Neuralgia nerwu trójdzielnego jest schorzeniem charakteryzującym się nawracającymi atakami intensywnego, przeszywającego bólu w obszarze dystrybucji nerwu trójdzielnego.

Najdrobniejsza aktywność, taka jak uśmiech, czy dotyk mogą wywołać falę przeszywającego bólu, co prowadzi do obniżenia jakości życia pacjentów, często nawet do odwodnienia, czy anoreksji związanej ze strachem przed bólem związanym z przyjmowaniem pokarmu. Pacjenci przechodzą gehennę w momencie, gdy ich schorzenie nie zostanie natychmiast zdiagnozowane poprawnie – skomplikowane zabiegi z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej, czy usuwanie zębów, które nie przynoszą ukojenia, często prowadzą do depresji.

Neuralgia nerwu trójdzielnego (TN) nie jest częstym zaburzeniem – jego występowanie ocenia się na poziomie 4,3 nowych przypadków na 100 000 osób rocznie. Użytkownicy Internetu szukający porad na forach związanych z TN opisują swój ból jako „gorszy od bólu porodowego”, „najgorszy ból z jakim mieli do czynienia”. Żyją w ciągłym strachu przed kolejnym atakiem, każdy dzień jest dla nich wołaniem o pomoc.

Ból związany z neuralgią nerwu trójdzielnego jest nagły, przeszywający, przypominający wyładowanie elektryczne i może trwać od kilku sekund do kilku minut. Ból jest zazwyczaj jednostronny (97% przypadków) i towarzyszy mu charakterystyczny skurcz mięśni. Atak może nastąpić spontanicznie, lub być wywołany przez delikatny bodziec taki jak dotknięcie lub ruch w strefie spustowej.

Uważa się, że klasyczna neuralgia nerwu trójdzielnego jest spowodowana uciskiem nerwu trójdzielnego przez naczynia krwionośne w miejscu połączenia z pniem mózgu. Ciągłe pulsujące drażnienie nerwu w końcu prowadzi do hipereaktywaności jego jądra.

Zaburzenie to może być również związane z innymi chorobami, takimi jak stwardnienie rozsiane (powstawanie blaszek demielinizacyjnych w mózgu) lub nowotworami, które uciskają i zakłócają funkcję nerwu. Uszkodzenie nerwu trójdzielnego w wyniku urazu może również prowadzić do wtórnej hiperreaktywności jądra nerwu trójdzielnego i w konsekwencji neuralgii.

Najnowsza hipoteza – biorezonansu magnetycznego mówi o TN jako wyniku oscylacji nerwu trójdzielnego w amplitudzie przekraczającej jego naturalną częstotliwość. Narządy ludzkie różnią się między sobą naturalną częstotliwością (dla głowy wynosi ona 8-12Hz). Nerw trójdzielny zanurzony jest w płynie mózgowo rdzeniowym, który przenosi wibracje otaczających go struktur (naczyń krwionośnych, pnia mózgu) bezpośrednio na nerw, powodując jego nieznaczne drganie w zakresie jego naturalnej częstotliwości.

Jeśli struktury otaczające zostaną w jakiś sposób zmienione (zmiany w ciśnieniu krwi, rozmiarze struktur), zmienia się również ich amplituda drgań. Zwiększona amplituda może mieć wpływ na przepuszczalność kanałów jonowych, w efekcie prowadząc do uszkodzenia nerwu powodując neuralgię. Ból pojawia się niezależnie od występowania ucisku na nerw, jeśli tylko dojdzie do rezonansu nerwu w jego naturalnej częstotliwości.

Współczesna farmakoterapia neuralgii nerwu trójdzielnego jest oparta na lekach takich jak karbamazepina, fenytoina, oksykarbazepina, gabapentyna – leki przeciwdrgawkowe, które zmniejszają nadreaktywność jądra nerwu trójdzielnego. Niektórzy pacjenci jednak pozostają niezadowoleni z efektów uzyskiwanych tą metodą leczenia – leki niosą ze sobą relatywnie niską efektywność i niosą ze sobą wiele skutków ubocznych, takich jak splątanie, spadek koordynacji psychoruchowej, podwójne widzenie a nawet halucynacje.

Gdy farmakoterapia zawiedzie, kolejnym krokiem jest wybór jednej z wielu metod inwazyjnego leczenia: znieczulenia, częściowego uszkodzenia nerwu, dekompresji nerwu.

