PARAZYTOLOGIA wykład 3
PROCESY IMMUNOPATOLOGICZNE ZACHODZĄCE W ORGANIZMIE
Typy reakcji:
Uwalnianie aktywnych mediatorów: histamina, serotonina, wolno działające substancje anafilaksji uwalniane z tkanek lub komórek uczulonych przez przeciwciała w czasie kontaktu z antygenem.
Pod wpływem mediatorów – reakcja anafilaksji z powstaniem specyficznych IgE, charakterystycznych dla inwazji pasożytów.
W przypadku zarażenia: włośnica, przywry krwi, filariozy, po ukąszeniu przez stawonogi, w przypadku zarodników Aspergillus
Jeżeli do dróg oddechowych trafiają zarodniki kropidlaka kiełkujące – rozwija się inwazyjna Aspergiloza, Jeżeli będzie ich mało lub będą martwe to wówczas rozwija się reakcja alergiczna (występują objawy ze strony nosa- świąd, kichanie, wodnista wydzielina, objawy ze strony spojówek- zaczerwienienie, łzawienie, świąd; ze strony płuc- kaszel, duszności; skóry-świąd, pokrzywka, obrzęk naczyniowy)
Cytotoksyczny polega na uszkodzeniu komórek, tkanek, przez przeciwciała głównie IgG i IgM, skierowane przeciwko antygenom na błonie komórkowej. Wyzwalają one reakcję lityczną i zapalną.
Mechanizm odgrywa rolę w powstawaniu anemii przy malarii, a także w zakażeniach wywołanych przez Aspergillus i Candida.
Jest rezultatem tworzenia się kompleksów antygen- przeciwciało IgG, IgM
przy udziale komponentu- może być reakcja miejscowa (Artusa) lub choroba posurowicza <- forma uogólniona.
Dochodzi do degranulacji gran. obojętnochłonnych i uwalniane z tych ziarnistości substancje (enzymy) wywołują zmiany zapalne i lityczne w tkance.
Do zmian tego typu dochodzi w przypadku zarażenia zarodźcem oraz grzybami Aspergillus i Penicillum.
Reakcja komórkowa inicjowana poprzez kontakt antygenu z uczulonymi limfocytami T. Powstają silne zmiany zapalane, którymi towarzyszy naciek z komórek jednojądrzastych.
Powoduje on blokadę naczyń włosowatych i martwicę komórki. Występuje
odczyn typu późnego i występuje on w przypadku zarażeń wywołanych przez świdrowce, Leishmanię, Toksoplazmę, glisty (ludzka, psia, kocia), zakażeniach wywołanych przez przywry, Aspergillus, Penicillium, trichophtyon, Candida.
Oprócz bezpośredniego działania destrukcyjnego pasożytów dodatkowe działania patologiczne związane są z odpowiedzią immunologiczną.
W zarażeniach wywołanych przez zarodźca malarii, świdrowce i leiszmanię, zwiększona aktywność makrofagów i limfocytów w wątrobie i śledzionie powoduje powiększenie się tych narządów (hepatosklenomegalia).
W zarażeniach przywrą krwi większość zjawisk patologicznych wynika z formowania się ziarniaków wokół jaj w wątrobie.
W zespole nerczycowym w malarii dochodzi do tworzenia się i odkładania kompleksów immunologicznych w nerkach. Zmiany obserwowane u chorych ze słoniowacizną powstają jako wyraz odpowiedz immunologicznej na obecność filarii w naczyniach limfatycznych.
Swoiste IgE powstające w robaczychac tkankowych wyzwalają mediatory kaskady alergicznej. Pękniecie torbieli bąblowcowej może wywołać wstrząs anafilaktyczny. Objaw astmy występują w przebiegu larw glisty przez układ oddechowy.
