1. Wymień i opisz cechy miasta, które bezpośrednio wskazują na jego społeczną strukturę prestizowo-funkcjonalne zróżnicowanie architektury – może być silne bądź słabe, paro- lub wielostopniowe, oparte na licznych elementach architektoniczno-urbanistycznych lub tylko jednym lub dwóch. Występuje niezmiennie we wszystkich miastach. Przejawiają się w tym zróżnicowaniu podziały klasowe i ekonomiczne, hierarchia prestiżu i podstawowe funkcje pełnione przez miasto.

Podział miejskiego obszaru na centrum (główny plac, śródmieście, dzielnice śródmiejskie) i otaczające je obszary (peryferie, dzielnice peryferyjne). Wieś może obyć się bez centrum. Ośrodkiem spotkań stanowi: kościół, karczma, targ, itp. centrum pełni funkcje żywotne dla społeczności. Jest warunkiem koniecznym istnienia miasta i jego rozwoju wyznacza kilka jego urbanistycznych rysów, przebieg wielu społecznych procesów: rozwój sieci ulicznej, lokalizacje innych placów. Centrum to także siedziba władzy, administracji, handlu, sadownictwa, tez życia religijnego i spotkań publicznych.

miejska przestrzeń – otwarta (mosty, parki, ulice) i zamknięta(budynki władz itp.). Rozróżnia się obszary świeckie i sakralne, prywatne i publiczne . Są różne postawy mieszkańców wobec nich.

2. Wymień komponenty społecznej przestrzeni i podaj przykłady

- przeznaczenie: ulica, dworzec, most, park, cmentarz, stadion, dworzec

- własność- formalna: prywatna, spółdzielcza, komunalna, klubowa; nieformalna: własność tych grup społecznych, które z danej przestrzeni w pełni korzystają i identyfikują się z nią.

- kształt: mały, ciasny, wąski, długi, rozległy, proporcjonalny, zwarty, jednolity, zróżnicowany

- oprawa: piekna-brzydka, nowoczesna-tradycyjna, zabytkowa-zwykła, przypadkowa, przyjemna, odpychająca, itp.

3. Przedstaw poglądy Floriana Znanieckiego na temat przestrzeni miejskiej

Przedstawił je w książce „Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej” (1938).

Przyznanie człowiekowi prawa obecności w pewnej przestrzeni wchodzi w skład jego stanu socjalnego. Poza tym sądził, ze istnieją określone relacje między ludzkimi wartościami przestrzennymi i nieprzestrzennymi. Może to być system religijny, estetyczny, ekonomiczny itp. Przestrzeń stanowi samą w sobie wartość. Uważał, że problematyka społecznej przestrzeni powinna wchodzić w skład socjologii grup, bo każdej z grup przyporządkowana jest określona przestrzeń(mają swe wartości przestrzenne, władają nimi, posługują itp.)

4. Wymień i krótko opisz rolę symboli miejskich

Stanowią nieodłączny atrybut prestiżu, utrwalania w pamięci o wydarzeniach dziejowych i jednostkach, wyrażają swą obecność, siłę, władzę. tworzone spontanicznie jak i świadomie. Tłumaczą dlaczego miasto jest siedliskiem symboli. Obrazują zróżnicowanie zamieszkałej tam społeczności, pełnią role dekoracyjne, artystyczne, informacyjne. Ucieleśniają ludzkie uczucia, przekonania, postawy. Wzbogacają kulturę.

