INTEGRACJA GOSPODARCZA

1. Integracja jako stan i proces

Jako stan - Scalanie gospodarek narodowych w jedną całość. Scalanie działów gospodarki, przedsiębiorstw, gospodarek narodowych, obszarów (regionów) gospodarczych. Obejmuje środki zmierzające do likwidowania dyskryminacji między jednostkami gospodarczymi należącymi do różnych państw narodowych.

Jako proces - Oznacza brak jakichkolwiek form dyskryminacji między gospodarkami narodowymi. Wspólny cel, udokumentowany związek. Może reprezentować różne stopnie zaawansowania i różne formy (strefa wolnego handlu, unia celna, wspólny rynek, unia gospodarcza, unia walutowa.

1. Etapy integracji gospodarczej

- preferencyjne porozumienie handlowe – układ polegający na częściowej liberalizacji handlu pomiędzy co najmniej dwoma krajami, np. Układ europejski

- strefa wolnego handlu – najprostsza i jedna z najczęściej stosowanych form, polegająca na likwidacji ceł i ograniczeń pozataryfowych, pozostawiając krajom członkowskim swobodę stosowania narzędzi polityki handlowej wobec krajów spoza ugrupowania, np. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA), Środkowoeuropejska Strefa Wolnego Handlu (CEFTA)

- unia celna – porozumienie handlowe, w którym członkowie oprócz likwidacji ceł i ograniczeń pozataryfowych, prowadzą wspólną politykę handlową wobec pozostałych krajów

- wspólny rynek – forma integracji, w której kraje członkowskie znoszą ograniczenia w obrocie dobrami i usługami, prowadzą wspólną politykę handlową wobec krajów trzecich i wprowadzają nieskrępowany ruch czynników produkcji wewnątrz ugrupowania.

- unia walutowa (unia monetarna) – forma integracji gospodarczej, w której wprowadza się także wspólną walutę oraz rynek kapitałowy

- unia gospodarcza – wyższa forma wspólnego rynku, w której członkowie dokonali harmonizacji wszystkich rodzajów polityki, mających wpływ na warunki konkurencji, m.in. polityki podatkowej i monetarnej

1. Skutki statyczne unii celnej

- efekt kreacji handlu – ożywienie współpracy międzynarodowej pod wpływem liberalizacji handlu

- efekt produkcyjny – zastąpienie mniej efektywnej produkcji krajowej tańszą produkcją krajów partnerskich

- efekt konsumpcyjny – zastąpienie na rynku droższego dobra z produkcji krajowej tańszym z importu z kraju partnerskiego

- efekt przesunięcia handlu – przeniesienie importu z kraju spoza unii do kraju z unii

- efekt ekspansji handlu – wzrost znaczenia i udziału handlu w PKB

4. Skutki dynamiczne unii celnej

- silniejsza konkurencja na obszarze zintegrowanym prowadzi do wzrostu efektywności produkcji

- korzyści wywołane zwiększeniem wielkości rynku

- duży rynek tworzy bodźce do postępu technicznego i innowacji

- wzrost rozmiarów rynku i konkurencji tworzy korzyści zewnętrzne

- wolny handel stymuluje wzrost gospodarczy

 

4. Charakterystyka liberalizacji przepływu siły roboczej na wspólnym rynku

Mieszkańcy wspólnoty mają zapewnione prawo do pracy, osiedlenia się, życia, korzystania ze świadczeń socjalnych oraz do minimum pomocy na rzecz integracji w wybranym przez siebie kraju bez względu na przynależność państwową. Swoboda poruszania się pracowników obejmuje prawo do:

- przyjmowania zaoferowanej pracy

- swobodnego przenoszenia się w tym celu w obrębie terytoriów państw członkowskich wspólnoty

- przebywania w jednym z państw członkowskich wspólnoty w celu podjęcia tam zatrudnienia

- zamieszkania po podjęciu zatrudnienia na terytorium jednego z państw członkowskich wspólnoty

Unijne regulacje gwarantują także prawo do udziału we wszystkich świadczeniach socjalnych, także w dziedzinie edukacji i ochrony zdrowia (ulgi, zasiłki, stypendia itp.) oraz wzajemne uznawanie dyplomów. Oznacza to zniesienie wszelkiej dyskryminacji wobec pracowników państw członkowskich Wspólnoty, stosowanej ze względu na obywatelstwo w dziedzinie zatrudnienia, płac oraz innych warunków pracy.

