SOCJOLOGIA

13.10.2011

TEMAT: Socjologia, jako dyscyplina naukowa.

Nauka o społeczeństwie – nauka, której podmiotem jest ogół zjawisk i procesów związanych z tworzeniem, funkcjonowaniem, przekształceniem i rozpadem różnorodnych form życia zbiorowego. Nauka o zjawiskach i procesach społecznych, o życiu społecznym.

Przedmiotem badań są:
-zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi,
-struktury zbiorowości społecznych (powiązanie ze sobą części składowych i ich wzajemne relacje, funkcje)
-zjawiska i procesy zachodzące w zbiorowościach społecznych (zachowania, interakcje, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie)
-kulturowe symbole, które ludzie tworzą w celu porozumiewania się i organizowania życia społecznego
-zmiany i przekształcenia zachodzące w zbiorowościach społecznych.

Cel socjologii – usystematyzowanie i dookreślenie codziennych ludzkich doświadczeń – wyjście poza doświadczenie jednostkowe; poznanie i ocena sił, które kształtują i ograniczają nasze żecye (myślenie, postrzeganie i działanie).

Przyczyny powstania socjologii jako odrębnej dyscypliny naukowej:
-rewolucja przemysłowa – upadek feudalizmu, rozwój handlu, przemysłu i urbanizacji – określenie nowego modelu społeczeństwa i podstawowych stosunków międzyludzkich,
-oświecenie umożliwiające rozwój nauki – rozważań na temat świata społecznego,
-rewolucja francuska – 1789r – odbudowa stosunków społecznych tak, aby w przyszłości uniknąć takich wydarzeń.

August Comte – twórca socjologii (nauki) oraz pojęcia socjologia.
-twórca socjologii pozytywistycznej
-socjologia – nauka o prawach świata społecznego porównywalna z wiedzą na temat praw natury,
-społeczeństwo powinno się badać metodą przyrodniczą,
-życie społeczne nie jest przypadkowe i chaotyczne, można w nim zaobserwować pewne prawidłowości.

Podstawowe pytanie w socjologii wg A. Comte’a: „Co sprawia, że społeczeństwo nie rozpada się w miarę, jak staje się coraz większe, bardziej złożone, zróżnicowane, wyspecjalizowane i podzielone?”
Odp.: Wspólne, powszechnie uznane idee i przekonanie, że…

Samodzielna dyscyplina naukowa – koniec XIXw. Pierwszy wydział socjologiczny – 1892r. Uniwersytet w Chicago. Polska – Wydział Prawa i Nauk Politycznych w Warszawie – 1919r. W 1920r – Uniwersytet w Poznaniu – socjologia, jako samodzielny kierunek.

Aby socjologię można było określić, jako samodzielną dyscyplinę naukową, potrzebne było powstanie teorii socjologicznej określonej w konstrukcji pojęciowej, stosowanej do analizy i interpretacji danych empirycznych. Socjologia stała się dyscypliną wieloparadygmatyczną (wielość stanowisk teoretycznych i metod badawczych) ulegającą różnorodnym wpływom naukowym.

2 koncepcje socjologii:
-pozytywistyczna (naturalistyczna, scjentyczna)
-humanistyczna, interpretacyjna, rozumiejąca.
Max Weber – twórca współczesnej socjologii. Polscy przedstawiciele – F. Znaniecki, S. Ossowski

Socjologia pozytywistyczna:
-socjologia to taka sama nauka, jak nauki przyrodnicze i powinna odwoływać się do wzorów i metod badawczych tam wypracowanych,
-traktuje zjawiska społeczne przedmiotowo „jak rzeczy”,
-bada tylko obiektywne, zewnętrzne w stosunku do badacza fakty, przedmioty rzeczywiste dostępne umysłowi ludzkiemu,
-zjawiska społeczne są ze sobą powiązane i rządzą nimi określone prawidłowości oraz prawa obiektywne,
-badacz musi być obiektywny – powstrzymywać się od oceny przedmiotu badać.

Socjologia humanistyczna:
-socjologia bliższa jest naukom humanistycznym, postuluje odmienność metod badawczych w odniesieniu do świata społecznego i przyrodniczego,
-świat społeczny nie jest czymś danym, zewnętrznym w stosunku do człowieka, jest nieustannie tworzony w procesach interakcji świadomych jednostek,
-jednostki w sposób subiektywny interpretują zachowania innych i w oparciu o nie podejmują działanie – koncepcja działania społecznego,
-rzeczywistość społeczna jest wciąż na nowo tworzona dzięki aktywności ludzkiej,
-zjawiska społeczne traktuje podmiotowo, jako twory świadomie działających jednostek,
-nie uznaje obiektywnych praw rządzących życiem społecznym. Prawidłowości uznaje za rezultat norm, reguł i wzorów wytworzonych przez ludzi w procesach interakcji.

20.10.2011
TEMAT: Pojęcie osobowości. Socjalizacja pierwotna.

Osobowość – łac. persona – pierwotnie oznaczała maskę w teatrze starożytnym.

Psychologowie poszukują swoistości zachowań jednostki w odróżnieniu od innych ludzi. Socjologowie poszukują swoistości działań określonych zbiorowości ludzkich.

Co składa się na pojęcie osobowości jednostki?

Osobowość – zestaw mniej lub bardziej trwałych cech określanych i ocenianych przez innych, odróżniających jednostkę od innych, występujących niezależnie od okoliczności , czasu, miejsca, będących podstawą zachowania (choć nie determinują go w pełni).

Na konkretne zachowanie jednostki mają wpływ 2 czynniki: osobowość i dana sytuacja.

istota człowieka = istota jego osobowości.

Jakie elementy kształtują osobowość człowieka: jego cechy biologiczne, psychiczne, czy społeczeństwo, w otoczeniu którego żyje?

Socjologowie zwracają uwagę na wyraźne, społeczne uwarunkowanie osobowości – zakładają, że jest kształtowana w bezpośrednich bądź pośrednich relacjach między ludźmi.

Osobowość to cecha kulturowa a nie gatunkowa.

3 teoretyczne modele osobowości:
1. Osobowość, jako zbiór różnego rodzaju cech ludzkich, stanowiących względnie stałe dyspozycyjne do określonych zachowań.
2. Model, w którym niektórym cechom przypada decydujące znaczenie dla tworzenia i funkcjonowania osobowości (koncepcja G.H. Meada).
3. Osobowość, jako wielopoziomowa struktura (Z. Freud, J. Szczepański).

