Polskie przekłady Biblii Najpiękniejsze językowo (w naszym subiektywnym odczuciu) są przekłady: ks. Jakuba Wujka (1599), Daniela Mikołajewskiego (Biblia Gdańska, 1632) i ks. Kazimierza Romaniuka (Biblia Warszawsko-Praska, 1997). Biorąc do ręki polski przekład, najczęściej korzystamy z dwóch ostatnich - zaletą Biblii Gdańskiej jest jej dosłowność (która pozwoliła opisać jedno z wydań liczbami Stronga), a Biblii Warszawsko-Praskiej - zrozumiały, bogaty, wpółczesny język polski przy jednoczesnym wiernym trzymaniu się tekstu oryginalnego (przekład filologiczny). Najstarsze zachowane przekłady fragmentów Biblii na język polski pochodzą z XIV wieku (Psałterze). W wieku XV dokonano przekładu całego Starego Testamentu (Biblia szaroszpatacka, zachowana częściowo) i co najmniej ewangelii. Przekłady Biblii zachowane w całości do dziś pochodzą z XVI wieku (najstarszy z nich to Biblia Leopolity, 1561). Na naszej stronie piszemy kolejno: o najstarszych polskich przekładach całego Pisma Świętego, dokonanych w okresie zwanym "złotym wiekiem Biblii polskiej", o najstarszych przekładach części Pisma (m.in. o edycjach Nowego Testamentu), o współczesnych przekładach polskich oraz o perspektywach najbliższych lat. Krótkie "próbki" tekstów dziesięciu polskich przekładów podajemy na następnej stronie.   Przekłady całego Pisma Świętego 1561  Biblia Leopolity - pierwszy drukowany polski przekład całej Biblii. Tłumaczono z Wulgaty na zlecenie rodziny Szarffenbergów, autorem przekładu był ks. Jan Nicz ze Lwowa (pseudonim Leopolita = "Lwowianin"), wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Przekład ten jest też znany jako Biblia Szarffenbergowska (jako że przekładu dokonano na zlecenie Marka i jego syna Stanisława Szarffenbergów). Przekład dedykowano Zygmuntowi Augustowi. Ręcznie przepisywany przekład Nowego Testamentu z tej Biblii był popularny wcześniej (od roku 1556). Przekład ten uchodzi za niezbyt udany pod względem językowym. W ramach projektu Biblia Slavica wykonano reedycję Biblii Leopolity.  Powrót na górę strony 1563  Biblia Brzeska - pierwszy przekład całości Biblii z języków oryginalnych. Przepięknie wydany przekład protestancki (kalwini), zlecony przez księcia Mikołaja Radziwiłła (stąd bywa nazywana Biblią Radziwiłłowską), dedykowany królowi Zygmuntowi Augustowi. Przekład obejmował także księgi deuterokanoniczne. Biblia Brzeska jest pierwszą polską Biblią z podaną numeracją wersetów. Nowy Testament jest dostępny online dzięki pracy grupy pasjonatów. Na stronie czytamy m.in. "nawrócony na katolicyzm syn Radziwiłła wykupił znaczną część nakładu Biblii Brzeskiej i spalił publicznie"... Jest to przekład pisany piękną polszczyzną, który czyta się przyjemnie również dzisiaj. Przekład ten jest przykładem nowoczesnego (choć sięgającego starożytności...) podejścia komunikacyjnego, zgodnie z którym ważniejsze od przekładania "słowo w słowo" jest właściwe oddanie sensu zdań. Niedawno ukazało się wydanie uwspółcześnionej transkrypcji Biblii Brzeskiej (Kalwin Institute 2003). Reedycja Biblii Brzeskiej w oryginalnym brzmieniu została wykonana w ramach projektu Biblia Slavica. 