6. Charakterystyka liberalizacji przepływu kapitału na wspólnym rynku

L iberalizacja przepływu kapitałów napotykała wiele przeszkód i ograniczeń. Konieczne były liczne wytyczne i zalecenia umożliwiające dopasowanie przepisów prawnych i administracyjnych w celu regulacji rynku kapitałowego. Obejmowały one przede wszystkim działalność banków, kontrolę bankową, obrót papierami dewizowymi, prawo podatkowe itp. Dopiero w 1988 r. podjęto decyzję o całkowitej liberalizacji przepływu kapitału. Zgodnie z ustalonym wielostopniowym programem przepływ kapitału został zliberalizowany 1 stycznia 1993 r. Swobodny przepływ kapitału daje obywatelom i przedsiębiorstwom prawo do założenia konta bankowego w każdym z krajów członkowskich oraz do nieograniczonego transferu środków pomiędzy krajami. Mogą oni lokować posiadany kapitał, a także uzyskiwać kredyty na całym obszarze Wspólnoty.

7. Zasady jednolitego rynku europejskiego

- swobodny przepływ towarów

Swobodny przepływ towarów oznacza, że na danym obszarze istnieje swoboda obrotu (eksportu i importu) towarami. Nie istnieją kontrole graniczne, ograniczenia ilościowe i jakościowe w przepływie towarów, a towar, który został wprowadzony legalnie na teren któregoś z państw członkowskich Wspólnot, może być sprzedawany na terytorium każdego innego państwa UE

- swobodny przepływ usług

Usługi są to świadczenia najczęściej odpłatne, obejmujące działalność o charakterze przemysłowym i handlowym, działalność rzemieślnicza oraz wykonywanie wolnych zawodów

- swobodny przepływ kapitału

Zasada ta dotyczy samodzielnych transakcji finansowych, które nie mają bezpośrednich związków z przemieszczaniem się ludzi, towarów czy usług. Swoboda ta oznacza możliwość transferu zysków z jednego kraju członkowskiego UE do drugiego oraz prawo inwestowania i nabywania wszelkich walorów rzeczowych i finansowych za granicą bez żadnych przeszkód

- swobodny przepływ osób

Zgodnie z tą zasadą wszyscy obywatele UE mają prawo do przemieszczania się bez konieczności posiadania wiz i zezwoleń, osiedlania się, podejmowania działalności gospodarczej i pracy w dowolnym kraju Wspólnoty

8. Formy integracji walutowej i ich charakterystyczne cechy

Porozumienie o stałych kursach walut

Nieodwracalne usztywnienie walut bez możliwości wahania

Brak kooperacji polityki monetarnej

Istnienie pewnych form kontroli transferu kapitał

Pseudo unia walutowa

Sztywne kursy walut

Koordynacja polityki monetarnej

Brak formalnej integracji monetarnej

Integracja monetarna

Stałe, sztywne kursy walut

Pełna i nieodwracalna wymienialność walut

Zintegrowane rynki finansowe

Wspólna polityka monetarna

Liberalizacja transakcji kapitałowych

Unia monetarna

Wspólna waluta

Wspólny bank centralny

Wspólnotowa polityka monetarna

Wspólnotowa polityka kursowa

Kontrola rezerw walutowych

8. Korzyści i koszty przyjęcia wspólnej waluty

KORZYŚCI

- Korzystanie z jednego pieniądza umożliwia przedsiębiorstwom zredukowanie kosztów swej działalności

- Wyeliminowanie niepewności wynikającej ze zmienności kursów między walutami krajów członkowskich i kosztów zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym

- Większa przejrzystość rynku dla przedsiębiorstw i konsumentów (możliwość porównania cen)
- Możliwość podejmowania optymalnych decyzji, co do wyboru miejsca sprzedaży, jak i zakupu towarów i usług
- Możliwość posługiwania się stabilnym pieniądzem

