* Koncepcje jednoczynnikowe:

 

 

Biologizm (natywizm) – najważniejsza rola dziedzicznych i wrodzonych dyspozycji psychicznych, z którymi dziecko przychodzi na świat i które ujawniają się stopniowo w miarę dojrzewania. Indywidualność człowieka i jego osobowość są wyznaczone już przed jego urodzeniem. / koniec XIX i początek XX wieku          - E. Claparede, Ch. Buhler, A. Binet, G.S. Hall/

 

 

Empiryzm – głównym czynnikiem rozwoju psychicznego jest środowisko. Dziecko jest przedmiotem i wytworem oddziaływań środowiska, w którym wzrasta. Narzuca ono jednostce specyficzne rodzaje doświadczeń. /pocz. XX w. E. Durkheim, M. Mead, J. Watson /

 

 

* Koncepcja dwuczynnikowa Wiliama Sterna – próba ukazania zbieżności i współdziałania dziedziczności i środowiska. Odziedziczone dyspozycje psychiczne są jedynie związkami cech przekształcający się  trwałe właściwości dopiero pod wpływem środowiska.