Koncepcja przyjmowania roli (role taking) G.H. Meada:
-Podkreśla wagę ról społecznych w procesie kształcenia osobowości (jaźni)
-Człowiek, aby poznać i określić samego siebie musi najpierw spojrzeć na siebie oczami innych ludzi, z którymi się spotyka.
-Doświadcza siebie pośrednio, przyjmując punkty widzenia innych osób lub uogólnionych grup społecznych i w ten sposób buduje własną autonomiczną tożsamość.
-Proces występowania wobec siebie w roli innych osób Mead nazywa procesem „przyjmowania ról” – role taking.

Proces przyjmowania ról obejmujących dwie fazy:
-zabawy – przyjmowanie konkretnych ról innych osób – „znaczących innych”,
-gry – przyjmowanie ról nie pojedynczych osób, ale określonych zbiorowości – „uogólniony inny”, postępowanie ze zgodnie zgeneralizowanymi normami, zasadami ogólnospołecznymi.

Po przejściu tych faz jednostka postrzega siebie nie w kategoriach indywidualnych, ale jako członka określonej zbiorowości – powstaje jaźń (self).

Jaźń – zdolność zdefiniowania swojego miejsca w szerszej zbiorowości, roli, jaką pełnimy, obowiązków i powinności, jakie z niej wynikają, nakazów i zakazów, jakie zbiorowość jednostce narzuca.

Jaźń jest strukturą złożoną z:
-„Me” (mnie) – odbicie społeczeństwa, w którym żyjemy, ideały, reguły, wzory, które uznajemy – jaźń refleksyjna, będąca efektem uspołecznienia, kształtuje jednostkę konwencjonalną.
-„I” (ja) – indywidualna odpowiedź organizmu na oczekiwania i postawy innych, spontaniczne, własne zdolności, umiejętności odróżniające człowieka od innych – jaźń autonomiczna, kształtuje jednostkę indywidualistyczną.

Osobowość człowieka jest nie tylko efektem nacisku społeczeństwa (kalką), ale też aktywnego stosunku jednostki do otoczenia („I”).

3 poziomy osobowości w koncepcji Z. Freuda:
- Id – ono
- Ego – świadoma jaźń
- Superego – nadjaźń

Id (ono) – zbiór podświadomych biologicznie wyznaczonych popędów, impulsów i potrzeb wywołujących napięcie, domagających się zaspokojenia, które wywołuje uczucie przyjemności.
Ego (świadoma jaźń) – kompromisowe rozwiązanie stworzone przez jednostkę, dostarczające równowagę między tym, czego żąda natura (id), a tym, czego wymaga natura (superego), zabezpieczające przed konfliktem, będącym wynikiem konfrontacji między Id i Superego. Dąży do zaspokojenia popędów w sposób akceptowany społecznie i przez samą jednostkę. Kieruje się zasadą realizmu. Na tym poziomie pojawiają się mechanizmy obronne.
Superego (nadjaźń) – rezultat przyswojenia przez jednostkę ze społeczeństwa wartości, norm, zasad postępowania w taki sposób, iż stają się one wewnętrznym mechanizmem samokontroli.

Rodzaje mechanizmów obronnych:
-Stłumienia (represja) – wyparcie do podświadomości popędów Id, wywołujących poczucie lęku, winy. Jest mechanizmem świadomym, stosowanym, aby uniknąć sankcji zewnętrznych.
-Racjonalizacja – z pozoru racjonalne uzasadnienie działań wynikających z impulsów.
Dwa rodzaje:
-„kwaśne winogrona” – człowiek, nie mogąc czegoś osiągnąć udaje, że jest mu to
niepotrzebne,
-„słodkie cytryny” – człowiek wmawia sobie, że coś jest dla niego przyjemne, zmniejszając
swój dyskomfort psychiczny
-Reakcja upozorowana – tłumienie niebezpiecznych impulsów przez manifestowanie zachowań przeciwnych.
-Projekcja – przypisywanie innym naszych niepożądanych impulsów, których nie możemy zaspokoić, (bo nie są akceptowane w społeczeństwie). Najpowszechniejszy dziś mechanizm obronny.
-Sublimacja – zastępcze formy wyładowania popędów poprzez różnorodne formy twórczości artystycznej (akceptowane przez społeczeństwo).
-Przeniesienie (substytucja) – wyładowanie impulsów na przedmiotach lub osobach będących substytutem właściwego przedmiotu, wobec którego jawne działanie było by niebezpieczne.

Socjologiczna koncepcja osobowości wg J. Szczepańskiego

Rola społeczna:
J. Szczepański twierdzi, że osobowość jest wytworem społeczeństwa i kultury, ale uwzględnia również wrodzone uwarunkowania natury biologicznej i psychicznej, które są warunkiem koniecznym dla zaistnienia osobowości, ale nie wystarczającym.

Osobowość – zespół trwałych lub względnie trwałych cech jednostki o charakterze biologicznym, psychicznym i społecznym.

Elementy składowe osobowości:
-biogenne – przekazywane dziedzicznie wyposażenie biologiczne takie jak: płeć, wiek, rasa, wzrost, budowa organizmu, jego właściwości fizjologiczne, działalność gruczołów.
-psychogenne – przekazywane dziedzicznie wyposażenie psychiczne, które można modyfikować w procesie uspołecznienia jednostki.
-socjogenne – przekazywane w procesie wprowadzenia jednostki w życie społeczne, uczenie zachowań, wzorów i norm kulturowych.

Socjogenne elementy osobowości:
1. kulturowy ideał osobowości – ideał wychowawczy, służący, jako wzór do naśladowania, przekazywany młodzieży w szkołach i instytucjach wychowawczych, w rodzinie i czasami w grupach rówieśniczych.

2. Jaźń subiektywna – zespół wyobrażeń o sobie samym stworzony na podstawie reakcji otoczenia na nasze zachowania.

Jaźń subiektywna kształtuje:
-Poczucie własnej wartości,
-Samoocenę – ocena własnych możliwości, przeświadczenie o tym na co nas stać, zawyżona/zaniżona/realistyczna.
-Poziom samoakceptacji – porównania swoich osiągnięć ze stawianymi sobie wymaganiami w odniesieniu do tzw. „ja-idealnego” – wyobrażenia jednostki o tym, jaka chciałaby być.

