Szkoła tradycyjna HERBART

Charakteryzowała się tym, że jej najwyższym celem było kształtowanie moralnie silnych charakterów.

• Występował tam podział treści nauczania na przedmioty.

• Uczniowie byli pasywni, bierni i nie mogli decydować o doborze treści nauczania.

• Dominowało nauczanie pamięciowe, uczniowie byli zachęcani do nauki tylko przez motywy zewnętrzne, głównie były to oceny i częsta kontrola wyników nauczania.

• Współzawodnictwo.

• Szkoła była jedynym miejscem uczenia się, jedynie prace domowe były wykonywane w domu.

• Stały nacisk na samorzutną twórczość uczniów.

Jan Fryderyk Herbart – określił strukturę pedagogiki filozoficzno – naukowej, wypracował teoretyczną podstawę kształcenia, związał kształcenie z nauczaniem poprzez wprowadzenie kategorii pojęciowej – nauczanie wychowujące. W swym systemie pedagogicznym przyjmowane założenia (etyka i psychologia), podstawowe pojęcia pedagogiki i jej teorie i szczegółowe działy pedagogiki (pedagogika ogólna, dydaktyka, historia wychowania) były ujęte w zwartą logiczna całość w taki też logiczny sposób były przenoszone do praktyki, czyli na bezpośredni poziom pracy z uczniem. W procesie kształcenia podkreślał znaczenie wiedzy ogólnej, opanowanie pojęć jasnych i wyraźnych. Nauczanie miało przebiegać w atmosferze systematycznego wysiłku umysłowego.

• pedagogika naukowa

Jego zasługą jest zrozumienie pedagogiki jako dyscypliny wytwarzającej wiedzę, która spełnia standardy wiedzy naukowej.

Należało więc:

-         wykreować swoistego przedmiotu badań

-         stworzenie systemu kategorialnego i struktury dyscypliny naukowej

-         uznanie określonej metodologii badań

-         stworzenie instytucjonalnej struktury wytwarzania i dystrybucji wiedzy naukowej oraz dysponowania kapitałem wynikającym z autorytetu nauki.

 

Herbert założył eksperymentalny instytut pedagogiczny w którym przygotował program przygotowania nauczycieli.

Zasługa Herberta było (w koncepcji uwarunkowania ped.) zwrócenie uwagi na przygotowanie profesjonalne nauczycieli (dostosowanie do w/w założeń).

Herbert zwrócił uwagę na psychologię i socjologię.

Była przedstawicielką naturalizmu pedagogicznego, opowiadała się za tzw. nowym wychowaniem 
- W teorii ewolucji, w idei postępu naturalnego i społecznego szukała klucza do rozwiązania zagadnień wychowawczych 
- Swoje poglądy i wizje przedstawiła w książce „100-lecie dziecka”, którą wydała w 1900 roku. Jej zdaniem „stulecie dziecka” powinno być nie tylko uszanowaniem jego praw, ale i zabezpieczeniem funkcji macierzyńskiej 
- Istotę wychowania upatruje w rozwijaniu indywidualnej natury dziecka poprzez delikatne i niedostrzegalne wspieranie pracy samej natury 
- Działanie powagą, uczciwością, przykładem, a także okazywanie mu całkowitego zaufania, pozostawienie całkowitej swobody dziecku dopóki nie narusza prawa innych, powinno być głównym zadaniem wychowawcy 
- E. Key była entuzjastką wychowania w domu rodzinnym 
- Potępiała ówczesną szkołę z jej programem ogólnego wykształcenia, z jej formalizmem. Domagała się takiej szkoły, która umożliwiałaby dzieciom samodzielną pracę, odkrywała ich zdolności. 
- Szkołą przyszłości powinna być szkołą dającą wykształcenie ogólne według odmiennego planu dla każdej jednostki przygotowującą młodzież do samokształcenia 
Poglądy E. Key cechuje przesadny optymizm w dobrą naturę dziecka, wartość wychowania rodzinnego. Ten przesadny indywidualizm nie pozwala jej dostrzec wartości wychowawczej ośrodków dziecięcych, które rzekomo hodują jedynie „słabych dyletantów i uległych członków gromady".