LIMFOADENOPATIA- powiększenie węzłów chłonnych
Świdrowiec, leiszmiania, toksoplasma, Balantidium, Wucheria, Brugi, Mansonela, Candida, Cryptococcus, Sporotrichum, Histoplasma, Coccidioides, Bastonyces
*najczęstsza przyczyna powiększonych węzłów: przeziębienie, nowotwory, problemy z zębami
Eozynofilia – zwiększenie liczby krwinek kwasochłonnych
w chorobach alergicznych
w chorobach pasożytniczych
1,5%- norma
80-90% a na pewno > 50% : włosień, glista psia, kocia, węgorek jelitowy, Ohonocercus, Loa, Schistosoma
do 50% glista ludzka, T.bąblowiec, Wągrzyca, tasiemiec nieuzbrojone, uzbrojone
GRZYBICE JAMY USTNEJ
Grzyby wraz z pokarmem mogą przemieszczać się np. do krwi fungemia
Jama ustna – pierwszy odcinek przewodu pokarmowego, część drogi oddechowej, stanowi swoisty mikrobiotop, w którym w przestrzeniach międzyzębowych w płytce nazębnej oraz licznych uchyłkach błony śluzowej znajdują się wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty, część z tych organizmów uznawana jest za florę fizjologiczną (ale też nie może być jałowa). W przypadku obniżonej odporności w częstej, przewlekłej poliwalentnej antybiotykoterapii. Mechanizmy fizjologiczne mogą stać się chorobotwórcze.
Grzybice mogą wiązać się ze zmianami chorobowymi przyzębia lub błony śluzowej jamy ustnej mogą być źródłem inwazji wieloogniskowej grzybic czy grzybic nawracających, grzybic uogólnionych.
Jama ustna dogodne środowisko dla różnych mikroorganizmów
Stała temperatura 35-36OC, duża wilgotność, wysokie ciśnienie parcjalne tlenu, dostęp pokarmu.
Podstawowym czynnikiem regulującym ilość i skład flory jamy ustnej jest ślina z zawartymi w niej substancjami np. Immunoglobuliny (sekrecyjna immunoglobulina klasy A sIgA w stężeniu >370mg/L), defensyny (lizosym, laktoperoksydaza, laktoferyna i inne białka).
Czynniki sprzyjające chorobom pasożytniczym i grzybicom:
Ogólne:
immunosupresja
endokrynopatie (zaburzenie wydzielania gruczołów wewnętrznych – cukrzyca, niedoczynność przytarczyc, zmniejszone wydzielanie adrenaliny, insulina)
zaburzenia odżywiania i wchłaniania (upośledzenie odporności czy uszkodzenie integralności nabłonka)
leki (np. Antybiotyki przeciwbakteryjne o szerokim spectrum, steroidy, leki cytotoksyczne, immunosupresyjne zmniejszające wydzielanie śliny /diuretyki leki obniżające ciśnienie, antydepresanty/antycholinergiczne)
nowotwory i ich leczenie (chemio/radioterapia)
dieta (bogato węglowodanowa, bogata w witaminę B, żelazo, kwas foliowy, uboga w witaminę C)
wiek (noworodki, niemowlęta, po 60 roku życia)
antybiotykoterapia
Miejscowe:
użytkowanie protez akrylowych, aparaty ortodontyczne, ale nie te stałe nie są gładkie, mają rowki i w nich są grzyby
zmiany nabłonka (uszkodzenia mechaniczne błony śluzowej po radioterapii, lekach przeciwnowotworowych)
zmiany ilościowe i jakościowe śliny
zła higiena jamy ustnej
używki (alkohol, narkotyki, papierosy)
Grzybice jamy ustnej:
Mucormycosis, może w ciągu kilku dni doprowadzać do śmierci
Aspergillosis,
Candidosis, <występuje najczęściej>
Cryptococcosis, <może spowodować zgon, bo powinowactwo do OUN>
Geotrichosis,
Rhodotorulosis,
Saccharomycosis,
Blastomycosis,
Sporotrichosis
