Jadro komórkowe-jest otoczone otoczką jądrową (podwójną błoną), mającą bezpośrednie połaczenie z siateczką śródplazmatyczną. Wnętrze jądra ma bezpośrednie połączenie z cytoplazmą, dzięki występowaniu porów jądrowych. W miejscu występowania porów łącza się błona zew. z wew. Na krawędzi zew. I wew. porów znajduje się po 8 ziaren białkowych, a w środku często jeszcze ziarenko centralne. Wnętrze jądra wypełnia nukleoplazma w której znajdują się chromatyna, jąderko i sok jądrowy(kariolimfa). Głównymi procesami zachodzącymi w jadrze SA replikacja DNA, oraz transkrypcja RNa. . JADERKO- jąderko nie jest ograniczone żadna błoną, wykazuje większą gęstość niż otaczająca je kariolimfa. Składa się z niewielkich ilości DNA oraz głównie z RNA i białka i jest miejscem syntezy rRNA. Widoczne są dwa rodzaje elementów włókniste i ziarniste.. KARIOLIMFA wypełnia przestrzenie między strukturami jądra, jest silnie uwodniona, jej podstawowy skąłdnik to białka, a w śród nich szereg enzymów związanych z funkcjami jądra m.in. polimeraza DNA polimeraza RNA oraz kinazy. MITOCHONDRIA- wyspecjalizowane w przemianach tlenowych i będące wyrazem przystosowania komórek eukariotycznych do tlenowych warunków życia. Kształt ich jest podłużny kulisty lub nieregularny. Od cytoplazmy oddziela je otoczka mitochondrialna, złożona z dwóch równoległych błona oddzielonych przestrzenią międzybłonową. Błona zew. Jest gładka i dość łatwo przepuszczalna, natomiast wew. Jest trudno przepuszczalna i tworzy do wnętrza mitochondriom głębokie prostopadłe wpuklenia, inaczej grzebienie, o kształcie blaszkowatym, woreczkowatym lub rurkowatym. Na błonie wew. do wew. mitochondriom znajdują się drobne buławkowate wypukłości. Wnętrze mitochondrium wypełnia macierz mitochondrialna. Mitochondria są głównym miejscem produkcji energii w formie wysokoenergetycznego związku ATP. enzymy utleniające acetylokoenzym A w cyklu kwasu cytrynowego z wytworzeniem CO2 i zredukowaniem NADH. Utlenienie NADH z przeniesieniem elektronów i protonów na tlen, odbywa się w wew. błonie mitochondrialnej w którą wbudowane są enzymy łańcucha oddechowego. Również w błonie wew. w buławkach jest synteza ATP. Mitochondrium jest półautonomiczne zawiera własne DNA. Nukleoid ten znajduje się w macierzy mitochondrialnej, w której zawarte są rybosomy 70S oraz enzymy syntezy DNA i RNA i białka. Informacja w DNA pozwala na syntezę niewielkiej ilości białek. Większość białek pochodzi z cytoplazmy gdzie powstają w cytoplazmatycznych rybosomach 80S na podstawie informacji z jądra.

SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA-tworzą błony uformowane w połączony system rurek i cystern. Nie jest utworem trwałym może ulegać przemieszczeniom, rozproszeniu i wytworzeniu na nowo. W kanałach i cysternach występują enzymy i odbywają się różne syntezy. Jest przede wszystkim miejscem syntezy składników błon (białek i lipidów). Błony tworzące spłaszczone cysterny pokryte są zazwyczaj rybosomami, które przyłączają się do błon od zew. I tworzą z nimi siateczkę ziarnistą. Syntezowane na rybosomach łańcuchy białkowe mogą wnikać do wnętrza- do cystern. A rurkowate elementy nie są pokryte rybosomami i stanowią siateczkę gładką. Kanaliki siateczki gładkiej są głównym miejscem syntezy lipidów. Pełni ważną rolę w transporcie wewnątrzkomórkowym umożliwiając, dzięki systemowi kanalików i cystern, przepływ cząsteczek między organellami. Od siateczki są odcinane pęcherzyki które mogą się włączyć w błony innych organelli, a także w plazmolemę. Przy takim włączaniu się zawartości pęcherzyka wylewa się po wew. stronie błony przyjmującej pęcherzyk. Jeżeli błoną tą jest plazmolema, zawartość pęcherzyka wylewa się na stronę zew., a więc na zew. Protoplastu, i mamy doczynienia ze zjawiskiem egzocytozy. APARAT GOLGIEGO- system błon złożonych z płaskich cystern, rurek i pęcherzyków, blisko związanych z siateczką sródplazmatyczną, stanowiący tak jakby jej przedłużenie pod względem pochodzenia i funkcji. Podstawowa struktura diktiosom- stos płaskich pęcherzyków, w części centralnej lekko wygiętych na kształt spodeczka. Od 4do6 cystern w diktiosomie . Od cystern mogą odchodzić rurki łączące ze sobak poszczególne diktiosomy i nadają ciągłość komórki. Cysterny diktiosomu powstają z gładkiej siateczki śródplazmatycznej. Diktiosom cechuje się biegunowością: cześć wypukła zbliżona do siateczki sród. Istotny jest udział pęcherzyków diktiosomowych w tworzeniu przegrody pierwotnej w dzielącej się komórce rośl. Bierze udział w transporcie wewnątrz proplastu oraz poza proplast i komórkę. W AG występuje nie tylko obróbka i syprzyjmującej i wylewają swoja zawartość po stronie zew. plazmolemy lub po stronie wew. błony otaczającej organelle. Łącząc się z błoną przyjmującą, powiększają jej powierzchnię. Błony ulegają odnowieniu przez fragmenty pochodzące z niedawnej syntezy. Proces ten najłatwiej daje się obserwować przypadku plazmolemy, która nie tylko przyjmuje pęcherzyki, ale także tworzy wpuklenia do wnętrza proplastu, które z kolei odrywają się od błony macierzystej i wraz z zawartością wędrują w głąb komórki. Może on stanowić jeden ze sposobów pobierania przez proplast substancji na drodze zwanej endocytozą.

ŚCIANA KOMÓRKOWA- charakterystycznym składnikiem jest celuloza stanowiąca jej włóknisty szkielet. W młodych komórkach ściana jest cienka delikatna i elastyczna. ŚCIANA PIERWOTNA. Składa się ona z bezpostaciowej , jednorodnej macierzy utworzonej przez niecelulozowe wielocukry i niewielkie ilości białka oraz zanurzonych w niej włókien celulozowych. Celuloza stanowi najważniejszy składnik ścian, jest cukrem o bardzo długim nierozgałęzionym łańcuchu, utworzonym z wielu reszt glukozy. Łańcuchy celulozy łączą się w równoległe wiązki- mikrofibryle. Układ cząsteczek celulozy w pewnych obszarach mikrofibryli jest bardzo regularny, tak że tworzą one na pewnych odcinkach określona przestrzenną siatkę molekularną, podobnie jak w kryształach. Takie krystaliczne obszary ściany komórkowej nazywa się micelami, zaś obszary leżące pomiędzy nimi, przestrzeniami międzymicelarnymi. Mikrofibryle w ścianie pierwotnej są stosunkowo cienkie Układają się zawsze równolegle do powierzchni ściany, lecz poza tym przebiegają i splatają się w płaszczyźnie ściany w różnych kierunkach, tworząc nieregularną sieć. W ścianach pierwotnych zawartość celulozy wynosi około 20% suchej masy, resztę stanowią substancje macierzy podstawowej. Tworzy ŚCIANĘ WTÓRNĄ. Składa się z 3 warstw ( mikrofibryli, macierzy podstawowej i celulozy) Zawartość celulozy w ścianie wtórnej wynosi około 60% a wyjątkowo może dochodzić do 90% Mikrofibryle celulozy są tu grubsze, i układają się w ścianie regularnie, opisując dookoła komórki równoległe helisy o określonym kącie nachylenia w stosunku do osi komórki. W kolejnych warstwach ściany wtórnej kąt nachylenia mikrofibryli jest różny. Oprócz wielocukrów w skład ściany dojrzałych komórek wchodzą także inne substancje. Ści0any mogą ulegać inkrustacji, która polega na wnikaniu różnych substancji do przestrzeni między fibrylami i między micelam…RYBOSOMY- Występują dwa rodzaje rybosomów mniejsze 70S i większe 80S. Każdy rybosom składa się z dwóch podjednostek 70S z 50S i 30S a 80S z 60S i 40S. W skład rybosomów wchodzi kilka rodzajów rRNA oraz kilkadziesiąt rodzajów białek. RNA rybosomów 80S syntezowane jest w jąderku, a białka w cytoplazmie. W jadrze wstępne formowanie rybosomów a kończące się w cytoplazmie. Syntezują białka. Przyłączają mniejsze podjednostki do nici mRNA i przesuwają się wzdłuż niej budując łańcuch białkowy, dołączając kolejne aminokwasy. Większość rybosomów znajduje się na zew. powierzchni cystern siateczki śródplazmatycznej, syntezując łańcuchy białkowe wprost do wnętrza cystern. Mogą być również zawieszone swobodnie w cytoplazmie podstawowej.

