenia, intensyfikacji i perfekcyjności.

4. Metody opieki.

Metoda – świadomy i powtarzalny sposób postępowania, wybór jakiegoś działania dla wykonania jakiegoś zadania lub rozwiązania problemu. (Okoń – metoda to systematyczny sposób postępowania prowadzący do założonego celu; Dąbrowski – powtarzalny sposób wykonywania zespołu czynności z ewentualnym użyciem środków do realizacji określonego celowego zadania).

Metody sprawowania opieki:

1.Kryterium bezpośrednich wyznaczników i skutków – powtarzalny sposób wykonywania zespołu czynności przeważnie z użyciem niezbędnych środków (głównie przedmiotów potrzeb). Dla zaspokojenia ponadpodmiotowych potrzeb podopiecznych (pierwszy poziom wartości opieki). (Ujmuje metody w kontekście bezpośrednich skutków zaspakajania potrzeb podopiecznego).

2.Kryterium finalnych, ostatecznych funkcji opieki (drugi poziom wartości opieki) – powtarzalny sposób wykonywania zespołu czynności, przeważnie z użyciem niezbędnych środków (głównie przedmiotów potrzeb) dla urzeczywistnienia określonych funkcji opieki (ujmuje metodę w kontekście wielorakich dalszych doniosłych następstw).

W pierwszym przypadku należy myśleć czemu dalej służy zaspakajanie potrzeb podopiecznych, a w drugim od czego zależy spełnianie niezbywalnych funkcji opieki.

FUNKCJA = SKUTEK

Grupy/klasy metod opieki normalnej:

1.Zaspakajanie potrzeb podopiecznych poprzez bezpośrednie pielęgnacyjne czynności opiekuna w ścisłym powiązaniu emocjonalnym między nimi mające zastosowanie przede wszystkim nad dziećmi najmłodszymi, jednostkami niepełnosprawnymi, obłożnie chorymi, niedołężnymi. „Wszystko dla was, za was, przy was”.

2.Stymulowanie i organizowanie opieki w stosunkach między podopiecznymi przez jednostki dojrzalsze, sprawniejsze nad niedojrzałymi, niepełnosprawnymi, czyli opieki jednostek z dyspozycjami do jej sprawowania wobec wymagających. „Wy także możecie być opiekunami, opiekujcie się jedni drugimi”.

3.Tworzenie i utrwalanie aktywnych warunków materialno - organizacyjnych i psychicznych służących zaspakajaniu potrzeb podopiecznych w miarę doskonalenia, utrwalania i wykorzystywania tych warunków będących wartościami pośredniczącymi opieki. Zastosowanie niezależnie od poziomu rozwoju i wieku podopiecznych. „Twórzmy warunki, które będą kształtować jakość naszego życia”.

4.Umożliwianie podopiecznym korzystania z różnych form opieki specjalistycznej wspomagających i wzbogacających opiekę całkowitą takich jak: domy kultury, żłobki, przedszkola itp. „Nie wszystko możemy sami, korzystajmy z doświadczeń specjalistów”.

5.Dostarczanie na co dzień pozytywnych przykładów samoobsługi, samodzielnego radzenia sobie w życiu oraz sprawności i dzielności w różnych sytuacjach (naśladownictwo i identyfikacja). „Dostarczajmy własnych przykładów wielostronnej samoobsługi”.

6.Wdrażanie do wielorakich form indywidualnej i zespołowej samoobsługi z pozyskiwaniem przedmiotów potrzeb włącznie na miarę ich potencjalnych możliwości. „Obsługujmy się sami, bądźmy zaradni i samowystarczalni”.

7.Wyjaśnianie i instruowanie podopiecznych jak pozyskiwać i wykorzystywać przedmiot potrzeb, unikać w związku z tym zagrożeń, jak pokonywać trudności. „Starajmy się na miarę własnych możliwości pozyskiwać i wykorzystywać racjonalnie przedmioty naszych potrzeb”.

8.Inicjowanie i realizowanie różnych form aktywności partnerskiej w relacjach opiekunowie – podopieczni, dorośli – dzieci, starsi – młodsi, sprawni – niepełnosprawni. „Próbujmy być dla siebie partnerami już dziś aby być nimi jutro”.