KOSZTY

- Utrata suwerenności narodowej w sferze pieniężnej
- Utrata możliwości wykorzystania kursu walutowego jako instrumentu polityki gospodarczej
- Wyrzeczenia społeczeństwa związane ze spełnianiem kryteriów konwergencji (obniżanie inflacji, deficytu budżetowego i długu publicznego)

8. Proces tworzenia rynku wewnętrznego Wspólnoty

Rynek Wewnętrzny (nazywany też Jednolitym Rynkiem) obejmuje cały obszar UE, bez granic wewnętrznych. Obowiązuje na nim swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, a warunkiem jego powstania było zniesienie kontroli na wewnątrzunijnych granicach. Jest to obszar działania konkurujących ze sobą przedsiębiorstw, osób, gospodarek. ???

8. Przyczyny, warunki i mechanizmy integracji gospodarczej

Przyczyny

Ekonomiczne

Wynikają z kierunków rozwoju przemysłu, postępu nauki i techniki. Rozwój tych dziedzin wymaga środków przekraczających możliwości i potrzeby jednego państwa. Stały postęp nauki i techniki wymaga coraz większych środków na badania naukowe, doświadczenia i wdrożenia obejmujące wszystkie sfery działalności produkcyjnej. Duża skala nowoczesnej produkcji wymaga dużego rynku i odpowiednich odbiorców, dobrze zorientowanych w najnowszych osiągnięciach techniki. Interesującym partnerem w wymianie handlowej są więc kraje wysoko rozwinięte. Chęć utrzymania wysokiego tempa rozwoju gospodarczego oraz umacniania konkurencyjności wszystkich gałęzi gospodarki integrujących się krajów w stosunku do gospodarki USA i Japonii. Zmniejszenie dystansu między krajami Europy Zachodniej a Stanami Zjednoczonymi. Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej, chęć ograniczenia bezrobocia, przyspieszenie rozwoju gospodarczego (kraje słabo rozwinięte)

Polityczne

- Polityczne umocnienie swego miejsca na arenie międzynarodowej

- Możliwość działania w obronie wspólnych interesów

- Utrwalenie demokratycznych przemian

- Kontynuacja reform rynkowych

- Przynależność do jednego z największych obszarów

Warunki

- Istnienie w grupie krajów, które zmierzają do integracji komplementarnych struktur gospodarczych (rzeczywistych lub potencjalnych)

- Istnienie w integrujących się krajach odpowiedniej infrastruktury technicznej, umożliwiającej obrót towarów, usług i kapitału

- Konieczność prowadzenia przez te kraje prointegracyjnej polityki ekonomicznej (znoszenie barier handlowych, administracyjnych) i osiągnięcie przez nie określonego poziomu rozwoju

- Położenie geograficzne (bliskość geograficzna umożliwia skrócenie czasu i zmniejszenie kosztów przepływu czynników produkcji, towarów i usług)

- Sieć powiązań komunikacyjnych, transportowych, telekomunikacyjnych, bez których przepływ towarów, usług czy informacji jest utrudniony

Mechanizmy

Mechanizm ekonomiczny – układ lub zespół zjawisk ekonomicznych, który składa się z połączonych i współpracujących ze sobą elementów, służy on tworzeniu, osiąganiu czy powstawaniu określonego celu lub stanu

Mechanizm rynku i konkurencji – rynek i jego prawa decydują o powiązaniach międzynarodowych. Działania w sferze polityki ekonomicznej instytucji wspólnotowych mają jedynie charakter rozszerzający lub korygujący. Mechanizm rynkowy jest w tych krajach powiązany z interwencjonizmem gospodarczym. Podstawowym elementem jest rynek i konkurencja

Mechanizm planowany – pozbawiony narzędzi rynkowych, podstawową rolę odgrywa w nim koordynacja planów gospodarczych; scentralizowanie decyzji, niewielka rola rynku i parametrów ekonomicznych

8. Metody integracji gospodarczej

Istnieją dwie podstawowe metody integracji: funkcjonalna oraz instytucjonalna

Metoda funkcjonalna – polega na likwidacji barier w obrocie międzynarodowym i zapewnienia swobodnego przepływu towarów i czynników produkcji. Istotną rolę odgrywa tu mechanizm rynkowy.

