Magdalena Zańko Lublin, dn. 24.XI.2008

III rok Fizjoterapii stacjonarne

Uniwersytet Medyczny w Lublinie.

Tenis na wózkach.

Tenis na wózkach.

Gra w tenisa na wózkach odbywa się według zasad bardzo podobnych do tenisa ziemnego osób pełnosprawnych (wymiary kortu, siatka, sposób liczenia punktów, gemów i setów). Najważniejszą różnicą jest możliwość odbicia piłki po jej drugim odbiciu się od ziemi (tylko za pierwszym odbiciem piłka musi trafić w kort). Pozostałe różnice w większości wynikają z faktu, iż zawodnicy w grze używają wózka (musi być to specjalnie przystosowany wózek odpowiadający przepisom - zwrotny, lekki i stabilny). Turnieje rozgrywane są w kategoriach: juniorów, mężczyzn, kobiet i quad (osoby z porażeniem czterokończynowym).

Przez ostatnie 30-lecie tenis na wózkach był jedną z najszybciej rozwijających się i najbardziej ekscytujących dyscyplin w sporcie osób niepełnosprawnych. Dyscyplina ta zapoczątkowana w 1976 roku przez Amerykanina Brada Parks’a rozwinęła się z zajęć rekreacyjnych do profesjonalnego sportu. W czasie Igrzysk Paraolimpijskich w Barcelonie w 1992 roku tenis na wózkach został oficjalnym sportem paraolimpijskim.

W 1988 roku stworzono Międzynarodową Federacje Tenisa na Wózkach, po to, by rozpowszechniać i promować ten sport.

Pole gry (kort)

Kort ma wymiary: 23,77 m długości i 8,23 m (gra pojedyncza) lub 10,97 m (gra podwójna) szerokości. Linie na korcie to:

• linia główna

• linia serwisowa

• linia środkowa

• linia singlowa

• linia deblowa

Kort dzieli na dwie połowy siatka, o wysokości 91,4 cm na środku i 107 cm na obu krańcach. Tak więc o wiele łatwiej grać przez środek kortu niż wzdłuż linii bocznej.

Wózek:

Wózek charakteryzuje się lekką konstrukcją, jest trójkołowy( nie liczy się kółka podporowego z tyłu, które można zamontować dla lepszej stabilności) oraz ma koła napędowe ( duże), pochylone w stosunku do podłoża (14-22°).

Serwis

W celu rozpoczęcia wymiany piłkę trzeba wprowadzić do gry, czyli zaserwować. Zmiana serwisu następuje naprzemiennie po każdym gemie; pierwszy serwujący jest wyznaczany na początku spotkania przez rzut monetą.

Serwis jest wykonywany z linii końcowej, naprzemiennie z prawej i z lewej strony kortu. Zawodnik ma prawo do jednego pchnięcia wózka, zanim uderzy piłkę. Jeśli zawodnik z grupy quad (z porażeniem czterokończynowym) nie może wykonać serwisu, dopuszczone jest wyrzucenie piłki za tego zawodnika. Ta technika serwisu musi być wykorzystywana za każdym razem w czasie całego meczu. Serwujący ma dwie próby czystego trafienia w kort - trafienia piłką w przestrzeń po przeciwnej stronie kortu niż ta z której serwuje, pomiędzy linią środkową boiska a serwisową rywala, czyli w tzw. karo (pole) serwisowe (prostokąt o wymiarach 6,40 na 4,12 m). Jeśli tego nie uczyni, następuje podwójny błąd serwisowy i punkt zdobywa przeciwnik. W czystym serwisie piłka nie może też trafić w siatkę; jeśli muśnie siatkę a następnie spadnie czysto na pole przeciwnika jest tzw. net i serwis jest powtarzany (nie jest to zaliczane jako błąd serwisowy).

Idealnie zagrany serwis, którego przeciwnik nie jest w stanie dosięgnąć swoją rakietą to tzw. as serwisowy. Daje on oczywiście natychmiastowy punkt serwującemu.

Wymiana

Udany serwis rozpoczyna wymianę. Piłka po przekroczeniu siatki może maksymalnie dwa razy odbić się od ziemi. Później należy ją przebić na stronę rywala, zanim dotknie ziemi po raz trzeci. Czasami można też zastosować tzw. wolej, czyli odbić piłkę bezpośrednio z powietrza, zanim jeszcze trafi w powierzchnię kortu. Piłka odbita przez nas musi oczywiście czysto trafić w kort po stronie przeciwnika, przy czym trafienie w linię jest uważane za dobre (nawet gdy piłka jest tylko minimalnie styczna do linii po jej zewnętrznej stronie).

Najczęstsze zagrania podczas wymiany to:

• forhend (ang. forehand) - uderzenie piłki wewnętrzną stroną rakiety

• odwrotny forhend (ang. run-around forehand) - uderzenie wewnętrzną stroną rakiety piłki zagranej na bekhend

• bekhend (ang. backhand) - uderzenie piłki zewnętrzną stroną rakiety

• wolej (ang. volley) - uderzenie piłki z powietrza, przed odbiciem od kortu

• serw and wolej (ang. serve and volley) - sposób rozgrywania akcji, polegający na wykonaniu serwisu (im trudniejszy, bardziej wyrzucający przeciwnika z kortu, tym lepiej) i natychmiastowym pójściu do siatki, celem zagrania kończącego woleja.