9.Umożliwianie podopiecznym i wspomaganie ich w tym, aby w pewnym okresie czasu i sprzyjających sytuacjach organizowali całkowicie samodzielnie sobie życie i zdani byli tylko na własne siły w skali określonej grupy lub całego układu opiekuńczego. „Czasami radźmy sobie ze sobą zupełnie sami”.

10.Przekształcanie czynności opiekuńczych w czynności pomocne lub opieki w pomoc będące specyficznym sposobem postępowania w niemalże całokształcie opieki, a w szczególności w okresie przejściowym przekraczaniu progu kończącej się opieki i rozpoczynającej względnie pełnej samodzielności i niezależności życiowej.

Klasyczne metody opieki:

- prowadzenie indywidualnych przypadków,

- praca grupowa,

- organizowanie środowiska społeczno – wychowawczego.

5. Postawy.

Postawa – względnie stała i zgodna organizacja poznawcza, uczuciowo – motywacyjna i behawioralna podmiotu związana z określonym przedmiotem lub klasą przedmiotów:

- składnik świadomościowy,

- składnik emocjonalny,

- składnik behawioralny (zachowanie).

Opiekun spolegliwy (cechy wg Kotarbińskiego):

- życzliwość, skłonność do pomocy,

- dobre serce, wrażliwość na potrzeby,

- dawanie niezawodnego oparcia,

- sprawiedliwe traktowanie,

- dzielność w sprawowaniu opieki,

- odważne chronienie.

Cechy opiekuna

Pozytywne	Negatywne
Akceptacja.	Unikanie sytuacji i czynności opiekuńczych (zachowania bierne, niedostrzeganie potrzeb).
Życzliwość.	Nadmierna opiekuńczość.
Respektowanie osobowości i indywidualności.	Utrzymanie dystansu.
Dostosowanie wymagań.	Jednostronność, skrajność wychowawcza (surowość).
Aktywność wychowawcy.	Przenoszenie odpowiedzialności za niepowodzenia na innych.
Zachowanie rozsądku.
Czynne i konstruktywne reagowanie

6. Funkcje opieki:

1.Homeostatyczna – najbardziej fundamentalna funkcja, dokonuje się w osobie podopiecznego. Oznacza to, że wielorakie czynności opiekuna podejmowane dla zaspokojenia ponadpodmiotowych potrzeb podopiecznych doprowadzają w sposób ciągły do osiągania określonego stanu ich zaspokojenia, co jest równoznaczne z przywracaniem i utrzymywaniem w jego biopsychicznej strukturze chwiejnej równowagi, jako podstawowej właściwości i absolutnego warunku istnienia . Jej pierwotność polega na tym, że zgodnie z naturą i warunkami istnienia żywego organizmu jawi się nam jako niezmienne, konieczne i stałe wyprzedzenie wszelkich innych funkcji opieki. Jest ona pierwotnym, fundamentalnym ogniwem całego łańcucha dalszych niezmiernie doniosłych następstw działalności opiekuńczej , a także czynnikiem wyzwalającym i kreującym te następstwa. Struktura:

- obiektywna – stan równowagi zaspokojenia potrzeb. Liczy się to, co rzeczywiście jest dane, co faktycznie wychowanek otrzymuje i czy ma optymalne zaspokojenie,

- subiektywna – odczucia wychowanka w zaspakajaniu jego potrzeb, jego emocjonalne doznania (odczucia przyjemności, błogości, zadowolenia, które towarzyszą przebiegowi zaspakajania potrzeb jako swoista nagroda za to, co organizm otrzymuje).

2. Egzystencjalna – związana z potrzebami biologicznymi, zaspokojenie potrzeb jednostek niezdolnych do samodzielnej egzystencji nie tylko warunkuje życie, ale również jego jakość. Zaspakajanie potrzeb ponadpodmiotowych potomstwa warunkuje również zachowanie gatunku. Realizacja powoduje prawidłowy stan zdrowia jednostki, wszechstronny rozwój. Od jakości zależy efektywność nauczania i uczenia się, od stanu zaspokojenia potrzeb zależy możliwość pomyślnego przebiegu szeroko i ściśle pojętego wychowania oraz uzyskania założonych jego efektów, opieka we wczesnym dzieciństwie rozwija i kształtuje potrzebę bezpieczeństwa.