Metoda instytucjonalna – inaczej zwana autorytarna. Międzynarodowa integracja jest możliwa jeżeli skoordynowana jest polityka ekonomiczna grupy państw. Kraje te przekazują pewne funkcje i kompetencje wspólnym albo ponadnarodowym instytucjom integracyjnym (np. wspólny pieniądz) – EURO

8. Definicja, warunki tworzenia strefy wolnego handlu

Polega na likwidacji ceł i ograniczeń ilościowych w obrotach handlowych między krajami członkowskimi, z równoczesnym zachowaniem przez te kraje pełnej autonomii w zakresie polityki celnej i handlowej w stosunkach z krajami spoza strefy.

???

8. Teoria unii celnej

Polega na likwidacji ceł i ograniczeń ilościowych w obrotach między krajami członkowskimi, ale z równoczesnym wprowadzeniem przez te kraje wspólnej, zewnętrznej taryfy celnej oraz ujednoliconej polityki handlowej wobec krajów trzecich.

8. Cechy charakterystyczne rynku wewnętrznego

- wolność rynkowa

- równość rynkowa

- niezakłócona konkurencja w dostępie do rynku

Więcej rozwinąć ???

8. Podłoże procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej

1. Integracja na podstawie związku suwerennych państw zachowujących swoje podstawowe kompetencje i realizujących współpracę o charakterze międzynarodowym ( np. „Europa Ojczyzn” według koncepcji de Gaulle’a )

2. Integracja dążąca do stworzenia „ Europejskiego Państwa Federalnego” czy przynajmniej „ Europejskiej Federacji Państw ” o charakterze ponadnarodowym, przejmującą znaczną część(a docelowo większość) uprawnień państw członkowskich

ETAPY INTEGRACJI

1. 1945 – 1958
   narodziny idei integracji europejskiej a następnie zwycięstwo koncepcji Wspólnoty Europejskiej

2. 1958 – 1969
   budowa podstaw integracji

3. 1969 – 1986
   owocujący procesami rozszerzenia i zacieśnienia więzi gospodarczych pomiędzy państwami członkowskimi (przyjęto nowe państwa)

4. 1986 – 1992
   powstanie nowych struktur integracyjnych oraz przygotowanie ich do stworzenia UE

5. po 1992
   obejmujący aktualny okres stopniowego wprowadzania w życie UE zainicjowany podpisaniem traktatu z Maastricht i kontynuowany przyjęciem Traktatu Amsterdamskiego i Nicejskiego

8. Cele, proces tworzenia, struktura organizacyjna oraz obszary współpracy w ramach 
EFTA

EFTA powstała na podstawie Traktatu podpisanego 4 I 1960 r. w Sztokholmie. Traktat zawarły Austria, Dania, Wielka Brytania, Norwegia, Portugalia i Szwecja. Początkowo EFTA była organizacją konkurencyjna wobec Wspólnot Europejskich, ale wobec przystąpienia większości jej członków do Unii Europejskiej, staje się organizacją o marginalnym znaczeniu. Obecnie do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu należą Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein i Islandia.

Celem EFTA jest przyspieszenie wzrostu gospodarczego państw członkowskich poprzez znoszenie ograniczeń we wzajemnej wymianie handlowej. W przeciwieństwie do umowy EWG znoszenie barier handlowych nie obejmuje ceł na produkty rolne.

EFTA nawiązała ścisłą współpracę ze Wspólnotami Europejskimi, tworząc Europejski Obszar Gospodarczy (do umowy nie przystąpiła Szwajcaria). EFTA zawarła również porozumienie z Polską. W 1992 roku został podpisany układ na mocy, którego między Polską a krajami EFTA ma być utworzona strefa wolnego handlu na artykuły przemysłowe, ryby i przetworzone artykuły rolne.