1574 Biblia Nieświeska - przekład ariańskiego pastora Szymona Budnego z języków oryginalnych. Powodem podjęcia pracy przez Budnego była chęć lepszej wierności oryginalnemu tekstowi (podejście filologiczne). Stary Testament tłumaczono z hebrajskiego. Językowo uważana za dużo słabszą od Biblii Brzeskiej (m.in. liczne hebraizmy). Reedycję Biblii Nieświeskiej wykonano w ramach projektu Biblia Slavica. 1599 Biblia ks. Jakuba Wujka (dedykujemy jej osobną stronę) - piękny język tego przekładu może podobać się i dzisiaj. Ukazały się niedawno edycje transkrypcji "B" tego przekładu. Rewizja tego przekładu (tzw. "neowujek") ukazała się w latach 30-tych i była reedytowana po wojnie (Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy). Skany tego są dostępne online na stronach Polskiej Biblioteki Internetowej (w katalogu szukaj tytułu "Biblia"). 1632  Biblia Gdańska - przekład zlecony przez zbory luterańskie Danielowi Mikołajewskiemu. Tłumaczona w latach 1604-1632 z języków oryginalnych. Przekład obejmuje także księgi deuterokanoniczne (zwane przez protestantów apokryfami Starego Testamentu; umieszczono je między Starym a Nowym Testamentem). Niezwykle wierny językowi oryginałów (a właściwie: ich rekonstrukcji znanych w XVII wieku), jest chyba najlepszą polskojęzyczną ilustracją zastosowania w tłumaczeniu Biblii podejścia filologicznego (zasady formalnej równoważności). Bardzo ciekawy i piękny (w naszym subiektywnym odczuciu) jest język tego przekładu; nie dziwi wcale, że jest to przekład, z którego i dzisiaj korzysta wielu chrześcijan. Ciekawym faktem z historii tego przekładu jest zakaz jego czytania przez katolików, wydany przez Prymasa Jana Wężyka (jako przekładu nieautoryzowanego przez Kościół Katolicki). Współcześnie wydawana Biblia Gdańska to wersja z poprawkami językowymi (rewizja) z 1738 roku, znana też jako Biblia Królewiecka, z Nowym Testamentem poprawianym jeszcze raz w 1881 roku ("rewizja warszawska"). Ostatnie znane nam wydanie z księgami deuterokanonicznymi miało miejsce w 1913 roku w Halles. Bez tych ksiąg wydaje Biblię Gdańską od ponad 100 lat Towarzystwo Biblijne w Polsce (dawniej Brytyjskie i Zagraniczne Tow.Biblijne; ostatnie wydanie - w 1989 roku). Do czasu opracowania zupełnie nowego przekładu - Biblii Warszawskiej - Biblia Gdańska miała dla polskiej społeczności ewangelickiej podobne znaczenie, jak Biblia ks.Wujka dla społeczności katolickiej. Biblia Gdańska jest dostępna w Sieci online (np. na stronie Biblii Internetowej), jako skany oryginalnego wydania z 1632 roku (egzemplarz Biblioteki Wirtemberskiej) oraz jako moduł wielu programów biblijnych (m.in. wszystkich programów  polskojęzycznych). Interesujące, obszerne materiały na temat Biblii Gdańskiej można znaleźć w serwisie Luteranie Online - polecamy dwa artykuły, przedstawiające historię przekładu i jego opis: Studium o Biblii Gdańkiej ks.doktora Tadeusza Wojaka, oraz Geneza i charakter Biblii Gdańskiej ks.prof.doktora Jana Szerudy. Powrót na górę strony Pięć polskich przekładów całego Pisma Świętego z okresu zwanego "złotym wiekiem Biblii polskiej": 1561   Biblia Leopolity* 1563     Biblia Brzeska* 1574  Biblia Nieświeska* 1599    Biblia ks.Wujka 1632   Biblia Gdańska   * reprinty tych przekładów sa dostępne w ramach Projektu Biblia Slavica   Przekłady fragmentów Pisma Świętego XV w. - Psałterz floriański, najstarszy znany polski fragment przekładu Biblii, Księga Psalmów z początków XIV wieku, rękopis oparty na niezachowanych wcześniejszych przekładach (niektórzy wspominają o hipotetycznym XIII - wiecznym "Psałterzu św. Kingi"). Prace nad Psałterzem rozpoczęły się około roku 1398, prawdopodobnie z fundacji królowej Jadwigi (pierwszej żony Władysława Jagiełły). 