3. Jaźń odzwierciedlona – nasze wyobrażenie o tym, jak wyobrażają sobie i oceniają nas inni ludzie, ma wpływ na kształtowanie się jaźni subiektywnej.
4. Rola społeczna – względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, będący reakcją na zachowania innych i przebiegający według mniej lub bardziej ściśle określonego wzoru.

27.10.2011
TEMAT: Rola społeczna, socjalizacja, socjalizacja pierwotna.

Jaźń odzwierciedlona – nasze wyobrażenie o tym, jak wyobrażają nas sobie inni.

Rola społeczna ma:
-wymiar jednostkowy – jako czynnik konstruujący osobowość człowieka w koncepcji G.H Meada.
-wymiar grupowy – stanowi istotny czynnik strukturalizacji świata społecznego (umiejscawia jednostkę w strukturze społecznej)

Pojęcie roli społecznej związane jest z pojęciem pozycji społecznej.
Rola to zespół praw i obowiązków związanych z daną pozycją, wyznacznik sposobu zachowania osoby zajmującej konkretną pozycją w strukturze społecznej.

W konstrukcji roli wyróżnia się 3 elementy:
-zachowania nakazane,
-zachowania zakazane,
-margines swobody.

Poszczególne role różnią się szerokością marginesu swobody.

Na proces realizacji roli mogą mieć wpływ następujące czynniki:
-cechy biologiczne i psychiczne jednostki,
-wzór osobowy (zespół cech idealnych przypisanych roli),
-definicja roli przyjęta w grupie (różne wzory grania jednej roli),
-struktura i organizacja wewnętrzna grupy (formalna czy nie, jakie sankcje stosuje grupa)
-stopień identyfikacji jednostki z grupą.

Dynamiczna koncepcja role making J.H. Turnera:
-role społeczne nie mają charakteru statycznego, są tworzone i modyfikowane w procesach interakcji – dynamiczna koncepcja roli społecznej.
-proces przyjmowania roli jest zarazem procesem tworzenia roli – role making czy też modyfikowania roli.
-interakcja jest zawsze procesem tymczasowym, w którym wciąż na nowo następuje sprawdzanie naszej wiedzy i wyobrażeń na temat roli naszego partnera
-Definicja roli może się zmienić ze względu na zmiany zachowań partnerów interakcji lub zmiany kontekstu, w jakim rola jest odgrywana.

4 etapy stosunku jednostki do ról społecznych:
1. przystosowanie się do roli,
2. manipulowanie rolą,
3. negacja roli,
4. kreacja roli.

To, na ile udaje się jednostce w sposób w miarę bezkonfliktowy grać różnorodne role społeczne i zachowywać przy tym spójne poczucie własnej tożsamości zależy przede wszystkim od jaźni subiektywnej – koncepcji samego siebie.
Rolą kluczową wyznaczającą tożsamość człowieka jest dziś najczęściej rola zawodowa.

Socjalizacja, jako kulturowy proces kształtowania osobowości człowieka.

Socjalizacja = uspołecznienie – jest procesem kulturowego kształtowania osobowości człowieka.
To złożony, wielostronny proces, w trakcie którego uczymy się być członkami społeczeństwa, proces w efekcie którego człowiek z istoty biologicznej staje się istotą społeczną.

Socjalizacja prowadzi to internalizacji norm i wartości uznawanych i obowiązujących w danym społeczeństwie, zachowań według określonych wzorów, grania roli społecznych.

internalizacja (łac. internus – wewnętrzny) – uwewnętrznienie, przyjmowanie z zewnątrz i uznawanie za własne.

Socjalizacja jest mechanizmem przekazu kultury i utrwalania porządku społecznego.

Czy socjalizacja jest procesem jednostronnym, w którym społeczeństwo „dostosowuje” jednostkę do swoich oczekiwań?

Socjalizacja to całokształt procesów wzajemnych oddziaływań jednostki i jej środowiska społeczno-kulturowego, trwających przez całe jej życie i obejmujących zarówno przyswajanie sobie wymogów tego środowiska i przystosowanie się do nich, jak też i przekształcanie go w rezultacie własnych działań. [A. Jasińska-Kania]

Jaka jest różnica między socjalizacją a wychowaniem?

Socjalizacja to ogół wpływów otoczenia, które wprowadzają jednostkę do udziału w życiu społecznym zarówno tych zamierzonych, określonych mianem „wychowania” jak i niezamierzonych.

Wychowanie jest częścią socjalizacji.

Poziomy socjalizacj:
1. minimum kulturowe – zdobycie kompetencji i umiejętności niezbędnych do życia w jakimkolwiek społeczeństwie.
2. wejście do konkretnej kultury – przyswojenie specyficznych dla danej kultury idei, przekonań, reguł, norm, wartości, symboli.
3. opanowanie konkretnych ról społecznych związanych z określonymi pozycjami, do których jednostka aspiruje.

Socjalizacja jest procesem, który nigdy się nie kończy, dorastając, a potem starzejąc się człowiek musi przyswajać sobie coraz to nowe wzory zachowań, ponieważ otoczenie społeczne spodziewa się po nim innego rodzaju zachowania.

Rodzaje socjalizacji:
Etap I - socjalizacja pierwotna
Etap II – socjalizacja wtórna

Socjalizacja pierwotna:
- odbywa się w dzieciństwie, dzięki niej jednostka staje się członkiem społeczeństwa.
-jest dla człowieka najważniejsza, kształtuje wszystkie podstawowe elementy osobowości.
-jej struktura jest powielana w socjalizacji wtórnej.
-przebiega w atmosferze nasyconej uczuciami, w grupach pierwotnych przede wszystkim w rodzinie, za pośrednictwem tzn. „znaczących innych”, czyli członków najbliższej rodziny, która przekazuje jednostce własne doświadczenia i miejsce w strukturze społecznej.
-silny związek emocjonalny pozwala na automatyczne, bezrefleksyjne przejmowanie i internalizację wartości, postaw, wzorów zachowań – budowanie własnej tożsamości.

W toku socjalizacji pierwotnej człowiek poznaje i przyswaja sobie:
-umiejętności kontrolowania swych popędów i potrzeb zaspokajania ich w sposób aprobowany społecznie.
-sposoby pełnienia ról społecznych, umiejętności wchodzenia w interakcje społeczne i symbolicznego komunikowania się.
-sposoby odczuwania i wyrażania emocji oraz otaczającej ją rzeczywistości.
-wartości, normy, wzory zachowań, aspiracje, cele działania, które traktuje jako własne.
-umiejętności wykorzystania określonych czynności i posługiwania się przedmiotami charakterystycznymi dla danej kultury i cywilizacji.

