METODOLOGIA – WYKŁAD 5 – 09/16.11.10

LINEARNY MODEL BADAWCZY

Model indukcyjny:	Model hipotetyczno – dedukcyjny
I etap – opracowanie koncepcji badań 1. Postawienie pytań badawczych 2. Uporządkowanie badanych zmiennych (ewentualnie hipotezy) 3. Operacjonalizacja zmiennych (wskaźniki, pomiar) 4. Sposób doboru próby badawczej 5. Wybór terenu badań 6. Wybór sposobu zbierania danych	I etap – opracowanie koncepcji badań 1. Sytuacja problemowa – przyjęcie teorii 2. Dedukcyjne wprowadzenie logicznych implikacji – hipotez 3. Operacjonalizacja zmiennych (wskaźniki, pomiar) 4. Sposób doboru próby badawczej 5. Wybór terenu badań 6. Wybór sposobu zbierania danych
II etap – zbieranie danych	II etap – zbieranie danych
III etap – opracowanie wyników badań: Hipotezy jako wynik indukcyjnego uogólnienia Albo weryfikacja hipotez	III etap – opracowanie wyników badań Dążenie do falsyfikacji hipotez

WSPÓLNE CECHY OBU MODELI

• Redukacja kompleksowości badanych zjawisk (pkt. 3 – operacjonalizacja zmiennych) – chcąc zbadać, zmierzyć jakieś zjawisko to ono musi być sprowadzone do takiej postaci, aby dało się go zmierzyć(jeśli prowadzony jest pomiar); złożone zjawiska zostają uproszczone.

• Reprezentatywność – wyraża się przede wszystkim w zasadach doboru próby badawczej.

• Standaryzacja – powinny być standaryzowane techniki zbierania danych i wystandaryzowane techniki ich opracowania.

• Poszukiwanie prawidłowości(nie wyjątków) – założenie deterministycznego związku: ten sam bodziec w takiej samej sytuacji wywołuje taki sam skutek.

POMIAR (przyporządkowanie liczb obiektom zgodnie z określonymi regułami - ogólnie)

• W sensie szerokim – polega na przyporządkowaniu zbiorowi mierzonych przedmiotów określonego podzbioru liczb rzeczywistych tak, aby stosunki (relacje) zachodzące między liczbami izomorficznie odwzorowywały stosunki zachodzące między elementami zbioru mierzonych przedmiotów.

• Pomiar w sensie wąskim można przeprowadzić tylko wtedy, gdy mierzone wielkości są wielkościami addytywnymi, tj. takimi na których można przeprowadzać operację izomorficzną z jakąś operacją arytmetyczną (dodawanie, odejmowanie, itd.)(Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna)

• Narzędzia pomiaru najczęściej są dzielone na indeksy i na skale( mierzy natężenie cechy, bądź jest pomiarem, który sumuje pojedyncze elementy)

IZOMORFICZNE ODZWIERCIEDLENIE

• Relacje empiryczne Relacje numeryczne

A 1

B 2

C 3

D 4

• Odzwierciedlenie struktury zbioru. (chodzi o to, że w dobrze przeprowadzonym pomiarze relacje między liczbami odzwierciedlają relacje zbioru empirycznego)

• Jakie kryterium uporządkowania, co odpowiada następstwu liczb?(co tak naprawdę jest mierzone?)

• Skale(odzwierciedlenie relacji empirycznych za pomocą relacji numerycznych) nominalne – pozwalają stwierdzić, które przedmioty są pod danym względem jednakowe, a które różne(relacja równości lub różności). Liczby jako nazwy. Stevens wyróżnia skale:

• Nominalne - pozwalają na przyporządkowanie obiektów do klas(można tylko podzielić),np.

Struktura rodziny

• Pełna – oboje rodzice

• Niepełna ze względu na śmierć rodzica

• Niepełna ze względu na rozwód lub separację

• Niepełna „od początku”

Kolor włosów:

• Brunetki i bruneci

• Rude i rudzi

• Szatynki i szatyni

• Blondynki i blondyni

• Siwe i siwi

• Porządkowe – można określić, czy dwa porównywane obiekty posiadają daną właściwość w stopniu równym, wyższym lub niższym, pozwalają na rangowanie obiektów, np.

Wykształcenie

• Wyższe – 3

• Średnie – 2

• Zawodowe – 1

• Podstawowe – 1

Zajęcia na uczelni

• Bardzo nudne – 0

• Nudne – 1

• Zwykle nudne – 2

• Zwykle ciekawe – 3

• Ciekawe – 4

• Bardzo ciekawe - 5

• Interwałowe(przedziałowe) – o ile porównywalnych jednostek pomiaru jeden przedmiot posiada daną cech w stopniu wyższym lub niższym niż drugi. Interwały (przedziały) muszą być równe, np. temperatura w skali Celsjusza, Farenheita.

• Ilorazowe – posiadają naturalny punkt zerowy, pozwalający na porównywanie proporcji pomiędzy różnymi obiektami(ile razy coś jest większe bądź mniejsze), np. dochód – ile razy ktoś zarabia więcej niż drugi, temperatura w skali Kelvina.