3. Regulacyjna – sprawowanie opieki poprzez cele i zadania powoduje:

- hamowanie i ograniczanie tendencji ekstremalnych w zaspakajaniu potrzeb,

- rozwijanie i utrwalanie tendencji optymalizacyjnych w zaspakajaniu potrzeb,

- hamowanie i ograniczanie potrzeb „nienasyconych” (muszą być regularnie realizowane, nadmiar szkodzi),

- hamowanie i wygaszanie pragnień i dążeń sprzecznych z ich zasadniczymi potrzebami i globalnym interesem życiowym,

- hamowanie i wygaszanie potrzeb nałogowych i niektórych nawykowych,

- profilaktyka i terapia potrzeb chorobowych,

- kształtowanie postaw kompromisu w sytuacjach zdarzeń lub sprzeczności niektórych potrzeb.

4. Usamodzielniająca – tak realizujemy potrzeby ponadpodmiotowe, aby przez ich zaspokojenie nauczyć wychowanka samodzielnej jej realizacji, uniezależnienia od siebie, od usamodzielnienia dziecka. Te potrzeby ponadpodmiotowe mają stać się potrzebami możliwymi do realizacji przez samego wychowanka, np. przygotowanie posiłków.

5. Socjalizacyjna – każdy ludzki układ opiekuńczy (natura) funkcjonuje nie w autonomii i izolacji, ale w grupie, zagęszczonym środowisku, w wielorakich zależnościach od niego, kształtujących treści, formy i zakresy jego działalności. Czerpie on z tego środowiska odpowiednie zasilanie, jest przez nie w pewnym sensie i stopniu ciągle pobudzany i regulowany, a środowisko to staje się odbiorcą bieżących i finalnych efektów jego działalności.

Funkcja – skutek, jej realizacja jest wynikiem podstawowych zadań i jest określana poprzez stawiane cele:

- założona – idealna, do której się odnosimy,

- rzeczywista – sprawdzian jakości pełnionych funkcji.

7. Bezdomność – etapy, formy pomocy.

Etapy przechodzenia w bezdomność

1.Załamanie planu życiowego i rozpad rodziny – kryzys uczuciowy, osobowościowy, wartości, utrata pracy, problemy finansowe, ucieczka w nałogi.

2.Ubóstwo – niedostatek pożywienia, długi, cierpienie z zimna, braku odzieży, obuwia, leków, brak środków finansowych na podstawowe potrzeby, świadczenia i zobowiązania; pogłębienie utraty poczucia bezpieczeństwa, zagrożenie szans życiowych, patologie. Eksmisja z mieszkania (nie można eksmitować kobiety z małym dzieckiem).

3.Różne wymiary stawania się bezdomnym (kulturowy, egzystencjalny, psychologiczny, etyczno – moralny)- akceptacja emocjonalna, utrata miejsca zamieszkania, nowe nawyki „wędrowca”, nowe kręgi kulturowe, przystosowanie do braku środków materialnych, brak planu życiowego, postawa rezygnacji.

4.Przystosowanie do bezdomności – świadomościowa i emocjonalna akceptacja stanu bezdomności, nabywanie nawyku bezdomności, patologie i dewiacje, akceptacja własnego upadku życiowego.

5.Bezdomność właściwa – utrwalone nawyki „wędrowca – tułacza”, akceptacja stanu bezdomności, patologie i dewiacje, stabilizacja.

Placówki pomocy bezdomnym

Stacjonarne	Niestacjonarne
Noclegownie	Pogotowie interwencji społecznej
Schroniska dla bezdomnych	Przychodnie lekarskie
Domy samotnych matek	Jadłodajnie
Hostele pomocy społecznej	Punkty pomocy sanitarnej i rzeczowej
Domy dla osób starszych i chorych	Łaźnie
Domy aktywności życiowej	Domy dziennego pobytu
Mieszkania readaptacyjne	Punkty wydawania leków
wspólnoty

8. Proces opieki.

100%

Proces ewolucyjny

Proces inwolucyjny

lata

25 60 90

2 rodzaje opieki:

1.Proces ewolucyjny – oznacza zmiany z tendencją do ciągłej redukcji, stopniowego ograniczania i zanikania tej opieki. Podstawową funkcją jest doprowadzenie do względnej samodzielności i niezależności życiowej.

