Finanse publiczne jako ogniwo systemu finansowego
Sektor rynkowy i publiczny. Finanse rynkowe i publiczne.
Finanse publiczne oznaczają procesy gromadzenia, podziału i wydatkowania środków finansowych na różnorodne cele publiczne i społeczne.
Redystrybucja- wtórny podział.
Środki publiczne gromadzi się przede wszystkim po to by opłacać tzw. usługi publiczne. Usługi publiczne dzieli się na nieadresowane (usługi publiczne sensu stricte) i adresowane.
Usługi nieadresowane są to usługi publiczne związane z funkcjonowaniem instytucji państwa. Są to usługi które umożliwiają funkcjonowanie państwa np.: administracje, sądownictwo, wojsko, itp. Usługi nieadresowane zwykle nie nadają się do decentralizacji i finansowane są z budżetu państwa.
Usługi adresowane (społeczne)- usługi typu ochrona zdrowia, oświata, kultura, opieka socjalna, usługi komunalne. Usługi adresowane są bardzo często decentralizowane i finansowane SA przez jednostki samorządu terytorialnego.
Finanse publiczne jest to nauka która bada przyczyny i skutki procesów wywołanych gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych.
Finanse publiczne jest to ogniwo systemu finansowego które charakteryzuje się nierozerwalnymi związkami z dwoma dziedzinami:
-związki finansów publicznych z polityką
- związki z prawem
Finanse publiczne są nierozerwalnie związane z polityką ponieważ są one instrumentem i atrybutem władzy publicznej. (Są one odzwierciedleniem ustroju społeczno-ekonomicznego danego kraju.)
Finanse publiczne muszą być poddane szczególnemu reżimowi prawnemu- gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych muszą ściśle regulować normy i przepisy prawa.
Z natury rzeczy finanse publiczne
W Polsce funkcjonowanie finansów publicznych regulowane jest nową ustawą z 27 VIII 2009r, weszła w życie 1 I 2010r. Ustawa ta definiuje: Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem w szczególności:
Gromadzenie dochodów i przychodów publicznych
Wydatkowanie środków publicznych
Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
Zarządzanie środkami publicznymi
Zarządzanie długiem publicznym
Rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej
Finanse publiczne dzieli się na trzy sektory:
Sektor rządowy
Sektor samorządowy
Sektor ubezpieczeń społecznych
Różnice między finansami publiczny
Cel działalności i wykorzystywanych przez nich instrumentów finansowych (w sektorze publicznym celem nie jest osiąganie zysków tylko zaspokajanie potrzeb społecznych)
W sektorze publicznym występuje przymusowy sposób gromadzenia dochodów za pomocą podatków albo opłat publicznoprawnych.
Władze publiczne sięgają do dochodów wypracowanych przez inne podmioty
Trudno jest osiągnąć efektywność działania i racjonalne wydatkowanie środków w sektorze finansów publicznych
W sektorze finansów publicznych ma miejsce zerwanie związków pomiędzy nakładami ii efektami co przejawia się mniej więcej tym że nakłady mają charakter pieniężny a efekty niepieniężny
Finanse publiczne są instrumentem realizacji określonych funkcji, polityki państwa. Dotyczą one ogółu obywateli
Są dużo wyższe od środków indywidualnego podmiotu.
Są podane społecznej kontroli i są jawne
Finanse są wykorzystywane do realizacji pewnych działań w sferze makroekonomicznej.
Podmiotowy zakres finansów publicznych:
Budżet państwa
Budżety jednostek samorządu terytorialnego
Fundusze celowe
Tzw. jednostki gospodarki pozabudżetowej
NFZ
Podstawową formą gospodarki finansowej w sektorze finansów publicznych jest (powinna być) gospodarka budżetowa. Oznacza to że zdecydowana większość środków publicznych powinna być gromadzona i wydatkowana przez budżet.
Budżet w systemie finansów publicznych jest podstawową formą funduszu. Na każdy fundusz składają się dochody i wydatki.
Budżet jest to podstawowy plan finansowy państwa lub jednostek samorządu terytorialnego (plan, bilans jego dochodów i wydatków). Nadrzędną cechą prawa budżetowego w Polsce jest to że dochody stanowią prognozę ich wielkości natomiast wydatki stanowią nieprzekraczalny w danym roku limit środków. Każdy budżet charakteryzuje się określonym saldem: stan równowagi budżetowej, deficyt budżetu, nadwyżka budżetu.
Budżet jest to zasób środków pieniężnych gromadzonych i redystrybuowanych przez państwo w celu realizacji jego funkcji. Budżet jest narzędziem realizacji zarówno polityki społecznej, zasady egalitaryzmu (zasada równego dostępu) i redystrybucji dochodów, jak i narzędziem alokacji zasobów w gospodarce.
Budżet jest to akt prawny uchwalony przez parlament i dającej władzy wykonawczej prawo do gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych.
Budżet państwa jest to ustawa publikowana w Dzienniku Ustaw RP.
Budżet jest to instrument realizacji określonej polityki społeczno-gospodarczej.
Finanse publiczne we współczesnych krajach demokratycznych mają charakter zdecentralizowany tzn. zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków finansowych odbywają się na kilku szczeblach władz publicznych stąd mamy doczynienia z kilkoma niezależnymi budżetami.
Decentralizacja oznacza przekazanie na szczebel niższy niż państwo pewnego zakresu zadań i obowiązków publicznych (pewnego zakresu dochodów i wydatków publicznych).