INDEKS

Tworzony jest przez zsumowanie wyników przypisywanych poszczególnym stanom rzeczy, np. aktywność ucznia w szkole: jest członkiem kół zainteresowań, uczestniczy w organizowaniu imprez na terenie szkoły, reprezentuje szkołę na zewnątrz, bierze aktywny udział w lekcjach (opinia nauczyciela). Za każdy rodzaj aktywności przypisuje się 1pkt. Założenie: poszczególne rodzaje aktywności są od siebie niezależne.

SKALA DYSTANSU SPOŁECZNEGO EMONY BOGARDUSA

Tworząc skalę wykorzystuje się różnice w intensywności wartości tej samej zmiennej.

• Czy zgodził(a)byś się, by Albańczycy mieszkali w twoim kraju?

• Czy zgodził(a)byś się, by Albańczycy mieszkali w twojej miejscowości?

• Czy zgodził(a)byś się, by Albańczycy mieszkali w twojej dzielnicy?

• Czy zgodził(a)byś się, by Albańczyk był twoim sąsiadem?

• Czy zgodził(a)byś się, by twoje dziecko poślubiło Albańczyka/Albankę?

Mamy do czynienia z natężeniem jednej zmiennej.

ZMIENNE NOMINALNE – BUDOWANIE TYPOLOGII(WYKORZYSTYWANIE INDEKSU)

Aktywność ucznia w szkole

1. Organizowanie „imprez” w klasie lub szkole

2. Reprezentowanie szkoły na zewnątrz

Aktywny poza szkołą		Aktywny w szkole
		Tak
	Tak	Typ 1
	Nie	Typ 3

INDEKS MOŻLIWOŚCI WYCHOWAWCZYCH RODZINY – SKALA SKUMULOWANYCH OCEN

Warunki bytowe rodziny:

• Częstość zaludnienia mieszkania

• 1 osoba na izbę lub mniej -3

• Więcej niż 1 osoba mniej niż 2 -2

• Od 2 do 2,5 osoby na izbę -1

• Powyżej 2,5 osoby na izbę -0

SKALA SKUMULOWANA

• 0-23 pkt. – niekorzystne warunki wychowawcze

• 24 – 46 pkt. –przeciętne warunki wychowawcze

• 47 – 69 pkt. – korzystne warunki wychowawcze

SKALA JAKO ZBIÓR ITEMÓW

Większość danych, które uzyskujemy to są dane uzyskane w wyniku procesu komunikacji. Wskaźnikiem w badaniach społecznych są wypowiedzi.

• Itemy – pytania zadawane respondentom lun stwierdzenia, w odniesieniu do których muszą zająć stanowisko.

• Przyjmuje się, że reakcja na itemy wiąże się z mierzoną postawą, a nie jest uzależniona od sposobu zadawania pytania lub innych warunków zbierania danych. Pomija się wpływ czynników zewnętrznych; Stwierdzenia muszą być prawidłowo sformułowane;

SKALA RENSISA LIKERTA

• Odpowiedzi typu: „zdecydowanie się zgadzam”, „zgadzam się”, „nie mam zdania”, „nie zgadzam się”, „zdecydowanie nie zgadzam się”. Nadanie odpowiedziom jednolitego formatu. Czasami jest tak, że nie pozwala się badanej osobie nie mieć zdania, czyli nie ma wtedy odpowiedzi „nie mam zdania”

• Odpowiedziom przypisane są wartości liczbowe (zgadzam się – 5). Skala musi być jednowymiarowa. Likertowi chodziło o określenie względnej intensywności różnych pytań, tzn. mamy do czynienia z indeksem jeśli każda odpowiedź jest traktowana jak odrębna odpowiedź i można je zsumować; każdemu ze stwierdzeń przypisuje się taką samą wartość. Jeśli jednak są różne wartości to wtedy mamy do czynienia ze skalą.

SPOSÓB BUDOWANIA SKALI

• Przygotowanie ok.100 itemów – wypowiedzi odzwierciedlające badaną postawę. Zaleca się, aby pozytywna postawa wyrażana była nie tylko odpowiedziami pozytywnymi, ale taż „negatywnymi”.

• Np. skala do mierzenia izolacji społecznej występują dwa itemy” w zasadzie na tym świecie jest się samotnym”, „najczęściej łatwo nawiązuję kontakty z ludźmi”. Itemy muszą być różnorodne.

• Itemy przedkładane są specjalnie dobranej próbie badawczej.

• Analiza itemów – odrzucenie niewłaściwych, czyli:

1. Osoby o różnych postawach wybierają takie same odpowiedzi

2. Wybrane odpowiedzi nie są adekwatne wobec innych itemów

• Wynikiem pomiaru postawy każdej z osób jest sumowanie odpowiedzi. Negatywnie formułowane itemy muszą zostać „odwrócone”

• Wyróżnia się osoby, które mają negatywną i pozytywną postawę wobec obiektu.