Proces ewolucyjny:

- normalny – opieka nad dzieckiem prowadzący do samodzielności,

- nadzwyczajny – pojawiają się zaburzenia, niedyspozycje, np. dziecko chore.

2.Proces inwolucyjny – to cykl następujących po sobie, wzajemnie uwarunkowanych zmian w opiece od jej stanu wyjściowego do końcowego charakteryzujący się stałą tendencją do powiększania jej zakresu i stopnia adekwatnie do postępującej degradacji samodzielności i sprawności życiowej i powiększającego się uzależnienia podopiecznego od otoczenia.

Proces inwolucyjny:

- normalny – opieka nad człowiekiem starszym,

- nadzwyczajny – dodatkowe zaburzenia, tragiczne sytuacje.

Zarówno normalny jak i nadzwyczajny może być zarówno parcjalny jak i całościowy.

Parcjalnie – zmiany następują w czynnościach i zależnościach opiekuńczych tylko w zakresie wyodrębniających się elementów składowych samodzielności życiowej.

Całościowo – dotyczy procesu jako określonych kolejnych cykli zmian w całokształcie opieki od jej stanu wyjściowego (od urodzenia) aż do końcowego (śmierci).

Ewolucyjny

Normalny nadzwyczajny

Parcjalny całościowy Parcjalny całościowy

Inwolucyjny

Normalny nadzwyczajny

Parcjalny całościowy Parcjalny całościowy

Etapy procesu ewolucyjnego:

1.Od urodzenia do 1r.ż. (okres niemowlęcy) – całkowita, wzajemna zależność opiekuńcza wynikająca z niezdolności podopiecznego do samodzielnego życia. Wszystkie potrzeby są ponadpodmiotowe, które zaspokaja opiekun, brak współdziałania.

2.Od 2 do 3 r.ż. (okres poniemowlęcy, żłobkowy) – zapoczątkowanie procesu uniezależniania się od opiekuna, drobne zaczątki współdziałania, potrzeby są ponadpodmiotowe.

3.Od 4 do 8 r.ż. (wiek przedszkolny i szkolny) – uświadamianie sobie swojej roli, dziecko potrafi wykonać coraz więcej czynności samoobsługowych, wiele potrzeb jest realizowanych na drodze aktywności zabawowej, tendencja do naśladownictwa, podatność na sugestie opiekuna, wzmożone zapotrzebowanie na pozytywne postawy emocjonalne, wzmożona ruchliwość.

4.Od 9 do 15 r.ż. (szkoła podstawowa i gimnazjum) – osiągnięcie przez podopiecznego pełnej świadomości swojej roli w stosunku opiekuńczym, opanowanie szerokiego zakresu złożonej samoobsługi, pojawia się większa samodzielność – podejmowanie inicjatyw, decyzji, czynności opiekuńcze są pośrednie – dawanie większej samodzielności.

5.od 16 r.ż. – dziecko może samodzielnie zamieszkać pod pośrednią opieką, dziecko bierze odpowiedzialność, ponosi skutki swojej bierności opiekuńczej, pojawiają się kwestie emocjonalne – opieka staje się równorzędna, symetryczna.

6. ……… - stopniowa, pełna samodzielność.

9. Zasady opieki.

Zasada – ogólne normy, schematy postępowania wskazujące kierunek działania, obejmuje działalność i jej kierunek

Formułowanie zasad opiera się na :

- analiza procesu opiekuńczo – wychowawczego,

- związki opieki z wychowaniem.

Zasada opieki sprawiedliwej. Sprawiedliwość opiera się na 3 podstawach (Dąbrowski):

1.Należność wg słuszności moralnej.

2.Równej miary.

3.Równej zapłaty i odpłaty.

