CZĘŚĆ I

Rozpoczęcie problematyki podatkowej, definiując pojęcie podatku. Jest to świadczenie o charakterze publicznoprawnym, nieodpłatnym, ma charakter przymusowym, dokonaliśmy porównania z innymi świadczeniami o charakterze daninowym. Kolejny charakterystyczny element – przymusowość. Są podstawowym źródło dochodów budżetowych, przyjęto zasadę że jeżeli strona zobowiązana do zapłacenia podatku tego nie zrobi dobrowolni to państwo lub jednostka samorządowa może zastosować przymus państwowy wymuszając zapłatę. Możliwe są te metody łagodnej perswazji zawarte w przepisach ordynacji podatkowej, a jeżeli to nie wystarczy przepisy o post egzekucyjnym w administracji.

Instrumenty w Ordynacji podatkowej. 1) Ustanowienie zabezpieczenia na majątku podatnika art. 33 ordynacji. Przepis ma wiele mankamentów. Ustanowienie zabezpieczenia może nastąpić przed terminem płatności, nie musi być wymagalne. Zabezpieczenie może być na majątku wspólnym majątku małżonków lub własnym podatnika. Przesłanki A) zachodzi uzasadniona obawa że nie zostanie wykonane zobow podatkowe, a w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza ciążących na nim zobowiązań lub dokonuje czynności zbywania majątku. Rodzi się wiele wątpliwości przez ten przepis. Uzasadniona obawa może być spowodowana złośliwością organu. 2) Art. 34 i następne, prawo ustanowienia hipoteki przymusowej na nieruchomości stanowiącej majątek podatnika. Są już zaległości podatkowe. Organ wydaje stosowną decyzje, wnosi na jej podstawie do sądu o dokonanie hipoteki przymusowej. Dotyczy podatnika, płatnika, inkasenta, nast. Prawnego, os. 3, z tytułu zobow podatkowych niezapłaconych wraz z odsetkami za zwłokę. Jeżeli nastąpi przedawnienie zobow a hipotek została ustanowiona, to ona się nie przedawnia, należność można wtedy egzekwować już z tylko z tej hipoteki bez względu na to czyją byłaby własnością. 3) zastaw skarbowy, może być ustanowiony na rzeczach ruchomych, art. 41. Jeżeli chodzi o wartość rzeczy na której może być zastaw – 11,5 tyś. Od zaległości podatkowych, odsetek podatkowych za zwłoke, na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność jego i współmałżonka składników majątkowych. Jak nic się nie uda wychodzimy poza ordynacje – przepisy o post egzekucyjnym.

Podatek jest bezzwrotny, raz wpłacona należność co do zasady nie podlega zwrotowi. Są wyjątki np. oczywista pomyłka rachunkowa, opierając się na postanowieniu że podatek jest bezzwrotny istniejące nadpłaty określone w art. 72 ordynacji podlegają zaliczeniu w pierwszym rzędzie na poczet zaległości podatkowych (jeżeli takie istnieją po stronie podatnika), potem na poczet bieżących płatności, mogą być również na wniosek podatnika zaliczone na poczet przyszłych. Różnica pomiędzy zaliczkami a prawidłowo wyliczoną należnością (podatkiem) podlega zwrotowi. Zwrot kwoty nadpłaconej. Podatek jest świadczeniem pieniężnym. Trzeba zapłacić w szczególny sposób, co reguluje art. 61, określony sposób regulowania zobowiązań podatkowych. Zapata podatku przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia podatkowej książki przychodów i rozchodów, bądź ksiąg rachunkowych następuje za pośrednictwem rachunku bankowego poleceniem przelewu. Pierwszeństwo przed wszystkimi innymi zleceniami mają składki  ZUS. Mamy wyjątek w postaci opłaty skarbowej która może być gotówkowo regulowana. Art. 61 § 1b zapłata podatku przez mikro przedsiębiorców może nastąpić w gotówce. Osoba fizyczna może wybrać sobie sposób zapłaty. Art. 61a podjęcie uchwały przez rade gminy, powiatu lub województwa mogą dopuścić zapłatę podatku stanowiącego dochód kartą płatniczą (powiat i sejmik nie mają podatku, tylko do gmin). Powiat i Województwo nie mają podatkowych źródeł dochodów. Podatek – świadczenie wynikające z ustawy podatkowej. Świadczenie o charakterze ogólnym. Norma prawna powinna być tak skonstruowana, żeby imiennie nie wskazywać adresata.

