U bydła składniki mineralne odgrywają istotną rolę w procesach związanych z wzrostem, rozwojem, reprodukcją oraz funkcjonowaniem układu odpornościowego. Wielkość zapotrzebowania na składniki mineralne zależna jest od poziomu produkcji, rasy oraz wieku zwierząt. Stopień pokrycia zapotrzebowania na składniki mineralne zależny jest od ilości oraz przyswajalności składników mineralnych zawartych w paszy. Jednocześnie istotną rolę odgrywają interakcje pomiędzy poszczególnymi makro- i mikroelementami. W zależności od ilości, jaka jest wymagana dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, składniki mineralne dzielą się na:

• makroelementy (wapń, fosfor, magnez, sód, potas, chlor, siarka);

• mikroelementy (żelazo, cynk, mangan, miedź, jod, kobalt, selen);

• ultraelementy (bor, chrom, fluor, molibden, krzem, ołów, kadm, wanad, nikiel, arsen, rubid, lit).

Rola ultraelementów, polegająca przede wszystkim na aktywacji procesów metabolicznych, nie została do dziś w pełni poznana. Wiadomo jednak, że jeśli pierwiastki te dostaną się do organizmu w większych ilościach to działają silnie toksycznie.

Wapń

Jest podstawowym składnikiem budulcowym kości oraz uzębienia. Około 98% wapnia znajduje się w szkielecie a pozostałe 2% występuje w płynach ustrojowych. Odpowiednie stężenie wapnia pozakomórkowego jest niezbędne dla utrzymania prawidłowej wymiany wapnia z zasobami szkieletowymi. Wapń bierze udział w:

• tworzeniu tkanki kostnej,

• procesach przewodnictwa impulsów nerwowych oraz przepuszczalności błon komórkowych,

• przemianach związków azotowych,

• procesach związanych z krzepnięciem krwi,

• pracy mięśni szkieletowych,

• aktywacji rozwoju zarodkowego (udział jonów Ca2+)

• procesie keratynizacji i rogowacenia rogu racicowego.

Niedobór wapnia w organizmie powoduje u młodych zwierząt zahamowanie wzrostu kości prowadzące do krzywicy, natomiast u starszych jest przyczyną osłabienia kości i osteomalacji czyli łamliwości kości. U krów mlecznych niedobór wapnia występuje około 72 godzin po porodzie i związany jest z hipokalcemią, czyli silnym spadkiem poziomu wapnia we krwi. Jedną z przyczyn tego schorzenia jest nadmiar wapnia (powyżej 50 g dziennie) podawany krowom w okresie zasuszenia.

Fosfor

Fosfor występuje przede wszystkim w tkance kostnej, zawarte jest w niej około 40% tego pierwiastka. Jego znaczne ilości występują w postaci kwasów nukleinowych, związków wysokoenergetycznych i fosfolipidów. Fizjologiczna rola fosforu jest wieloraka, gdyż bierze on udział w tworzeniu tkanki kostnej, uczestniczy w przemianach kwasów nukleinowych i energetycznych, w transporcie metabolitów przez błony komórkowe oraz w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej.

 

Niedobór fosforu powoduje utratę apetytu u zwierząt, jest przyczyną anemii, osłabienia mięśni oraz osteomalacji (rozmiękanie kości) U krów zasuszonych nie należy przekraczać dawki 80 g fosforu/dzień, ponieważ zablokowaniu ulega wtedy wytwarzanie aktywnej formy witaminy D3, co powoduje hipokalcemię.

MAGNEZ

Tężyczka pastwiskowa - jest spowodowana niedoborem lub upośledzonym wchłanianiem magnezu. Sprzyjają jej także nadmiar potasu w roślinach oraz niedobór węglowodanów. Choroba ta powoduje obniżenie laktacji, wychudzenie i mniejsze pobierania paszy przez krowę co doprowadza do jej śmierci. Najważniejszym środkiem zapobiegawczym jest prawidłowe żywienie przygotowawcze przed rozpoczęciem okresu wypasu oraz prawidłowe zbilansowanie dawki pod względem energetycznym.

W tkance kostnej zawarte jest około 70% całego magnezu zgromadzonego w ciele. Magnez jest niezbędnym składnikiem wielu reakcji enzymatycznych, bierze udział w regulacji procesów związanych z fosforylacją w komórkach, reguluje przepływ wapnia do komórek mięśnia sercowego oraz pełni istotną rolę w procesie wytwarzania witaminy D3 w organizmie. Magnez wpływa na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej, bierze udział
w procesach termoregulacji oraz jest odpowiedzialny za właściwy poziomu cholesterolu. Niedobór magnezu związany jest z zaburzeniami ze strony układu krążenia, układu kostnego oraz układu nerwowego

Niedobór
Niedobór magnezu objawia się wzmożonym napięciem mięśniowym, drżeniem mięśniowym, skurczami mięśni, w skrajnych przypadkach osłabieniem, nudnościami i wymiotami, napadami tężyczki, zaburzeniami rytmu serca, zmianami psychicznymi - objawami depresyjnymi, drażliwością, stanami lękowymi, omamami, zaburzeniami snu. Często obserwuje się zwiększenie dolegliwości związane z napięciem przed-miesiączkowym. Niedobór magnezu często występuje u osób nadużywających alkohol.
Nadmiar
Nadmiar magnezu może powodować biegunkę. Długotrwałe przyjmowanie dużych ilości magnezu może być toksyczne w przypadku jednoczesnej wysokiej dawki wapnia i fosforu lub w przypadku niewydolności nerek.

Potas

Potas jest najważniejszym kationem płynu wewnątrzkomórkowego oraz w mniejszej ilości znajduje się w płynie pozakomórkowym. Potas reguluje równowagę wodną organizmu i utrzymuje prawidłowy rytm serca oraz wpływa na równowagę kwasowo-zasadową i utrzymują właściwe ciśnienie osmotyczne. Ułatwia jasne myślenie polepszając zaopatrzenie mózgu w tlen, pomaga w usuwaniu produktów przemiany materii. Jest niezbędny do syntezy białek, bierze także udział w metabolizmie węglowodanów.Ocenia się że organizm zawiera około 150 gramów potasu a stężenie potasu w krwi utrzymuje się w granicach od 3,7 do 5 mmol/l.
Niedobór
Do stanów niedoboru potasu w organizmie dochodzi w wyniku jego nadmiernej utraty przez przewód pokarmowy (długotrwałe wymioty, biegunka), nerki (niewydolność krążenia, niektóre choroby nerek, cukrzyca, stosowanie tiazydowych leków moczopędnych, kortykosteroidów), a także w marskości wątroby, alkoholizmie. Przy obniżeniu stężenia potasu obserwuje się:
zaparcie
utrata apetytu
skurcze jelit
nieregularne bicie serca
bóle głowy
dolegliwości mięśniowe
nadmierną suchość skóry
omdlenia
zaburzenia zachowania
uczucie znużenia
zaburzenia koncentracji
nerwowość
problemy ze snem
spowolniona reakcja na bodźce
pobudzenie
osłabienie
trądzik u dorastającej młodzieży
wydłużony czas gojenia się ran
Nadmiar
Nadmiar potasu przebiega często bezobjawowo. Wśród objawów mogących wystąpić u chorych należy wymienić:
objawy nerwowo-mięśniowe: nieprawidłowe odczuwanie bodźców, uczucie mrowienia ust i języka, skurcze mięśni, porażenia mięśni
zaburzenia pracy serca
niemiarowość serca