1453- Biblia Królowej Zofii: pod koniec XV wieku ukończono pierwszy tom tłumaczenia Biblii dla królowej Zofii (czwartej żony Władysława Jagiełły).  Przekład były dokonywany  z Wulgaty w oparciu o wcześniejsze przekłady czeskie. Z Biblii królowej Zofii znanej  jako Biblia szaroszpatacka zachowało się do II wojny światowej 185 kart, a na nich Stary Testament do księgi Estery. Odnaleziono także fragmenty dalszych ksiąg Starego Testamentu, natomiast prawdopodobnie nie przełożono Nowego Testamentu - stąd nie można tego przekładu uznać za pierwszy polski przekład całej Biblii. Interesujący artykuł na temat Biblii królowej Zofii (i innych staropolskich rękopisów biblijnych) autorstwa ks. Piotra Ostańskiego znajduje się na stronach Przewodnika Katolickiego. Fragmenty Biblii tłumaczonych dla żon Władysława Jagiełły można znaleźć w sieci na stronach serwisu Staropolska Online - warto na nie rzucić okiem, żeby przekonać się, czy przekład da się czytać po 600 latach... XV w. - tłumaczenia Nowego Testamentu (co najmniej ewangelii), niezachowane. Istnieją częściowe odpisy i konkordancje tych tłumaczeń: Ewangeliarz z warszawskiej biblioteki Zamojskich, Rozmyślania przemyskie i inne. XVI w. - Psałterze: Wróbla (1539), Reja (1541), Kochanowskiego (1579) XVI / XVII w. - Nowy Testament - wydane drukiem przekłady, które przygotowali: - Stanisław Murzynowski (1551) - przekład luterański; jest pierwszy polski przekład bezpośrednio z języka greckiego - z tekstu opracowanego przez Erazma z Rotterdamu, jest to również pierwszy polski przekład Nowego Testamentu wydany drukiem; - Marcin Bielski (1556) - katolicki przekład z łacińskiej Wulgaty; - Jan Nicz (1561) - katolicki przekład wchodzący w skład Biblii Leopolity; Biblia Brzeska (1563) - przekład ewangelicki całego Pisma Świętego (więc oczywiście również Nowego Testamentu); - Szymon Budny (1570) - protestancki przekład wchodzący w skład wydrukowanej w 1574 roku Biblii Nieświeskiej; - Marcin Czechowic (1577) - przekład protestancki (wydrukowany w Rakowie na użytek arian); - Jakub Wujek (1593) - katolicki przekład, który wszedł w skład Biblii ks. Wujka, wydanej jako całość w roku 1599; - Walenty Szmalec (1606) - przekład protestancki, przygotowany przez pastora unitariańskiego z Rakowa; - Daniel Mikołajewski (1606) - protestancki przekład wchodzący w skład Biblii Gdańskiej (skany tego przekładu są dostępne online na stronach Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej). Wiadomo, że istniał także protestancki przekład Marcina Janickiego (początkowo współpracującego z Mikołajewskim przy tłumaczeniu Biblii Gdańskiej), jednak zaginął. Okres wydawania tych przekładów nazwano "złotym wiekiem Biblii polskiej"; kolejne nowe tłumaczenia - nie licząc rewizji istniejących przekładów - pojawiły się dopiero po II wojnie światowej...