Mikrodekompresja naczyniowa korzenia nerwu trójdzielnego jest procedurą polegającą na odizolowania korzenia nerwu od uciskających naczyń krwionośnych przy pomocy teflonowego implantu – cechuje się względnie wysoką skutecznością. Kontrolowane uszkodzenie nerwu i zwoju trójdzielnego poprzez przez skórną rizotomię może być wykonane na szereg różnych sposobów: poprzez zastrzyk z glicerolu (uszkodzenie chemiczne), balon uciskowy (uszkodzenie mechaniczne), czy przy pomocy prądu o częstotliwości radiowej (uszkodzenie termiczne).

Wstrzyknięcie glicerolu do jamy Meckela jest przeprowadzane w przypadku pierwotnej neuralgii nerwu trójdzielnego i okazuje się skuteczne u ponad 80% pacjentów (długoterminowe wyniki bez odnotowanych poważnych skutków ubocznych). Chirurgia typu gamma-knife powodująca opóźnione uszkodzenie nerwu przy pomocy promieniowania kobaltu działa na podobnej zasadzie jak przezskórna rizotomia.

Ostatnie próby z zakresu mikrochirurgii okazały się względnie bezpieczne i uzyskały najwyższy stopień uwolnienia od bólu z minimalną ilością powikłań pośród metod opierających się na chirurgicznej ekspozycji i uszkodzeniu korzenia nerwu trójdzielnego.

Zaskakujące wyniki uzyskano przy pomocy akupunktury i elektroforezy – według badań efektywność tej metody wyniosła aż 93%, podczas, gdy w grupie kontrolnej (pacjenci leczeni karbamazepiną i metylokobalaminą) efektywność wyniosła 70%, co pozwala stwierdzić, że tego rodzaju prosty zabieg jest niezwykle skuteczny i jednocześnie umożliwia odczuwanie bodźców na powierzchni skóry.

Pozostaje nadal ta niewielka liczba osób cierpiących na TN, u których wszystkie leki, a także inwazyjne metody leczenia okażą się nieskuteczne. Tym pacjentom pozostaje stymulacja powierzchni mózgu, nerwu trójdzielnego lub nawet traktotomia. Być może dzięki nowym teoriom powstawania neuralgii nerwu trójdzielnego, następne lata badań przyniosą skuteczniejsze, nowe środki, by ukoić ból.

Źródło:
1.Bioresonance hypothesis: A new mechanism on the pathogenesis of trigeminal neuralgia Medical Hypotheses Volume: 74, Issue: 3, March, 2010, pp. 505-507 Jia, De-ze; Li, Gang
2.Trigeminal neuralgia: a challenge of diagnosis and treatment Lancet Neurology Volume: 10, Issue: 5, May, 2011, pp. 412-413 de Siqueira, Silvia Regina Dowgan Tesseroli
3.Neurosurgical Treatment of Trigeminal Neuralgia Disease-a-Month Volume: 57, Issue: 10, October, 2011, pp. 570-582 Shakur, Sophia F.; Bhansali, Anita; Mian, Ali Y.; Rosseau, Gail L.
4.Treatment of Trigeminal Neuralgia with Percutaneous Glycerol Injection into Meckel’s Cavity: Experience in 4012 Patients Cell Biochemistry and Biophysics Volume: 58, Issue: 2, November 2010, pp. 85 – 89 Chen, LiZhao; Xu, MinHui; Zou, YongWen
5. Keyhole microsurgery for trigeminal neuralgia, hemifacial spasm and glossopharyngeal neuralgia European Archives of Oto-Rhino-Laryngology Volume: 267, Issue: 3, March 2010, pp. 449 – 454 Ma, Zhaoxin; Li, Ming; Cao, Yi; Chen, Xuhui
6.A nationwide study of three invasive treatments for trigeminal neuralgia Pain Volume: 152, Issue: 3, March, 2011, pp. 507-513 Koopman, Joseph S.H.A.; de Vries, Laura M.; Dieleman, Jeanne P.; Huygen, Frank J.; Stricker, Bruno H.Ch.; et. al.
7.Clinical observation on trigeminal neuralgia treated by acupuncture plus electrophoresis Journal of Acupuncture and Tuina Science Volume: 9, Issue: 2, April 2011, pp. 95 – 97 Wu, Zuqiang; Liu, Jichang; Su, Xuan
8.http://www.umanitoba.ca/cranial_nerves/trigeminal_neuralgia/manuscript/index.html
9.http://www.tna.org.uk/
10.http://www.fpa-support.org/