8. Cele, proces tworzenia, struktura organizacyjna oraz obszary współpracy w ramach CEFTA

Najprostszą instytucjonalną formę integracji regionalnej jest strefa wolnego handlu. CEFTA (Central European Free Trade Agreement - Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu) powstała na podstawie porozumienia handlowego między krajami Europy Środkowej, podpisanego dnia 21 grudnia 1992 r. w Krakowie, a weszła w życie z dniem 1 stycznia 1994 r. Sygnatariuszami porozumienia były pierwotnie trzy kraje: Czechosłowacja, Polska i Węgry. Po rozpadzie Czechosłowacji w 1993 roku członkami CEFTY stały się osobno Czechy i Słowacja. W roku 1996 do powyższej grupy dołączyła Słowenia, w 1997 roku Rumunia, następnie w 1999 roku Bułgaria, w 2002 roku Chorwacja, w 2006 roku Macedonia, a w roku 2007 Albania, Bośnia i Hercegowina, Mołdawia, Czarnogóra, Serbia i Kosowo. Po przystąpieniu większości państw CEFTY do Unii Europejskiej w 2004 i 2007 roku, umowa ta straciła nieco na znaczeniu. W okresie swojej świetności CEFTA reprezentowała rynek, na którym obecnych było ponad 90 mln konsumentów. Obszar organizacji rozciągał się od Bałtyku po Morze Czarne i Adriatyk.

Przyczyną powstania CEFTY był spadek wymiany handlowej między krajami Europy Środkowej po upadku muru berlińskiego i rozwiązaniu Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Organizacja zakładała rozbudowę współpracy gospodarczej państw członkowskich, usuwanie barier celnych we wzajemnym handlu i tworzenie wspólnego rynku. Porozumienie powstało w celu ustalenia zasad i zdynamizowania wymiany gospodarczej pomiędzy krajami Europy Środkowowschodniej.

8. Cele, proces tworzenia, struktura organizacyjna oraz obszary współpracy w ramach EOG

EOG został utworzony na podstawie porozumienia podpisanego 2 V 1992 roku w Oporto. Członkami EOG są wszystkie państwa członkowskie Wspólnot Europejskich i państw stowarzyszonych w układzie EFTA, czyli Norwegia, Islandia i Lichtenstein. Szwajcaria również brała udział w negocjowaniu umowy, ale wobec negatywnego wyniku referendum nie ratyfikowała ostatecznie układu.

Celem EOG jest ustanowienie swobodnego przepływu towarów, kapitału, pracowników oraz usług między państwami członkowskimi. Liberalizacja nie obejmuje jednak artykułów rolnych. Państwa EFTA, które przystąpiły do EOG nie uczestniczą we Wspólnej Polityce Rolnej Wspólnot Europejskich. Państwa EFTA zobowiązały się dostosować część swego ustawodawstwa do prawa Wspólnot Europejskich. Wszystkie państwa członkowskie EOG płacą składkę do Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz na Europejski Fundusz Spójności. EOG tworzy jedną z największych stref wolnego handlu na świecie. Na obszarze Europejskiego Obszaru Gospodarczego zamieszkuje prawie 380 mln ludzi.

Organy: Naczelnym Organem EOG jest Rada składająca się z przedstawicieli państw członkowskich oraz Komisji Europejskiej. Organem wykonawczym jest Wspólny Komitet. Powołano również Komitet ds. Sporów, rozpatrujący sprawy miedzy państwami, z wyjątkiem spraw dotyczących konkurencji, w których kompetentny jest Europejski Trybunał Sprawiedliwości (organ Wspólnot Europejskich). Organami o charakterze doradczym są Wspólny Komitet Parlamentarny, składający się z przedstawicieli parlamentów krajowych państw EFTA i Parlamentu Europejskiego oraz Komitet Doradczy w skład którego wchodzą przedstawiciele organizacji społecznych i gospodarczych państw EOG.

8. Unia celna we Wspólnotach Europejskich

Oprócz zniesienia barier w przepływie dóbr i usług miedzy integrującymi się państwami, wprowadzona zostaje wspólna, zewnętrzna taryfa celna.

Prowadzona jest wspólna polityka handlowa w stosunku do państw trzecich.

Kraje należące do unii celnej stosują te same cła na import towarów spoza obszaru unii.

Przestaje obowiązywać świadectwo pochodzenia.

Wymiana handlowa między państwami członkowskimi jest ułatwiona.

