UKŁAD MOCZOWY
NIEWYDOLNOŚĆ (INSUFICIENTIA RENUM) - jest to zespół chorobowy wywołany różnymi czynnikami, które prowadza do upośledzenia sprawności czynnościowej nerek.
Wyróżnić możemy niewydolnść ostra i przewlekła.
INSUFFICIENTIA RENUM ACUTA - (Ostra niewydolność nerek)
# - to stan chorobowy, w przebiegu którego dochodzi do nagłego zaburzenia czynności wydalniczej narzadu moczowego, co prowadzi do zatrzymania w org. produktów przemiany materi
# - to stan chorobowy, w przebiegu którego dochodzi do nagłego zaburzenia czynności wydzielniczej narzadu, prowadzac do zatrzymania w org. produktów przemiany materii prawidłowo wydzielanych z moczem.
# - to nagłe zatrzymanie moczu,skapomocz zwłaszczau osobników zdrowych, złe oczyszczanie krwi przez nerki, co prowadzi do mocznicy.
Wyrózniamy:
1 ostra przednerkowa niewydolność nerek
2 ostra nerkowa niewydolność nerek
3 ostra pozanerkowa niewydolność nerek
Przyczyny:
ad 1).- spadek ciśnienia tętniczego w krażeniu dużym,
- spadek przesaczania kłębkowego,(np. przy wstrzasie)
ad 2).- zapalenie lub martwica nerek
ad 3).- rożne(przeszkody), w odpływie moczu,(np kamienie nerkowe w moczowodach,
cewce, silnie powiększony gruczoł krokowy
Etiologia:
Ostra niewydolność nerek najczęściej jest następstwem:
# ostrego rozlanego kłębkowego zap.nerek
# wstrzasu po rozległym oparzeniu
# u Su przy wstrzasowej postaci kolibakteriozy (ch. obrzękowej)
# toxycznego uszkodzenia nerek przez np.(czterochlorek węgla - używany do zwalczania motylicy, (przy zatruciu zwiazkami rtęci, chromu)
# dużej utraty wody i elektrolitów (długotrwałe biegunki, wymioty)
# przy ciężkich postaciach kwasicy, ketozy
Patogeneza
W dużej mierze uzależniona jest od przyczyny,choć w przypadku ostrej niewydolności nerek prawie zawsze możemy wyróżnić 2 etapy:
I ETAP:
SKAPOMOCZ LUB NAWET BEZMOCZ.
Dochodzi do zatrzymania w org. dużej ilości potasu i wody(już kilka godz. po zadziałaniu czynnika). Juz od poczatku anurii w wyniku nieusówania produktów przemiany materii głównie prod azotowych(mocznik)- rozpoczyna sie zespół mocznicowy (mocznik - mocznica - śpiaczka mocznicowa -zejście śmiertelne).Uszkodzenie nerek doprowadza do zatrzymania potasu i wody - tzw.zatrucia wodnego lub rolnego.
II ETAP:
WIELOMOCZ - który najczęściej występuje po 5 -14 dniach po wystapieniu bezmoczu.Wtej fazie dochodzi do wydalania przez nerki duzej ilości moczu o niskim ciężarze właściwym (1002-1005), gdy norma wynosi (1030-1035).Brak resorbcji wtórnej na skutek uszkodzenia nabłonka kanalików i wtedy następujestopniowe wydalanie ciał azotowych, wyrównywanie gospodarki wodno-elektrolitowej (org.traci wodę i potas).Przy braku 2 etapu dochodzi do mocznicy i smierci zwierzęcia podobnie jeśli 2 etap trwa zbyt długo(dochodzi do zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.
Objawy
Pacjent trafia do nas najczęściej w fazie wielomoczu(rzadko w 1 etapie,,bezmoczu,,)
- spadek apetytu
- wzmożone pragnienie
- mocz ma niski ciężar
- sierść nastroszona
- przyspieszone tętno
- czasem biegunka
Po kilku dniach możliwa poprawa lub ostra - przewlekła niewydolność nerek.
Rozpoznanie:
- oznaczanie poziomu mocznika i kreatyniny (I etap- poziom wysoki, II etap - niski)
- oznaczenie elektrolitów:(sodu,potasu,chloru)
- oznaczenie równowagi kwasowo-zasadowej
Rokowanie:
Ostrożne, gdyz bardzo wysoka śmiertelność
Leczenie:
Oprócz ustalenia i usunięcia bezpośredniej przyczyny, bardzo wazne jest przywrócenie i utrzymanie odpowiedniej gospodarki wodno-elektrolitowej
W okresie skapomoczu - podajemy -3-5% r-r chlorku sodu(NaCl), zaleca się podawanie 25% mannitolu celem zwiększenia saczenia oraz inne środki moczopędne.
