Finanse- Wykład XI

Temat: Finanse przedsiębiorstw

W finansach przedsiębiorstw tworzy się w dużej mierze całe PKB.

Przedsiębiorstwo- to podstawowa forma połączenia i wykorzystania czynników produkcji:

-przedmiotów pracy

- środków pracy

- siły roboczej- w celu podjęcia określonej działalności gospodarczej.

Utworzenie przedsiębiorstwa i rozpoczęcie działalności wymaga zgromadzenia funduszy (kapitałów), które wydatkowane są na trwałe i obrotowe składniki majątku.

Każde przedsiębiorstwo działa w określonej formie organizacyjno- prawnej. W Polsce ustawodawca przewidział następujące formy przedsiębiorstwa:

- przedsiębiorstwa państwowe

- spółka prawa handlowego

- spółka prawa cywilnego

- prywatna, jednoosobowa działalność gospodarcza

- inne formy prawne, wg szczególnych przepisów

Ogół zjawisk i procesów pieniężnych zachodzących w przedsiębiorstwie składa się na pojęcie finansów przedsiębiorstwa.

Organizacja systemu finansowego, podejmowanie decyzji i sposobów zarządzania finansami uzależnione sa od głównego celu przedsiębiorstwa oraz związanej z nim strategii rozwoju.

Współczesne teorie przedsiębiorstwa przyjmują, iż celem wszystkich decyzji podejmowanych w przedsiębiorstwie jest maksymalizacja bogactwa i dochodu jego właściciela- czyli maksymalizacja korzyści osiąganych przez właścicieli z tytułu zaangażowania w przedsiębiorstwo swojego kapitału. Tak sformułowany cel zależy z jednej strony od wypracowanego przez firmie zysku, z drugiej od poziomu jej wartości rynkowej.

Cel maksymalizacji bogactwa właścicieli można osiągnąć w dwojaki sposób:

-przez wypłatę dywidendy z wygospodarowanego zysku do podziału

- przez wzrost rynkowej wartości przedsiębiorstwa

Oba cele nie są traktowane alternatywni, przeciwnie w praktyce poszukuje się ich optymalnej kombinacji sprowadzającej się często do pogodzenia preferencji i celów krótkookresowych (bieżących) oraz długookresowych (rozwojowych).

W zależności od formy organizacyjnej przedsiębiorstwa występują różnice w zakresie sporządzanych sprawozdań finansowych. Najpełniejsza wersja jednego, wspólnego opracowania nazywanego „sprawozdaniem finansowym” zawiera następujące dokumenty:

-wprowadzenie do sprawozdania finansowego

- bilans

- rachunek zysków i strat

- rachunek przepływów pieniężnych (Cash flow)

- zestawienie zmian w kapitale własnym

- dodatkowe informacje i objaśnienia

Na sprawozdaniu finansowym opiera się teoria trzech soczewek, która polega na bardzo szerokim spojrzeniu na podmiot gospodarczy przez pryzmat oparty na trzech elementach: ekonomicznym, finansowym oraz majątkowym.

Zgodnie z ustawą o rachunkowości sprawozdania finansowe maja różny wzór w odniesieniu do 3 głównych gr. podmiotów:

- banki

- przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe (ubezpieczyciele)

-pozostałe podmioty

Najważniejszym elementem sprawozdania finansowego jest bilans. Podstawowe elementy aktywów po stronie aktywów to … (patrz fot.)

AKTYWA I PASYWA (!)

Aktywa przedsiębiorstwa to składniki jego majątku w ujęciu wartościowym, podzielone w bilansie na 2 podstawowe grupy: majątek trwały i majątek obrotowy. Aktywa uszeregowane są według rosnącego stopnia płynności (czasu niezbędnego do ich zamiany na gotówkę) poszczególnych składników. Majątek obrotowy tworzą te składniki majątku, które można zamienić na gotówkę w ciągu jednego roku. Nazywa się je również aktywami bieżącymi.

• Różnice między aktywami bieżącymi a bieżącymi (krótkoterminowymi) zobowiązaniami, która jest finansowane kapitałem własnym i zobowiązaniami długoterminowymi

• Kapitałem obrotowym nazywamy również tę część aktywów obrotowych przedsiębiorstwa, która finansowana jest kapitałem własnym i zobowiązaniami długoterminowymi.

Proporcje majątku trwałego i obrotowego mają główny wpływ na zdolność przedsiębiorstwa do regulowania bieżących zobowiązań, czyli decydują o jego płynności finansowej. Związane jest to z podstawową zasadą finansowania mówiącą, że aktywa trwałe nie mogą (nie powinny) być finansowane zobowiązaniami krótkoterminowymi ( w takiej sytuacji kapitał obrotowy jest ujemny).

