Stres – słowo wprowadzone do języka nauki przed dziesiątkami lat, niezwykle popularne i używane na setki sposobów. Nabrało wielu odcieni, i to niekoniecznie zgodnych z pierwotnie nadanym mu znaczeniem. W potocznym znaczeniu oznacza coś negatywnego, niemiłego a nawet groźnego, coś co przytrafia się człowiekowi w różnych sytuacjach życiowych, na co dzień - w pracy, domu, szkole, w kontaktach z bliskimi i obcymi, zarówno w warunkach całkowitej samotności, jak i obcowania ze światem we wszystkich jego przejawach.
Twórcą pojęcia „stres” jest Hans Selye. Według niego: „stres jest nieswoistą reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu żądanie”.
Istnieje kilka różnych definicji stresu, w zależności od punktu widzenia:
W sensie psychologicznym pojęcie stresu określa cały szereg stanów wywołanych emocją zarówno dodatnią jak i ujemną: od porażek i zwątpień, do twórczych przeżyć, zwycięstw, sukcesów.
Stres w socjologii przedstawiany jest jako: „zakłócenie równowagi pomiędzy wymaganiami środowiska a cechami i reakcjami jednostki”
W medycynie stres jest stanem, który przejawia się swoistym zespołem składającym się z nieswoistych zmian wywołanych w całym układzie biologicznym człowieka przez czynnik stresujący.
Ze względu na różnorodne rozpatrywanie problematyki stresu wyróżnia się różne jego rodzaje.
Borowska dzieli stres na:
fizyczny – kiedy to reakcje stresowe są automatycznymi, przewidywalnymi, „ wbudowanymi” reakcjami, nad którymi jednostka nie ma świadomej kontroli np. bladość, przyspieszone bicie serca, napięcie mięśni, dyszenie, zmiany ciśnienia krwi, suchość w ustach i gardle, bezsenność, bóle głowy itp.,
psychologiczny – który jest stanem organizmu, wywołanym raczej ciągiem zdarzeń niż zdarzeniem jednostkowym, jego siła zależy od zdolności jednostki do radzenia sobie ze stresem, reakcje psychiczne są wyuczone,
organizacyjny – sieci wsparcia, styl radzenia sobie w życiu, pojęcie własnej osoby, samoocena.
Z kolei W. Szewczyk rozróżnia dwa rodzaje stresu:
stres psychiczny – wywołany przez silny bodziec zewnętrzny i wewnętrzny (stresor), wzrost napięcia emocjonalnego prowadzący do ogólnej mobilizacji sił organizmu, mogący przy długotrwałym działaniu doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, wyczerpania i chorób psychosomatycznych;
stres fizjologiczny – całokształt zmian, którymi organizm odpowiada na różnorakie czynniki uszkadzające, jak zranienie, oziębienie, przegrzanie itp.
A.D. Hart wyróżnia dwa rodzaje stresu:
- pozytywny (mobilizujący)
- negatywny (destrukcyjny)
Źródła stresu:
Problemy zdrowotne
Problemy związane z pracą
OtoczenieIzolacja i samotność.
Konflikty wewnętrzne
Tłumione emocje.
Długotrwałe zmartwienia
Zmiany sytuacji życiowej
Powyższe sytuacje są głównym źródłami stresu spotykanymi w dzisiejszym społeczeństwie. Źródeł stresu może być jednak wiele więcej. O tym bowiem czy sytuacja jest stresująca i jak duży stres ona wywołuje, decyduje przede wszystkim sposób w jaki ją postrzegamy. Stres wywoływany jest nie przez sytuację jako taką, ale przez reakcję umysłu.