W okresie wielomoczu - podajemy NaCl w r-r glukozy(mat.energetyczny), nalęży pamiętać iż 1 mmol Gly wiaże w org.około 1mmol K !!!.
W zależności od tego, w jakim stopniu zaburzona jest gospodarka kw-zasadowa, zależnie od stopnia kwasicy (norma 1), w kwaśicy(5)- podajemy kwaśny węglan sodu, przy wystapieniu drgawek podajemy siarczan Mg, sole Ca.
Bardzo ważne jest leczenie przyczynowe, przy powikłaniach bakteryjnych antybiotyki, sulfonamidy, oraz oczyszczanie pozanerkowe tzw.dializa.
INSUFFICIENTIA RENUM CHRONICA - (Przewlekła niewydolność nerek)
Przyczyny
Najczęściej rozwija się z ostrej postaci tej choroby i towarzyszy przewlekłemu zap.nerek, które to powstaje w wyniku trwania lub przechorowania choroby zakaźnej:
- u Ca - (nosówka, leptospiroza, przeroście gruczołu krokowego, przy rozległym uszkodzeniu miaższu nerek, lub marskości nerek)
- u Eq - (grypa, zołzy, mięśniochwat porażenny)
- u Su - (różyca)
- u Bo - (hemoglobinuria, pyelonephrytis bacterotica bovum, zatrucie łubinem, w chorobach pasożytniczych np. ,,Dictiophysema renale,, pozatym w niektórych chorobach przemiany materi, oraz długotrwajacym krwiomoczu nerkowym).
Zaburzenia uzależnione od rozległości i rodzaju zmian w nerkach.
Niewydolność pojawia się, gdy obszar uszkodzeń obejmuje 3/4 nerki - jedynie 20% nerki pracuje.Okazuje sie że usunięcie psu 66% tk.nerkowej nie powodowało zmian w ilości wydalanego moczu.
Jednym z objawów jest wzrost wydalania izostenurycznego moczu, tj. moczu o ciężarze waściwym(1010) - jest to objaw często pojawiajacy się przy zagęszczeniu moczu i wchłanianiu elektrolitów, występuje jako następstwoniewydolności kanalików nerkowych i wystapienia niemożności zagęszczania moczu.Dochodzi do upośledzenia w wydalaniu K, Na, jak również wymiany jaka odbywa się w kanalikach nerkowych K na jon H, tym samym K który powinien być zresorbowany jest wydalony na zewnatrz, a pozostajacy wodór prowadzi do zakwaszenia i kwasicy.Na powstanie kwasicy ma również wpływ upośledzenia tworzenia się NH3, i zaburzenia wydalania dwuweglanów, które zapobiegaja kwasicy.
Wielomocz z jednej strony jest korzystny, gdyż prowadzi do wydalania zbędnych substancji , ale jeśli trwa zbyt długo prowadzi do utraty elektrolitów, Ca, K, wody, prowadzi to do zmniejszenia ciśnienia osmotycznego - zmniejszenia obj.krwi - zmniejszenia przepływu krwi przez nerki - mniejsze przesaczanie kłębkowe - a po pewnym czasie dochodzi do bezmocz i zatrzymania substancji szkodliwych dla organizmu.
Przewlekłe stany mocznicowe prowadza do uczynnienia Ca z kości - to prowadzi do schorzen kości - porowatości kości, a u osobników młodych do krzywicy.
Objawy
- wielomocz - o niskim ciężarze właściwym (1010) i poniżej
- wzmożone pragnienie
- wymioty głównie u Ca, ale też u innych zwierzat
- przy długo utrzymujacych się objawach - zatrzymanie mocznika we krwi (poziom jego we krwi wzrasta)
- jeśli uszkodzone sa nerki to wzrasta poziom kreatyniny
Leczenie
Podobnie jak w ostrej niewydolności nerek w II fazie (wielomocz), ważne jest znalezienie przyczyny, oraz leczenie objawowe:
- dieta niskobiałkowa
- stały dostęp do wody
- przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej.
