Osteoporoza

Osteoporoza jest niejednolitym schorzeniem, którego istotą jest postępujacy ubytek masy kostnej i dezorganizacja struktury przestrzennej kości (tzw. mikroarchitektury szkieletu kostnego), czego konsekwencją mogą być złamania kości.

Osteoporoza wg WHO

Osteoporoza według WHO definiowana jest jako uogólniona

choroba szkieletu polegająca na zmniejszeniu gęstości mineralnej kości oraz zmiany ich

mikroarchitektury, prowadzących do wzmożonej łamliwości oraz do zwiększonego ryzyka

złamań.

Przyczyny:

czynniki ryzyka:

- wczesna menopauza,

-Płeć żeńska

- wiek około menopałzalny

-Dieta ubogo wapniowa

-Niedobór wit D

-Niska aktywność fizyczna lub jej brak

-Drobna budowa ciała

-stosowanie niektórych leków (kortykosteroidy, heparyna, pochodne fenytoiny, antyandrogeny, hormony tarczycy, związki glinu)

-sterydoterapia

- tytoń,

- rasa biała,

- kawa,

- alkohol

Inne: nadczynność tarczycy choroby jelit, Przewlekła niewydolność nerek

Badanie pomiaru gęstości mineralnej kości (BMD)

Grupa robocza WHO dokonała podziału diagnostycznego BMD

T- score- odchylenie standardowe w stosunku do szczytowej masy kostnej młodych, zdrowych kobiet

Z- score- porównanie jednostkowego wyniku ze średnia BMD kobiet w tym samym wieku

T score:

norma -1 zdrowa kość

osteopenia -1.5 do -2,5

osteoporoza mniejsze niż -2,5

naświetlanie specjalnym aparetem(beznytometr) uwzględnia miejsca :

*szyjka kości udowej

*dolna część kręgosłupa

*nasada dalsza kości przedramienia

Badanie densytometryczne (DXA)

Etiologia

Klinicznymi objawami osteoporozy są złamania kości i wynikające z nich powikłania. Złamania te poprzedza wieloletni, bezobjawowy proces destrukcji masy kostnej.

Korzenie osteoporozy sięgają wieku dziecięcego. Niedożywienie w okresie dzieciństwa, dojrzewania i we wczesnym wieku dorosłym zmniejsza ilość wytwarzanej kości. Dlatego ważne jest, by od najmłodszych lat prawidłowo się odżywiać, dostarczać organizmowi odpowiednia ilość wysiłku fizycznego oraz prowadzić higieniczny i zdrowy tryb życia

Istnieje duży wpływ pewnych czynników czyli genetyki, hormonów, przebytych chorób oraz prowadzonego stylu życia, na zachorowalność na osteoporozę. Znajomość tych czynników warunkuje podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych, wczesne kierowanie chorych obciążonych czynnikami ryzyka do badań diagnostycznych i podjęcia leczenia zapobiegającego postępowi choroby, ale najskuteczniejszym sposobem walki z tą chorobą jest jej zapobieganie. Dlatego tak ważną rolę w profilaktyce osteoporozy odgrywa edukacja prowadzona nie tylko wśród osób chorych i zagrożonych tą chorobą, ale przede wszystkim wśród osób zdrowych.

Epidemiologia

Osteoporoza staje się chorobą coraz bardziej rozpowszechnioną. Epidemiolodzy szacują, iż wśród kobiet 50-letnich osteoporoza występuje w 16-18 %. Zgodnie z kryteriami rozpoznawania schorzenia przyjętymi przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) 30% kobiet po menopauzie można kwalifikować do grupy osteoporozy. Według bardziej wyostrzonych kryteriów znanej na świecie instytucji pod nazwą National Osteoporosis Foundation (NOF), nastawiającej się na jak najwcześniejsze wykrywanie choroby po to, by jej rozwój odpowiednio wcześnie hamować, do grupy osteoporozy można zaliczyć aż 45 % kobiet po menopauzie.

