ETIOLOGIA PADACZKI:
Morfologiczne lub czynnościowe zmiany w mózgu powodujące wzrost pobudliwości komórek nerwowych:
uszkodzenia pochodzenia:
urazowego,
zapalnego,
naczyniowego,
nowotworowego,
toksycznego,
okołoporodowego (głównie niedotlenienie).
Podwyższone „pogotowie” drgawkowe, zazwyczaj uwarunkowane genetycznie.
Czynniki metaboliczne:
zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej,
zaburzenia przemiany węglowodanów,
fenyloketonuria.
Czynniki genetyczne.
Czynniki sprzyjające występowaniu napadów lub je wywołujące:
większa gotowość do drgawek u dzieci niż u dorosłych,
zależność u niektórych chorych występowania napadów od cyklu snu i czuwania,
czynniki hormonalne:
wpływ menstruacji,
wpływ ciąży,
wpływ gorączki, zakażenia, hiperwentylacji,
wpływ wysiłku fizycznego, napięcia emocjonalnego.
Napady padaczkowe można podzielić na:
napady częściowe (ogniskowe):
napady częściowe z objawami prostymi:
bez zaburzeń świadomości,
z objawami ruchowymi, zmysłowymi, wegetatywnymi,
napady częściowe z objawami złożonymi, tzw. skroniowe,
napady uogólnione:
napady nieświadomości:
„petit mal” / „absence”,
napady :
kloniczne,
toniczne, napady duże - „grand mal”
toniczno – kloniczne,
napady miokloniczne,
napady atoniczne,
napady jednostronne,
napady nie sklasyfikowane.
NAPADY CZĘŚCIOWE są skutkiem ograniczonych wyładowań w określonym miejscu kory i okolicy podkorowej.
I. NAPADY CZĘŚCIOWE Z OBJAWAMI PROSTYMI
rozpoczynają się na ogół w okolicy ruchowej lub czuciowo – ruchowej kory mózgowej,
napady ruchowe:
drgawki są kloniczne,
rozpoczynają się wg częstości w następującej kolejności:
w dystalnym odcinku kończyny górnej,
w twarzy,
w dystalnym odcinku kończyny dolnej,
wyjątkowo – w mięśniach tułowia,
przytomność jest zachowana,
drgawki szerzą się z twarzy na kończynę górną, potem dolną i mogą objąć całą połowę ciała,
w razie uogólnienia się podrażnienia – następuje napad duży.
napady czuciowe:
w postaci różnych parestezji przebiegają podobnie, jak w w/w,
nierzadko napady są czuciowo – ruchowe,
napad może zatrzymać się w każdej fazie rozwoju,
niekiedy udaje się choremu sztucznie zatrzymać rozwój napadu, np.. silne zaciśnięcie goleni albo przedramienia w razie pojawienia się drgawek w ręce lub w stopie,
po tym rodzaju napadu mogą zostać przejściowe niedowłady,
- napady żucia i krtaniowe Jacksona:
pojawiają się obustronne, czasami niesymetryczne objawy czuciowo – ruchowe ze strony mięśni żwaczy, języka, gardła i krtani,
- napady z zaburzeniami mowy:
trudności mówienia albo rozumienia mowy,
zatrzymanie mowy, kiedy chory nie może powiedzieć ani słowa, ale mowa wewnętrzna jest zachowana,
- napady zwrotne – adwersyjne:
przy zachowanej świadomości następuje toniczny zwrot gałek ocznych, głowy
i ewentualnie tułowia w jedną stronę,
kończyna górna po stronie zwrotu często się unosi i chory „spogląda” na nią poprzez bark („postawa szermierza”),
czasami występuje utrata przytomności,
- napady zmysłowe o objawach elementarnych:
napady wzrokowe: świetlne i barwne zjawiska w postaci iskier, płomieni, gwiazd, kół
i plam ruchomych i nieruchomych, mogą być przejściowe pociemnienia pola widzenia (tzw. fantomy ubytkowe),
napady słuchowe: różne proste zjawiska słuchowe, zwykle odczuwane obustronnie,
napady węchowe i smakowe,
napadowe zawroty głowy z wrażeniem kręceniem się własnego ciała lub otoczenia.
- napady wegetatywne:
trudne do określenia sensacje rozpoczynające się w nad-brzuszu i występujące
w kierunku głowy,
uczucie kurczu w żołądku, ściskania w klatce piersiowej,
nudności, kruczenie w brzuchu, parcie na mocz i stolec,
kołatanie serca, dreszcze, gęsia skórka,
uczucie gorąca, uderzenia potu,
ślinotok, rozszerzenie źrenic,
WIĘKSZOŚĆ NAPADÓW ZMYSŁOWYCH I WEGETATYWNYCH MOŻE WYSTĘPOWAĆ, JAKO AURA NAPADU DUŻEGO.
- połowicze napady toniczno – kloniczne:
zdarzają się przeważnie u dzieci,
najczęściej występuje od razu utrata przytomności,
drgawki połowicze toniczno – kloniczne.
Rokowanie:
w padaczce z napadami częściowymi prostymi rokowanie zależy od etiologii,
jeśli napady wywołane są niepostępującym uszkodzeniem mózgu, leczeniem farmakologicznym
u 50% chorych uzyskuje się ustąpienie napadów,
nawrót napadów po zakończeniu leczenia następuje tylko u 25% przypadków.