MOCZNICA ( uraemia)........
Mocznica nie jest jednostka chorobowa a zespołem chorobowym, który może być wywołany przez szereg różnych przyczyn.
Ze względu na przyczynę(miejsce powstania), dzielimy mocznicę podobnie jak niewydolność nerek, gdyż mocznica jest jej konsekwencja:
- mocznica przednerkowa
- ----,,------ nerkowa
- ----,,------ pozanerkowa
Powyższe mocznice cechuje różna etiologia, oraz leczenie, (także objawowe)- najwazniejsze jest jak zawsze usunięcie przyczyny.
MOCZNICA PRZEDNERKOWA - powstaje w następstwie zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej w wyniku:
długotrwałych biegunek
długotrwałych wymiotów
innych czynników powodujacych wstrzas i nagły spadek ciśnienia tętniczego, co w wyniku niedokrwienia nerek i spadku przesaczania daje ostra niewydolność nerek.
Gdy stan ten charekteryzuje się skapomoczem, bezmoczem i nie przejdzie w wielomocz, to dochodzi do mocznicy (dochodzi do zatrzymania ciał azotowych, głównie mocznika).
MOCZNICA NERKOWA - spowodowana jest różnymi postaciami zapalenia nerek, rozległej marskości nerek, rzadziej przyczyna złożona np.(przy leptospirozie) - oprócz zwyrodnienia nerek doprowadza do skapomoczu jako objawu, ale dochodzi też do zap.przewodu pokarmowego(biegunki, wymioty, odwodnienie) - czyki przyczyny przednerkowa i nerkowa.
MOCZNICA POZANERKOWA - przyczyna leży poza nerkami.Dochodzi do utrudnionego lub całkowitego zahamowania odpływu moczu z powodu np:(kamieni nerkowych znajdujacych się w miedniczce, moczowodach, cewce moczowej, ucisku mas kałowych okrężnicy dużej na moczowody, pęcherz moczowy, czy cewkę moczowa i zgięcie moczowodów.
U Ca przyczyna może być silnie powiększony gruczoł krokowy (podobnie jest u człowieka).
Rzadko przyczyna może być pęknięcie pecherza moczowego(zwłaszcza u kocurów, gdy w drogach wyprowadzajacych mocz stwierdzimy kamień i poprzez ucisk pęcherza podnośimy ciśnienie w celu przepchnięcia kamienia, moze dojść do pęknięcia pęcherza.W takim przypadku należy natychmiast zszyć pęcherz , przepłukać okoliczne tkanki ze względu na fakt ż mocz się szybko wchłania).
Według niektórych autorów(Feilina ,,Niewydolność nerek,,), podział mocznicy na przednerkowa, nerkowa i zanerkowa jest bezzasadne, gdyż gdy proces ten trwa dłużej to zawsze stwierdza się uszkodzenie czynnościowe samych nerek.
Przy bezmoczu lub skapomoczu - K, Na, mocznik, zw.azotowe, gromadza się śródmiaższowo.
Objawy mocznicy (z poczatku mało charakterystyczne):
- apatia
- niekiedy zwolnienie oddychania
- później okres drżenia włókien mięśniowych
- przyspieszona czynność serca
- u Ru - ustanie pracy przedżoładków
- niekiedy biegunki, wymioty (szczególnie u Ca,Fel)
- owżodzenia jamy ustnej
- nieprzyjemny , amoniakalny, gnilny zapach z jamy ustnej
- niekiedy krwotoczne zap.jelit
- na końcu utrata przytomności (śpiaczka mocznicowa) i zejście śmiertelne
Rozpoznanie
- obj.kliniczne (poczatkowo nietypowe, potem charekterystyczne)
- podsawa rozpoznani jest zbadanie poziomu mocznika, który jest wysoki !!!.
(norma to około 40mg% = 7-10mmol/l)
(w mocznicy 400 -600((1000)) a nawet więcej mg%)
Leczenie
Głównie objawowe tj.
- przetaczanie krwi
- dla poprawienia saczenia kłębkowego można podać i.v 25% r-r mannitolu
( na średnio dużego psa - ok.50 ml w ciagu 5-10 min)
( u Eq 10 a nawet 15 x więcej)
- zwalczanie kwasicy (najczęściej występuje przy niewydolności nerek)
- oznaczenie RKZ
- dializa otrzewnowa
- przy rozległym uszkodzeniu nerek śmierć.