LIZOSOMY i SFEROSOMY- lizosomy mają rózne wymiary i kształty, otoczone pojedyńczą błoną białkowo lipidową. Powstają przez pączkowanie z gładkiej siateczki śród. Sąsiadującej z AG. W kom. Roślinnych stanowią cześć systemu wodniczek, lizosomy pierwotne zawierają różne kwaśne enzymy hydrolityczne jak proteazy, nukleazy, glikozydazy, lipazy, fosfatazy. Łączą się z różnymi strukturami np. z pęcherzykami powstającymi w endocytozie i zawierają różne substraty metaboliczne Są organellami trawienia wewnątrzkomórkowego i biorą udział w obrocie matabolicznym komórki. Sferosomy kuliste otoczone pojedyńczą błoną pęcherzyki wypełnione tłuszczem, które w tkankach spichrzowych roślin mogą przekształcać się w ciała tłuszczowe.PEROKSYSOMY I GLIOKSYSOMY-pojedyńcza błona otacza drobnoziarnistą zawartość. Powstają prawdopodobnie przez pączkowanie z siateczki sród. Charakterystyczna jest dla nich obecność dużej ilości katalazy, enzymu rozkładającego nadtlenek wodoru na tlen i wodę. PREOKSYSOMY występują we wszystkich kom. Eukariotycznych. Przeprowadzają reakcje utleniania z wykorzystaniem O2. Powstaje przy tym nadtlenek wodoru który może być użyty do utlenienia różnych substratów lub rozłożony za pomocą katalazy. Występuje szereg enzymów utleniających – oksydaz. Zużywają duże ilości tlenu ale nie produkują ATP. W tkankach fotosyntezujących u roślin pozostają w ścisłym kontakcie z chloroplastami i mitochondriom i uczestniczą w procesie fotorespiracji, który towarzyszy fotosyntezie przy niskim stężeniu CO2 i wysokim stężeniu O2. Dzięki peroksysomom przynajmniej część zawartego w glikolanie zredukowanego węgla zostaje wykorzystana w procesach anabolicznych, powstają aminokwasy i siła redukcyjna, a cześć węgla i energi może byś powrotem przekserowana do przemian fotosyntetycznych. Glioksysomy- występują w tkanakach roślinnych i to tylko magazynujących tłuszcze. Zawierają enzymy cyklu glioksynalowego umożliwiającego szybki rozkład kwasów tłuszczowych i ich zaminę na cukier, przy czym pojawia się H2O rozkładany następnie przez katalazę. Proces ten, odbywający się przy przy współudziale mitochondriów i cytoplazmy podstawowej, pełni kluczową rolę w pr MIKROTUBULE i MIKROFILMAENTY- komórki eukariotyczne mają rozmaite kształty często zmienne, mogą zmieniać położenie organelli z komórkach, a także położenie samych komórek, jeżeli mogą wykonywać ruchy. Te właściwości zawdzięczają złożonej sieci włóknistych struktur tworzących jakby wewnętrzny cytoszkielet. MIKROTUBULE- cienkie , długie, rurkowate, włókienka utworzone z białka tu buliny. Występują w cytoplazmie pojedynczo lub w pasmach. Utworzone są z nich wrzeciona podziałowe komórek, wchodzą w skład centrioli. Powstają i znikaja w zależności od stanu komórki. MIKROFILAMENTY- delikatne równolegle ułożone włókienka białka kurczliwego aktyny. Uczestniczą a funkcjach komórki związanych z ruchami, takimi jak ruchy cytoplazmy organelli, wpuklenia i fałdowania się błony cytoplazmatycznej, zmiany kształtu i podział komórki. CYTOPLAZMA PODSTAWOWA- stanowi środowisko dla organelli komórkowych. Jej struktura pod mikroskopem elektronowym jest drobnoziarnista i względnie jednorodna. Wśród białek cytozolu jest ogromna liczba enzymów, dla różnych procesów, jak glikoliza, synteza cukrów, aminokwasów, kwasów tłuszczowych, nukleotydów i innych. Cytoplazma żywych komórek znajduję się ciągle w ruchu. Mogą to być ruchy chaotyczne i nieciągłe, ale występują też często. Np. ruchy rotacyjne. Ruchy te związane SA z funkcjami mikrofilmaentów i mikrotubul oraz zróżnicowaniem stanu koloidowego cytoplazmy i jego przemiana zol = żel.