Proces socjalizacji pierwotnej opiera się na mechanizmach:
-uczenie się na zasadzie kar i nagród,
-naśladowanie,
-identyfikacja (utożsamianie się) – pragnienie upodabniania się do innych,
-internalizacja (uwewnętrznienie) podstawowych norm i wartości życia społecznego.

Za końcową fazę socjalizacji pierwotnej uznaje się wykształcenie się poczucia tożsamości jednostki i pojawienie się w jej świadomości „uogólnionego innego” – odkrycia reguł ogólnospołecznych.

03.11.2011
TEMAT: Socjalizacja wtórna, więź społeczna: proces tworzenia, elementy składowe – instytucyjne, kontrola, sankcje społeczne. Dezorganizacja społeczna.

Socjalizacja wtórna:
-wprowadza człowieka w poszczególne segmenty życia społecznego
-nigdy nie jest całkowita i nigdy się nie kończy
-polega na nabywaniu wiedzy niezbędnej do odgrywania ról zawodowych
-człowiek ma do czynienia z wieloma światami, wśród których może wybierać – decydować kto będzie dla niego znaczącym innym
-nie wymaga więzi emocjonalnej, treści mogą być przekazywane anonimowo
-dominującym mechanizmem jest mechanizm uczenia się
-przekazywane tu treści mogą być odmienne, a nawet sprzeczne z treściami zinternalizowania w socjalizacji pierwotnej
-niekiedy pojawia się konieczność eliminowania niektórych treści nabytych w socjalizacji pierwotnej.

4 możliwe efekty procesu socjalizacji:
-ludzie w maksymalnym stopniu internalizują wzory kultury – sami chcą postępować zgodnie z jej wymaganiami.
-ludzie nie chcą stosować się do wymagań kultury, ale działają zgodnie z nimi z poczucia obowiązku.
-ludzie nie chcą działać zgodnie z normami kulturowymi, nie traktują ich jako obowiązku, realizują nakazy i zakazy kulturowe z obawy przed sankcjami
-kompletna klęska socjalizacji – ludzie przestają bać się sankcji społecznych.

Więź społeczną można rozpatrywać:
-w ujęciu subiektywnym, jako stan psychiczny jednostki, polegający na poczuciu łączności psychicznej i identyfikowaniu się z innymi,
-w ujęciu obiektywnym, jako ogół stosunków i zależności zachodzących w określonej zbiorowości społecznej (także to, co ludzi dzieli i wywołuje konflikty).

Więź społeczna – zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całości zdolną do trwania i rozwoju. [J. Szczepański]

W ujęciu szerokim [Szczepański] to wszystko, co prowadzi do tworzenia, trwania i rozwoju grup i innych zbiorowości społecznych.

W wąskim rozumieniu dotyczy tylko tego, co łączy, spaja i utrzymuje ludzi razem.

Każda zbiorowość, jeśli ma trwać i rozwijać się, musi posiadać więź, być wewnętrznie zorganizowana i uporządkowana.

W ujęciu szerokim więź społeczna może być rozumiana jako:
-coś naturalnego, spontanicznego – więź naturalna,
-intencjonalny związek, w którym stosunki oparte są na zasadzie umowy lub woli przystąpienia do grupy – więź zrzeszowania, stanowiona dowolnie.
-przymus, nacisk, coś zewnętrznego, narzuconego.
-więź stanowiona z zewnątrz, przeciwieństwo wolności, powinności.

Elementy składowe procesu tworzenia i podtrzymania więzi społecznej:
1) Styczność przestrzenna między jednostkami,
2) Styczność i łączność psychiczna,
3) Styczność społeczna,
4) Wzajemne oddziaływania – interakcje,
5) Stosunki społeczne (zależności społeczne),
6) Instytucje społeczne,
7) Kontrola społeczna,
8)Sankcje społeczne.

Etapy tworzenia więzi:
1. Styczność przestrzenna między jednostkami – akt spostrzeżenia i uświadomienia sobie istnienia w przestrzeni innego człowieka.
2. Styczność i łączność psychiczna – zainteresowanie drugą osobą z punktu widzenia różnych potrzeb, może przerodzić się w łączność psychiczną, gdy prowadzi do sympatii, koleżeństwa.
3. Styczność społeczna – Pojawia się element podejmowania określonych czynności.
4. Wzajemne oddziaływania – interakcje – interakcje jednostek, systematyczne, trwałe działanie skierowane na wywołanie określonej reakcji, która wywołuje nowe działanie pierwszego osobnika.
5. Stosunek społeczny – układ obejmujący 2 partnerów, łącznik, czyli przedmiot, postawę, interes, sytuację, który stanowi platformę tego stosunku, pewien układ powinności i obowiązków, unormowanych czynności, które partnerzy powinni wobec siebie wykonywać.
-więź społeczna wykształca się w grupie dopiero z rozwinięciem się systemu stosunków.
-znaczna część stosunków przybiera postać zależności społecznych – asymetryczna relacja.
6. Instytucje społeczne – instytucje można rozumieć jako:
-zespoły ludzi powołanych do realizacji ważnych zadań dla całej zbiorowości,
-czynności wykonywane przez wybranych w imieniu danej grupy
-dobra materialne i środki umożliwiające określone działania,
-istotne dla całości zbiorowości role społeczne.
Instytucja społeczna – zespół urządzeń, w kórym wybrani członkowie grupy otrzymują uprawnienia do wykonywania czynności określonych publicznie i personalnie dla zaspokojenia potrzeb jednostkowych i grupowych i dla regulowania zachowań innych członków grupy [J.Szczepański]

Klasyfikacja instytucji:
a) formalne/nieformalne
Instytucja formalna – zorganizowana i funkcjonująca według reguł formalnych przewidzianych prawem – organizacje celowe. Na ogół duże, wewnętrznie zróżnicowane i ustrukturalizowane.
Instytucja nieformalna – funkcjonowanie nie zostało ujęte w sformalizowane przepisy zaakceptowane przez szersze zbiorowości. Niekiedy ich rygoryzm i skuteczność jest większa, niż w instytucjach formalnych (mafia).
b) podział instytucji społecznych według funkcji pełnionych w zbiorowościach:
-ekonomiczne,
-polityczne,
-wychowawcze,
-kulturalne i socjalne,
-religijne.
7. Kontrola społeczna – kształtuje zachowanie jednostek w sposób społecznie pożądany, powoduje, iż przebieg życia społecznego jest uporządkowany, a jego uczestnicy mogą nawzajem przewidywać i oczekiwać określonych zachowań.
Kontrola społeczna to to wszystko, co stoi na straży utrzymania porządku społecznego.