Założenia pedagogiki według Marii Montessori:

• uczenie przez działanie - wychowankowie zdobywają wiedzę, kompetencje, umiejętności i doświadczenie poprzez własną spontaniczną aktywność; nauczyciele nie narzucają dziecku działań, ale jedynie współpracują w procesie wychowawczym

• samodzielność - dzieci samodzielnie podejmują decyzję dotyczącą miejsca, rodzaju i czasu pracy; decyzja jest indywidualna lub podejmowana razem z partnerem; w ten sposób dzieci kształcą swoje indywidualne zdolności i nabierają doświadczenia w prawdziwej ocenie własnych umiejętności

• koncentracja - wychowankowie uczą się dokładności i systematyczności podczas działania

• lekcje ciszy - dzieci nabierają wprawy w umiejętności pracy w ciszy

• porządek - dzieci nabywają umiejętności utrzymywaniu porządku w swoim otoczeniu

• społeczne reguły - łączenie w grupy dzieci w różnym wieku (zazwyczaj trzy roczniki), co umożliwia wzajemne uczenie się od siebie; wykształcenie u dzieci świadomości, że nie wolno przeszkadzać, ranić i niszczyć

• obserwacja - to podstawowa zasada umożliwiająca dorosłym zapoznanie się ze światem dziecka; wychowawca powinien z baczną uwaga i dużym szacunkiem obserwować dziecko, aby zauważyć ewentualne przeszkody w rozwoju; obserwacja daje możliwość bycie przewodnikiem dziecka

• indywidualny tok rozwoju - każde dziecko powinno rozwijać się według indywidualnych możliwości i własnego tempa, powinno podejmować tylko te zadania, do których jest już przygotowane; każde dziecko zasługuje na życzliwość, uwagę i indywidualną opiekę wychowawcy

Podstawowe założenia pedagogiki Janusza Korczaka:

• dziecku należy się szacunek, powinno być traktowane jako podmiot, gdyż rozwija się dzięki własnej aktywności

• wychowanie powinno być traktowane jako proces oparty na partnerstwie

• dziecko powinno mieć zapewnione prawo do opieki

• całe społeczeństwo dorosłych powinno być odpowiedzialne za warunki życia dziecka

• powinno się poszukiwać i pogłębiać wiedzę o dziecku

• wszelkie techniki zastosowane w działaniach pedagogicznych powinny wynikać z założeń danego systemu opiekuńczo – wychowawczego

J.Dewey

• Pedagogika naturalistyczna

Proces wychowania jest zjawiskiem naturalnym, analogicznym do innych zjawisk przyrodniczych. Natura dziecka z gruntu jest dobra, a wychowanie ma dążyć do jego zachowania. Zatem należy pozostawić dziecku swobodę działania, usunąć z wychowania przymus i dążenie do urobienia jego psychiki według jakichkolwiek wzorów. Cele wychowania powinna wyznaczać natura dziecka, jego indywidualność, zainteresowania i zdolności.

• Socjologizm pedagogiczny

Całkowicie przeciwstawny koncepcji naturalistycznej. Jeżeli dla naturalistów istotą procesu wychowania była specyficzna dla każdego dziecka „natura”, to kierunek socjologiczny za główny czynnik rozwoju dziecka przyjął środowisko społeczne. Cele wychowania ustanawia społeczeństwo zgodnie z interesem grupy, środowiska czy narodu. Zatem wychowanie jako proces społeczny nie może odbywać się poza społeczeństwem.

Dewey dokonał integracji obu kierunków na gruncie Nowego Wychowania. Twierdził bowiem , że o wychowaniu decydują dwa równoważne czynniki: Indywidualny i Społeczny. Taką miała być SZKOŁA PRACY

Wilhelm Dithley

1. „O tym czym jest człowiek dowiaduje się on nie przez ślęczenie nad sobą ani przez psychologiczne eksperymenty, ale przez historię”

2. „Kontakt człowieka z kulturą odbywa się na drodze przeżywania i rozumienia”

3. Przeżywanie dostarcza nam wszelkiej wiedzy o rzeczywistości

4. Świat humanistyczny będzie nam dostępny dopiero wtedy, gdy nasze przeżycia w tym zakresie zrozumiemy

5. Wychowanie polega na kształceniu, a kształcenie oznacza wszelką czynność, która zmierza do udoskonalenia procesów przeżywania i rozumienia oraz do ukształtowania osobowości.