PLASTYDY- cechą charakterystyczną większości plastydów jest zdolność syntezowania skrobi wielocukru zapasowego zbudowanego z reszt glukozy. PLASTOGLOBULE- kuliste skupienia substancji litofilnych, służą do syntezy błon chloroplastowych lub będących produktami rozpadu tych błon. FITOFERRYTYNA- pełni funkcję zapasową, jest bezpostaciowa i krystaliczna, kompleks białka z żelazem, forma zapasowa żelaza, ważny składnik układów oksydoredukcyjnych łańcucha transportu elektronów w chloroplastach. PROPLASTYDY- z nich powstają dojrzałe formy plastydów, charakterystyczne dla komórek merystema tycznych dzielących się. Kształt początkowo ich jest kulisty później elipsoidalny. Wnętrze wypełnia gęste podłoże Stroma. W Stromie mogą występować drobne ziarna skrobi, plastoglobule oraz fiotferrytyna. W komórkach potencjalnie zdolnych do fotosyntezy, ale bez dostępu światła przekształcają się w ETIOPLASTY. Ich wymiary powiększają się. Tworzą regularną trójwymiarową sieć uformowaną z rurek CHLOROPLASTY- są elipsoidalne, rozmiary ich mogą być różne, a kształty bardzo złożone. Odznaczją się bardzo silnie rozwiniętym wew. systemem błon w postaci równolegle ułożonych spłaszczonych woreczków – tylakoidów, w które wbudowane są barwniki fotosyntetyczne. Układ tylakoidowy chloroplastów osiąga wysoki stopień złożoności u roślin nasiennych. Wyróżnić w nim można grana- zwarte stosu utworzone z mniejszych, w zarysie okrągłych, tylakoidów oraz intergrana utworzone z tylakoidów większych, dłuższych, luźno przebiegających w Stromie, które łaczą poszczególne grana w jeden ciągły system. W błony tylakoidy wbudowany jest cały aparat fazy świetlnej fotosyntezy: kompleksy białkowo-barwnikowe, przenośniki elektronów, kompleksy ATPazy i inne enzymy. Jego funkcja jest wytworzenie siły asymilacyjnej w postaci zredukowanego NADH (NADPH) i ATP. Enzymy fazy ciemnej znajdują się w Stromie. Podczas intensywnej fotosyntezy w Stromie chloroplastów może pojawić się przejściowo skrobia, ponadto mogą w niej występować plastoglobule. LEUKOPLASTY- dojrzałe bezbarwne formy plastydów, gromadzą materiał zapasowy zwłaszcza skrobię. Występują w tkankach pozbawionych dostępu światła a więc w organach podziemnych albo bardzo głęboko położone w organach nadziemnych. Przy wystawieniu na światło zmieniają się w chloroplasty. Wyjatkowo tylko tworzą się leukoplasty na świetle u większości roślin lądowych w komórkach skórki organów nadziemnych gdzie proplastydy nie syntezują chlorofilu lub wytwarzają bardzo małe ilości tego barwnika. System błon wewnątrz leukoplastu bardzo słabo wykształcony, sprowadza się do nielicznych wpukleń wewnętrznej błony plastydowej do stromy. W Stromie są drobne ziarna skrobi. Jej synteza chociaż występuje w innych formach plastydów to jest specjalnością leukoplastów. Początkowo skrobia tworzy się w postaci jednego lub kilku ziaren. Ziarna te mogą rosnąć przez nakładanie się nowych warstw, dzięki czemu mają budowę najczęściej warstwową. Wypełniony skrobią leukoplast staje się amyloplastem. CHROMOPLASTY- końcowe stadium plastydów. Zawierają barwniki karotenoidowe i nadają organom roślinnym barwy żółte i pomarańczowoczerwone. Barwniki mogą występować w formie rozpuszczonej w plastoglobulach albo w nitkowatych, równolegle ułożonych włóknkach-tubulach, lub też w formie kryształów. Występują w tkankach o małej aktywności fizjologicznej. Ich pojawienie się jest często oznaką starzenia się i degeneracji.