• półwolej (ang. half-volley) - uderzenie piłki zaraz po odbiciu od nawierzchni kortu

• lob - przerzucenie piłki wysoko nad przeciwnikiem

• skrót, dropszot (ang. drop-shot) - lekkie odbicie piłki, tak aby spadła tuż za siatką i przeciwnik który jest wysunięty daleko poza linię końcową nie zdążył do niej dobiec

• slajs (ang. slice) - podcięcie piłki, nadające jej rotację wsteczną (ang. backspin)

• topspin (ang. topspin)- uderzenie piłki nadające jej rotację przednią, tzw. postępującą

• smecz (ang. smash) - mocne ścięcie górnej piłki zagranej przez rywala

• uderzenie kończące (ang. winner) - uderzenie po którym zawodnik zdobywa punkt, w taki sposób, że przeciwnik nie dotyka piłki

• kros (ang. cross) - uderzenie piłki po przekątnej boiska, przez całą jego długość

• return - uderzenie piłki w odpowiedzi na serwis przeciwnika

W czasie trwania akcji tenisista nie może dotknąć siatki ani odbić piłki znajdującej się na połowie przeciwnika. W przeciwieństwie do siatkówki, w tenisie można zagrać z boku siatki. Wózek stanowi część ciała zawodnika, wszystkie przepisy dotyczące ciała zawodnika dotyczą tez wózka.

Punktacja

Mecz tenisowy dzieli się na sety, a te z kolei na gemy. Na jeden gem składa się od czterech do kilkunastu, czy nawet kilkudziesięciu wymian. Podczas gema serwuje stale ten sam zawodnik. Gema wygrywa zawodnik, który zdobył w nim co najmniej 4 punkty i jednocześnie co najmniej o 2 więcej niż przeciwnik. Punkty w tenisie liczone są w dość specyficzny sposób, kolejno: 0, 15, 30, 40.

Brak punktu - 0 (zero)

Pierwszy punkt - 15

Drugi punkt - 30

Trzeci punkt - 40

Czwarty punkt - gem (gra). Jeżeli obydwaj zawodnicy (pary w grze podwójnej) wygrali po trzy punkty wynik zwie się równowagą, a po następnym punkcie wygranym przez zawodnika (parę) – przewagą tego zawodnika (pary). Jeżeli ten sam zawodnik (para) wygra następny punkt, wygrywa gema; jeżeli natomiast punkt wygra przeciwnik, wynik ponownie zwie się równowagą. Zawodnik (para) musi wygrać kolejne dwa punkty bezpośrednio po stanie równowagi, aby rozstrzygnąć gema na swoją korzyść. Istnieją różne systemy rozstrzygania seta. Dwie najważniejsze to set rozgrywany do przewagi

dwóch gemów („długi set”) i set zakończony grą tie-break. Można stosować każdą z tych metod, ale musi to być ogłoszone przed rozpoczęciem zawodów. Jeżeli stosujemy system tiebreak,

należy ogłosić, w jaki sposób rozgrywany jest set decydujący – przy pomocy gry tiebreak czy do przewagi dwóch gemów.

a. Set do dwóch wygranych gemów („długi set”)

Zawodnik (para), który pierwszy wygra sześć gemów, wygrywa seta, z tym, że musi osiągnąć nad przeciwnikiem przewagę przynajmniej dwóch gemów. Gdy jest to konieczne, set musi być rozgrywany do chwili uzyskania takiej przewagi przez jedną ze stron.

b. System tie-break

Zawodnik (para), który pierwszy wygra sześć gemów, wygrywa seta, jeżeli osiągnie nad przeciwnikiem przewagę dwóch gemów. Jeżeli stan gemów wyniesie w tym secie po sześć, należy zarządzić grę tie-break. Mecz może być rozgrywany do dwóch wygranych setów (zawodnik musi wygrać dwa z trzech setów) lub do trzech wygranych setów (zawodnik musi wygrać trzy z pięciu setów).

Zawodnik traci punkt, jeśli:

• piłka dotknie ziemi po raz trzeci;

• używa stóp lub części kończyn jako dolnych jako hamulce lub stabilizatory w czasie odbicia piłki, odbierania serwisu, zmiany kierunku jazdy, zatrzymania gdy piłka jest w grze;

• nie ma stałego kontaktu przynajmniej jednego pośladka ze swoim wózkiem, w czasie kontaktu rakiety z piłką.

Jeśli gracz nie jest w stanie poruszać się na wózku popychając koła ( amputowana kończyna górna) , może korzystać z jednej nogi, mimo to stopa nie może dotykać podłoża w czasie :

• zwrotów, zwłaszcza gdy rakieta uderza piłkę;

• rozpoczynania serwisu, zanim rakieta uderzy piłkę;

Zawodnik:

Zawodnik musi mieć medycznie zdiagnozowaną niepełnosprawność, której wynikiem jest trwała, częściowa lub całkowita utrata funkcji motorycznych w jednej lub obu kończynach dolnych.