W ontocenozie jamy ustnej:
NAJCZĘŚCIEJ
1. C.albicans ¾ 74,4% <ostatnio spada>
2. C.tropicalis 9,2%
3. C.krusei 5,1%
ROZPOZNANIE STOMATOLOGICZNE
96,4% leukoplakia -> grzybice
91,7% stomatitis prothetica zapalenie protetyczne -> grzybice
87,5% stomatitis atrophica zanikowe
>84% zapalenie przyzębia aggresive-> grzybice
81,6% zapalenie języka -> grzybice
73% zapalenie przyzębia chronica
71% zapalenie dziąseł
KANDYDOZY JAMY USTNEJ (nowy podział 2-3 lata temu):
-Rzekomobłoniasta I zanikowa
-Rumieniowa
-Rozrostowa
KANDYDOZY JAMY USTNEJ (stary podział ale funkcjonuje nadal):
--> OSTRA:
rzekomobłoniasta
zanikowa
--> PRZEWLEKŁA:
zanikowa
zapalenie proste miejscowe
zapalenie proste uogólnione
zapalenie ziarniste
rozrostowa
RZEKOMOBŁONIASTA
Objawy podmiotowe:
mogą być nieobecne zwłaszcza małe obszary błony śluzowej po stosowaniu wziewnych steroidów, aby uniknąć: przepłukać usta wodą
bolesność samoistna
przy przyjmowaniu pokarmów
uczucie suchości języka
zaburzenie połykania
pieczenie
WZIEWNY STEROID pacjent po nim musi płukać usta wodą
Objawy przedmiotowe:
białe/kremowe/szare naloty drobne, zlewające się
miękkie
na podniebieniu, błonie śluzowej policzków języka łatwo się usuwają
pod nalotem zapalnie zmienione podłoże lub krwawiące nadżerki, ubytek błony śluzowej
postać u noworodków, niemowląt NAJCZĘŚCIEJ
u osób po antybiotykoterapii, przyjmujące steroid
u zarażonych wirusem HIV
RUMIENIOWA
bole, pieczenie, swędzenie
może być bezobjawowa
ograniczony rumień błony śluzowej: na podniebieniu twardym pod protezą (często)
błona śluzowa zaczerwieniona, sucha, połyskliwa
na języku może być zanik brodawek zaburzenia smaku
najczęściej język I podniebienie – kontaktowe uszkodzenie- pocałunkowe
ROZROSTOWE
bezobjawowe
okresowa bolesność, dyskomfort
zmiany białe, trudne do usunięcia
u osób palących na błonie śluzowej policzków
u osób zażywające wziewne steroid – tylna część podniebienia twardego
cecha charakterystyczna: niehomogenna leukoplakia
DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA:
preparat bezpośredni z wymazu lub zeskrobin ze zmian
odcisk z powierzchni błony śluzowej ma odróżnić infekcję od nosicielstwa
hodowla na podłożu Sabourauda popłuczyn jamy ustnej lub pobranego wymazu zeskrobin
badanie histopatologiczne wycinków (preparaty barwione hematoksyliną i eozyną, metoda PAS oraz srebrzenia Gomoriego w modyfikacji Grocotta
LECZENIE
nie można przyjmować cukrów (też arbuza, suszonych owoców)
nie można przyjmować witamin grupy B
dbanie o jamę ustną szczoteczka z drapakiem do języka
smarować protezy lekami przeciwgrzybicznymi na noc do nystatyny, 0,2% chloroheksadyny, octu, wody utlenionej
nystatyna nigdy do ssania tylko do przewodu pokarmowego
w I rzucie leki działające miejscowo- co najmniej miesiąc, mają działanie przeciwpasożytnicze
kilka razy dziennie (po każdym głównym posiłku) i przed spaniem
2h po zastosowaniu leku- nic nie jeść, pić
tabletki do ssania- amfomonoral (amfoterycyna B, przeciwgrzybiczy Clotrimazol, sebidin, chlorchinaldin
Żele: dactarin oral gel rozsmarować po 0,5 miarki
Roztwory: natamycyna, nystatyna (u dzieci), flucytozyna, flukonazol, mikonazol mucoadhezi do dołu nadkłowego 6 godz.