WODNICZKA- mniejsze lub większe, oddzielone od cytoplazmy pojedyńczą błoną tonoplastem. Zawiera wodny roztwór- sok komórkowy w którego skład wchodzą: związki organiczne i nieorganiczne. Zw. nieorganiczne : sole potasu, sodu, wapnia, żelaza, magnezu i inne w postaci azotanów siarczanów chlorków itp. W soku są rozpuszczone niewielkie ilości gazów atmosferycznych azotu tlenu a zwłaszcza CO2. Zw. organiczne: kwas szczawiowy cytrynowy winowy jabłkowy. W soku komórkowym znajdują się również cukry rozpuszczalne, oprócz tego aminokwasy, rozpuszczalne białka, alkaloidy garbniki( nadają tkankom smak gorzki i cierpki) i pewne barwniki. W soku komórkowym mogą gromadzić się niektóre wydzieliny komórkowe. Spotyka się tu ciała stałe różne kryształy ( głównie nierozpuszczalnego w wodzie szczawianu wapnia) mogą być pojedyńcze i różnego rodzaju. Mogą występować nierozpuszczalne bezpostaciowe lub krystaliczne białka. Powstają w młodych dzielących się komórkach. Mają rozmaite funkcje : magazynowanie substancje, jony, materiały zapasowe. Wypełnione białkiem zapasowym nasion, przekształcają się w ciała białkowe lub ziarna aleuronowe. Może występować trawienie wewnątrzkomórkowe, związane z występowaniem enzymów hydrolitycznych. Wodniczki o funkcjach spichrzowych i trawiennych występują często w tych samych komórkach. Najczęstszą funkcją jest rola wypełniacza dorosłej komórki . Wodniczka zajmuje ponad 50% objętości komórki. Dzięki temu, w skutek jedynie pobrania wody, komórka roślinna może szybko rosnąć i osiągnąć stosunkowo duże rozmiary. Wodniczki także nadają komórkom turgor, w skutek ciśnienia wywieranego na cytoplazmę i ścianę zemianie tłuszczów Profaza-na skutek spiralizacji oraz grubienia chromatyny w jądrze pojawiaja się chromosomy ,każdy z nich dzieli się na połączone centromerem chromatydy, z Mikrotubule formuje się wrzeciono kariokinetyczne dochodzi do fragment otoczki jadrowej,zanika jąderko. Metafaza-chromosomy lacza się z wrzecionem podziałowym, układając się na jego płytce równikowej. Anafaza- po podziale centromerow, , siostrzane chromatydy oddzielają się od siebie (powstają chromosomy potomne) a następnie przesuwają w kierunku biegunów komórki dzięki skracaniu się włókien wrzeciona kariokinetycznego, zaczyna powstawać wrzeciono cytokinetyczne. Telofaza- chromosomy potomne gromadzą się w przeciwległych biegunach komórki, następuje rozluźnienie ich struktury (de kondesacja chromatyny) zanika wrzeciona kariokinetyczne , odtwarzają się jadra, otoczki jądrowe, jąderka zachodzi cytokineza.