TEORIA KOMUNIKOWANIA MASOWEGO
WYKŁAD 2 12.X.2011
Normatywna społecznie teoria mediów.
Zagadnienia teorii i badania komunikowania:
- kto komunikuję się z kim?
- dlaczego się komunikuje? (cele i funkcje; cele są jasne, gorzej z funkcjami)
- jak odbywa się komunikacja? (kanały, języki, kody)
- czego dotyczy? (treść, odniesienie, typy informacji)
- jakie są skutki zamierzone i niezamierzone? (idee, zrozumienie, działania)
Komunikowanie masowe a komunikowanie?
Piramida komunikacji:
Skala
ogólnospołeczna:
komunikowanie
masowe
instytucje/
organizacje
między grupami / zbiorowościami
wewnątrzgrupowe
interpersonalne
intrapersonalne
MEDIA – istnieją, ponieważ istnieje odmienność, wkraczają w przestrzeń leżącą „pomiędzy” tworząc instancję przekazywania, przedstawiania, rozpowszechniania, wymiany i powtórzenia. [ Dieter Mersch, Teorie mediów, Warszawa 2010]
MEDIUM – to urzeczownikowiona forma rodzaju nijakiego, łac. Przymiotnika medius „środkowy, pośredni, pośredniczący” – łac. medium to przede wszystkim środek (czegoś).
Media:
Ujęcie ogólne:
Tomasz Globan Klas: media to środki komunikowania, czyli materialne nośniki znaku (ów).
Maciej Mrozowski: media to „zachowania, przedmioty i urządzenia, które mogą pełnić funkcję symboliczną (znakową) oraz utrwalać i przenosić w czasie i przestrzeni wszelkie nośniki tej funkcji tzn. znaki i ich konfiguracje i przekazy”.
***każdy fizyczny przedmiot może być medium, może zawierać jakiś przekaz, liczy się pewna konwencja, umowa...
Media:
- klasyczne środki komunikacji
- technologie
- środki komunikacji masowej
- szeroko pojęte instrumenty
- Marshall i McLuhan
- Jean Beaudillard
- Paul Virilio
Podział wszystkich mediów według kryteriów roli w procesie komunikacji:
John Fiske dzieli media na środki:
Prezentacji [wyrażania] – głos, twarz, ciało
Reprezentacji [rejestracji] – książka, obraz, fotografia, architektura itd.
Transmisji – telefon, radio, telewizja itd.
NEGATYWNOŚĆ MEDIALNOŚCI Dietera Mercha:
niemożliwe jest pozytywne ukształtowanie pojęcia mediów
naukowa refleksja może jedynie pozwolić na odkrycie momentów naprowadzających nas na ślad owej nieokreśloności zawieszonej „pomiędzy” jako „figura trzecia”, pozostającej – dosłownie – pośrodku i niemożliwej do przekazania
[DM, Teorie mediów, s.15]
MEDIA (ujęcie uwzględniające aspekt społeczny):
Media – „społecznie realizowane struktury komunikacji, gdzie struktury zawierają formy technologiczne, jak i powiązane z nimi protokoły, a komunikacja jest praktyką kulturową”. (Henry Jenkins za Lisą Gitelman).
PRZEGLĄD MEDIÓW MASOWYCH:
1. Książka jako medium
- technologia ruchomej czcionki
- zszywane strony
- wiele kopii
- towarowy charakter
2. Gazeta jako medium (wykształciła się z listów i plakatów)
- regularne, częste pojawianie się
- towarowy charakter
- swoboda
3. Film jako media
4. Radio jako media
5. Telewizja jako media
- duży zasięg
- duża publiczność
- narodowy i międzynarodowy charakter
Zróżnicowanie czasu spędzanego przed TV (1998r.)
USA 238
WB 235
FR 193
Norwegia 144
Czechy 130 ALE należy pamiętać o różnych metodologiach...
