Anatomia wykład 15.03.2013
I-rz. Ośrodki ruchowe – pole 4 znajdują się w zakręcie przedśrodkowym, posiadają ułożenie somatotopiczne i stanowią one główny lub górny neuron ruchowy, który posiada bepośrednie połączenia synaptyczne z motoneuronami rogów przednich rdzenia kręgowego (droga korowo-rdzeniowa tractus corticospinalis) oraz z motoneuronami jąder ruchowych nerwów czaszkowych z wyjątkiem nerwu 3, 4 i 6 (droga korowo-jądrowa lub korowo-opuszkowa tractus corticonuclealis lub tractus corticobulbalis). Uszkodzenie tych ośrdków ruchowych powoduje zespół objawów, które określamy jako niedowład lub porażenie spastyczne paralises synparesis spastica objawiający się brakiem ruchów dowolnych, wzrostem napięcia mięśniowego, wystąpowaniem odruchów patologicznych (odruch Patcośtam) oraz wygórowaniem odruchów fizjologicznych (rzepkowy, mięśnia 2-głowego lub ramienno-promieniowego)
II-rz ośrodki ruchowe znajdują się do przodu od pola 4, tworzą one wspólnie pole 6 i składają się z kory przedruchowej PMA znajdującej się w dolnej części pola 6 oraz dodatkowej kory ruchowej SMA znajdującej się w górnej części pola 6. Dodatkowa kora ruchowa kontroluje skomplikowane czynności wykonywane oburącz głównie poprzez mięśnie ręki. Uszkodzenie jej wywołuje zespół objawów określanych jako apraxia ruchowa. Kora przedruchowa kontroluje czynności wykonywane pod nadzorem narządu wzroku.
III-rz kora ruchowa (kora przedczołowa) odpowiedzialna jest za motywację wykonywania czynności ruchowej i wybór najlepszego sposobu wykonywania tej czynności. Stanowi ona zarazem polimodalną korę czołową połączoną z ośrodkami czuciowymi, wzrokowymi i słuchowymi.
W części tylnej zakrętu czołowego dolnego znajduje się pole 44 (+45) stanowiące ośrodek ruchowy mowy albo ośrodek Broca. Uszkodzenie tego ośrodka uniemożliwia koordynację czynności mięśni biorących udział w procesie mowy (krtani, gardła, języka, twarzy). Zaburzenie to nazywamy afazją ruchową (expresyjną).
I-rz ośrodki czuciowe znajdują się w zakręcie zaśrodkowym i są to pola korowe 1 (po środku), 2 (ku tyłowi) oraz 3a i 3b (najbardziej z przodu). Ośrodki te odpowiedzialne są za percepcję, a więc rozpoznawanie otrzymanych informacji z różnego typu receptorów. Uszkodzenie tych ośrodków objawia się zespołem określanym jako agnozja czuciowa (astereognozja).
II-rz ośrodki czuciowe znajdują się w dolnej części zakrętu zaśrodkowego. W najbardziej dolnej cz. Tego zakrętu znajdują się ośrodki smakowe, których uszkodzenie powoduje brak odczuwania wrażeń smakowych (ageusja) lub opaczne odczuwanie wrażeń (dysgeusja).
Ku tyłowi od zakrętu zaśrodkowego w płaciku ciemieniowym górnym znajduje się jednomodalne czuciowe ośrodki kojarzeniowe (pole 5 i 7), które posiadają połączenia z II-rz korą ruchową.
W tylnej części zakrętu czołowego środkowego znajduje się pole korowe 8 oraz 9 ku przodowi od niego, stanowiące ośrodek skojarzonego spojrzenia w bok, który koordynuje ruchy poziome gałek ocznych w stronę przeciwległą. Uszkodzenia tego pola powoduje skierowanie gałek ocznych w stronę uszkodzoną.
