Budżet państwa – jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe związane z realizacją przyjętej polityki społecznej i gospodarczej. Jest on sporządzany na okres 1 roku oraz zatwierdzony przez władzę ustawodawczą. Po zatwierdzeniu staje się on aktem prawnym umożliwiającym organom wykonawczym jego realizację.

Funkcje budżetu państwa:

• Fiskalna – polega ona na gromadzeniu dochodów w formie podatków do budżetu państwa

• Redystrybucyjna – ustala się ile pieniędzy i komu trzeba przydzielić

• Stymulacyjna – polega on na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne

Zasady polityki budżetowej:

1. Rocznego budżetowania – plan dochodów i wydatków budżetowych. Obejmuje on okres 1 roku

2. Zupełności – obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa

3. Jawności – budżet państwa powinien być podany do publicznej wiadomości

4. Równowagi budżetowej – polega na dążeniu do tego by bieżące dochody z podatków i innych źródeł napływających do budżetu centralnego były wystarczające do pokrycia płatności na dobra i usługi finansowe finansowane przez rząd, płatności transferowych i innych wydatków budżetowych.

5. Jedności

Z punktu widzenia przeznaczenia można wyodrębnić 3 grupy wydatków budżetowych:

1. Wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak: obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości

2. Wydatki związane z realizacją społeczną państwa „państwo dobrobytu (oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne)

3. Wydatki związane z pełnienia funkcji inwestycyjnych w gospodarce (oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i w infrastrukturę, dopłata, subsydia, dopłaty dla przedsiębiorstw państwowych i prywatnych) oraz wydatki

Deficyt budżetowy – efekt realizowany przez państwo polityki fiskalnej

Sposoby finansowania deficytu:

1. Pożyczyć niezbędne środki pieniężne (państwo sprzedaje papiery wartościowe i tą drogą pozyskuje niezbędne środki finansowe, niw występuje zmiana nominalnej podaży pieniądza w gospodarce, jest to me inflacyjna ścieżka finansowania deficytu)

2. Poprzez dodruk pieniędzy (tym sposobem wielkość środków pieniężnych pozostających w dyspozycji podmiotów rynkowych nie ulega zmianie, natomiast realizowane wydatki zwiększają nominalną wartość pieniądza w gospodarce; jest to inflacyjna ścieżka finansowania deficytu)

Dług publiczny – suma wszystkich zaciągniętych przez państwo pożyczek pozostających do spłacenia. Jest to finansowanie zobowiązanie, które musi być spłacone w określonym czasie wraz z odsetkami.

Rząd realizuje politykę fiskalną posługując się 2 głównymi grupami instrumentów:

• Dyskrecjonalnymi środkami oddziaływującymi na koniunkturę (organizowanie i finansowanie robót publicznych oraz określenie wielkości zatrudnienia w sektorze publicznym)

• Automatyczne stabilizatory koniunktury (dotyczy podatków stanowiących podstawę dochodów budżetowych jak wypłat realizowanych z budżetu)

Bank – instytucja finansowa, która gromadzi środki pieniężne, udziela kredytów i pożyczek oraz prowadzi rozliczenia pieniężne

Banki komercyjne – działają na podstawie prawa bankowego po uprzednim uzyskaniu licencji od NBP

Funkcje banków komercyjnych :

• Pasywne(bierne) – przyjmowanie wkładów (gromadzeniu wolnych środków pieniężnych gospodarstw domowych i przedsiębiorstw) – depozytów: - na żądanie ( a Vista) – środki zgromadzone na rachunkach bieżących przedsiębiorstw i kontach osobistych

- terminowe (ROR) - środki zgromadzone na określone z góry terminy za ustalonym oprocentowaniem

• Aktywne(czynne) – udzielanie kredytów i pożyczek (rola pośrednika finansowego); działanie na własny rachunek i ryzyko

• Usługowe – dokonują przelewów na zlecenie klientów z ich rachunków na rachunki wskazanych osób, prowadzą kantory, świadczą usługi maklerskie