(Nowy Testament ks. Dąbrowskiego - 1949, Biblia Tysiąclecia - 1965, protestancka Biblia Warszawska - 1975). Powrót na górę strony Dziewięć polskich przekładów Nowego Testamentu z okresu zwanego "złotym wiekiem Biblii polskiej": 1551  Stanisław Murzynowski 1556  Marcin Bielski* 1561 Jan Nicz* 1563    NT z Biblii Brzeskiej 1570   Szymon Budny* 1577 Marcin Czechowic 1693 Jakub Wujek* 1606 Walenty Smalec 1606 Daniel Mikołajewski* *te przekłady wchodziły w skład tłumaczenia całej Biblii     Współczesne (po 1945 r.) przekłady polskie całości Biblii (z języków oryginalnych) 1965 Biblia Tysiąclecia (1965, wydanie piąte 2002), tłumaczone z krytycznych wydań tekstu hebrajskiego i greckiego (Biblia Hebraica Stuttgartensia, Septuaginta - księgi deuterokanoniczne Starego Testamentu, Grecki Nowy Testament - edycje Mercka z 1951 r. i Alanda z 1975 r.). To tłumaczenie jest "oficjalną", liturgiczną wersją Biblii, używaną przez kościół Katolicki w Polsce. Udostępniono online czwarte wydanie (opracowanie Zespołu Informatyki Papieskiego Wydziału Teologicznego UAM). Powrót na górę strony 1975 Biblia Poznańska - czterotomowe wydanie katolickie z obszernym komentarzem, nawiązujące do pewnej tradycji: w latach 30-tych na fali "odnowy biblijnej" w Kościele ukazała się w Poznaniu pięciotomowa edycja zmodernizowanego przekładu ks. Wujka, z obszernymi komentarzami. 1975  Biblia Warszawska  (tzw. "brytyjka"), opracowany przez  polskie środowiska protestanckie przekład wydany przez Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne (Biblia protestancka - Stary Testament bez ksiąg deuterokanonicznych). 1991  Nowy Testament, przekład na współczesny język polski staraniem Brytyjskiego i Zagranicznego Tow. Biblijnego ("Nowy Przekład") - znacznie uwspółcześniony w stosunku do Biblii Warszawskiej język, przekład z języka greckiego opracowany przez  polskie środowiska protestanckie. Nowy Testament z tego przekładu jest dostępny w Internecie w postaci plików mp3 (bardzo staranne opracowanie Polskiego Związku Niewidomych) na stronach AudioScriptures.org. 1998  Biblia Warszawsko-Praska (1998) w przekładzie ks.biskupa Romaniuka (pierwszy od czasu Biblii ks.Wujka przekład całości Biblii dokonany przez jedną osobę), uważana czasami za najnowocześniejszy, napisany najbardziej zrozumiałym współczesnym językiem polskim przekład z języków oryginalnych; jest udostępniona online w sieci na stronach Diecezji Warszawsko-Praskiej. Polskie przekłady Nowego Testamentu: bardzo polecamy stronę www.psnt.pl - są na niej omówione polskie przekłady nowego testamentu wydane po II wojnie światowej. Powrót na górę strony   Niektóre inne współczesne przekłady wydania interlinearne, np. "Nowy Testament - interlinia" (wydanie interlinearne grecko-polskie, oparte o grecki tekst wg edycji 26 Nestle'a-Alanda, wydawnictwo Vocatio 1993) - ułatwiają wgryzanie się w sens Bożego Słowa osobom nie znającym języka oryginału; z reguły są zaopatrzone w komentarze gramatyczne itp. narzędzia. parafrazy i wydania dynamiczne mają na celu ułatwienie pełnego zrozumienia sensu tekstu tak, jak interpretuje go tłumacz; przykładem jest "Słowo Życia - Nowy Testament" (parafraza współczesnym językiem polskim, czytająca się miejscami jak niezła powieść - choć mnie osobiście wydaje się ona warta wielu poprawek stylistycznych, wydana przez wydawnictwo Agape w roku 