Rodzaje mechanizmów kontroli społecznej:
-mechanizmy psychospołeczne (kontrola wewnętrzna)
-w procesie socjalizacji dochodzi do internalizacji norm, wartości i wzorów zachowań tak, że jednostka odczuwa moralny przymus wewnętrzny wobec nich
-chęć zaspokajania potrzeby bezpieczeństwa i uznania zapewniających jednostce równowagę psychiczną realizowana poprzez zachowania zgodne z oczekiwaniami społecznymi
-mechanizmy materialno-społeczne (kontrola zewnętrzna): gdy zawodzi kontrola wewnętrzna, instytucje przejmują kontrolę narzucając wzory postępowania, stosując przymus (sankcje), mają charakter „zewnętrzny” wobec jednostki.

Specjalnym mechanizmem kontroli społecznej działającym na pograniczu kontroli wewnętrznej i zewnętrznej są zwyczaje i obyczaje.

zwyczaj – ustalone sposoby zachowania się w określonych sytuacjach, które nie budzą sprzeciwu i nie wywołują negatywnych reakcji otoczenia, a które są oparte na tradycji, dawnych wierzeniach religijnych lub indywidualnych nawykach. Dostarcza wzoru zachowań, który nie zawsze jest sfromualizowany i naruszenie go nie spotyka się z jawnym postępowaniem grupy.
obyczaj – ustalone sposoby postępowania, z którymi grupa wiąże oceny moralne, a ich naruszenie jest karane poprzez sankcje negatywne (moralne i satyryczne). Zakłada wyraźny przymus w uznawaniu wartości grupowych i pożądanego zachowania.

Sankcje społeczne

sankcja – reakcja grupy na zachowania się czlonków w sytuacjach społecznie ważnych. Zaczynają działać tam, gdzie kontrola wewnętrzna staje się nieskuteczna.

Rodzaje sankcji:
a) negatywne – kary/pozytywne – nagrody.
b) formalna – od instytucji formalnych, np. państwowe, partyjne, ekonomiczne.
nieformalna – reakcja opinii publicznej, kolegów, sąsiadów, rówieśników, ich skuteczność jest niekiedy większa niż sankcji formalnych.
c) ze względu na treść nacisku wywieranego przez grupę:
-sankcje etyczne – dotyczą norm moralnych, są na ogół nieformalne, związane z opinią publiczną
-sankcje religijne – przewidziane przez system dogmatów i wierzeń danej religii za przestrzeganie lub naruszanie jej nakazów i zakazów
-sankcje prawne – przewidziane przez przepisy prawne o charakterze na ogół negatywnym
-sankcje satyryczne – stosowane przez opinię publiczną i instytucje nieformalne w odniesieniu do jednostki zachowującej się śmiesznie, niepoważnie, komicznie. Są szczególnie dotkliwe, gdyż skierowane są na jaźń subiektywną człowieka.

8. Organizacja społeczna:
• nie jest to organizacja w znaczeniu celowej grupy formalnej
• jej celem jest regulacja zachowań, aspiracji i dążeń członków społeczeństwa w celu zapewnienia ładu społecznego w instytucjach.

organizacja społeczna – układ wzorów zachowań ról społecznych, instytucji, środków kontroli społecznej, zapewniający harmonijne współżycie członków zbiorowości, tworzący porządek – ład społeczny.

Rozpad więzi społecznej – dezorganizacja społeczna:
-niemożność podjęcia skutecznego działania
-jednostki formułują odmienne definicje tej samej sytuacji
-zachowania i działania jednostek i grup społecznych są niezgodne z ustalonymi normami społecznymi.
dezorganizacja jednostki – demoralizacja
dezorganizacja społeczna – spadek wpływu istniejących społecznych reguł na zachowania jednostek

E. Durkheim nazywa stan dezorganizacji społecznej mianem anomii społecznej.

anomia społeczna – załamanie się, zanik obowiązujących norm i wartości społecznych spowodowany niedostatecznym stopniem ich interpretacji, nieprzewidywalności zachowań społecznych. Rozbieżność między normami kulturowymi a możliwościami działania zgodnie z nimi.

Jednostka gubi się w świecie zróżnicowanych i czasami sprzecznych norm, wartości, które nie są w stanie regulować przebiegu stosunków społecznych.

10.11.2011r
TEMAT: kultura w społeczeństwie masowym i ponowoczesnym, Kultura organizacyjna.

Dwa ujęcia kultury:
-oceniające – charakterystyczne dla języka potocznego i dla pierwszych antropologów, porównujących sposoby życia społecznego „dzikich” z życiem społeczeństwa badacza.
-opisowe – teza o różnorodności kultur stosowane w naukach – tylko opis, charakterystyka danej kultury bez oceniania jej, zakłada się, że nie ma kultur wyższych i niższych.

„Kultura to wszystkie wytwory działalności ludzkiej; materialne, niematerialne, wartości, uznane w danym społeczeństwie sposoby postępowania, które muszą być zobiektyzowane, czyli utrwalone materialnie, przyjęte w danym społeczeństwie, czyli zaakceptowane społecznie, uznane za ważne, przekazywane innym zbiorowościom i następnym pokoleniom.” [J. Szczepański]

Kultura obejmuje wszystkie wytwory celowej refleksji człowieka, z którymi wiąże on jakieś znaczenie, wszystko czemu nadaje sien swoją aktywnością.

Wytwory i przedmioty kultury noszą nazwę ARTEFAKTÓW.

2 dziedziny kultury:
1. cywilizacja – treści kultury mają charakter instrumentalny i związane są z realizacją jakiegoś celu (wynalazki, udoskonalenia techniczno-technologiczne);
2. kultura symboliczna (w wąskim znaczeniu): treści kultury mają charakter autoteliczny (cel sam w sobie), są ważne dla nich samych, zaspokojenie potrzeb ekspresyjno – integracyjnych człowieka (okazywanie uczuć, impulsów twórczych, poczucie łączności, uczestnictwa we wspólnocie światowej, religijnej, moralności, sztuki, zabawy i nauki).