Dializa polega na przetaczaniu na drodze dyfuzji różnych składników (oczyszczeniu ich) przez błonę półprzepuszczalna z krwi do płynu dializujacego.
Dializę podzielić możemy na:
# dializę pozaustrojowa - przy użyciu specjalnego aparatu wyposażonego w półprzepuszczalna błonę, gdzie przepuszczana ? jest krew.
W wet.stosuje się głównie (ze względów finansowych) dializę otrzewnowa - wprowadza się do jamy otrzewnowej odpowiednie ilości płynu dializowego, a następnie odprowadza się go na zewnatrz. U dużych zwierzat jest to dość kłopotliwe choć próbuje się ja wykonywać u Eq, częściej stosowana jest jednak u Ca i Fel.U dużych psów np.owczarków podaje się ok.1l płynu na 10-15min, a po upływie 30min, powoli upuszczamy.Dializę wykonujemy w zależności od przyczyny i stężenia mocznuka 2-3x dziennie.
Przed rozpoczęciem dializy podajemy:
- 5-20ml 2% r-r nowokainy
- do pierwszej porcji płynu dializujacego dodajemy antybiotyki (600 - 1000j.m penicyliny + 0,2 - 0,5g streptomycyny, sa to dawki dla średniej wielkości psa). Dodatkowo podajemy 20-30ml heparyny zapobiega to krzepnięciu płynu w jamie otrzewnowej.
W prawidłowym leczeniu niezmiernie wazne jest leczenie podstawowe(przyczynowe) np.(leptospirozy, kamicy cewki moczowej, moczowodów, zgięcia moczowodu, czy powiekszenie gruczołu krokowego - mechanicznie poprzez cięcie chirurgiczne).
ZAPALENIA NEREK
Zapalenie nerek -( nephritis)- podział ze względu na drogę szerzenia się czynników zapalenio-twórczych.
1.KRWIOPOCHODNE
2.UROGENNE (Urinogenne)
Ad.1
# nieropne - (nephritis non purulenta)
- kłębkowe - (glomerulonephritis)
- śródmiaższowe - (nephritis intestitialis)
# ropne - (nephritis purulenta)
- kłębkowe (glomerulonephritis purulenta)
- śródmiaższowe (nephritis intestitialis purulenta)
Podział ten ważny jest przy rokowaniu i leczeniu.
Ad.2
# odmiedniczkowe zap.nerek - (pyelonephritis) - jest to zap.nerek i miedniczek nerkowych.
Kłębkowe zap.nerek - glomerulonephritis
Występuje u wszystkich gat.zwierzat domowych, najczęściej jako ostre, ogniskowe zap.nerek.
Przyczyny
- występuje w przebiegu wielu chorób zakaźnych (zarównobakteryjnych jak i wirusowych)
u wszystkich gat. zwierzat.
# u Su w przebiegu - różycy i pomoru
# u Ca w przebiegu - leptospirozy, anginy
# u wszystkich gat w przebiegu - salmonellozy, pasterelozy, zakażeń paciorkowcami i gronkowcami.
- zatrucia cebula morska
- ---,,---- terpentyna
- ---,,---- fosforem
- ---,,---- arszenikiem
Patogeneza
W patologii ostrego kłębkowego zap.nerek - biora udział mechanizmy alergiczne (zwłaszcza u człowieka), i wiele innych choć do tej pory patologia tej jednostki chorobowej nie jest do końca wyjaśniona.
Objawy
Bardzo różne uzależnione od choroby pierwotnej,liczby ognisk zap.w nerkach, przegiegu (pośtać ostra czy przewlekła).
- brak apetytu
- u Ca, Fel - wymioty
- u Eq - bóle morzyskowe
- u wszystkich zwierzat - zmniejszenie ilości oddawanego moczu lub bezmocz
- bolesność przy omacywaniu nerek
- badanie moczu - w osadzie kom.kanalików nerkowych, krwinki białe,czerwone, wałeczki szkliste lub czerwono-krwinkowe.
- postać ostra może przejść w przewlekła a ta w marskość nerek.
Rozpoznanie
obj.kliniczne
badanie moczu
- zmiany w osadzie (zwiększenie)
- dużo białka (w odróżnieniu od zap.pęcherza moczowego)
badanie krwi
- poziom mocznika
- poziom kreatyniny
(na poczatku choroby - wzrosta poziom mocznika
w II okresie choroby wzrasta poziom kreatyniny)
Zmiany AP
Różnorodne uzależnione od gatunku,zapalenia(surowicze czy włóknikowe, rozlane czy ogniskowe, ostre czy przewlekłe).
