Ustrój polityczny Norwegii
Formalnie Norwegia jest monarchią konstytucyjną o parlamentarnym i demokratycznym systemie rządów. Demokratycznym, ponieważ zgodnie z Konstytucją źródłem uprawnień politycznych i prawa jest naród, bowiem wszyscy obywatele mogą zasiadać w Stortingu (norweskie zgromadzenie narodowe) oraz radach okręgów i gmin. Parlamentarnym, gdyż rząd, jako organ pełniący obowiązki władzy wykonawczej, nie może sprawować rządów, jeśli nie uzyska zaufania Stortingu, czyli organu o uprawnieniach ustawodawczych. Monarchią konstytucyjną, gdyż rząd, zgodnie z zapisami w Konstytucji, czerpie swoje uprawnienia z władzy wykonawczej przysługującej Królowi.
Zarówno demokratyczne rządy, jak i monarchia, zostały zagwarantowane w Konstytucji z 1814 roku. Parlamentaryzm wprowadzono w 1884 roku. Choć dzisiaj Król ma niewiele faktycznej władzy politycznej, pełni ważną, symboliczną funkcję Głowy Państwa oraz oficjalnego przedstawiciela norweskiego społeczeństwa i przemysłu. Monarchia odgrywa również istotną rolę unifikującą, która uwidacznia się zwłaszcza w chwilach kryzysu narodowego. Została ona wyraźnie zademonstrowana podczas II Wojny Światowej, gdy Król Haakon VII, który sprzeciwiał się inwazji nazistów na Norwegię w 1940 roku, uciekł z Norwegii, by na uchodźstwie w Londynie podejmować działania przeciwko okupacji.
Władza w państwie jest formalnie podzielona między trzy instytucje: Storting (władza ustawodawcza), rząd (władza wykonawcza) i sądy (władza sądownicza). Ponadto administracja publiczna, którą powołano w celu służenia organom politycznym, jest czasami postrzegana jako czwarta władza w kraju, gdyż obecnie podejmuje ona niezależne działania i może wywierać wpływ na kształtowanie kierunków polityki. Wprowadzono również geograficzny podział władzy politycznej na następujące szczeble: krajowy, okręgowy i gminny.
Obywatele uczestniczą w życiu politycznym zarówno poprzez wybory bezpośrednie, jak i członkostwo w organizacjach. Przeciętny Norweg jest członkiem czterech organizacji, a około 70% osób dorosłych uzyskało członkostwo w przynajmniej jednej. Organizacje te są w stanie wywierać wpływ na organa władzy w drodze formalnych i nieformalnych kontaktów z administracją publiczną. Bliskie stosunki między stałymi komisjami parlamentarnymi, ministerstwami i grupami interesu oznaczają, że norweska polityka jest nakierowana na takie dziedziny jak przemysł, rolnictwo czy szkolnictwo.
Frekwencja w wyborach zwykle kształtuje się w okolicach 80%. Mężczyźni uzyskali powszechne prawo wyborcze w 1898 roku, a kobiety – w roku 1913. W głosowaniu mogą brać udział obywatele, którzy ukończyli 18 lat.
Samorząd terytorialny
Norwegia jest podzielona na 19 okręgów i 430 gminy (stan na 2009 rok). Rady okręgów i gmin otrzymały uprawnienia do sprawowania samodzielnych rządów w ramach decentralizacji zadań państwa. Uprawnienia te nie są określone w Konstytucji, ale w odnośnych aktach prawnych.
Państwo jest bezpośrednio reprezentowane na szczeblu lokalnym przez urząd Gubernatora Okręgu.
Gminy są najważniejszymi jednostkami administracji samorządu terytorialnego. Są one odpowiedzialne za kształcenie na poziomie podstawowym oraz gimnazjalnym, usługi społeczne, gminne drogi, sieć wodociągową, kanalizację oraz podział obszarów pod zabudowę mieszkalną, usługową itd. Natomiast edukacja na poziomie średnim oraz niektóre usługi techniczne podlegają zarządzaniu na szczeblu okręgu. Każdy z tych szczebli administracji uzyskuje część swoich przychodów z opodatkowania lokalnego, opłat i lokalnej działalności gospodarczej, a część jest przydzielana przez organa władzy centralnej i inne instytucje publiczne.
Okręgi odzwierciedlają tradycyjny podział administracyjny pochodzący ze Średniowiecza i ery Wikingów, kiedy lokalne fylkesting (rady okręgów) wciąż miały ogromną władzę. System średniowiecznego samorządu terytorialnego stopniowo zaniknął po zjednoczeniu Norwegii w jedno państwo. Po zawarciu unii z Danią, władza została scentralizowana w ręku jednego króla. W 1837 roku ponownie wprowadzono w gminach samorządy terytorialne.
W okręgach i gminach rządzą rady, których członkowie pochodzą z wyborów przeprowadzanych co cztery lata. Mandaty są rozdzielane według systemu proporcjonalnego przedstawicielstwa, toteż ich liczba waha się od 13 (rady gminne) i 25 (rady okręgowe) do 85. Na czele rady stoi komitet wykonawczy, w skład którego wchodzą przedstawiciele wszystkich ugrupowań politycznych z danej rady oraz burmistrz. W wyjątkowych przypadkach, do których należą Oslo i Bergen, stosowana jest parlamentarna forma rządów i tworzony jest wielopartyjny samorząd terytorialny.
Tych 18 okręgów administracyjnych (Oslo nie jest uznawane za tradycyjny okręg) zostało ustanowionych w 1975 roku w celu wprowadzenia administracyjnego szczebla między państwem a gminami. Od czasu największej reformy połączeniowej przeprowadzonej w 1967 roku, liczba gmin ustabilizowała się na poziomie 420-440.
Źródło:
http://www.amb-norwegia.pl/About_Norway/policy/political/local/
http://www.amb-norwegia.pl/About_Norway/policy/political/general/