Pojęcie obowiązku i zobowiązania podatkowego w art. 4. Obowiązek podatkowy – wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z pojawieniem się zdarzenia określonego w tych ustawach. Zobowiązanie podatkowe – jest konkretyzacją obow podat co do podatku, osoby podatnika, kwoty i terminu, miejsca w którym ten podatek powinien być zapłacony. Pan Kowalski nabył samochód – zależy w jaki sposób nabył, jaki podatek zapłaci. Jeśli kupił nowy samochód japoński to będzie w zależności od wartości, jeśli przekroczy 20 tyś euro to podatek akcyzowy. Ale mógł na giełdzie kupić i wtedy podatek od czynności cywilnoprawnych. To nie ostatni podatek. Można jeszcze nabyć w drodze spadku lub darowizny – od tego podatek. Zależy od kogo nabył. Jeżeli nabył od osoby najbliższej (w pierwszej grupie), nie zapłaci podatku bez względu od wartości jeżeli w terminie 6 miesięcy od nabycie złoży na danym formularzu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie o nabyciu o nabyciu. Jeżeli nie na zasadach ogólnych będzie musiał zapłacić podatek. Fakt nabycia może prowadzić u sprzedającego obowiązek odprowadzenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Jeżeli kupimy i będziemy chcieli go sprzedać w terminie krótszym niż 6 miesięcy, liczonego od końca miesiąca w którym nabyliśmy samochód. Najpierw mamy ustalony podatek w definicji zobowiązania podatkowego, osoba podatnika, kwota podatku, na czyją rzecz podatek ma być zapłacony, termin odprowadzenia podatku. Podatek dochodowy od os fizycznych do 30 kwietnia ostateczne rozliczenie, płatnik ma określone obowiązki z terminem odprowadzenia zaliczek. Jeżeli ustawa podatkowa nie podaje terminu to 14 dni od daty, doręczenia decyzji, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie zobow podatkowego. Miejsce odprowadzenie podatku, możliwość kumulatywnego rozliczenia. Jeżeli mieszkają w innych miastach składają ile i gdzie? Składają 1 deklaracje. Płacą podatek dochodowy od osób fizycznych, maja stałe miejsca zamieszkania winnych miastach. Ze wskazaniem na urząd podatkowy osoby która została określona jako podatnik. W urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania w dniu 31 grudnia roku podatkowego, złożą np. w Częstochowie mimo że teraz oddzielnie w Katowicach i Krakowie mieszkają.

Organy podatkowe. Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Miejscowa – 17 art. Rzeczowa właściwość – przepisy materialne prawa podatkowego. Organy zostały wymienione w art. 13, ale nie jest to katalog zamknięty. Podział organów podatkowych na 2 kategorie – samorządowe i państwowe. Samorządowe kolegium odwoławcze. W pewnych sprawach jest organem I instancji.

I instancja co do zasady naczelnik urzędu skarbowego lub celnego. II instancja dyrektor izby skarbowej lub celnej. Niekiedy dyrektor izby skarbowej lub celnej może być organem I instancji, wtedy wyznaczana jest inna osoba do prowadzenia post. Niekiedy minister finansów jest organem I instancji, indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego, w II instancji też minister finansów. Niekiedy na podstawie innych przepisów zostaje wskazany jako org podatkowy – dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej. Nie ma podległości funkcjonalnej, dyrektor Izby Skarbowej jest II instancją. W niektórych przypadkach szefowie służby specjalnych np. ABW w drodze rozporządzenia które wydaje Rada Ministrów, nabywają cechy org podatkowych.