Pasywa to źródła finansowania majątku, podzielone w bilansie na kapitał własny i kapitał obcy, obcy- de zagregowany dodatkowo na zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe (których termin płatności przypada w ciągu roku).

Pasywa uporządkowane są w bilansie według rosnącego stopnia wymagalności, czyli pilności terminów ich zwrotu. Proporcje kapitału własnego i zobowiązań świadczą o stopniu zadłużenia przedsiębiorstwa. Poziom zadłużenia ma podstawowe znaczenie w ocenie jego wiarygodności kredytowej i ogólnego poziomu ryzyka finansowego.

Kapitał własny oraz zobowiązania długoterminowe tworzą tzw. kapitał stały, który jest źródłem finansowania działalności przedsiębiorstwa w dłuższym okresie.

Kapitał stały = Kapitał własny+ zobowiązania długoterminowe

Z bilansowe zasady równości aktywów i pasywów wynika także równość:

Kapitał własny= Aktywa- Zobowiązania

Rachunek zysków i strat (rachunek wyników)- to sprawozdanie finansowe przedstawiające sposób wypracowania w przedsiębiorstwie wyniku finansowego- zysku lub straty- z prowadzonych rodzajów działalności. W rachunku zestawia się strumienie przychodów i odpowiadających im kosztów, co pozwala ocenić rentowność działalności. Uwzględniając konstrukcję rachunku zysków i strat, można wyróżnić w 3 poziomy tworzenia wyniku finansowego:

-operacyjny

- finansowy

- nadzwyczajny

Wyróżniamy 2 podstawowe sposoby sporządzania rachunku zysków i strat, które różnią się przede wszystkim sposobem ujęcia kosztów operacyjnych:

Wariant kalkulacyjny ( przedstawia koszty wg miejsc powstawania, faz produkcji, wg poszczególnych produktów cze realizowanych funkcji, np. sprzedaży)

Wariant porównawczy (podstawowe koszty wg rodzaju , stosują go firmy mniejsze ze względu na mnieszą złożoność, ogólne koszty uzyskania przychodów uzyskuje się sumując poszczególne składniki kosztów

Teoria trzech soczewek

Aspekt ekonomiczny informuje o efektywności podejmowanej przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej w warunkach rynkowych. W sprawozdaniu finansowym dokumentem odpowiadającym temu aspektowi jest rachunek zysków i strat. Aspekt ten obejmuje ogół takich zjawisk jak: przychody ze sprzedaży, k.u.p., zysk, strata. Szczególnie znaczenie ma kategoria: zysku operacyjnego, zysku EBIT oraz zysku netto.

Aspekt finansowy- informuje wpływie efektywności gospodarowania na wysokość funduszu w dyspozycji przedsiębiorstwa. Dokumentem odpowiadającym temu aspektowi jest rachunek przepływów pieniężnych. Rachunek przepływów pieniężnych przedstawia w uproszczeniu różnice między wpływami pieniężnymi z różnych sfer działalności firmy a wydatkami pieniężnymi związanymi z tymi rodzajami działalności. W analizie rachunku przepływów pieniężnych wyróżnia się: działalność operacyjną, działalność inwestycyjną, działalność finansową.

Znaczenie aspektu finansowego wynika z konieczności kontroli płynności finansowej. Czasowa lub stała utrata płynności przez przedsiębiorstwo prowadzi najczęściej do jego upadłości.

Aspekt majątkowy dotyczy problemu ryzyka w działalności przedsiębiorstwa. Utrzymanie równowagi finansowej w dużej mierze uzależnione jest od relacji zachodzących w strukturze kapitałów stałych i krótkoterminowych oraz w majątku trwałym i obrotowym. Wyróżnić można 3 strategie finansowania majątku: dynamiczną, konserwatywną, umiarkowaną. W tym celu analizuje się tzw. kapitał obrotowy netto.

Analiza wskaźnikowa przedsiębiorstwa uważana jest za dogodny, syntetyczny sposób podsumowania jego kondycji.

Wyróżniamy cztery podstawowe obszary analizy wskaźnikowej:

-Analiza płynności która dostarcza informacji na temat źródeł gotówki znajdujących się w przedsiębiorstwie przeznaczonej na regulowanie bieżących zobowiązań

- Analiza aktywności (sprawności działania) która określa sposób wykorzystania aktywów będących pod kontrolą przedsiębiorstwa w celu generowania przychodów ze sprzedaży

-Analiza zadłużenia (wypłacalności) która służy sprawdzenia struktury kapitału (pasywów) pod kątem zdolności spółki do regulowania zobowiązań, zwłaszcza długoterminowych nie branych pod uwagę w analizie płynności bieżącej

-Analiza rentowności która służy pomiarowi wielkości zysków jakie wypracowuje [przedsiębiorstwo w relacji do jej przychodów oraz zainwestowanego kapitału