Cechy charakterystyczne kultury:
-zlokalizowana w czasie, przestrzeni i zbiorowości społecznej
- wyuczona – to, czego człowiek doświadcza w życiu społecznym jest przejęciem doświadczenia innych, często na drodze symbolicznej
-ma charakter ideacyjny – uświadamiana w postaci norm i wzorów
-ukryte funkcje wzorów kultury – podstawowe dla danej społeczności normy, wartości, wzory kultury są tak silnie zinternalizowane, że jednostka odbiera postępowanie według nich jako spontaniczne
-podstawowy instrument przystosowania jednostki do życia w społeczeństwie, narzędzie zaspokajania potrzeb.

3 aspekty kultury:
1. aspekt normatywno-aksjologiczny (norm i wartości)
2. aspekt internalizacyjny: głębokie przyswojenie i pełna akceptacja przedmiotów i wytworów kultury – artefaktów; kultura jako całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku danego społeczeństwa.

wartość – cokolwiek, co jest lub może być dla człowieka cenne, w stosunku do czego podchodzi z szacunkiem, a dążenie do tego odczuwa jako wewnętrzny przymus.

Podstawowe dla danej zbiorowości wartości w procesie socjalizacji zostają przez jednostki zinternalizowane.

norma społeczna – ogólnie podzielone oczekiwania dotyczące sposobu postępowania, wyrażające to, co jest uważane za pożądane i właściwe w jednej kulturze.

Wartości i wypływające z nich normy zachowań są podstawowymi regulatorami ludzkich dążeń i zachowań.

Właściwa danej kulturze konfiguracja wartości i norm określana jest jako ład aksjonormatywny.

Kultura masowa jest specyficzną formą kultury symbolicznej.
Powstała wraz z pojawieniem się mediów masowych, które pozwoliły na rozpowszechnianie treści kulturowych w postaci standaryzowanych kopii zapewniających szeroki zasięg i możliwości równoczesnego odbioru.
Treści tak rozpowszechniane były do szerokiego kręgu posiadających wolny czas odbiorców tworzących publiczność pośrednią (liczną, rozproszoną przestrzennie zbiorowość, brak kontaktu fizycznego między nadawcą a odbiorcą).

kultura masowa – zjawisko intelektualnej, estetycznej i ludyczno-rekreacyjnej (czyli zabawowo rozrywkowej) działalności człowieka, związane z oddziaływaniem środków masowego komunikowania, a więc treści rozpowszechniane za pomocą tych środków [A. Kłoskowska].

Homogenizacja kultury:
-treści kultury masowej muszą być tak przygotowane, aby docierały do zróżnicowanych pod względem wykształcenia, zainteresowań i gustów odbiorców,
-aby tego dokonać, nadawca treści musi poszukać tzw. wspólnego mianownika w celu dotarcia do jak największej widowni.

3 sposoby homogenizacji:
-upraszczająca – przeróbki oryginalnych dzieł poprzez uproszczenie, skróty, specyficzne adaptacje (kieszonkowe wydania, komiksy, popularne aranżacje muzyki poważnej).
-poprzez zestawienie (mechaniczne) – prezentowanie w mediach masowych dzieł wyższego rzędu obok dzieł zupełnie płytkich, bez udzielania wskazówek co do ich znaczenia (najbardziej popularna, wprowadza chaos)
-immanentna – włączenie do wytworu kultury symbolicznej elementów popularnych, będących przedmiotem zwyczajowych doświadczeń w celu zainteresowania przeciętnego odbiorcy. Dokonuje jej stan autora a nie nadawca treści.

Cechy charakterystyczne kultury popularnej w wysoko rozwiniętych społeczeństwach ponowoczesnych:
-elektroniczne techniki przekazy wpływają na dobór treści i rodzaj wrażliwości odbiorców – kultura dźwięku i obrazu, co uwrażliwia odbiorców na przekazy o charakterze emocjonalnym i analitycznym i logicznym.
-komercjalizacja kultury (przekaz kulturowy jako towar)
-media adresowane – koniec odbiorcy masowego
-nowe media telematyczne – możliwość interakcji, powstanie „społeczeństwa sieciowego, dwukierunkowość transmisji komunikatorów
-globalizacja kultury – upowszechnianie wzorów kulturowych ponowoczesnych społeczeństw w całym świecie – zagrożenie dla tożsamości narodowej
-społeczeństwo glokalne – zastępujące zuniformizowane społeczeństwo masowe

glokalizacja – globalne wytworzenie lokalności i jednocześnie lokalne wytworzenie globalności (możliwości pozostania w miejscu i jednoczesnego doświadczenia bliskości i przemieszczania się przekraczającego bariery przestrzenne dzięki „usieciowieniu”)

Kultura organizacyjna – zespół norm społecznych i systemów wartości, które poprzez internalizację i mechanizmy kontroli społecznej stają się stymulatorami zachowań w organizacji istotnych z punktu widzenia przyjętych celów.

Podstawowe elementy kultury organizacyjnej:
-symbole (słowa, gesty, obrazy, przedmioty o szczególnym znaczeniu)
-mity (przekonania i opinie o cenionych w danym środowisku postaciach bądź ważnych wydarzeniach pełniąc funkcję wychowawczą wobec nowych członków
-rytuały (czynności podejmowane wspólnie przez członków organizacji) – witanie się, ceremonie, sposoby prowadzenia negocjacji – wyjazdy integracyjne, święta)
-wartości (przekonania, cele i priorytety uznawane za oczywiste, przedmioty dumy i źródło tworzenia tożsamości grupowej – misje firmy)
-normy (co wolno, co nie wolno w ramach organizacji)

Podstawowe rodzaje zbiorowości społecznych. Grupa społeczna.

O zbiorowości społecznej możemy mówić dopiero, gdy w ramach dowolnych skupień ludzi wytworzyła się i występuje (choć krótkotrwała) więź społeczna.

Wszelkie inne zbiorowości, w których nie występuje więź noszą nazwę zbiorów społecznych.