Mięśnie fazowe mieśnieruchowe

Złamania osteoporotyczne

Obecnie osteoporoza jest jedną z chorób prowadzących do śmierci. Jej głównym objawem są złamania, spowodowane zbyt wysokim obciążeniem wytrzymałości mechanicznej kości. Osteoporoza wpływa na zmniejszenie masy kostnej, a więc na jej wytrzymałość, dlatego nawet zwykły upadek może prowadzić do złamań i licznych komplikacji. 

Rozpoznanie

1. Badanie podmiotowe i przedmiotowe (choroby towarzyszące i leki, złamania w wywiadzie)

2. RTG kręgosłupa Th i L-S ( połowa złamań trzonów bezobjawowa)

3. Biochemiczne wskaźniki tworzenia (osteokalcyna) i resorpcji (dezoksypirydolina)

4. Densytometria

5. Ocena liczby i mocy czynników ryzyka osteoporozy i złamań.

Leczenie

Celem leczenia jest zapobieganie złamaniom kości, co osiąga się przez zwiększenie masy kostnej, zapobieganie jej ubytkowi i poprawę wewnętrznej struktury kości.

U osób zagrożonych wystąpieniem osteoporozy należy prowadzić profilaktykę. Polega ona na usunięciu lub minimalizacji czynników prowadzących do osteoporozy, a także uzupełnianie niedoborów żywieniowych wapnia, witaminy D oraz białka. Należy pamiętać o nasilającym osteoporozę wpływie unieruchomienia, dlatego zaleca się szczególnie przed menopauzą uprawianie sportu, aby wzmocnić kości i mięśnie odpowiadające za stabilizację postawy.

Badaniem służącym rozpoznaniu osteoporozy jest badanie densytometryczne kośćca, które określa gęstość mineralną kości. Zwykle ocenia się BMD odcinków układu kostnego, które najczęściej ulegają złamaniom w przebiegu osteoporozy – szyjki kości udowej, odcinka lędźwiowego-krzyżowego kręgosłupa oraz dalszego odcinka kości promieniowej (to ostatnie nie zalecane). Dane z badania densytometrycznego prezentowane są jako wskaźniki: T-Score (por. do gęstości kości osób młodych) i Z-Score (por. do osób w tym samym wieku). Zdjęcie RTG pokazuje tylko bardzo zaawansowaną osteoporozę i nie może być podstawą rozpoznania.

Leczenie osteoporozy zwykle rozpoczyna się jeśli T-Score jest równy lub przekracza -2,5 SD lub istnieją inne pozakostne czynniki ryzyka złamań np. skłonność do upadków.

Wykorzystuje się również w diagnostyce badania laboratoryjne poziomów m.in. wapnia, fosforu oraz biopsję kości.

Metody lecznicze dzielimy na pobudzanie osteoblastów (tworzenie tkanki kostnej) i hamowanie osteoklastów (hamowanie ubytku kości). Metody te są zwykle kompleksowe i często wymagają korekty. Przed wybraniem odpowiedniej strategii leczenia należy określić parametry metabolizmu tkanki kostnej i typ ubytku kości (przewaga ubytku kości lub zahamowania osteosyntezy).

Zadania fizjoterapii w osteoporozie

• zapobieganie bólowi: ostrożny masaż, masaż podwodny, fango, elektroterapia, ćwiczenia czynne w odciążeniu

• budowa siły mięśniowej: ostrożne ćwiczenia oporowe, krótkie napięcia, pozycja stabilna, kręgosłup najlepiej w pozycji poziomej

• postawa i ruchomość w stawach: ćwiczenia mięśni posturalnych, nauka prawidłowej postawy

Zapobieganie osteoporozy i występowaniu złamań

Rodzaje ćwiczeń u pacjenta z osteoporozą

Zalecane formy aktywności ruchowej

- Nordic walking

- Rower – stacjonarny

- Pływanie

- Szybszy spacer