5. Podaj przykłady symboli wybranych miast uwzględniając podział na

-symbole pojęciowe( NY jako największe miasto na świecie, Sodoma i Gomora jako ucieleśnienie moralnego upadku, Babilon jako symbol kosmopolitalizmu, Mekka jako miejsce upragnione)
-symbole wizualne (statua wolności w NY, krzywa wieża w Pizie, katedra Notre Dame)
-symbole dźwiękowe (hejnał w Krakowie, apel jasnogórski, sygnał Polskiego Radia, komunikaty na dworcach)

6. Co określimy mianem przestrzeni otwartej, a co mianem przestrzeni zamkniętej?

Zamknięte: głównie są obszarem kulturowym, a to ze względu na wyposażenie i przeznaczenie. Są to teatry, filharmonie. kawiarnie, muzea, świątynie. Mają dużą szansę stania się obszarami kulturowymi. Żadna z przestrzeni nie staje się obszarem kulturowym automatycznie. Może stać się obszarem kulturowej konsumpcji w ten sposób(tzn. automatyczny).

otwarte: miejskie parki, ogrody, zespoły zabytkowe, cmentarze, spacerowe ulice, aleje, bulwary.

7. Wymień 3 najważniejsze obszary kulturowe miasta

- dobrze zaprojektowane i zagospodarowane mieszkalne wnętrze

- świątynie (gotyckie, barokowe katedry)

- harmonijnie wykształcone zabytkowe centrum

8. Wyjaśnij pojęcie centrum miasta

Jest najbardziej rozległym, zróżnicowanym i skomplikowanym obszarem kulturowym, jaki wytworzyło społeczeństwo miejskie. Ma społeczne funkcje. To część miasta, która:

- w stosunku do pozostałych części przestrzeni miejskiej jest obszarem odrębnym pod względem infrastruktury instytucjonalnej, kompozycji urbanistycznej i wartości architektonicznych

- jest obszarem w stosunku do całego miasta niedużym

- jest obszarem najlepiej w mieście usytuowanym pod względem komunikacyjnej dostępności dla swych użytkowników

- jest obszarem o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania społ. miasta, a także dla społ. obszaru, który jest przez oddziaływanie tego miasta zdominowany

- jest identyfikowany przez miejską społeczność, jako obszar, na którym przebiegają najważniejsze procesy życia publicznego

Razem ze śródmieściem decyduje o obliczu i osobowości miasta, o jego kulturowym i zabytkowym. Dzięki swym urbanistycznym i architektonicznym wartościom pozwala na największą koncentrację publicznych procesów społecznych stanowiących warunek społecznej integracji i rozwoju ludności miasta oraz jego społecznego zaplecza.

9. Napisz czym jest szata informacyjna miasta i wymień jej 4 funkcje

To taka „warstwa informacyjna” miasta, która kształtuje jego walory estetyczne jak i semantyczne

Funkcje: 1). Rola instrumentalna, 2). Estetyczna, 3). Poznawcza, 4). Ideologiczna.

Najlepiej jej charakter oddaje słowo OBFITOŚĆ.

Jest niezbędnym dla społeczności środkiem porozumiewania.

**Rola instrumentalna to elementarne funkcje powiadamiające, dla których została powołana do życia (funkcje regulujące, porządkujące, segregujące i zakazujące. Pełnione przez światła na skrzyżowaniach, znaki drogowe, nazwy i numery domów, itp.) także informacje o zgonach, nowych produktach z rynku, możliwościach sportowych.

10. Napisz co zaliczymy do zmiennych elementów szaty informacyjnej miasta

Reklamy. Związane z nadchodzącym rokiem szkolnym, świętami, wakacjami, sezonem, Wiążą się z rozwojem kultury masowej konsumpcji. Służą do nakręcania koniunktury na rynku, kształtują określone postawy, które nie ograniczają się do rozwijania postaw konsumpcyjnych.

11. Wyjaśnij pojęcie osmosocjologia

zapach i socjologia! XIII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny(wtedy scharakteryzowana). Perspektywa teoretyczna i badawcza związana z wpływem zapachów na zróżnicowanie sfery życia społecznego. . Zapachy i ich wpływ na codzienne działania, ich ukierunkowanie, sposób konstruowania ładu, aktywności codziennego życia.

Wcześniej zajmowała się tym semiologia.