Rodzaje zbiorowości społecznych wg J. Szczepańskiego:
-pary i dwójki
-kręgi społeczne
-grupy społeczne
-zbiorowości terytorialne
-zbiorowości oparte na wspólnej kulturze
-zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań

Pary i dwójki:
-podstawowa forma życia zbiorowego, stosunki bezpośrednie, osobiste, silne zabarwienia emocjonalne, w toku których realizowane są ważne cele większych zbiorowości.
-pary połączone więzią stosunków seksualnych, pokrewieństwo; pary przyjaciół; pary połączone stosunkiem pomocy, wychowawczym, zwierzchnictwo, zależnościami przelotnymi np. przewodnik – turysta.

Kręgi społeczne:
-złożone z niewielkiej liczby osób, o płynnym niedookreślonym składzie (podstawowa różnica z grupą społeczną), spotykających się w celu wymiany poglądów, dyskusji, formułowaniu opinii i przekonań.
kręgi stycznościowe, koleżeńskie, przyjacielskie

Grupy społeczne:
co najmniej 3 osoby powiązane ze sobą systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości. Wyraźną zasadą odrębności prowadzącą do wytworzenia się poczucia przynależności do grupy „my”.

Zbiorowości terytorialne:
-zbiorowości wyodrębnione ze względu na wspólne terytorium, w ramach których członkowie mogą zaspokoić podstawowe potrzeby kulturowe i ekonomiczne.
wspólnoty, społeczności lokalne, społeczeństwa.

Zbiorowości oparte na wspólnej kulturze:
podstawę ich wyróżnienia stanowi zazwyczaj wspólny język.
ród, klan, plemię, lud, naród.

naród – trwała wspólnota ludzi ukształtowana historycznie w obrębie danego terytorium na gruncie określonych doświadczeń, tradycji i języka, posiadająca więzi ekonomiczne i własne instytucje polityczne, charakteryzująca się swoistym systemem kulturowym oraz poczuciem tożsamości i odrębności wobec innych zbiorowości i grup etnicznych.

Zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań:
niekiedy bardzo krótkotrwałe, lecz między ich członkami wytwarzają się niezwykle silne związki emocjonalne, prowadzące do dezindywidualizacji i tzw. „zarażenia emocjonalnego”.
zbiegowisko, tłum, publiczność

17.11.2011
TEMAT: Grupy społeczne, struktura społeczna.

Podstawowe cechy grupy społecznej:
-zorganizowana i ustrukturalizowana – wyraźnie definiowane role; status jednostki w grupie określany jest przez pozycję jaką ona zajmuje oraz związany z nią prestiż. Grupa składa się z powiązanych wzajemnie statusów i odpowiadających im ról.
-względnie trwałe stosunki społeczne i interakcje
-wyraźnie określony skład – zasada członkostwa
-zasada odrębności – to, co różni grupę od innych, określanych jako „oni”, „obcy” podstawa powstania poczucia solidarności „my” oraz spójności i ciągłości grupy
-wspólne wartości – idee, symbole (hasło, pieczęć, sztandar); przedmioty materialne (majątek, nieruchomości); ośrodek skupienia (określone terytorium, gmach, lokal)

Dwa rodzaje motywacji skłaniające do bycia członkiem grupy:
-wzajemna atrakcyjność członków – grupa ekspresyjna
-korzyści i satysfakcje jakie wynikać mogą z członkostwa – grupa instrumentalna.

Spójność grupy:
-w każdej grupie istnieje skłonność do wzmocnienia jej spójności, która daje większe możliwości kontrolowania członków grupy (wzrasta konformizm).
-zbyt duży poziom spójności daje możliwości wywierania przez grupę presji – negatywne skutki:
dezindywidualizacja jednostek i uznanie grupy za wartość najwyższą, utożsamianie się z nią
„Syndrom myślenia grupowego” – gdy jednostka powstrzymuje się od kwestionowania głoszonych w grupie poglądów, wyrażania wątpliwości co do trafności decyzji, a nawet ignoruje informacje podważające te poglądy, wskazujące lepsze możliwości rozwiązań.

Przynależność do grupy:
może przyjmować 2 postacie:
-przynależność obiektywna (formalna) członek jest przypisany do grupy, ale nie musi się z nią identyfikować, utożsamiać
-przynależność subiektywna – członek identyfikuje się z grupą, akceptuje jej wartości, zasady działania.

grupa odniesienia – grupa, z którą jesteśmy silnie związani emocjonalnie, jest dla nas najważniejsza, jest źródłem formułowania opinii, norm, wartości, wzorów zachowań, porównania i oceny własnych zachowań. Spełnia 3 funkcje:
-normatywną (określanie właściwych zachowań)
-porównawczą (wzór do naśladowania)
-audytoryjną (ocena sensowności zachowań)

Rodzaje grup społecznych:
1) ze względu na kryterium strukturalne:
-grupy małe – prosta struktura, niewielka liczba osób, nie posiadają podgrup, stosunki społeczne przebiegają to na zasadzie „face-to-face” (rodzina, grupa koleżeńska)
-grupy duże – złożona struktura, duża liczba członków, którzy często nie kontaktują się ze sobą w sposób bezpośredni (państwo, kościół, partia polityczna, klasa społeczna, naród)
2) ze względu na kryterium stopnia zorganizowania:
-grupy nieformalne – zazwyczaj małe, spontaniczne, w ich obrębie zaspokajane są podstawowe potrzeb i dążenia jednostek; jednostka uczy się sposobów zachowań, kształtuje swe postawy, aspiracje życiowe, kształtuje swoją osobowość.
-grupy formalne – celowe, zamierzone, oparte na sformalizowanej organizacji określonej prawem, regulujące dokładnie działania swych członków. Jednostka uczestniczy w nich jak bezosobowy personel zajmując pewne pozycje i wykonując pewne role.
3)ze względu na kryterium więzi łączącej członków:
-grupy pierwotne – niewielkie, nieformalne, spontaniczne, o bezpośrednich kontaktach, interakcjach, stosunki osobowe, więź oparta na silnych związkach o charakterze emocjonalnym, jednostka uczestniczy w nich całą sobą, w ich obrębie realizowane są wszystkie psychiczne, emocjonalne potrzeby (rodzina, grupa sąsiedzka, rówieśnicza)
-grupy wtórne – liczą wielu członków, kontakty anonimowe, często publiczne, stosunki pośrednie i sformalizowane, więź rzeczowa wynikająca ze ściśle określonego celu przyjętego do realizacji (grupy pracownicze).