Czasami leczenie ogólne: też około miesiąca (należy wykonać morfologię, badanie ogólne moczu, próby wątrobowe, test ciążowy, sprawdzić interakcje z innymi lekami)
Itrakonazol do jamy ustnej, flukonazol (nizoral), mikonazol, fluorocytozyna
Do 12 miesięcy się leczymy!
szczoteczki dwustronne do zębów i języka
mikonazol jeszcze niedostępny w Polsce; tabletka w dole nadkłowym rozpuszcza się przez 6 godzin
DIAGNOZA RÓŻNICOWA:
- protetyczne zapalenie jamy ustnej
- odczyny alergiczne
- alergiczne zapalenie czerwieni wargowej
- zespół Stevensa-Johnsona
- linea alba
- leukoedema
- nawykowe nadgryzanie policzków
- zmiany białe pourazowe
- leukoplakia
- liszaj płaski
PASOŻYTY ZMIANY JAMY USTNEJ
Trypanosoma cruzi trypomastigota
Leishmania tropica, brazilienzis promastigota
Rzęsistek policzkowy trofozoit
Pełzak dziąsłowy trofozoit
Stomatitis artophica
Suchość
Pieczenie
Bóle samoistne
Zaburzenia smaku
Błona śluzowa gładka
Zanik brodawek nitkowatych
Stomatitis aggresive
Błona śluzowa, suchość
Periodontis chronica
Suchość
Pieczenie
Bóle samoistne
Naloty białe, rozległe
Błona śluzowa z owrzodzeniami
Gingivitis
Pieczenie
Bóle samoistne
Krwawienia
Błona śluzowa, zaczerwieniona, nacieczona owrzodzeniami
Glossitis
Suchość
Zapalenie kątów ust
Naloty białe, rozległe
Stomatitis prothetica
Suchość
Pieczenie
Zaburzenia smaku
Zapalenie kątów ust
Trichomonas tenax rzęsistek policzkowy
suchość
pieczenie
kieszonki przyzębne
zęby obnażone
błona śluzowa gładka lub szorstka
Rzęsistki i pełzaki:
przestrzenie międzyzębowe
brzegi dziąseł
ubytki próchnicowe
migdałki
gardło
zatoki przynosowe
może aż do płuc
osoby 40-50 r.ż częściej u mężczyzn
bezpośrednie, pośrednie (przez naczynia)
Jest związek między stanem zapalnym przyzębia, gromadzeniem płytki nazębnej, a występowaniem pełzaka dziąsłowego.
1-3mm (kieszonka) – występowanie ? pełzaka 29%?
4-6mm(kieszonka) - występowanie ? pełzaka 53%?
Jako typowy wiciowiec potrzebuje środowiska płynnego (nie występuje samej płytce)
Brak zębów nie sprzyja inwazji pierwotniakami (1 ząb lub 3 korzenie).
w miejscach niedostępnych w czasie szczotkowania (powierzchnie stycznej, szyjki)
jama ustna stanowi wrota inwazji motylica, tasiemce, nicienie
występuje razem z grzybami t.tenax (13,12%)
grzyby (79,6%)
t.tenax + grzyby (9,6%)
w periodontitis, w próchnicy T. Tenax 0
próchnica 1/3 ma grzyby
R.vaginalis + Grzyby ¾ 72,1%
Objaw Winterbottoma (ang. Winterbottom's sign) – objaw charakterystyczny dla śpiączki gambijskiej (odmiany śpiączki afrykańskiej wywołanej przez Trypanosoma brucei gambiense), polegający na powiększeniu węzłów chłonnych w tylnym trójkącie szyjnym.