- nerki sa powiększone, obrzękłe
- jaśniejszej barwy - o wyniku rozstrzyga bad.histolopatologoczne.
Leczenie
- dieta niskobiałkowa
- antybiotyki,sulfonamidy
- preparaty sterydowe
- zaleca się podawanie wit.A, C
Śródmiaższowe zap.nerek - nephritis intestinalis
Występuje o wiele częściej u zwierzat, niż kłębkowe zap.nerek (które częściej występuje u Ho). Jest to zap.miaższu nerek spotykane we wszystkich przypadkach kłębkowego zap.nerek, a także w odmiedniczkowym zap.nerek.
Przyczyny
- najczęściej jako następstwo ostrych chorób zakaźnych:
- leptospirozy
- waglika
- sallmonelozy
- pomoru
- colibakteriozy
Przyczyny te wywołuja również kłębkowe zap.nerek - dlaczego tak się dzieje iż raz ten sam czynnik wywołuje śródmiaższowe a raz kłębkowe zap.nerek nie zostało wyjaśnione.
Patogeneza
Duża rolę odgrywaja krażace we krwi ciała toxyczne, które sa wydalane przez nerki,mogac tym samym je uszkodzić.Zmiany raz zaczynaja się od naczyń krwionośnych, tkanki śródmiaższowej nerek, innym razem od kłębuszków.
Mówi się także o:
- powinowactwie chemicznym
- czy substancji wydzielane sa w postaci r-rów prawdziwych, czy koloidalnych
Wodny r-r azotanu uranylu wprowadzony dożylnie może spowodować podobny stan (kłębuszkowe zap. nerek).
Ten sam r-r podany pod skórnie powodował uszkodzenie kanalików nerkowych.
Uważa się więc, że:
- r-ry prawdziwe wydzielane sa przez kłębuszki nerkowe
- r-ry koloidalne wydzielane sa przez czynna pracę kanalików nerkowych.
Przy zwiększonej przepuszczalności ścian naczyń tętniczych - płyn dostaje się do tkanki otaczajacej (osocze,krwinki białe,czerwone) - przy krótko trwajacym działaniu (dowolnego)czynnika, czy sub.tox - płyn zapalny może ulec resorpcji - nerki powrót do stanu pierwotnego.
Gdy czynnik jest długo trwajacy, lub o dużym stężeniu i doszło do zniszczenia nefronów - nerki nie powracaja do stanu pierwotnego (gojenie przez bliznowacenie ,,marskość nerek,,)
Zmiany AP
Najczęściej mamy doczynienia ze zmianami ogniskowymi, rzadziej rozlanymi
nerka jest powiększona
w przewlekłych postaciach ogniska rozrostowe widoczne makroskopowo, wielkości ziarna grochu,uniesione ponad powierzchnię
u cielat - tzw.biała (szara,plamiasta) nerka - na powierzchni widoczne szarego koloru wyniesienia
czasem zmiany charakterystyczne dla danego gatunku
Objawy
Podobne jak przy kłębkowym zap.nerek
- wielomocz
- matowa sierść
- zmiany egzematyczne(wypryski) - zwłaszcza u Ca
- mocz jaśniejszy
- białko w moczu
- we krwi wysoki poziom mocznika i kreatyniny
Rozpoznanie
- obj.kliniczne
- badanie moczu (ostre kłębkowe zap.- dużo krwinek czerwonych, wałeczków czerwono-krwinkowych, szklistych).
Leczenie
Zwiazane jest z rozpoznaniem, które jest dość trudne czy kłębkowe czy śródmiaższowe zap.nerek, stad podajemy:
- antybiotyki, sulfonamidy (konieczny antybiogram!!!)
- po okresie wielomoczu,występuje skapomocz - środki moczopędne, ,,Furosemid,,
- leczenie stanu ogólnego np. leczenie odwodnienia, kwasicy
U człowieka rozpoznanie i leczenie jest dużo łatwiejsze ze względu na większe możliwości diagnostyczne
biopsja nerek (obecnie u zwierzat również wykonywana)
próby czynnościowe nerek (klirensy)
metody bezpośrednie (bad.krwi i moczu)
metody pośrednie (bad.krwi)
PAH- (kwas para-amino-hipurowy)- wydzielany jest przez kłębuszki i kanaliki, w badaniu podajemy i.v znana ilość a następnie oznaczamy ilość wydalana w moczu.
inulina - wydalana tylko przez kłębuszki,stosowana jako współczynnik samooczyszczania się nerek
............ filtracyjna nerek
HT
Nephritis purulenta - ropne zapalenie nerek
Występuje u wszystkich zwierzat w wyniku zakazenia przez bak.ropotwórcze do którego dochodzi najczęściej droga krwi z odłegłych narzadów.
