Etymologia słowa region

-sanskryckie: rajah(król)

-indoeuropejskie: reg(król plemienny)

-łacińskie: regio (okolica kraina)

Region-obszar wyznaczony do prowadzenia jakiegoś działania i określony w przestrzeni zasięg administrowania, obsług, zaspokajania potrzeb itp.

Składniki pierwotnego rozumienia regionu: przestrzeń, zbiorowość, stosunki władzy, określone granice, wspólnotowość

Region: Obszar(terytorium) względnie jednorodny, różniący się od terenów przyległych określonymi cechami naturalnymi lub nabytymi (S. Schulz)

.W. Christler-teoria ośrodków centralnych

-odwołania do badań. Empirycznych

-dobra centralne, zasięgi i hierarchia ośrodków

-System kart heksagonalnych-struktura sześciokątna

-niezbędność socjologicznego myślenia

Regional science (Walter Isard ) jako nowa dyscyplina naukowa

Przekształcenie regional science – dociekania geograficzne, ekonomiczne i planistyczne w oparciu o analizy ilościowe i koncepcję„ homo oeconomicus”

Podejście behawioralne i założenia indywidualizmu w wyjaśnianiu procesów społeczno- przestrzennych.

Socjologia regionalna- dyscyplina szczegółowa Kongres ISA w WARNIE 1970

Regiony administracyjne:

Dwutorowość polityki regionalnej

Rząd. WOJEWODA

Powoływany przez MSWiA

-administracja Samorządowa 3 najwyższy stopień samorządu terytorialnego

Marszałek i zarząd woj. powoływani przez sejmik,

a sejmik z wyborów powszechnych.

Region autonomiczny –gmina ma Kompetencje Generalną(ustala własne prawa dotyczące spraw

Lokalnych).

Polityka regionalna Państwa ma wymiar przestrzenny ale wykorzystuje walory regionu.

Podmiotem polityki regionalnej jest Samorząd Woj, który realizuje 2 najwazniejsze dokumenty:

- Strategia Rozwoju Województwa, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Woj.

Podziały administracji specjalnej; lasy, diecezje.

Region w sensie socjologicznym to zbiorowość terytorialna; zamieszkująca wspólny obszar z wyodrębnionym centrum oraz wzajemnymi powiązaniami, poddana tym samym wpływom i w ich rezultacie wykształcajaca wspólne cechy, ze świadomością przynależności i odrębności.

Czynniki składające się na pojęcie regionu:

- zbiorowość zamieszkująca określony obszar,

-występowanie ośrodka z wielkomiejskim centrum

- Specyfika i funkcjonalne występowanie regionu

jako całości wynikające ze współdziałania mniejszych

zbiorowości lokalnych,

-Wspólne dzieje i wartości jako poczucie więzi z regionem

oraz poczucie przynależności i odrębności.

Typy regionów:

- jednolite ( skalarne, strefowe, powierzchniowe) char. się występowaniem określonej cechy

-węzłowe ( wektorowe, strukturalne) wyodrębnione ze względu na wewnętrzna strukturę z węzłami i otaczajacym je obszarem powiązanym z nimi liniami krążenia

Koncepcja regionu wg Jerzego Damrosza:

-obiektywistyczna:

-intersubiektywistyczne:

Rozróżnienie regionów wg Tomasza Pałecznego:

-r. kulturowo autonomiczne z trzema podtypami:

-reg. grup plemiennych, kastowych, szczepowych, klanowych z silnym poczuciem więzi”tutejszości”, przypisanych ściśle do terytorium

-reg. grup etnicznych zamieszkiwane przez zbiorowości kulturowo jednorodne, gdzie nie dokonały się procesy nacjonalizacji

-reg. grup terytorialno-regionalnych pozostające częścią większej kulturowej całości, jaka jest naród.

-r. międzykulturowe: istniejące na styku zbiorowości etnicznych lub narodowych. W wyniku narodowego ścierania się – dwojakiego rodzaju regionalizmy:

-symetryczny

-asymetryczny

-r. międzycywilizacyjne na styku grup rasowych, religijnych, językowych, gdzie krzyżują się wpływy cywilizacyjne

Typy Regionów wyróżnione przez Hieronima Kubiaka:

1. Etnokultury rozlane o nieustabilizowanych Procesach narodotwórczych

2. - Etnokultury wyspowe wyst. na terytoriach uformowanych narodów-państw

3. Wspólnoty kulturowe aspirujące do niepodległości państwowej

4. Wspólnoty pogranicza poddawane zmiennym wpływom politycznym, gospodarczym, religijnym

5. Neoregiony powstające w wyniku masowych przesiedleń ludności

6. Regiony wtórne wyodrębniające się w ramach wspólnoty narodowej

7. Euroregiony powstające w wyniku procesów integracji Trans granicznej\

Podział Polski na regiony etnograficzne

wynikające z niejednoznaczności kryteriów podziału,- wskazówka metodologiczna Morgana D.Thomasa – maksymalny stopień podobieństwa wewnątrz, a maksymalny stopień zróżnicowania między grupami.

