Problemy narodowościowe i etniczne nabierają coraz większego znaczenia i rozgłosu, dotyczą one całego świata, co tworzy z niego problem globalny. Często objawią się
one w postaci zaburzenia porządku narodowościowego. Mówiąc o narodowości warto wspomnieć jej definicję. Naród jest historycznie wytworzona wspólnota ludzi, wyróżniająca się świadomością narodową, tj. poczuciem przynależności jej członków do danego narodu
(A. Runge, J. Runge, 2008). Kształtowanie się narodów miało miejsce w średniowieczu. Na świecie występuje około 3000 narodowości, 224 narody, co stanowi 95% ludności świata. Ważną kwestią w przypadku narodu są jego cechy, zachwianie któreś z nich prowadzi
do powstania konfliktów narodowościowych. Jako cechy narodu wymienia się:
Terytorium- stanowiące własność narodu, z czym związana jest często wspólna symbolika i przekonanie o wspólnym pochodzeniu
Ciągłość dziejów a zarazem znajomość własnej historii przez członków danego narodu
Tradycja polityczna tj. świadomości odrębnego bytu państwowego
Wspólnota- kultura, dorobek stanowi powód do dumy i pozwala na odróżnienie
od innych narodów
Język
Religia- silnie jednocząca, gdyż daje podstawy wspólnego systemu wartości, wyznaczając normy postępowania, a niekiedy stanowi podstawowe kryterium identyfikacji danego narodu.
Wspólnota gospodarcza
Z kwestią problemów na tle narodowościowym i etnicznym duże znaczenie mają również mniejszości narodowe oraz kultura danego narodu. Są to kluczowe czynniki wpływające
na konflikty narodowościowe.
W książce „Globalne problemy a kultura kapitalizmu” (2008) Richard H. Robbins poruszył problem grup tubylczych i konfliktu na tle etnicznym na przykładzie Indonezji. Twierdzi on, że jedną z ofiar ekspansji kultury kapitalizmu jest różnorodność kulturowa. (…) Zadaniem państwa narodowego jest zjednoczenie różnorodnych ludów, znajdujących się
w jego granicach, w jednorodną kulturę, o ile to możliwe, na drodze pokojowej, a w razie konieczności siłą. W najlepszym wypadku, mniejszości kulturowe podlegają integracji
z większą kulturą tylko powierzchownie, a ubiór, wyroby artystyczne, tańce, muzyka oraz potrawy zostają zachowane i stanowią świadectwo samej kultury. W najgorszym jednak wariancie, polityka państwa narodowego może doprowadzić do unicestwienia kultury,
albo
w skrajnych wypadkach do fizycznej eksterminacji przedstawicieli danej kultury (Robbins, 2008).
Problem grup mniejszościowych we współczesnym państwie narodowym jest szczególnie widoczny w wypadku Indonezji, ponieważ kraj ten, choć oficjalnie uznaje i pielęgnuje różnorodność, jednocześnie pozwala aparatowi państwowemu na sukcesywne niszczenie kultury tubylczych ludów. Mimo zakończenia konfliktu w Timorze Wschodnim, w kraju nadal trwają konflikty etniczne i religijne w prowincjach Aceh, Irian Raja i na Molukach.
Timor Wschodni to była kolonia portugalska (religia katolicka), która w 1975 r. uzyskała niepodległość. Obszar ten został natychmiast zaanektowany przez Indonezję (islam), do której należy Timor Zachodni.
Oprócz przedstawionego przykładu konflikty te obejmują inne regiony świata
jak np. Kosowo, Czeczenię, Filipiny czy Irlandię lub Ruandę. Jak można zauważyć nie ma schematu, w jakim kraju mają miejsce te konflikty. Są to zarówno kraje tzw. „trzeciego świata” jak również kraje bardzo rozwinięte. Stąd też ma ono rangę zjawiska globalnego, ponieważ obejmuje on każdy zakątek świata.
Krajem na terenie, którego dużą rolę odegrały problemy narodowościowe jest Kosowo. 90% mieszkańców stanowią, jawnie dyskryminowani przez Serbów, Albańczycy (muzułmanie). Serbowie prowadzili na tym obszarze masowe czystki etniczne, rabowali
i zabijali Albańczyków, zmuszając ich do opuszczenia Kosowa. Fala uchodźców zalała Albanię i Macedonię. Po odrzuceniu przez Serbów propozycji pokojowego porozumienia, NATO rozpoczęło naloty. Po bombardowaniach NATO pokoju pilnują siły międzynarodowe. Pretekstem do interwencji wojsk paktu były czystki etniczne dokonywane na kosowskich Albańczykach przez armię jugosłowiańską. Niestety, Albańczycy, którzy powrócili
do Kosowa, w odwecie za doznane krzywdy mszczą się na Serbach.
Innym przykładem może być Ruanda i Burundi gdzie prowadzone są odwieczne waśnie między plemionami Tutsi i Hutu, które eksplodowały nienawiścią w połowie lat 90. międzyplemienne mordy pochłonęły 500 tysięcy ofiar oraz 7,5 mln uchodźców.
Ważny problem narodowościowy ma miejsce też w Kurdystanie. W 1923 r. ziemię Kurdów podzielono pomiędzy Iran, Irak, Turcję i Syrię. Od tego czasu Kurdowie walczą
o suwerenne państwo. Największe prześladowania dotknęły ich ze strony Iraku (ludobójstwo, obozy koncentracyjne), bowiem na ziemiach należących do Iraku, a zamieszkałych przez Kurdów, znajdują się zasobne złoża ropy naftowej. Najważniejszym, nadal aktualnym, hasłem narodowym Kurdów jest: „Kurd nie ma przyjaciół”.
Z państw bardziej rozwiniętych przykładem konfliktu narodowościowego i etnicznego na tle religijnym może być Irlandia. Jest to konflikt między katolikami irlandzkimi
a protestantami (zwolennikami unii Irlandii Północnej z Wielką Brytanią). Działania terrorystyczne prowadzi IRA – zbrojne ugrupowanie katolików irlandzkich dążące
do przyłączenia Irlandii Północnej do Republiki Irlandii. Po obu stronach konfliktu zginęły setki niewinnych ludzi. Wszelkie próby pokojowego załatwienia konfliktu kończyły się fiaskiem. Pewna stabilizacja została osiągnięta dzięki porozumieniu zawartemu w 1998 r. oraz powołaniu przez katolików i protestantów wspólnych władz w 1999 r. Najnowsze doniesienia z Ulsteru świadczą, że jednak konflikt nie został zażegnany.
Na Filipinach działają organizacje, które dążą do oderwania części muzułmańskiej (wyspa Mindanao i okolice) od tego chrześcijańskiego kraju. Najbardziej znane to Front Wyzwolenia Moro (MILF) i Abu Sajef. Tę drugą grupę podejrzewa się o bliskie związki
z Al Kaidą Osamy Bin Ladena. Separatyści muzułmańscy walczą nie tylko z siłami bezpieczeństwa Filipin, ale też porywają obcokrajowców.
Wymienione konflikty są tylko kroplą w morzu problemów na tle narodowościowym
i etnicznym. Podsumowując w związku z globalizacją dąży się do ujednolicenia kultur nie zważając na użyte środki (pokojowe lub zbrojne). Często przejmuje się zachodni styl życia niszcząc narody i grupy etniczne. Jednostki te mimo powszechnej globalizacji kulturowej walczą o swoją odrębność i zachowanie swoich niepowtarzalnych cech, co prowadzi
do wcześniej wspomnianych konfliktów.