Pewna utrata suwerenności państw należących do ugrupowania (nie mogą prowadzić samodzielnej polityki handlowej, wszelkie decyzje dotyczące tej polityki muszą być podejmowane wspólnie).

Takie same warunki produkcji na terenie unii, przedsiębiorstwa są jednakowo traktowane we wszystkich regionach.

Zharmonizowane przepisy prawa, wspólne zasady polityki gospodarczej

21. Założenia optymalnego obszaru walutowego

- likwidacja ryzyka kursowego

- wspólny rynek finansowy dający lepszy dostęp do źródeł finansowania

- likwidacja kosztów tranzakcyjnych

- rozwój wymiany handlowej

- zwiększenie inwestycji

??? sprawdzić

22. Zasady funkcjonowania unii gospodarczo-walutowej

Unia gospodarcza i walutowa (UGW) stanowi bardzo zaawansowany szczebel integracji gospodarczej, na którym członkowie ugrupowania integracyjnego koordynują swą politykę makroekonomiczną, ustalają stałe kursy wymiany lub tworzą wspólną walutę, zarządzaną przez wspólny bank centralny

???

23. Etapy wprowadzania unii walutowej w Unii Europejskiej

Zgodnie z planem pierwszy etap rozpoczął się 1 lipca 1990 roku. Zniesiono wszelką kontrolę wymiany walut i tym samym wprowadzono pełną swobodę przepływu kapitału. Wzmocniono kooperację pomiędzy bankami centralnymi dotyczącą unii monetarnej, jak również wprowadzono zakaz uprzywilejowanego dostępu instytucji publicznych do wsparcia finansowego banku.

Drugi etap rozpoczął się 1 stycznia 1994 roku. Powstał Europejski Instytut Walutowy (EMI – European Monetary Institute), odpowiedzialny za pogłębienie współpracy pomiędzy niezależnymi bankami centralnymi krajów członkowskich. 16 grudnia 1995 roku ustalono nazwę nowej waluty euro. W czerwcu 1997 roku Rada Europejska uzgodniła Pakt Stabilności i Wzrostu oraz nowy mechanizm wymiany walut (ERM II). Ustanowiono też system TARGET – system automatycznych przeliczeń walut narodowych na euro. 3 maja 1998 roku postanowiono o 11 krajach, które oficjalnie utworzą unię gospodarczo-walutową 1 stycznia 1999 roku. W czerwcu roku 1998 powstał Europejski Bank Centralny.

Etap trzeci zamrażając narodowe kursy wymiany wobec euro rozpoczął się 1 stycznia 1999 roku. Powołano do życia Europejski System Banków Centralnych (ESCB – the European System of Central Banks), który przejął obowiązki Europejskiego Instytutu Monetarnego i odpowiedzialność za politykę walutową Unii Europejskiej. 1 stycznia 2001 do unii gospodarczo-walutowej przyłączyła się Grecja. W styczniu 2002 do obiegu wprowadzono monety i banknoty euro.

Do unii walutowej nie przystąpiły Dania, Szwecja i Wielka Brytania.

24. Znaczenie handlu międzynarodowego w procesie integracji gospodarczej

Jednym z czynników decydujących o poziomie rozwoju gospodarczego danego państwa jest poziom rozwoju handlu na szczeblu lokalnym i regionalnym. Handel zagraniczny, międzynarodowy, to wymiana i przemieszczanie się towarów i usług za granice danego państwa czyli, ich eksport i import. Pod pojęciem handlu zagranicznego rozumie się również wszelkiego rodzaju działalność mająca na celu utrzymanie korzystnych stosunków gospodarczych z zagranicą. Rozwój i funkcjonowanie handlu zagranicznego ma zasadniczy wpływ poziom życia w danym państwie, dzięki niemu i stałej wymianie surowców, kruszców, towarów rolniczych, przemysłowych a także dóbr kooperacyjnych państwa posiadają odpowiedni i niezbędny zasób produktów potrzebnych dla ich prawidłowego funkcjonowania.