Region wg S. Ossowskiego –„ korelat regionalnej zbiorowości” .Pojęcia proponowane przez Ossowskiego;

- ojczyzna prywatna osobiste poczucie więzi z m. zamieszkania

- ojczyzna ideologiczna dotyczy narodu, państwa- szerszej zbiorowości,

- ojczyzna regionalna pomiędzy prywatna a ideologiczną

Ossowski regionalna zbiorowość to zbiorowość terytorialna, która ma w większym lub mniejszym stopniu poczucie odrębności, ale nie uważa się za naród.

Jan Szczepański zbiorowość dowolne skupienie ludzi, w którym wytworzyła się i utrzymala chociażby przez krótki czas pewna więź społeczna, w przypadku zbiorowości regionalnej jej źródłem jest stosunek mieszkańców do wspólnej wartości, zamieszkiwanego terytorium

Typologia zbiorowości regionalnych z punktu widzenia ich stosunku do narodu S. Ossowskiego

-stanowiące integralny składnik zbiorowości narodowej

-nie majace wykrystalizowanej swiadomości narodowej

-odznaczające się silnym poczuciem odrębności, antagonizmem wobec państwa w którego granicach się znajdują, ujawniające tendencje separatystyczne

Typy jako szczeble(lub pietra) wspólnot terytorialnych wg F Grossa:

-lokalna

-regionalna

-narodowa

-ponadnarodowa

Grupa regionalna to zbiorowość terytorialna której członkowie posiadający podobne potrzeby zaspokajają je podobnymi środkami we wspólnych ośrodkach zaspokajania tych potrzeb

Koncepcja glokalizacji: wchłanianie tego co wzbogaca zbiorowość terytorialną i ograniczanie tego co działa na niekorzyśc zbiorowości.

Koncepcja miast globalnych- Saskia Sassen

- centa ponadnarodowych imperiów gospodarczych,

- charakter lokalny i „transterytorialny”

. Głowne elementy globalizacji:

- kurczenie się swiata, intensyfikacja relacji o światowym zasiegu,

rozprzestrzenianie się rzeczy i idei w wymiarze ponadnarodowym,

zwiększanie się współzależności w skali całego kraju.

.Grzegorz Gorzelak Uniwersalizacja gospodarki:

- korporacje międzyn. jako najsilniejsi aktorzy,

- wzrost ich siły wskutek zmniejszonej kontroli

- sprzęzenie zwrotne-związane z rozwojem globalnych sieci.

Gorzelak G. Nowe zjawiska i procesy związane z glob.

- metropolizacja,

- zmiana relacji pomiędzy metropolią a regionem,

- polaryzacja przestrzenna,

- wzmacnianie korporacji ponadnarodowych,

- zmiana funkcji władz publicznych- sprzyjanie innowacyjności,

- decentralizacja.

Metropolie skupiska miejskie, liczą co najmniej pół miliona miesz. -oferuja niezbędne usługi, wyposażenie, instytucje,-musza charaktery. Się pewna specyfika, wyjątkowością miejsca

Efekt tunelu- metropolie w różnych skalach tworzą sieci, które są ze soba powiązane( transport, infostrady).

Funkcje metropolii polityczne, gospodarcze, kulturowe,religijne, kongresowe, portowe.

Suburbanizacja przestrzenna ekspansja miast na tereny przyległe(wyludnianie się). Czynnik społ.-ekonom. jest bardzo istotny w tym zjawisku.

Zjawisko Gentryfikacji Ruth Glass

Zmiana charakteru zabytkowych części miasta, wyludnianie mieszkańców by po odnowieniu

unowocześnieniu budynków wprowadzic tam ludzi bogatych lub zmienić ich przeznaczenie np. na usługi

Podział adm Polski po II woj. św.

*trójstopniowy: gminy( gromady), powiaty, 17 województw

* dwustopniowy od 1975 ( likwidacja powiatów) gminy i 49 woj.

*od 1 sycznia 1999 r 16 województw, gminy i powiaty

Hieronim Kubiak rozróżnienie regionalizmu jako:

1. Ruchu społecznego,

2. Ideologii,

3. Działania o char. politycznym

Pojęcie Regionalizacji jako wyodrębniania regionów w oparciu

o metody postepowania wg Z. Chojnackiego i T. Czyż

Regionalizacja jako:

*działanie zmierzające do określonego podziału

*dokonany podział na regiony

Rozróżnienie regionalizacji:

1. Analityczno-poznawczej( z wyodrębnieniem Reg. ex post)

2. Strukturalnej ( z góry przyjmujemy ze obszar jest regionem)

3. Praktycznej ( wymogi, funkcje i następstwa podziału teyt.)

Cechy charakt regionu administracyjnego-Paweł Śliwa

*wyznaczanie na podst aktu prawnego-ustawy,

*ścisle określone granice linearne

*istnienie osrodka centralnego

*posiadanie zasobu kompetencji ust. o samorz. województwa

*miejcse w strukturze organizacji terytorialnej kraju

Dwuaspektowe rozumienie regionalizmu

1.Obiektywny, behawioralny

2.Świadomościowy( jako zbiór przekonań dotyczących: specyfiki

zbiorowości, pozytywnej oceny, potrzeby działania- T. Czyż, Chojnacki)