II. NAPADY CZĘŚCIOWE Z OBJAWAMI ZŁOŻONYMI – tzw. padaczka skroniowa (napady zwykle trwają ½ - 2 min.),
napady te są wynikiem szerzenia się wyładowania padaczkowego w płacie skroniowym
i w układzie rąbkowym (węchomózgowie),
Podział napadów psychicznych występujących w padaczce skroniowej:
napady z jakościową zmianą świadomości – występuje stan pomroczny z automatyzmami ruchowymi np.:
mlaskanie, żucie, oblizywanie warg,
skubanie ubrania,
pocieranie głowy ręką,
mogą też wystąpić automatyzmy złożone np.:
rozbieranie się lub ubieranie,
przekładanie przedmiotów,
chowanie się,
powtarzanie słów lub zdań,
napadowe zaburzenia spostrzegania:
napady wzrokowe, słuchowe
napady z zaburzeniami intelektu:
objaw typu „déjà vu” (już widziane),
objaw typu „déjà vecu” (już przeżyte),
napadowe myśli natrętne np. o treści samobójczej,
ślady wspomnieniowe,
napady z zaburzeniami emocjonalnymi:
napady lękowe (paniczny lęk z ucieczką), depresyjne,
napady typu euforii lub dysforii,
napady wściekłości, agresji,
śpiewanie, mruczenie, stękanie, płacz.
Ten typ padaczki często poprzedza aura o typowych objawach, np:
wrażenia węchowe, smakowe,
uczucie wirowania, pływania,
wrażenia wzrokowe, słuchowe,
wrażenie obcości połączone z niepokojem.
III. NAPADY UOGÓLNIONE TYPU NIEŚWIADOMOŚCI
tzw. „”petit mal”, „absence“
trwają od kilku do kilkunastu sekund,
polegają na utracie świadomości pokrytej niepamięcią,
napady kilkusekundowe są niezauważalne dla chorego,
czasami napadom towarzyszy drganie powiek, kończyn górnych lub zwrot oczu ku górze,
ten rodzaj padaczki występuje w wieku 4 – 14 lat,
IV. NAPADY UOGÓLNIONE KLONICZNO – TONICZNE
tzw. „grand mal”
rozpoczynają się nagłą utratą przytomności,
chory pada, czasami wydaje głośny krzyk,
wszystkie mięśnie kurczą się, ciało jest wyprężone,
występuje bezdech,
kończyny górne są przywiedzione, zgięte w stawach łokciowych,
kończyny dolne są wyprostowane,
gałki oczne są zwrócone ku górze, źrenice rozszerzone, brak reakcji na światło,
faza I (toniczna) trwa ok. 20 –30 sek. I kończy się sinicą,
po niej następują drgawki kloniczne, które trwają ok. 2 minut,
chory ślini się, na ustach pojawia się piana,
może dojść do mimowolnego oddania moczu, czasem stolca,
w tym czasie może zdarzyć się przygryzienie języka lub błony śluzowej policzka,
skurcze powoli uspokajają się, chory zaczyna głęboko oddychać,
ustępuje sinica, powraca świadomość,
chory zapada w sen ponapadowy,
po całkowitym odzyskaniu świadomości chory może skarżyć się na ból głowy, mięśni, ogólne rozbicie,
okres napadu i stanu po napadzie jest objęty niepamięcią.
STAN PADACZKOWY
w stanie tym chory nie odzyskuje przytomności między napadami lub częściowy napad ruchowy trwa nieprzerwanie,
zagrożeniem dla życia jest stan padaczkowy kloniczno – toniczny.
Przyczyny wystąpienia stanu padaczkowego u chorych na padaczkę:
odstawienie lub zmiana leków,
choroba gorączkowa,
pozbawienie snu,
nadużywanie alkoholu.
Przyczyny wystąpienia stanu padaczkowego u ludzi zdrowych:
uraz, guz lub zapalenie mózgu i opon mózgowych,
encefalopatia nadciśnieniowa,
krwotok mózgowy,
mocznica,
hipoglikemia,
ostre zaburzenia elektrolitowe,
zatrucie ciążowe.
STAN PADACZKOWY WYMAGA SZYBKIEGO UMIESZCZENIA CHOREGO W SZPITALU I W PIERWSZEJ KOLEJNOŚCI OPANOWANIA DRGAWEK.
POMOC CHOREMU W CZASIE NAPADU PADACZKI
zabezpieczyć chorego przed urazami:
oddalić innych pacjentów/gapiów,
odsunąć przedmioty, które mogą zagrażać choremu,
ułożyć chorego na plecach, rozluźnić krawat, rozpiąć kołnierzyk,
ewentualnie usunąć protezę zębową,
między zęby włożyć wałek np. z opaski gazowej lub z paska ze szlafroka,
nie wolno wkładać między zęby przedmiotów metalowych (łyżeczka, klucze itp.) gdyż mogą spowodować złamanie i wpadnięcie zęba do tchawicy,
pod kark można podłożyć wałek z odzieży lub podsunąć własne, złączone stopy,
można chorego przytrzymywać w stawach skokowych, kolanowych, biodrowych, barkowych lub łokciowych,
nie wolno przytrzymywać kończyn w miejscach przebiegu kości długich – grozi to ich złamaniem,
po ustaniu drgawek – odwrócić głowę chorego na bok,
gdy odzyska przytomność – przeprowadzić chorego na łóżko,
jeśli się zanieczyścił – umyć i zmienić bieliznę,
po napadzie pacjent najczęściej zasypia,
w czasie snu obserwować chorego – atak może się powtórzyć,
po napadzie padaczki może wystąpić ponapadowy stan zamroczenia lub stany dysforii.