25. Formy integracji gospodarczej w Europie

Strefa wolnego handlu

Polega na likwidacji ceł i ograniczeń ilościowych w obrotach handlowych między krajami członkowskimi, z równoczesnym zachowaniem przez te kraje pełnej autonomii w zakresie polityki celnej i handlowej w stosunkach z krajami spoza strefy. Odmiennie są zatem traktowane towary pochodzące z krajów strefy, podlegające swobodnemu obrotowi oraz towary pochodzące z krajów trzecich. Przykładem takiej organizacji jest Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu EFTA czy NAFTA (USA, Kanada, Meksyk).

Unia celna

Polega na likwidacji ceł i ograniczeń ilościowych w obrotach między krajami członkowskimi, ale z równoczesnym wprowadzeniem przez te kraje wspólnej, zewnętrznej taryfy celnej oraz ujednoliconej polityki handlowej wobec krajów trzecich.

Wspólny rynek

Łączy elementy unii celnej ze swobodnym przepływem dóbr i usług oraz obejmuje swobodny przepływ czynników produkcji (pracy i kapitału).

Unia gospodarcza

Obejmuje wszystkie elementy wspólnego rynku, a ponadto w jej ramach następuje pełna koordynacja lub unifikacja różnych dziedzin polityki gospodarczej, np.: polityki rolnej, przemysłowej, monetarnej, fiskalnej, transportowej, a także ustawodawstwa gospodarczego. Wiąże się to zwykle z ustanowieniem w unii gospodarczej instytucji czy organów o kompetencjach ponadpaństwowych.
Jeśli w ramach unii gospodarczej ma miejsce również pełna koordynacja polityki kursowej i walutowej, utworzenie wspólnych rezerw walutowych, wspólnego banku centralnego oraz wprowadzenie wspólnej waluty - czyli utworzenie unii walutowej - można wtedy mówić o unii gospodarczej i walutowej.

Unia gospodarcza i polityczna

Obejmuje wszystkie elementy unii gospodarczej i walutowej, w której ponadto ma miejsce pełna koordynacja lub unifikacja podstawowych dziedzin polityki wewnętrznej, zagranicznej, ewentualnie też polityki obronnej oraz ustanowienie organów ustawodawczych i wykonawczych o kompetencjach ponadpaństwowych.

26. Przewaga komparatywna i jej znaczenie w procesie integracji gospodarczej.

Przewaga komparatywna (przewaga względna) przewaga uzyskana poprzez zdolność do produkowania wyrobu po niższym koszcie, niż jest w stanie robić to konkurent. To samo dotyczy gospodarki światowej. Każdy kraj powinien produkować i eksportować te dobra, które wytwarza najbardziej efektywnie w porównaniu z innymi krajami. Specjalizacja i handel zależne są od przewagi komparatywnej a nie absolutnej.

27. Przewaga absolutna i jej znaczenie w procesie integracji gospodarczej.

Teoria przewagi absolutnej jest podstawową teorią międzynarodowych stosunków gospodarczych. Jej autorem był Adam Smith, jeden z pierwszych ekonomistów liberalnych. Swe rozważania zawarł w dziele pod tytułem: "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów".

Założenia teorii

Smith zauważył, iż wydajność pracy robotników związana jest z ich specjalizacją i podziałem pracy. Na tej podstawie wysnuł wniosek, że specjalizacja w ramach gospodarki pozwala na zwiększenie ilości wytwarzanych dóbr

Oznacza zdolność kraju do wyprodukowania większej ilości produktów z danych zasobów wytwórczych niż w kraju konkurenta. Przewaga co do jednego kosztu produkcji przy wytwarzaniu określonych dóbr.