Struktura społeczna – zróżnicowanie społeczne, nierówności społeczne, ruchliwość społeczna i stratyfikacja społeczna.

struktura społeczna – zorganizowany zespół zależności stosunków i dystansów społecznych, w które uwikłani są członkowie społeczeństwa lub grupy społecznej.
Termin ten zawiera aspekt relacyjny i dystrybutowy (rozkład w społeczeństwie, wartości społecznie pożądanych, ale ograniczonych) – zróżnicowanie.

zróżnicowanie społeczne – dotyczy tylko aspektu dystrybucyjnego struktury społecznej, rozkładu społecznie pożądanych, a zarazem ograniczonych wartości, takich jak: wykształcenie, władza, majątek czy przywileje.

4 poziomy struktury świata społecznego w wymiarze empirycznym (doświadczalnym):
1. Ludzie, ich zachowania, relacje między nimi, werbalizowanie postawy i opinie
2. Małe grupy społeczne (teoretycznie mikrostruktury), w których interakcje przebiegają na zasadzie „face-to-face” (rodzina, grupy rówieśnicze, zabawowe, mezostruktury – społeczności lokalne, grupy pracy)
małe grupy -> mezostruktury -> duże grupy
3. Wielkie grupy społeczne (makrostruktury), w których interakcje mają zazwyczaj charakter pośredni (klasy społeczne, warstwy społeczne, partie polityczne, organizacje społeczne)
4. Wielkie systemy społeczne (makrostruktury) – społeczeństwo globalne.

nierówności społeczne – te rodzaje zróżnicowań społecznych, które są uznawane przez społeczeństwo za niesprawiedliwe.
Nie każda nierówność wywołuje w społeczeństwie poczucie deprawacji (upośledzenia) np. różnice w dyspozycjach biologicznych, intelektualnych czy osobowościach prowadzą do nierówności, ale są społecznie akceptowane.

3 rodzaje nierówności:
-polityczne – gdy nie ma bezwzględnej równości ludzi wobec prawa, tzn. pewni ludzie lub grupy osób są ponad prawem i nie ma równości w statusie obywatelskim lub gdy w ogóle społeczeństwo obywatelskie nie istnieje (władza absolutna)
-ekonomiczne – odnoszone do rozkładu dochodów w danym społeczeństwie
-społeczne – nierówne możliwości kształcenia (np. między młodzieżą miejską i wiejską), nierówne szanse na lepsze pozycje społeczne, czy tez jako nierówne nagrody za podobny wkład jednostki na rzecz społeczeństwa (zasada nierównej płacy za tę samą pracę lub równej płacy za różną pracę).

ruchliwość społeczna – zmiana miejsca przez jednostki lub grupy społeczne w przestrzeni społecznej określonej jako układ klas, warstw lub kategorii zawodowych.

Zmiana pozycji społecznej może odbywać się w tej samej zbiorowości lub też polegać na przeniesieniu się do innej zbiorowości i zajęciu tam innej pozycji.

Współczesny wykładnik ruchliwości społecznej – ruchliwość zawodowa.

Typy ruchliwości społecznej:
-ruchliwość pionowa (wertykalna) – zmiana pozycji w układzie pionowym, z niższych pozycji na wyższe (awans) lub z wyższych pozycji na niższe (degradacja)
-ruchliwość pozioma (horyzontalna) – przechodzenia z jednej grupy do drugiej bez zmiany pozycji społecznej (bez awansu lub degradacji) zmiana zawodów lub stanowisk, z którymi nie wiążą się istotne zmiany wyznaczników pozycji społecznej
-ruchliwość międzypokoleniowa – zmiana pozycji społecznej dzieci w stosunku do pozycji zajmowanych przez rodziców
-ruchliwość wewnątrzpokoleniowa – zmiana pozycji społecznej jednostki w trakcie jej życia.

podstawowymi kategoriami opisu zróżnicowania podziałów nierówności społecznych są klasa i warstwa, a we współczesnych społeczeństwach także kategorie zawodowe.

Klasyczne ujęcia struktury społecznej w perspektywie klasowo-warstwowej.

Koncepcja stratyfikacji społecznej (uwarstwienie)

stratyfikacja społeczna – uwarstwienie – szeregowanie różnych kategorii członków społeczeństwa w pewien hierarchiczny porządek dający tym ludziom różny dostęp do dóbr społecznie pożądanych.

Struktura społeczna w perspektywie stratyfikacyjnej stanowi określony układ, oparty na relacjach nadrzędności i podporządkowania dotyczących podstawowych cech położenia społecznego i bogactwa władzy, prestiżu.

dekompozycja cech położenia społecznego – rozbieżność podstawowych cech położenia społecznego (np. prestiż nie zawsze związany jest z bogactwem).

Stratyfikacja gradacyjna – rozmieszczenie jednostek na pewnej skali.
-gradacja prosta – jedno kryterium szeregowania np. dochód
-gradacja syntetyczna – nie można jednocześnie stosować wielu kryteriów szeregowania ze względu na ich nieporównywalność, więc odwołujemy się do kryterium syntetycznego, w którym jest funkcjonujący na poziomie świadomości społecznej prestiż społeczny.

Koncepcja klas Karola Marksa:
-struktura społeczna traktowana jest jako pochodna struktury ekonomicznej – klasy to grupy wyróżnione na podstawie ich stosunku do własności środków produkcji
-W społeczeństwie kapitalistycznym występuje podział na klasę właścicieli środków produkcji – burżuazję, kapitalistów i klasę pozbawioną środków produkcji – proletariat – które pozostają względem siebie w pozycji antagonistycznej. Wzrost przywilejów jednej klasy odbywa się kosztem drugiej.
-różnice między klasami o charakterze emocjonalnym generują różnice w całym sposobie życia, dostępie do władzy, wykształceniu, stylu myślenia, różnice w światopoglądzie, postawach politycznych, ale to ekonomia jest podstawą ich powstania.

Koncepcja 3 wymiarów struktury społecznej Maxa Webera:
-ekonomiczna – generuje klasy społeczne (ekonomiczne źródło zróżnicowania)
-społeczna – generuje warstwy (stany) społeczne (zróżnicowanie społeczne wyznaczane przez prestiż, szacunek społeczny, wiąże się ze strefą konsumpcji)
-polityczna – generuje partie jako zrzeszenia o charakterze celowym, nastawiane na zapewnienie swym członkom wpływów na istniejący system władzy.