STWIERDZENIA(ITEMY), DO KTÓRYCH ODNOSZĄ SIĘ BADANIA POWINNY:

• Odnosić się do wszystkich wymiarów badanej postawy

• Być sformułowane w prostym i jednoznacznym języku

• Być krótkie, w sytuacji wyjątkowej mogą być dłuższe niż 20 słów

• Nie powinny zawierać takich słów jak wszyscy, zawsze, nikt, nigdy.(używamy najczęściej, zwykle)

• Nie powinny zawierać podwójnego przeczenia

KONSTRUOWANIE SKALI THURSTONE

• Przygotowanie dużej liczby itemów (wypowiedzi neutralne, „pozytywne”,” negatywne”)

• Poddane ocenie przez dużą liczbę osób (u Thurstona było 300, obecnie 25-50 osób), które powinny reprezentować różne postawy wobec określonego obiektu

• Po uważnym przeczytaniu wszystkich itemów są one dzielone na 11 kategorii

Negatywny	Neutralny	Pozytywny
1	2	3

Wszystkie wypowiedzi są grupowane w 11 kategorii. Tej skali przypisuje się charakter skali interwałowej, przedziałowej. Ta skala jest silniejsza od skali Likerta.

Sędziowie kompetentni – oni mają uznać na ile dane stwierdzenie oddaje negatywny bądź pozytywny stosunek do danej postawy.

• Każdy item jako wartość skali zostaje określony przez uśrednioną ocenę.

• Spośród wszystkich itemów wybiera się te, co do których oceniający są zgodni. Ostateczna skala powinna obejmować 20-30 itemów.

DYFERENCJAŁ SEMANTYCZNY

• Przymiotniki tworzą krańcowe punkty skali. Sędziowie kompetentni dokonują oszacowania cech, zachowań osoby – wartość średnia; zbiór tych wartości tworzy profil badanej osoby. Można porównywać różnice i podobieństwa między profilami różnych osób.

	1	2	3	4	5	6	7
Wesoły		X						Smutny
Aktywny			X					Pasywny
Przyjazny	X							Agresywny
Uporządkowany					X			Chaotyczny

Negatywny	Neutralny	Pozytywny
1	2	3

Między tymi przymiotnikami jest natężenie.

Są różne podziały skal:

Skale numeryczne i graficzne. Do tej pory były skale numeryczne. Przykład skali graficznej:

Skala ciągła

Chętnie pracuję w zespole Niechętnie pracuję w zespole

Skala dyskretna

Chętnie prac. W zespole niechętnie pracuję w zespole

HIPOTEZY

• Hipotezą nazywa się wszelkie twierdzenie częściowo tylko uzasadnione, przeto także wszelki domysł, za pomocą którego tłumaczymy dane faktyczne, a więc też i domysł w postaci uogólnienia na podstawie danych wyjściowych (T. Kotarbiński) Źródła hipotezy nie są w zasadzie określone. Hipotezą może być wszelki domysł – pewne stwierdzenie za pomocą którego możemy wytłumaczyć istniejący stan rzeczy.

• Hipoteza to nie domysł lub przypuszczenie badacza, lecz wniosek logiczny z teorii, który odnosi się do dającego się zaobserwować stanu rzeczy.( K. Konarzewski)Hipotezy stosuje się w badaniach weryfikacyjnych. Źródłem hipotez jest tylko i wyłącznie teoria.

• Nie ma obowiązku formułowania hipotez. Hipotezy są ważne tylko wtedy, kiedy wiemy po co je stosujemy i jeśli one nam coś dadzą.

• Każde A jest B(hipoteza istotnościowa)Tu nas interesuje jeden obiekt. Jednak współcześnie bardziej wartościowe są hipotezy, które pokazują zależności między zmiennymi.

FUNKCJE HIPOTEZ

• Sugerowanie nowych doświadczeń lub nowych obserwacji

• Ułatwianie oceny ważności jakiegoś zdarzenia lub zjawiska, które bez niej byłoby w ogóle bez znaczenia.(Hipoteza określa też pole badań, poszukiwań)

• Znacząca hipoteza to przypuszczalne rozwiązanie dostrzeżonego problemu, a nie formalna odpowiedź na pytanie. (jest problem i ja proponuje jego rozwiązanie, czyli formułuję hipotezę, którą używam w swoich badaniach. Tylko wtedy ma sens, kiedy ma rozwiązać problem)

Hipotezy jako odpowiedzi na pytania:

• Dzieci mogą mieć problemy z precyzyjnym określeniem zastosowania monitora, myszki i klawiatury. Jest błędna! Nie da się jej sfalsyfikować, bo ma w sobie słowo może.

HIPOTEZA MUSI SPEŁNIAĆ DANE WARUNKI:

• Powinna mieć moc predyktywną

• Powinna być empirycznie sprawdzalna(wiemy co mamy obserwować, jest to dostępne naszej obserwacji i określamy warunki przyjęcia lub odrzucenia hipotezy)