20. 10. 11.

W dokumentach UE od 1997r. można zaobserwować indywidualne ( w zależności od kraju ) próby rozwiązania problemów wspomagania rozwoju dzieci o różnych potrzebach edukacyjnych i dysfunkcjach. We Francji, Belgii, Hiszpanii, Portugalii i Anglii - wdrożono wiele programów pilotażowych, natomiast we Włoszech – wprowadzono jednolity system integracyjny w całym państwie ( specjalne klasy i szkoły prowadzone są przez osoby prywatne, często o statusie szkół niepublicznych ).

W Europie ma miejsce niejednorodność systemu kształcenia osób niepełnosprawnych.

Ze względu na organizację kształcenia można dokonać podziału systemów edukacyjnych:

1. integracja pełna – zastąpienie systemu segregacyjnego systemem integracyjnym ( Włochy, Niemcy)

2. A) Klasy specjalne w systemie szkolnictwa masowego - duża dowolność programowa, organizacyjna, podziału ( Belgia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Austria, Portugalia, Finlandia, Szwecja, Anglia )

B) występowanie szkół specjalnych równolegle do systemu integracyjnego – dotyczy głównie dzieci upośledzonych umysłowo ( Republika Czeska, Polska, Słowacja, Węgry, Norwegia )

„TEORETYCZNE PODSTAWY PEDAGOGIKI SPECJALNEJ”

Pedagogika specjalna – jest nauką szczegółową pedagogiki, a jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie i wychowanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj, stopień i złożoność objawów oraz przyczyn i skutków zaistniałych anomalii, zaburzeń, trudności lub ograniczeń.

Odchylenia mogą być: poniżej lub powyżej normy.

Pedagogikę specjalną charakteryzuje specjalny cel:

„Rewalidacja społeczna dzieci upośledzonych, chorych niedostosowanych społecznie lub w inny sposób odchylonych od normy” ( M. Grzegorzewska ).

Specyfika przedmiotu jej zainteresowań wyraża się głównie w zasadach i metodach postępowania profilaktycznego, usprawniającego, naprawczego, kompensacyjnego, z wykorzystaniem specjalnych urządzeń i pomocy naukowo – dydaktycznych, stosowanych przez odpowiednio przygotowanego nauczyciela – wychowawcę.

Pojęcie „specjalny” - nie oznacza tylko czegoś wyjątkowego, ale jako: odnoszący się do wybranego przedmiotu, osoby, charakterystyczny, przeznaczony wyłącznie dla kogoś lub czegoś, „szczególny” (słownik j. polskiego)

Pojęcie „normy”, „normalności” – jest utożsamiane z pojęciem zdrowia, i szerszej wg. Kryteriów: np. rozwojowych, w ujęciu adaptacyjnym, społeczno – kulturowym.

Odchylenie od normy – występuje gdy jednostka odbiega od typowych, najczęściej występujących w danej populacji zachowań. W zdecydowanej większości odchyleń od normy można wyróżnić

3 wymiary:

- organiczny

- psychologiczny

- społeczny,

co w konsekwencji powoduje postrzeganie niepełnosprawności jako uszkodzenia, dysfunkcji, upośledzenia.

Niepełnosprawną – jest osoba, której stan fizyczny i / lub psychiczny, trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza albo uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi ( W. Dykcik ).

Upośledzenie ( handicap ) – określa utratę lub ograniczenie możliwości pełnego uczestnictwa danej osoby w życiu społecznym ( E. Zakrzewska – Manterys 1997r. )

Dysfunkcjonalność – dotyczy zdrowia fizycznego, też uszkodzenia narządu ruchu. Należy uwzględniać:

- czas trwania ( np. krótki )

- zakres istniejącego uszkodzenia ( np. wąski )

Dysfunkcjonalność można określać jako dyspozycję wywołującą powstanie sytuacji problemowych.

Inwalidztwo – ( A. Hulek ) jest jednostka, u której istnieje naruszenie sprawności i funkcji w stopniu wyraźnie utrudniającym pobieranie nauki w normalnej szkole, wykonywanie czynności codziennego życia oraz w zajęciach w czasie wolnym od pracy.

Wyrównywanie szans – jest długotrwałym procesem udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym, aby mogły one choćby nawet w odległej przyszłości wziąć na siebie pełną lub częściową odpowiedzialność kreowania swojego życia jako pełnoprawni członkowie społeczeństwa.

Kryteria funkcjonowania i bariery:

- organiczne ( somatyczne i fizyczne )

* choroba, uraz, zaburzenie

* uszkodzenie, dysfunkcja, odchylenie w stanie zdrowia …

PEDAGOGIKA SPECJALNA JAKO TEORIA I PRAKTYKA

Na gruncie pedagogiki specjalnej ze szczególną ostrością ujawnia się potrzeba analizy wychowania – jako intencjonalnego, zorganizowanego procesu wartościowania życia ludzkiego oraz jako:

- wielokontekstowego doświadczenia, diagnostycznego opisu, wyjaśniania dokonujących się zmian w jednostce oraz ewolucji norm, zasad postępowania.

- zadania ( działania ), które posługują się pojęciami aktywności przyczynowo – skutkowej, z wyraźną intencją optymalnej skuteczności, samodzielności życiowej jednostek niepełnosprawnych

- wartości, odsłaniającej sens bycia i stawania się sprawniejszym, lepszym, pożyteczniejszym człowiekiem

Przedmiotem pedagogiki specjalnej – są ludzie, których rozwój jest lub może być utrudniony w stopniu, w którym ani jednostka za pomocą własnych mechanizmów psychicznej regulacji, ani rutynowe metody postępowania pedagogicznego nie są w stanie utrudnień tych wyeliminować. Te szczególne utrudnienia ograniczające możliwości rozwojowe jednostki mogą dotyczyć wyłącznie lub równocześnie:

- sfery funkcjonowania fizycznego ( niesprawność motoryczna, somatyczna )

- sfery funkcjonowania psychicznego ( niesprawność sensoryczna, umysłowa )

- sfery funkcjonowania społecznego ( niesprawność w zakresie realizacji zachowań zgodnych z normami współżycia społecznego ( I. Obuchowska )

Zakres pedagogiki specjalnej ( starcy, dorośli, młodzież, dzieci, płód ). Zajmuje się jednostkami poniżej i powyżej normy.

Pedagogika zdolnych i uzdolnionych:

1. Wybitne zdolności ogólne

2. Uzdolnienia kierunkowe

Pedagogika rewalidacyjna, rehabilitacyjna:

1. Upośledzenie umysłowe

2. Wady wzroku

3. Wady słuchu

4. Sprzężone upośledzenia

Pedagogika lecznicza, terapeutyczna:

1. Choroby przewlekłe

2. Niesprawność ruchowa

3. Odmienność somatyczna

4. Autyzm, zespoły psychozo podobne

5. Starość

Pedagogika resocjalizacyjna:

1. Niedostosowanie społeczne

2. Aspołeczność

3. Antyspołeczność

4. Demoralizacja

5. Przestępczość

Pedagogika korekcyjna:

1. Trudności w uczeniu

2. Parcjalne zaburzenia rozwoju

3. Zaburzenia mowy

4. Zaburzenia emocjonalne

Autyzm, a choroba aspergera ( podobieństwa i różnice )