W tylnej cz. Płata ciemieniowego i zakrętu skroniowego górnego znajdują się pola ruchowe 39 i 40 stanowiące ośrodek czuciowy mowy odpowiedzialny za percepcję mowy. Uszkodzenie tego ośrodka powoduje afazję czuciową albo percepcyjną (Vernickego?) zaburzającą rozumienie mowy. Pacjenci z taką afazją cechują się nadmierną gadatliwością. Ośrodki czuciowe mowy połączone są również z polem 22 w zakręcie skroniowym górnym, którego uszkodzenie powoduje niemożność czytania- aleksja, liczenia- akalkulia oraz pisania-agrafia.
W zakręcie skroniowym górnym na jego górnej powierzchni znajdują się małe, drobne zakręty poprzeczne (Pheshna?), które stanowią I-rz pole słuchowe (41). Uszkodzenie tego pola, które posiada ułożenie tonotopiczne powoduje zaburzenie słuchu typu percepcyjnego. Wokół tego pola 41 znajduje się II-rz pole słuchowe (42).
W płacie potylicznym głównie na jego powierzchni przyśrodkowej (w klinku) znajduje się I-rz kora wzrokowa (= V1 = pole 17). Uszkodzenie tego pola powoduje zaburzenie percepcji widzianych przedmiotów (agnosia optica). II i III-rz ośrodki wzrokowe odpowiedzialne są za ruch obserwowanych przedmiotów (górnej części płata ciemieniowego) oraz za rozpoznawanie kolorów i szczegółów obserwowanych przedmiotów (w dolnej części płata skroniowego). Ten ostatni ośrodek odpowiedzialny jest za rozpoznawanie twarzy. Uszkodzenie powoduje brak rozróżniania kolorów oraz twarzy (prosopagnosia)
Zawał poszczególnych tętnic – do czego może prowadzić:
Środkowej mózgu: zaburzenia ekspresji, percepcji mowy, zaburzenia słuchu, smaku oraz zaburzenia czuciowe w dużej cz. Ciała z wyjątkiem kończyn dolncyh
Mózgu przedniej: niedowład spastyczny w obrębie kończyny dolnej oraz agnosię czuciową, a także uszkodzenie pola ruchowego SMA czyli apraxię.
Mózgu tylnej: agnosię opticę, brak rozpoznawania przedmiotów, prosopagnosia czyli niemożność rozpoznawania twarzy.
W obrębie półkul mózgu – są skupiska istoty szarej stanowiące jądra kresomózgowia. Należy do nich:
jądro ogoniaste nucleus caudatus, którze przebiega łukowato, ma głowę, trzon i ogon.
jądro soczewkowate nucleus lentyformis? składające się ze skorupy cutamen i gałki bladej globus coś tam
jądra (=ciało) migdałowate corpus amygdale, które znajdują się w cz. Przedniej płata skroniowego i są główną częścią układu limbicznego odpowiedzialnego za nasze zachowanie i procesy pamięci.
wąska strefa istoty szarej – przedmóże claustrum coś tam które jest oddzielone poprzez torebkę ostatnią od kory wysp.
Jądro ogoniaste razem z soczewkowatym tworzą ciało prążkowane corpus striatum. Natomiast jądro ogoniaste ze skorupą jądra soczewkowatego tworzą prążkowie striatum (które oczywiście wchodzi w skład ciała prążkowanego).
Jądra kresomózgowia należą do jąder (zwojów) podstawy, które są częścią układu ruchowego. Odpowiedzialne są za harmonijny i właściwy sposób wykonywania czynności ruchowej. Jak się uczymy – kontrolowany przez układ piramidowy czyli przez główny neuron ruchowy. Kiedy powtarzamy jakąś czynność główny neuron ruchowy pozbywa się tej czynności i spycha je między innymi na jądra podstawy (główna część to jądra kresomózgowia), wtedy czynność wykonujemy automatycznie. Odpowiedzialne są za wykonanie czynności tak jak ją sobie wyobrażamy. Uszkodzenie prowadzi do nadmiernej ruchomości (hiperkinezja) albo osłabieniem (akinezja).