# u Bo moga to być:
- ropne stany zapalenia macicy
- ropne zap.otrzewnej,osierdzia
- ----,,------ watroby
- ----,,------ płuc
- ----,,------ pępowiny u cielat
# u Eq:
- ropne zap.wsierdzia
- oraz w przypadku zołz
# u Su,Ca
- najczęściej stwierdzane w rop. zap. macicy
Do najczęściej stwierdzanych bak.wywołujacych ropne zap.nerek należa:
Corynobakterium pyogenes
E.coli
paciorkowce
gronkowce
Objawy
- drobne ropnie - brak widocznych objawów
- może wystapić bolesność w okolicy nerek potem
- spadaek apetytu
- spadek mleczności
- mętny mocz
- w moczu widoczne liczne leukocyty, ciałka ropne, pałeczki ropne,
- leukocytoza
- przyśpieszone opadanie krwinek
- gdy proces jest rozległy wzrasta poziom mocznika i kreatyniny we krwi
Leczenie
- antybiotyki
- sulfonamidy
- pobrany sterylnie mocz - wykonanie antybiogramu
Podajemy antybiotyki które wydalaja się przez nerki !!!
Odmiedniczkowe zap.nerek - (zap nerek i miedniczek nerkowych)
Występuje najczęściej u bydła jako pyelonephritis bacterica bovum - odmiedniczkowe ropne zap.nerek.
Jest to jedna z odmian śródmiaższowego zap. nerek, w którym proces obejmuje śluzówkę kielichów i miedniczek nerkowych.
Proces ropny toczy się głównie w obrębie zrębu nerki, a kłębuszki objęte zostaja dopiero w końcowym etapie gdy proces wchodzi głębiej.Jest procesem dość często występujacym u zwierzat.
Do zakażenia dochodzi najczęściej droga naczyń krwionośnych(tętniczych i chłonych), a także droga urinogenna od miedniczek nerkowych, czasem proces rozpoczyna sie od pęcherza moczowgo-moczowody-kielichy-miedniczki-nerka.
Do zakażenia dochodzi droga przerzutu z narzadu rozrodczego przez krew, jak również z pęcherza moczowego.Proces zapalny doprowadza do zniszczenia całego miaższu nerki,redukcja do cienkiej warstwy rdzeniowej- powstaje grubościenny twór wypełniony masami ropnymi i moczem.Zmiany lokalizuja się także w moczowodach i pęcherzu moczowym, w końcowym etapie prowadza do niewydolności nerek i śpiaczki mocznicowej i śmierci.
Zmiany AP
Bardzo charakterystyczne
- silnie powiększone nereki
- w dotyku chełbocace
- wypełnione masami ropnymi
- proces obejmuje nerki, miedniczki,moczowody
- ściany miedniczek i nerek sa zgrubiałe, przy rozległym procesie zajęte sa również moczowody.
Objawy
U bydła rozpoznanie jest utrudnione, zazwyczaj zbyt późne ze względu na mała wrażliwość na ból, oraz na mało charakterystyczne objawy kliniczne.
- spadek apetytu
- spadek mleczności
- zwiwerzę najczęściej zgarbione
- częste oddawanie moczu
- mocz mętny
- w badaniu moczu - stwierdzamy duża ilość białka, ciałka ropne, krwinki białe
- w okolicy ujścia cewki moczowej - ropna wydzielina
Gdy rozpoznanie choroby nastapi zbyt późno zmiany w nerkach sa nieodwracalne (mozliwe nawet silne uwypuklenie powierzchni nerki w dole głodowym)
W badaniu rektalnym ,nerki sa silnie powiększone,chełbocace w nerce od 5-10l ropy, zatarta budowa płatowa, moczowody sa silnie powiększone(prawidłowo badaniem rektalnym nie osiagalne), grubości przedramienia dziecka, wyczuwalnnie przypominaja kształtem kiełbaski, ściana pęcherza moczowego silnie zgrubiała.
