Temat: GEOGRAFIA JAKO NAUKA OPISUJĄCA POWIERZCHNIĘ ZIEMII.
NAUKI PRZYRODNICZE GEOGRAFIA NAUKI EKONOMICZNE
Z gr. GE – ziemia, GRAPHO – piszę, opisuję (twórca terminu – Eratostenes z Cyreny (dz. Libia) III/II w.pn.e.)
GEOGRAFIA - nauka badająca powłokę ziemi, jej przestrzenne zróżnicowanie oraz zjawiska jakie zachodzą między środowiskiem przyrodniczym a działalnością człowieka; inaczej NAUKI GEOGRAFICZNE.
Współczesna geografia zajmuje się także wykrywaniem przyczyn oraz form uogólnień, praw i prawidłowości w sferze zjawisk które dotyczą Ziemi.
Cecha wspólną nauk geograficznych jest zainteresowanie przestrzennym aspektem zjawisk zachodzących na globie ziemskim i wzajemnych powiązań między nimi.
DYSCYPLINY GEOGRAFICZNE
Geografia fizyczna
bada środowisko geograficzne, w którym żyje człowiek:
Budowa geologiczna (geologia)
Ukształtowanie powierzchni (geomorfologia)
Klimat (klimatologia)
Woda (hydrologia)
Gleba (pedologia)
Rośliny (fitogeografia)
Zwierzęta (zoogeografia) Geografia społeczno – ekonomiczno – społeczna
bada oddziaływanie człowieka na zastane przez niego środowisko geograficzne
Dyscypliny szczegółowe:
Demografia
Osadnictwo geograficzne
Rolnictwo
Przemysł (wydobywniczy i twórczy)
Turyzm
Komunikacja
Usług
KOMUNIKACJA = TRANSPORT (lądowy, powietrzny, morski) + ŁĄCZNOŚĆ (Internet, telefon, poczta)
Temat: KIERUNKI WYSTĘPUJĄCYCH ZALEŻNOŚCI MIĘDZY ŚRODOWISKIEM A SPOŁECZEŃSTWEM.
Wzajemny wpływ przyrody i człowieka to przedmiot stałych badań.
Czy i w jakim stopniu rozwój gospodarczy społeczeństw zależy od środowiska geograficznego?
NIHILIZM GEOGRAFICZNY (nihil – lud) – kierunek neguje relacje między środowiskiem geograficznym a życiem społeczno-gospodarczym, sprzeczny
DETERMIZM GEOGRAFICZNY (determino – okreslać) – występuje od końca XVIII w., głosi absolutną zależność człowieka od położenia geograficznego i środowiska geograficznego, przede wszystkim klimat wywiera wpływ na psychikę ( np.g orąco męczy, deszczowy dzień dołuje – meteo patia), („władza klimatu jest pierwszą władzą” Monteskiusz)
GEOPOLITYKA (kierunek rozwinął się w Niemczech), jest to zależność polityki od środowiska i od położenia kraju; rozwój terytorialny kosztem innych państw jest rzeczą normalną i naturalną, liczy się przestrzeń rasowa, a co za tym idzie konieczność kolonializmu i konieczność wojen; pojęcie losu geograficznego (np. podział na kraje dostarczające – Afryka i Azja, i kraje przemysłowe – Europa) (Azja – skok przemysłowy porównywany do skoku tygrysiego)
POSYBILIZM (z gr. posibilis – możliwe, kierunek rozwinął się we Francji na początku XX w.) równowaga, współzależność, współpraca czynników naturalnych i społecznych, przy czym dominantem jest człowiek, a nie środowisko ( z determinizmu); przyroda nie determinuje człowieka, stwarza jedynie możliwe kierunki rozwoju.
Nie ma tylko jednej drogi rozwoju społeczeństw, wyznaczonego przez środowisko geograficzne, ponieważ występuje szereg możliwych kierunków rozwoju.
Temat: WPŁYW ŚRODOWISKA GEOGRAFICZNEGO NA CZŁOWIEKA.
Czynniki geograficzne, które wpływają na człowieka:
KLIMAT (ciśnienie, temperatura, wilgotność, opady – stan psychiczny i zdrowotny niektórych jest wrażliwy na czynniki klimatyczne, tzw. meteopatia)
(jak powstaje halny - schemat)
Klimat wpływa również na rolnictwo, leśnictwo, komunikację, osadnictwo, odżywianie, sposób ubierania się, budownictwo (drzwi w domach nie montuje się na zachodzie, ponieważ jest to najbardziej wietrzna strona).
Rolnictwo uzależnione jest od ukształtowania powierzchni ziemi, tak jak komunikacja - najbardziej dogodnym ukształtowaniem są lekko faliste tereny. Góry sprzyjają turystyce, jak również hodowli i leśnictwu.
Żegluga na Renie odbywa się cały rok.
WODA jest również bardzo ważna w rozwoju gospodarczym, jest to SUBSTANCJA ŻYCIODAJNA.
71 % wód na Ziemi to morza i oceany – wody słone
3 % - woda słodka
1/6 ludzi na świecie (ok. miliarda) nie ma dostępu do czystej wody, czego konsekwencją są choroby spowodowane brakiem posiłku i brudem.
W starożytności rzeki nazwane były „autostradami”. Doliny rzeczne stanowiły bazę dla powstających pierwszych cywilizacji świata.
Dogodne warunki klimatyczne, ukształtowanie powierzchni, nawodnienie gleb oraz łatwo dostępne surowce mineralne ułatwiają zagospodarowanie.
Niekorzystne warunki naturalne opóźniają procesy rozwoju społeczno – gospodarczego.
Rola poszczególnych elementów przyrody ulega często zmianie. Chodzi o to, że niektóre właściwości środowiska naturalnego mogą w jednej chwili historycznej pomagać, a w innych okresach nawet szkodzić, np. Egipt kiedyś poprzez to, że był otoczony pustyniami, posiadał naturalną barierę przed wrogiem, natomiast w dzisiejszych czasach stanowi to barierę dla jego rozwoju. Tak samo jest z Wlk Brytanią – niby kraj wyspiarski, a podczas II wojny światowej dzięki temu nie uległ Hitlerowi.
Za początek użytkowania ropy na świecie uznaje się działalność Ignacego Łukasiewicza („polski szejk”), odkrył on na Podkarpaciu pierwsze złoże ropy, przez przypadek, gdy szukał źródła wody. 31 lipca 1953 r. uważa się za debiut ropy w przemyśle – oświetlono wówczas salę operacyjną we Lwowie. Rok później Łukasiewicz otworzył pierwszą kopalnie ropy w Polsce – w Bóbrce k/Krosna.
Ekumeny – tereny zamieszkałe, anekumeny – tereny niezamieszkałe.
Ocena środowiska geograficznego pod kątem jego zalet gospodarczych i strategicznych jest zawsze WZGLĘDNA i odnosi się do określonego czasu.