Ad1

Każdej osobie niezdolnej do samodzielnego życia należy się optymalna opieka wg słuszności:

- antropologiczno – egzystencjonalnej,

- zachowania życia jednostkowego,

- naturalnej (matka zawsze najpierw będzie ratowała własne dziecko, ratujemy najpierw osoby najbliższe),

- sytuacyjnej (związane z asymetryczną zależnością podopiecznego – pozostawienie dziecka w pozycji zależności asymetrycznej od realnych i potencjalnych opiekunów bez żadnej innej alternatywy, np. dziecko zależne od starszej osoby – dziecku należy się opieka najpierw),

- społecznej (związanej z kwestią dobrostanu społecznego),

- prawnej (prawa, ustawy, ustawodawstwo w kwestii opieki, pedagoga nie zwalnia z odpowiedzialności nieznajomość prawa).

Ad2

Równa miara – egalitaryzm, równość świadczeń opiekuńczych. Według własnego wkładu.

Ad3

Równej zapłaty i odpłaty – powinniśmy dawać nie oczekując nic w zamian (w opiece), więcej dawać z siebie niż warte są wszelkie dobra otrzymane od podopiecznego, więcej dawać niż otrzymywać. (Kara naturalna – skutek niewłaściwego zachowania się dziecka, np. karą jest niezaradność życiowa, kara wychowawcza, dyscyplinująca).

1.Zasada optymalizacji opieki – nadmiar działań opiekuńczych powoduje ujemne skutki w opiece, nie powinno być ani nadmiaru ani niedomiaru (nadmiar – jednostka niesamodzielna, wyniosła, zarozumiała, egoistyczna; niedomiar – agresja, oschłość emocjonalna, zubożenie osobowości, wykolejenia; margines niedoboru – ma zmusić jednostkę do samodzielności).

2.Zasada aktywności podopiecznych w zaspakajaniu ich potrzeb – doprowadzenie podopiecznego do samodzielnego zaspakajania własnych potrzeb.

Czynne współdziałanie podopiecznego polega na:

- utrwalanie wartościowych motywów samoobsługi,

- wdrażanie do pożądanych form i sposobów zaspakajania swoich potrzeb,

- wytwarzanie postaw samodzielności, samokontroli, wytrwałości, zaradności – wykształcenie odpowiedniego repertuaru umiejętności instrumentalnych.

4.Zasada wychowawczego charakteru opieki – realizacja świadomych celów wychowawczych na gruncie i poprzez opiekę.

5.Zasada oddziaływania wychowawczego na potrzeby:

- w opiece istnieje celowe działanie na potrzeby i ich charakter,

- dominacja w opiece celowych czynników wychowawczych,

- poprzez opiekę stwarzamy warunki, organizujemy sytuacje, które wpływają na rozwijanie pozytywnych potrzeb i wygaszanie negatywnych.

6.Zasada właściwego łączenia świadczeń opiekuńczych z wymogami – aktywizacja podopiecznego, zasadniczym warunkiem jest tu zaspakajanie potrzeb podopiecznego ze stawianymi mu wymogami 0 dając wymagamy, ale zanim zacznę wymagać, najpierw muszę dać, dając mogę wymagać.

10. Koncepcje choroby.

Zdrowie – stan równowagi zewnętrznej i wewnętrznej organizmu, homeostaza, pełnia dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i emocjonalnego.

Choroba – zaburzenie zdrowia, samopoczucia, wytrącenie ze stanu równowagi.

Psychospołeczne koncepcje choroby.

1.Koncepcja psychosomatyczna – cechy psychiczne, stres człowieka, typ osobowości, styl życia mają wpływ na ciało człowieka i jego zdrowie.

TYP A – osoba agresywna, ambitna, sukces, napięcie, niecierpliwość, osoba może być negatywnie nastawiona do otoczenia – osoby bardziej podatne na choroby.

TYP B – ludzie bardziej szczęśliwi, mniej zestresowani, nieagresywni, osoby spokojne, bez pośpiechu, postawa filozoficzna – osoby mniej podatne na choroby.

2.Koncepcja somatopsychiczna – choroba powoduje zaburzenia emocjonalne, narusza poczucie własnej wartości, ma negatywny wpływ na osobowość (Doroszewska – każda choroba odciska piętno na psychice).