Krowa z powyższym rozpoznaniem powinna zostać skierowana na ubój z konieczności ze względu na niemozliwe wyleczenie.
Szanse na wyleczenie daja jedynie przypadki wcześnie rozpoznane leczone duża ilości antybiotyków celowanych na konkretne gatunki bakterii, pozatym podajemy wit.A.
Najwazniejsza sprawa jest znalezienie i usunięcie przyczyny np. (ropomacicze, inne stany ropne, czy ropne zap.racic).
NEPHRITIS TUBERCULOSA - GRUŹLICA NEREK
ZAKAŻENIE : droga krwi z płuc w okresie wczesnego uogólnienia . Zmiany pierwotne z reguły zlokalizowane sa w części korowej nerek. Pod wpływem działania patogenu dochodzi do rozrosru tkanki śródmiaszowej , prowadzi to do zaburzenia ich funkcji, powstaje zespół nerczycowy .
ZMIANY AP :
1) Postać prosówkowa - widoczne makroskopowo , pojedyńcze badź mnogie szare zmiany w korze
2) Postać ogniskowa - (najczęstrza u bydła ) okragłe guzki wielkości ziarna prosa lub więkrze umiejscowione głównie wpiramidach nerek
3) Postać guzowata - guzy wielkości pięści ; najczęściej opisywano je u bydła
U psów w obrębie kory nerek powstaja twarde , szarobiałe , słoninowate guzki.
OBJAWY: dosyć nietypowe poliuria , ropomocz , wychudzenie , poprzedzajace w/w objawy zmiany ze strony układu oddechowego. Czesto o głównej przyczynie dowiadujemy sie dopiero po sekcji .
LECZENIE : antybiotyki , sulfonamidy , gdy proces dotyczy tylko jednej nerki można się pokusić o jej chirurgiczne usuniecie
CHOROBY NOWOTWOROWE NEREK - NEOPLASMATA RENUM
Rodzaj nowotworu : gruczolaki , gruczolakoraki (patrz ap.)
OBJAWY :
Przez bardzo długi czas może nie być wogóle rzadnych objawów .Moga sie dopiero pojawić w momęcie gdy proces nowotworzenia obejmie wieksza powierzchnie narzadu, lub gdy guz nowotworowy uciska namiedniczki nerkowe albo blokuje ujśće moczowodu.Objawami tymi moga być : ogólne osłabienie , chudnięcie zwierzęcia , w skrajnych wypadkach widoczna deformacja w okolicy nerek .
Może dojść do zmian w ilości i jakości moczu .
ROZPOZNANIE :
Rozpoznanie nalerzy poprzeć szeregiem badań dodatkowych jak : USG (szczegulnie pomocne we wszelkiego rodzaju djagnostyce chorób nowotworowych) ,RTG , biopsja , laparotomia djagnostyczna ,u dużych zwierzat badanie rektalne .
LECZENIE :
Jest trudne , gdyż mamy tu doczynienia ze zmianami nieodwracalnymi . Często zmiany sa tak rozległe iż tylko chirurgiczne usunięcie zmienionej nerki może uratować rzycie zwierzęcia .
OBRZĘKI NERKOWE - ODENOMA RENALE
U zwierzat zdarzaja się rzadko w przeciwieństwie do ludzi i maja z reguły pochodzenie sercowe . Biorac pod uwagę patomechanizm obrzęki możemy podzielić na dwa typy :
1) spowodowany przez czynniki osmotyczne- zatrzymanie dużych ilości NaCl i wody w wyniku zmniejszenia przesaczania kłębkowego
2) czynniki koloido-osmotyczne w zwiazku z podwyższona przepuszczalnościa kłębuszków
zwłaszcza dla białka ( głównie albumin ).
To doprowadza do spadku ciśnienia koloido -osmotycznego , a w konsekwencji do wydostawania sie płynu poza łożysko naczyniowe > powstaje obrzek .
LECZENIE :
Leczenie choroby podstawowej ( zapalenia nerek , nerczycy ) . Stosujemy antybiotyki , sulfonamidy ,leki sterydowe , środki moczopędne ( furosemid , diuromid , nasix )
WADY ROZWOJOWE NEREK
1) Przemieszczenia nerki ( dystopia renis ) obserwowane u psów i kotów .