POJĘCIE I MODELE KOMUNIKOWANIA MASOWEGO
POJĘCIE „MASY” : (1920, 1930 – 1960)
duża zbiorowość
brak zróżnicowania
raczej negatywny wizerunek
brak porządku i organizacji
odbicie społeczeństwa masowego
[DM, TKM]
Masa – wielka, anonimowa, jednolita.
PROCES KOMUNIKOWANIA MASOWEGO:
- wielka skala rozpowszechniania i odbioru
- jednokierunkowy przepływ
- asymetryczność relacji, dystans fizyczny i społeczny między zinstytucjonalizowanym nadawcą a odbiorcą
- depersonalizacja i anonimowość odbiorców
- relacje manipulacyjne lub rynkowe
- standaryzacja treści przekazu
Jedna z I szych definicji komunikowania masowego - JANOWITZ
Istnieje też definicja B. Dobek Ostrowska
np.
- gate – keeper (selekcjoner informacji)
- sprzężenie zwrotne jest opóźnione
- liczba zaangażowanych zmysłów zostaje zredukowana do dwóch – słuchu i zwroku
MASOWY ODBIORCA (koncepcja Herberta Blumera 1939)
- wielkie liczby
- duże rozproszenie
- brak interaktywności i anonimowość
- heterogeniczność
- obiekt zarządzania i manipulacji
- brak własnej organizacji i aktywności
POJĘCIE I MODELE KOMUNIKOWANIA MASOWEGO
Odbiorcy mediów masowych : publiczność a audytorium (ujęcie polskie) „audience”.
Publiczność jakiegoś medium to ogół jego odbiorców. Mówi się o publiczności prasowej czy radiowej, ale i o publiczności np. 1 teatru czy kina.
Zbiorowość stanowiąca część publiczności np. danej gazety czy stacji TV, będąca zbiorem rzeczywistych odbiorców konkretnej wypowiedzi prasowej czy telewizyjnej nazywa się AUDYTORIUM.
Instytucja medium masowego:
Denis McQuail: media masowe oznaczają instytucjonalne środki komunikacji.
2 RODZAJE TERMINU PRASA
PRASA
WĘŻSZE SZERSZE
Ogół zespołowo redagowanych wszystkie kanały periodycznego
druków periodycznych komunikowania masowego
(art.7 ust. Prawo prasowe z 26
stycznia 1984r.)
TRADYCJE BADAŃ NAD KOMUNIKOWANIEM MASOWYM :
Dziedziny zajmujące się mediami:
Socjologia, filozofia, psychologia, politologia, filologia, prawo, historia, kulturoznawstwo, ekonomia...
Możemy podzielić je na 3 grupy zagadnień – 3 konkurencyjne tradycje analizy komunikowania masowego (za Denisem McQuailem):
- strukturalistyczna
- behawioralna
- kulturalistyczna
Źródła dominującego paradygmatu:
1. Perspektywa funkcjonalistyczna: Harold Laswell
Model aktu:
Nadawca Komunikat Kanał Odbiorca Efekt
2. Teoria informacji
Claude Shannon, Warren Weaver (1949) – dotyczy technicznej sprawności różnych kanałów komunikacyjnych w przenoszeniu informacji.
Model analizy transmisji informacji – komunikowanie jako proces sekwencyjny.
Źródło info. Nadajnik Odbiornik Miejsce przeznaczenia
Źródło zakłóceń
3. Behawioryzm
Rozwój analizy statystycznej, badań psychologicznych, metody eksperymentalnej.
Dominujący paradygmat w badaniach komunikowania
- liberalno – pluralistyczny ideał społeczeństwa media masowe, funkcjonujący składnik podtrzymujący ideologię
- perspektywa funkcjonalistyczna
- model linearnej transmisji skutków oddziaływania
- potężne media zmieniają się pod wpływem relacji grupowych
- badanie ilościowe i analiza zmiennych
- media postrzegane jako problem społeczny
- metody behawiorystyczne i indywidualistyczne
[DM, TKM]
Alternatywy paradygmatu
IAMCR – International Association for Mass Communication Research
IAMCR - International Association for Media and Communication Research