6. Czym dla Diltheya jest historia i samoświadomość? Odwoływał się do fenomenologii Hegla – realność ducha obiektywnego jest w stanie zagwarantować , mimo zmienności historycznej ciągłość znaczeń oraz uprawomocnić ich interpretacje egzystencjalną. Dobra kulturowe nie są tylko świadectwami historii lecz również nośnikami obiektywnego ducha i sensów. Dlatego właśnie mają one dla człowieka-interpretatora fundamentalne znaczenie. Dobra kulturowe, poszerzając świadomość człowieka wprowadzają go w świat wartości i kreują nowe rozumienia życia, a tym samym kształtują jego osobowość.

BOGDAN NAWROCZYŃSKI – 1882 –1974 Zwracał uwagę na to, że człowiek żyje dzięki kulturze i pełnej pedagogice przez to właśnie odróżnia się od innych stworzeń i staje się pełnym człowiekiem a kultura rozumiana jest jako całość materialnych i duchowych wytworów człowieka

SERGIUSZ HESSEN – 1887-1950 Zaproponował warstwicową koncepcję wychowania. Kierunek tak ujmowanego wychowania wyznaczało przejście od anomii (człowieka jako istoty biologicznej, wymagającej pielęgnacji, czyli rozwój psychofizyczny) przez heteronomię (człowieka jako istoty społecznej, wrastającej w kulturę,) do autonomii (człowieka jako istoty wykształconej). Ważnym elementem kształcenia jest samokształcenie na terenie pozaszkolnym – biblioteki, muzea, wystawy.

BOGDAN SUCHODOLSKI – 1903 –1992 Wychowanie jest procesem obejmującym całą osobowość ludzką a jej kształtowanie nie dokonuje się wyłącznie przez wiedzę ale także przez technikę, sztukę, pracę, sport. Na tej płaszczyźnie człowiek przezwycięża siebie, dorasta do zadań twórczych, staje się kreatywny. Główną troską szkoły powinna być dbałość o rozwój duchowy wychowanka przez wytwarzanie czynnego stosunku do kultury duchowej, społecznej i osobistej.Pedagogika ta interpretując kulturę w sposób oderwany od rzeczywistości materialnej i społecznej służyła kształceniu elity przeciwstawiającej się płytkiej goniącej za zyskiem burżuazji i pragnącej wycofać się do swej zamkniętej sfery osobistych zainteresowań duchowych.Pedagodzy kultury sformułowali szereg koncepcji m.in. szkoły pracy, wychowania społecznego czy wychowania narodowego. Z pedagogiki kultury rozwinęło się Nowe Wychowanie.

Znaniecki był zwolennikiem punktu widzenia, który nazwał "kulturalizmem". Sądził, że socjologia powinna zajmować się wytworami kultury, ponieważ jest ona nauką o kulturze. Kultura, która się różni nie tylko od przyrody (natury), ale także od świadomości jednostkowych. Zdaniem Znanieckiego rzeczywistość składa się z wielu porządków: fizyczno-przyrodniczego, jak również psychicznego, społecznego i idealnego. Sformułował zasadę "współczynnika humanistycznego", wedle której zjawiska społeczne należy traktować jako przedmiot czyichś czynności. Dlatego tak wielki nacisk kładł na doświadczenia i poglądy jednostek.

Według Znanieckiego przedmiotem socjologii są układy społeczne, które składają się z wartości. Człowiek jest podstawowym elementem każdego układu. Inne elementy, które wchodzą do jednego układu to wartości wtórne. Wyodrębnił on cztery układy zamknięte:

• czyny społeczne – najprostsze układy społeczne, takie jak prośba czy powitanie. W każdym czynie można wyodrębnić następujące elementy: osoba, narzędzie, przedmiot, metoda, wynik.

• stosunki społeczne – aby zaistniały, potrzebne są przynajmniej dwie osoby i platforma stosunku. Platforma to np. obowiązki bądź przywileje.

• grupy społeczne – czyli każde zmieszanie ludzi, które w świadomości tych ludzi stanowi odrębną całość, czyli pewien układ odosobniony.

• osobowości społeczne – kształtujące się pod wpływem kręgu społecznego.