CZĘŚĆ II

W art. 31 ustawy mamy wskazane sposoby powstawania zobowiązań. Albo z mocy prawa (zaistnienia zdarzenia z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobow) albo z mocy decyzji art. 21 § 1 pkt. 2 – doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobow podatkowego. Jest to decyzja konstytutywna, rodzi zobowiązanie podatkowe. Dopóki nie zostanie doręczona obowiązek podatkowy nie zmieni się w zobowiązanie podatkowe. Co do zasady jest możliwe doręczenie decyzji innej osobie np. sąsiadowi, dorosłemu domownikowi, dozorcy, w siedzibie organu podatkowego, zakładu pracy. Jeżeli to nie przyniesie skutku – doręczenie zastępcze, podwójne awizo. Jeżeli pismo zostanie 14 dni w placówce pocztowej to zwraca się organowi i przyjmuje że było prawidłowo doręczone. Może wystąpić do organu o przywrócenie terminu środka odwoławczego, jeżeli rzeczywiście nie mogła odebrać decyzji i to uprawdopodobni. Jeszcze jeden rodzaj decyzji - na podstawie art. 21 par. 3 organ wydaje decyzje określającą wysokość zobow podatkowego – decyzja deklaratoryjna, przypomina podatnikowi że termin już minął a podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie zachował się tak jak powinien. Zobowiązanie powstało z mocy prawa, podatnik nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku i org doręcza mu decyzje ale zobow powstało w określonym terminie i dzisiaj decyzja uświadamia podatnikowi że powinien zapłacić odsetki za zwłokę które sam powinien wyliczyć od daty, w której termin płatności w prawidłowej wysokości minął. Powstanie zobowiązania podatkowego.

Sposoby wygaśnięcia zobow podatkowych 2 kategorie. Wygasanie w sposób efektywny – fiskus został w jakiś sposób zaspokojony. Nieefektywny – różne zdarzenia mogą doprowadzić do tego że mimo niezapłacenia podatku, organ nie będzie się już go domagał. Art.59 ordynacji – wymieszanie sposobów efektywnych i nieefektywnych. W każdej kategorii wskazujemy 3 możliwości. Efektywne: zapłata (art.61), kompensata inaczej potrącenie, przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych (art. 66). Nieefektywne: zaniechanie ustalania (art.22), umorzenie zaległości podatkowej (67a § 1 pkt. 3), przedawnienie (art. 68 dla organu i art. 70 dla podatnika).

Zapłata – gotówkowa albo bezgotówkowa (dla przedsiębiorców). Kompensata – art.64 wskazuje w jakich okolicznościach możemy mieć do czynienia z tą instytucją. Musi istnieć wzajemna, wymagalna i bezsporna wierzytelność podatnika wobec Skarbu Państwa lub jst. Muszą być spełnione 3 warunki. Skąd ona może się pojawić u podatnika? Okoliczności przewidziane w art. 64. Wierzytelność może wynikać z prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417, prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417, nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami, odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, uzyskanego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego, odszkodowania uzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz bytu Państwa Polskiego, odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rządowej. Podatnik może świadczyć na rzecz samorządowej lub państwowej jednostki budżetowej dostawy towarów lub usługi i wtedy będzie mu przysługiwała zapłata. Musi to być podmiot wyłoniony w trybie zamówień publicznych. Tylko ten podatnik i z tej konkretnej wierzytelności. Przeniesienie własności – art.66. Przepis jest nieprawidłowo skonstruowany. Następuje na podstawie umowy w zamian za zaległości podatkowe (art. 51 zaległość podatkowa, art. 53 w zamian za zwłokę naliczane są odsetki). Na podstawie umowy, jeżeli należność gminy, to na wniosek podatnika może być zawarta taka umowa między wójtem, burmistrzem, starostą lub marszałkiem. Jest to tak naprawdę niezgodę z ustawami ustrojowymi. Ustawy ustrojowe wskazują że jeżeli np. przeniesienie dotyczyłoby nieruchomość to do wyłącznej właściwości rady gminy należą decyzje o nabyciu nieruchomości. Przewidują kompetencje innego organu, a wójt jest związany tajemnicą skarbową, której nie wolno ujawniać. Tryb wskazany w ustawach kłóci się z tym. Jeżeli chodzi o dochody budżetu państwa to umowę zawiera starosta, ponieważ wykonuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, za zezwoleniem naczelnika urzędu skarbowego. W przypadku zawarcia umowy, o której mowa w § 2, organ podatkowy pierwszej instancji wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie zobowiązania podatkowego. Przepis art. 55, wpłacanie odsetek za zwłokę, § 2 stosuje się odpowiednio.