Minimalne kryteria zawodników:

• deficyt neurologiczny od poziomu S1lub wyżej połączony z utrata funkcji motorycznych;

• ankilozy, przewlekle choroby stawów, endoprotezy stawów kończyny dolnej;

• amputacje w obrębie kończyn dolnych.

Zawodnicy grupy quad:

• neurologiczny deficyt na poziomie od C8 w górę;

• amputacja kończyny górnej;

• miopatie lub dystrofie mięśniowe w kończynach górnych;

Zawodnicy, którzy mają kilka dysfunkcji, które uniemożliwiają poruszanie się na zwykłym wózku, i na co dzień używają wózków elektrycznych, mogą używać takich wózków do gry.

Jedyną regułą odróżniającą go od tenisa uprawianego przez zawodników sprawnych jest to, że piłka może się odbić dwa razy i drugie odbicie piłki może nastąpić poza polem gry (ta reguła jest stosowana też przy serwisie). By umożliwić grę tetraplegikom, stosowane są bandaże i specjalne łuski poprawiające chwyt rakiety.

Skład reprezentacji Polski na Paraolimpiadę w Pekinie:
- gra singlowa mężczyzn: Tadeusz Kruszelnicki (SKS Konstancin Jeziorna), Piotr Jaroszewski (SIKT Płock), Albin Batycki (SPARTAKUS Koźmin Wlkp.)
- gra deblowa mężczyzn: Tadeusz Kruszelnicki (SKS Konstancin Jeziorna)/ Piotr Jaroszewski (SIKT Płock)
- gra singlowa kobiet: Agnieszka Bartczak (LOB Wrocław)

Dziesięć tysięcy widzów na centralnym korcie w Pekinie oglądało mecz tenisowy na wózkach pomiędzy Chinką Fuli Dong a rozstawioną z numerem ósmym w turnieju paraolimpijskim Japonką Mie Yaosa. Sensacyjne zwycięstwo odniosła znacznie niżej notowana reprezentantka gospodarzy 6:4, 6:4.

Polacy startowali ze zmiennym szczęściem. Agnieszka Bartczak (LOB Wrocław) uległa w pierwszej rundzie Niemce Katharinie Kruger 6:7 (1-7), 7:6 (7-5), 3:6, a Piotr Jaroszewski (SIKT Płock) przegrał z rozstawionym z numerem 14. Szwedem Peterem Wikstromem 1:6, 0:6. Pozostali polscy zawodnicy wygrali swe pojedynki. Tadeusz Kruszelnicki (SKS Konstancin Jeziorna) z Koreańczykiem Sang-Ho Oh 6:2, 6:4, a Albin Batycki (Spartakus Koźmin Wlkp.) ze Sydwellem Mathonsim z Republiki Południowej Afryki 6:2, 6:1.

Polski Związek Tenisa na Wózkach
S Y S T E M P U N K T A C J I

Regulamin Sportowy PZTnW na rok 2007

Podsumowanie:

Dla niepełnosprawnego sport powinien być skutecznym środkiem przywrócenia kontaktu ze światem zewnętrznym i ułatwienia, w ten sposób jego reintegracji ze społecznością, jako pełnoprawnego obywatela. Osoby niepełnosprawne pływają, podnoszą ciężary, tańczą, uprawiają szermierkę, grają w szachy, piłkę nożna, rugby. Uprawiają wiele dyscyplin sportowych. Jest to nie tylko atrakcyjna forma aktywności i realizowania się w życiu, ale też rodzaj rehabilitacji. Należy tylko wybrać dyscyplinę, która będzie dostosowana do naszych zainteresowań i możliwości. Przez uprawianie sportów osoby upośledzone fizycznie wciągane są do czynnego udziału w życiu, co dodatnio wpływa na ich stan fizyczny i psychiczny. Udział w sportach łączy się zazwyczaj z przebywaniem na świeżym powietrzu i pokonywaniem pewnych przestrzeni, co pozytywnie wpływa nie tylko na sprawność i wytrzymałość fizyczna osoby niepełnosprawnej, ale także na jej stan psychiczny. Człowiek z dysfunkcjami fizycznymi staje się bardziej samodzielny, zauważa, że pomimo swojej niepełnosprawności jest w stanie być niezależny. Tenis na wózkach pozwala na wzmocnienie siły mięśni, koordynacji wzrokowo- ruchowej. Dzięki treningom poprawia się sprawność w poruszaniu na wózku, refleks, zwinność. Ten rodzaj sportu posiada przede wszystkim wysokie walory psychoterapeutyczne, wypływające z konieczności wykazania się przez graczy aktywną i samodzielną pracą. Ciągłe zmiany sytuacji na boisku są elementem ćwiczącym uwagę i zdolność koncentracji.

Bibliografia:

1. http://www.itftennis.com

2. M. Janiszewski , Rekreacja ruchowa dla osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 1989r.

3. http://www.ksn.waw.pl

4. http://www.niepelnosprawni.pl