Maria Ossowska postulowała aby aromaty stały się przedmiotem analizy dla socjologów. Wcześniej postulowali: Georg Simmel, Gale Peter, David Rodney Watson

12. Wymień trzy główne płaszczyzny (i scharakteryzuj), na których możemy wyraźnie wskazać rolę zapachów

- tożsamość miejsca i mieszkańców ( np. zapach Libanu, czyli cedru, w Wenecji zapach kanałów, Kolumbia-pomarańcze). Zapach kreuje tożsamość miejsca i mieszkańców. Poprzez zapachy dokonuje się także prywatyzacja (olfaktoryczne zawłaszczanie przestrzeni – stacje benzynowe, cukiernie, piekarnie). Aromatyzacja bywa naturalna bądź sztuczna. Pociąga za sobą segmentację przestrzeni i jej użytkowników.

- marketing i usługi turystyczne - aromatyzacja miejskiej przestrzeni służy do przyciągnięcia „nosów” turystów(żądnych poznania olfaktorycznego), np. Chorwacja wyspa Hvar – zapach lawendy.

- gettoizacji (segmentacja i prywatyzacja), czyli dominanty zapachowe poszczególnych obszarów – zapach może być także stygmatem, piętnem od którego trudno się uwolnić. Zapachy mają swój udział w życiu mieszkańców (niektóre dzielnice pachną, niektóre śmierdzą). Zapach nadaje znaczenie przestrzeniom, jest jego nieodłącznym elementem. Obserwuje się sukcesywne zawłaszczanie miejskiej przestrzeni publicznej przez: underclass, skupionych na wąskim wycinku określonej dzielnicy, brudnej i niebezpiecznej; oraz nowej klasy średniej, która zamieszkuje dzielnice zamkniete. Występują wyraźne segmenty przestrzeni pachnących i przestrzeni odoru. Jest to odzwierciedlenie przestrzeni bogactwa i biedy.

13. Który z socjologów jako pierwszy zainteresował się próbą wyjaśnienia różnych procesów społecznych za pomocą zmysłów? I poglądy.

Georg Simmel. Zwracał uwagę na istotna role zmysłów dla socjologii. Na szczególną uwagę zasługują wrażenia zapachowe i ich rola w konstruowaniu rzeczywistości społecznej i powstawaniu społecznych dystansów i różnic. Stał się założycielem specjalizacji : Socjologia zmysłów.

14. Wymień przykłady stereotypów zapachowych dotyczących poszczególnych narodowości

Murzyni śmierdzą, Europejczycy śmierdzący małpimi siuśkami ( w powieści Upalne Lato Pani Forbes G. G. Marqueza), Hindusi – zapach curry i zapleśniałych turbanów, Żydzi i woń korzenna, arabowie – kadzidła,

15. Na czym polega dwukierunkowość oddziaływania w relacji miasta i zapachu

Zapachy maja służyć kreacji przestrzeni. Mają przyciągać turystów, handlowców, mają być przedmiotem marketingu.

Budzą emocje bo niektóre z nich nas odpychają, nie lubimy ich. Jak w Ostrołęce zapach spalanej celulozy! W ten sposób nawiązuje się nić między mieszkańcami a miastem/przestrzenią.

Z jednej strony zapachy są obecne w przestrzeni miasta z natury, z drugiej – jego niepowtarzalna atmosfera – może stać się źródłem inspiracji dla tworzenia sztucznego zapachu przez przemysł kosmetyczny. I tak, zafascynowana nowojorską Piąta Aleją Elizabeth Arden wykreowała zapach.

Miasto może być więc odziane w zapach dwojako: poprzez próbę zamknięcia jego niepowtarzalnej atmosfery i tożsamości we flakonie pachnidła no i poprzez zapach naturalny.