Nieefektywne sposoby. Zaniechanie art. 22. Minister finansów w drodze rozporządzenia może wprowadzić instytucje zaniechania w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników. Może zaniechać w całości lub części poboru podatku, określając rodzaj podatku, okres w którym następuje zaniechanie i grupy podatników których to dotyczy. Może również określić grupy płatników z obowiązku pobierania zaliczek. Druga możliwość zastosowania instytucja zaniechania – decyzja art. 22 § 2 Organ podatkowy, na wniosek podatnika, może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku, jeżeli: pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a w szczególności jego egzystencji, lub podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego. W podatku dochodowym można wystąpić do urzędu skarbowego np. gdy przysługuje ulga prorodzinna gdy ma się np. 7 dzieci. Nie będzie podatku w ogóle. Jeżeli się to uprawdopodobni to do mojego urzędu trzeba wystąpić z wnioskiem, naczelnik urzędu wydaje decyzje o zaniechaniu skierowaną do mojego płatnika (pracodawcy) i wtedy nie pobiera zaliczek na podatek.

Umorzenie art. 67a § 1 pkt 2. W Konstytucji art. 217 – w drodze ustawowej mają być zasady umorzenia. Nie ma takich zasad, są klauzule generalne. Pojawia się dylemat co to jest ważny interes podatnika lub interes publiczny. Interes publiczny istnieje zawsze trudno go dowodzić. Po pierwsze nie mam scharakteryzowanych przesłanek może stanowić części lub całości. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje umorzenie jednostek w całości albo w takiej części w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.

Przedawnienie – art.68 (dla org podatkowego) § 1. Zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21, dzień powstania zobowiązania podatkowego, § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Przedawnienie dla podatnika art. 70 – zobowiązanie powstało. Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Podatek dochodowy od osób fizycznych za 2011 rok przedawni się kiedy? 31 grudnia 2012 dopiero zacznie biec termin przedawnienia, bo zapłacić trzeba do 30 kwietnia następnego roku. 31 grudnia 2017 roku nastąpi przedawnienie. 31 grudnia 2017 to wariant optymistyczny - § 4 bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Elementy konstrukcji podatku. Mają charakter stały i zmienny. Stałe – podmiot, przedmiot, podstawa opodatkowania i stawka. Podmiot może być czynny i bierny. Czynny – ten kto czyni podatek, parlament jeszcze może mieć referentów gminnych. Bierny – płatnik, podatnik, inkasent. Płatnik nalicza, pobiera odprowadza, odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe na równi z podatnikiem, organ może wybierać. Podatnik jest w najgorszej sytuacji. Podatek obciąża jego przychód, dochód, nawet posiadany majątek, odpowiada całym swoim majątkiem do wysokości należnego podatku. Inkasent pobiera i odprowadza np. w podatkach lokalnych w łącznym zobowiązaniu pieniężnym obejmującym podatek rolny, leśny albo wszystkie razem. Sołtys jest najczęściej inkasentem. Przedmiot – zdarzenie, stan faktyczny, stan prawny który powoduje powstanie obowiązku podatkowego: posiadanie majątku, osiągnięcie dochodów, wprowadzanie do obrotu wyrobów akcyzowych. Podstawa opodatkowania – przedmiot wyrażony ilościowo lub wartościowo, w podatku od nieruchomości jest i tak i tak. Stawka podatkowa wyraża stosunek podstawy opodatkowania do kwoty którą należy uiścić. Stawki – procentowe i kwotowe, mogą być stałe i zmienne. Zawsze musza wystąpić.

Zmienne elementy: zwolnienia, ulgi, zwyżki podatkowe, terminy płatności, forma zapłaty.