1989) przekłady literackie z języków oryginalnych: fragmenty Starego Testamentu przełożone w latach 1968-1989 przez Romana Brandstaettera oraz przez Czesława Miłosza, bardzo interesujące językowo przekłady ekumeniczne - obecnie prowadzone są prace nad nimi, w 1997 rozpoczęto wydawanie jednego z nich (ukazała się Ewangelia wg Św.Mateusza), opracowywanego przez międzywyznaniowy zespół tłumaczy (11 Kościołów!), z inicjatywy Towarzystwa Biblijnego w Polsce. Nowy Testament i Psalmy ukazały się drukiem w 2001 roku i zostały zaakceptowane do oficjalnego użytku liturgicznego w Kościele Katolickim podczas nabożeństw ekumenicznych. Czy podczas tłumaczenia Starego Testamentu uda się zachować taką zgodność i harmonię, czas pokaże. W takich przekładach księgi deuterokanoniczne są umieszczane inaczej niż w Septuagincie: między Starym a Nowym Testamentem.   Na koniec - warto wspomnieć o pracach, które trwają (poza w/w "oficjalnym" przekładem ekumenicznym Towarzystwa Biblijnego): 1. pojawiło się pierwsze współczesne tłumaczenie żydowskie - przetłumaczono dwie pierwsze księgi Pięcioksięgu (Bereszit oraz Szemot) (fundacja Pardes), trwają prace nad kolejnymi; 2. od kilku lat są wydawane kolejne tomy przekładu katolickiego z języków oryginalnych: Biblia Lubelska (ks. prof. Hugolin Langkammer) - kolejne księgi można dostać w internetowej księgarni KUL; 3. ukończono nowy przekład zlecony Towarzystwo Świętego Pawła (Biblia Paulińska) - ma on charakter pastoralny (jest przekładem dynamicznym), informacje o nim podaje Towarzystwo Świętego Pawła; 4. trwają prace nad bardzo ciekawym przekładem ekumenicznym, prowadzonym wspólnie przez osoby z Kościoła Katolickiego (ks. Michał Czajkowski, Jan Turnau), Zielonoświątkowego (ks.Mieczysław Kwiecień) i Prawosławnego (Arcybiskup Jeremiasz);  5. trwają również prace nad polskim przekładem filologicznym Nowego Testamentu, przeznaczonym dla celów egzegezy; tekst ptrzekładu będzie oznakowany numeracją Stronga. Patronat nad tym przekładem objął portal Kosciol.pl.  6. kilka innych grup prowadzi zaawansowane prace nad własnymi przekładami, część z nich to rewizje starych przekładów (interesująca Nowa Biblia Gdańska - obecnie ukończono Nowy Testament i Psalmy, tekst opracowany staraniem Śląskiego Towarzystwa Biblijnego jest publicznie dostępny), część to oryginalne przekłady własne (np. Ewangeliczny Instytut Biblijny); 7. nie zapomina się o staropolskich przekładach - reprinty polskich (i innych słowiańskich) Biblii ukazują się w ramach bardzo interesującego projektu Biblia Slavica - kolejne tomy są wydawane w Paderborne od 1983 roku (Biblia Leopolity, Biblia Nieświeska, Biblia Brzeska). Wiadomo nam o kilku entuzjastach, planujących upublicznienie tych przekładów w ramach Projektu Sword (w postaci modułów programu zawierających transkrypcje "A" oryginalnych tekstów). Rozpoczęto także wydawanie serii polskich Biblii, jakie ukazywały się drukiem w latach 1551-1632 (w okresie nazywanym czasami "złotym wiekiem Biblii polskiej"): w roku 2003 Kalwin Institute wydał Biblię Brzeską (transkrypcja "B"). Wadą tej edycji jest niejasny sposób uwspółcześniania tekstu (nie jest to transkrypcja oparta o jednoznaczny system). W dalszych planach wydawniczych jest pięć przekładów Nowego Testamentu.