HULEK – konkretna choroba u wszystkich dzieci może powodować podobne problemy psychiczne (cechy swoiste – dotyczące niepełnosprawności, cechy wspólne – dotyczące osób pełnosprawnych), często dzieci niepełnosprawne mają więcej cech wspólnych niż swoistych (cech dzieci pełnosprawnych). (Ujmowanie choroby jako zjawiska traumatyzującego – choroba może zmienić strukturę rodziny, w całokształcie funkcjonowania rodziny, charakter wpływa na relację z innymi ludźmi).

PERSONS– choroba jako forma dewiacji społecznej – każda choroba powoduje zmiany w społecznym funkcjonowaniu człowieka, polegają one na ograniczeniu lub całkowitym pozbawieniu człowieka chorego pełnionych dotąd ról społecznych i zmuszaniu go do wejścia w rolę osoby chorej.

11. Teorie starzenia się:

1.Koncepcja niezaangażowania (wyłączania) – naturalna, postępująca z wiekiem redukcja interakcji z otoczeniem, niechęć do podejmowania nowych obowiązków, zawężanie się przestrzeni życiowej, skupienie się na sobie, zmniejszanie się zainteresowania wydarzeniami zewnętrznymi; uznawany jest za niezbędny do zachowania radości i zadowolenia z życia; teoria redukcjonistyczna, w myśl, której występuje pogorszenie sprawności psychomotorycznej, zmysłów, pamięci, uczenia się.

2.Koncepcja aktywności – twórca R.C. Atchley; podejmowanie aktywności na miarę sił i możliwości jednostki; „wychowanie do starości” lub określane czasem szerszym terminem „pedagogika czasu wolnego”; istotą tej teorii jest ukształtowanie w człowieku cech sprzyjających kultywowaniu zainteresowań, korzystaniu z dóbr kultury, afirmacji życia, łatwemu nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych.

3.Teoria szkoły bońskiej – A. Zych; wzorzec indywidualnej starości wiąże się z wizerunkiem samego siebie, ukształtowanym w jednostce pod wpływem współdziałania wielu czynników; wskazana możliwość dokonywania zmian na obszarze interakcji jednostki z otoczeniem, w zachowaniu się poprzez uczenie się lub wykorzystywanie mechanizmu kompensacji.

4.Teoria wymiany – wzajemność usług i interakcji w kontaktach międzypokoleniowych.

5.Teoria satysfakcji wieku – eliminacja segregacji według czynnika wieku.

6.Teoria socjośrodowiskowa – środowisko działania ludzi starych jest budowane w sprzężonych wymiarach – społecznym i indywidualnym.

7.Toria biegu życia.

8.Teoria fenomenologiczna – osobnik poprzez interakcje z innymi czynnie określa obraz własnej starości.

9.Polityczna ekonomia starości.

10.Teoria modernizacji – osoby starsze chcą się uwolnić od dotychczasowych obowiązków.

11.Teoria interakcjonizmu społecznego.

12.Teoria odpowiedników – jakość starzenia się jest pochodną poprzedniego stylu życia, szczególnie w dojrzałości.

13.Teoria przypadków – odnosi się do cech osobowości ujawniających się w starości do wcześniejszych, nie skorelowanych ze sobą wydarzeń życiowych.

14.Teoria kompetencji – układ 3 wymiarów kompetencji jednostki: fizyczny, poznawczy, społeczny umożliwia jej swobodne i dowolne dysponowanie własnym życiem w kategorii samowystarczalności i niezależności.

15.Teoria orientacji historycznej, całożyciowego rozwoju; deficytowy model starości. J Rembowski – zjawisko starzenia się zależne jest tak od czynnika genetycznego jak i środowiskowego danej jednostki.

12. Postawy ludzi starszych:

1. Konstruktywna – skierowana na aktywność wobec najbliższych i osób potrzebujących pomocy lub wsparcia.

2.Zależności – osoba nie może wykonać danej czynności, ale broni się pomocą innych; osobowość bierna, zamknięta w sobie, która mogłaby pomagać innym, ale nie chce.

3.Wrogości – skierowana na innych; osoba uważa, że inni przychodzą do niej, gdyż chcą czegoś w zamian.

4.Autodestrukcji – wrogość skierowana na siebie, osoba nie umie pogodzić się z własną starością, oczekuje śmierci, ale jednocześnie lęka się jej.