28. Teoria Heckschera-Ohlina i jej znaczenie w integracji gospodarczej

Teoria obfitości zasobów Heckschera-Ohlina - za twórców teorii obfitości zasobów uważa się ekonomistów E. Heckschera i B. Ohlina, przedstawicieli tzw. szkoły neoklasycznej. Dokonali oni reinterpretacji klasycznej zasady kosztów względnych, nazwanej zasadą obfitości zasobów, która po uogólnieniu brzmiałaby: „(…) każdy kraj powinien eksportować towary, których produkcja wymaga większego zastosowania bardziej obfitego i w związku z tym tańszego czynnika produkcji, importować zaś towary, których produkcja wymaga większego zastosowania mniej obfitego i w związku z tym droższego czynnika produkcji”

Teoria ta za punkt wyjścia przyjmuje założenie, że motywem handlu między krajami są różnice w ich warunkach produkcyjnych. Podstawową badaną różnicą jest wyposażenie poszczególnych krajów w czynniki produkcji (teoria koncentruje się na tradycyjnych czynnikach: praca, ziemia, kapitał). Dzięki niej produkcja w różnych krajach nie jest konkurencyjna, lecz wzajemnie się uzupełniająca

Teoria Ohlina wiąże ze sobą ceny towarów z cenami czynników produkcji, ruch tych czynników z międzynarodową wymianą, a wymianę z dochodem narodowym. Wiąże więc teorię handlu międzynarodowego z teorią ceny. Warunkiem rozwoju wymiany międzynarodowej jest istnienie różnic w relacjach cen czynników produkcji oraz w proporcjach, w jakich są one używane do wytwarzania określonych towarów

Najprostsza wersja teorii H-O przyjęła szereg założeń (istnienie dwóch krajów, dwóch produktów, dwóch czynników produkcji, panują warunki wolnego handlu, brak kosztów transportu, nie ma mobilności czynników produkcji w skali międzynarodowej itp.), z których wiele jest przedmiotem kontrowersji w teorii handlu międzynarodowego. W wyniku weryfikacji założeń dokonała się ewolucja tej teorii

29. Znaczenia handlu wewnątrz i międzygałęziowego w procesach integracji gospodarczej w Europie

Handel wewnątrzgałęziowy - ma miejsce wówczas, gdy dany kraj jednocześnie eksportuje i importuje podobne typy wyrobów. Dzieje się tak dlatego, iż poszczególne gałęzie wytwarzają szeroką gamę jakościowo i gatunkowo odrębnych, ale i wysoce substytucyjnych produktów.

Handel międzygałęziowy - polega na wymianie dóbr, pochodzących z różnych gałęzi przemysłu, pomiędzy krajami, w których wytwarzanie poszczególnych dóbr jest bardziej opłacalne (kraj osiąga przewagę komparatywną w produkcji danego dobra - czyli koszt alternatywny produkcji tego dobra w przeliczeniu na inne, jest niższy niż w innych krajach).

30. Terms of trade i jego znaczenie w integracji gospodarczej

Ilościowy wpływ warunków wymiany na kształtowanie się obrotów handlu zagranicznego określa relacja zmiany cen towarów eksportowanych do cen towarów importowanych. Obliczając terms of trade dla danego kraju, wyznacza się najpierw średnią wszystkich cen towarów eksportowanych oraz średnią wszystkich cen towarów importowanych, w dwóch porównywalnych okresach. Następnie przyjmując średnią cenę eksportową i importową z okresu bazowego, średnie ceny eksportowe i importowe w okresie porównywalnym wyraża się w formie stosunku do średnich cen okresu podstawowego.

Terms of trade kształtuje się korzystnie dla kraju wtedy, gdy wartość otrzymanego współczynnika jest wyższa od 1 (ceny towarów importowanych są niższe od cen towarów eksportowanych).
Ukształtowanie się współczynnika poniżej 1 oznacza pogorszenie się terms of trade w badanym okresie. Wartość współczynnika równa 1 oznacza brak zmian ogólnych terms of trade dla danego kraju. Terms of trade w długim okresie kształtuje się niekorzystnie dla krajów surowcowych, gdyż ceny światowe przemysłowych towarów przetworzonych wykazują znacznie silniejszy wzrost niż ceny surowców i materiałów nisko przetworzonych.

31. Integracja negatywna a integracja pozytywna

Pozytywna integracja ma miejsce kiedy wspólne przepisy są ustanawiane przez wyższą władzę w celu wyrównywania regionalnych i innych nierówności.

Negatywna integracja odnosi się do sytuacji, kiedy zostają usuwane bariery pomiędzy państwami.

32. Procesy pogłębiania i rozszerzania integracji w ramach Wspólnot Europejskich i Unii 
Europejskiej

???