16. Podaj i krótko scharakteryzuj typologię sąsiedztwa według P.Kryczki

- kontakty towarzyskie: utrzymywane głównie z osobami poznanymi w pracy, w młodości itp. Mogą być regulowane tak, aby decydować o miejscu i czasie spotkania, ich oprawie. Sąsiedzka bliskość przestrzenna stanowi duże ułatwienie dla penetracji sąsiadów przestrzeni mieszkania i codziennego życia rodziny. Sąsiedzi obawiają się jednak ograniczenia własnej prywatności przez najbliższe środowisko. Często świadomie nie dopuszczają do przekształcenia się sąsiedztwa w stosunki towarzyskie. Sa jednak takie społeczności, gdzie krąg kontaktów obejmuje właśnie sąsiadów.

-świadczeniowe: buduje poczucie bezpieczeństwa, więzi, oparcia. Poza bliskością przestrzenną ważne jest także zaufanie do osób i rodzin, z którymi wchodzi się w taki typ stosunków(nie wykorzystają tego przeciwko, odwdzięczą się). Pożyczanie sobie, pilnowanie bachorów itp.

- przestrzenne/konwencjonalne: nakłada na osoby objęte bliskością miejsca zamieszkania powinności zaakcentowania wspólnoty poprzez ceremoniały: „dzień dobry”, „co słychać”. Za takimi komunikatami nie idzie nic dalej.

- Ograniczające: odpowiada mu sformułowanie: „staram się tak postępować, by nikt z sąsiadów nie miał do mnie pretensji, ale trzymam się od nich na odległość”.

- Postawa rezerwy i niechęci: wyraża ją sformułowanie: „ w miare możliwości unikam sąsiadów i z nikim się nie kontaktuje”.

17. Jakie różnice więzi sąsiedzkich na wsi i w miastach wskazał J. Ziółkowski?

- na wsi: podobieństwo wykonywanego zawodu, tożsamość miejsca zamieszkania i miejsca pracy, mało zróżnicowana struktura wykształcenia, podobieństwo kulturowe, małe możliwości nawiązywania kontaktów z osobami spoza własnej społeczności terytorialnej. Choć nie dotyczy to wszystkich wsi.

Rolnicy okazują się żyć na najmniejszym dystansie społecznym wobec sąsiadów.

Postawa wyrażająca się poprawnym dystansowaniem się wobec sąsiadów nie jest wyraźnie skorelowana z typem i wielkością miejscowości.

Sąsiedztwo ceremonialne jest spotykane częściej w miastach aniżeli na wsi.

Wyraźniejsze różnice zachodzą w typie sąsiedztwa świadczeniowego. Na wsi – 15%, w miastach – 26% mieszkańców. Jednak tak samo na wsi jak i w mieście świadczenia ograniczają się do od 1 do 5 rodzin.

18. Podaj typologię integracji społecznej Landeckera

- komunikatywna

- normatywna

- kulturowa

- funkcjonalna

19. Jak wygląda zależność między typem zabudowy a kontaktami sąsiedzkimi ?

Istotne różnice przebiegają miedzy domami jednorodzinnymi a pozostałą zabudową-wielorodzinną(wysokie i niskie bloki, kamienice, bliźniaki). Przejawiaja się w wyraźnej różnicy częstości braku niektórych więzi. 50 % mieszkańców domów rodzinnych nie utrzymują kontaktów ze swymi sąsiadami, a w zabudowie wielorodzinnej – 66-70%. Sąsiedztwo świadczeniowe nie występuje u 17% mieszkańców domów jednorodzinnych, a 25-28% w pozostałych zabudowach. Stosunki konwencjonalne występują u 30% domów jednorodzinnych, a z bloków – 38-44%.

20. W jaki sposób czas zamieszkiwania w danym miejscu wpływa na stosunki sąsiedzkie?

A tak, ze im dłużej tym więzi są „głębsze”. Częściej dochodzi do świadczeń, spotkań towarzyskich itp. rzadziej kontakty ograniczają się do konwenansów.