Opadnięcie nerki grozi zgięciem moczowodu . Taki stan może wystapić u zwierzat silnie wychudzonych - nerka zawieszona jest nisko pod kregoslupem i schodzi wgłab jamy brzusznej
2) Brak jednej nerki ( aplasia renis )
3) Niedorozwuj nerki ( hipoplasia renis )
Zwierzat , u których stwierdzimy takie wady, nie należy przeznaczać do rozrodu gdyz wady takie moga byc dziedziczne .
4) Torbielowatość nerek - dochodzi do zaniku miaższu w obu nerkach
5) Nerka podkowiasta ( ren arkuatus ) jest to zrośnięcie nerek na jednym z biegunów jeszcze za życia płodowego
ZESPÓŁ NERCZYCOWY ( SYNDROMA NEPHROTICUM )
Jest to stan wywołany nadmierna nieskapę sowana utrata białka z moczem cechujacy się wystepowaniem białkomoczu przekraczajacego 3,5 g/l przy powierzchni ciała 73 m2 na dobe .
Pozatym lipiduria , hipoproteinemia ,hipoalbuminemia , hipercholestrolenia , oraz obrzekami i przesiekami do jam ciała (u zwierzat sporadyczne )
ETIOLOGIA :
Do powstania tego stanu moga prowadzić różne choroby zwiekszajace przepuszczalność błony saczacej nerek . Do najczęstrzych z nich należa :
kłębuszkowe zapalenie nerek
nerczyca lipidowa
kologenozy
cukrzyca
skrobiawica
szpiczak
zatrucie metalami cieżkimi i stany alergiczne
Jako pierwszy zespół nerczycowy opisał Muller
DEFINICJA :
Proces zwyrodnieniowy kanalików nerek ( jest to pierwsza definicja o znaczeniu historycznym)
Jest to zespół powstajacy w wyniku zaburzeń metabolicznych ;immunologicznych ;chorób nerek ; następstwo wielu schorzeń doprowadzajacych do zwiększenia przepuszczalnosci błon w nerkach . Zespół nerczycowy może powstać w przebiegu wielu chorób zakaźnych ,zatruć , w ketozie , hipokalcemi , także przy mięśniochwacie porażennym u koni (duże ilości wydalonenej mioglobiny działaja uszkadzajao ).
Rzadko nerczyca jest choroba wrodzona .
Ze względu na patogenezę i zmiany AP zespół nerczycowy możemy podzielić na :
1) Z / N z przewaga zmian histopatologicznych w kłębkach - przyczyny :
rozległe zapalenie skóry
procesy ropne
2) Z /N przewaga zmian histopatologicznych w kanalikach nerek - przyczyny :
zatrucie sublimatem
zatrucie chlorkiem potasu
zatrucie chromianem potasu
zatrucie czterochlorkiem wegla - urzywanym do zwalczania motylicy watrobowej u Bo .
3) Z /N na tle skrobiawicy nerek - przyczyny :
opisywany u koni i psów w następstwie gruźlicy
u Bo po długotrwałym procesie zapalnym gruczołu mlekowego o charakterze ropnym , po ropnym zapalenu otrzewnej , ropni w płucach , watrobie
4) Z / N spowodowany odkładaniem się złogów kwasu moczoweo i szczawiowego oraz soli
wapnia w nerkach .
OBIAWY :
BIAŁKOMOCZ
SPADEK ILOŚCI BIAŁEK W SUROWICY KRWI - GŁÓWNIE ALBUMIN
PODWYŻSZENIE POZIOMU Cl WE KRWI
LECZENIE :
USTALENIE PIERWOTNEJ PRZYCZYNY I JEJ WYELIMINOWANIE
STOSOWANIE DJETY WYSOKOBIAŁKOWEJ - UZUPEŁNIANIE STRAT
PREPARATY STERYDOWE
ANTYBIOTYKI PRZY ZAKAŻENIACH
CHOROBA PODSTAWOWA : GRUŹLICA - NIE LECZYĆ
Leczenie nerczycy u dużych zwierzat jest nie opłacalne . U mięsorzernych stosujemy odpowiednia dietę , oraz wlewy wysokobiałkowe . W przypadku gdy doszło do zahamowania czynności przytarczyc podajemy witaminę D3
KAMICA NERKOWA - UROLITIAZIS
Występuje u wszystkich zwierzat niezalerznie od gatunku , równierz u człowieka . Etiopatogeneza tego schorzenia jest dość złorzona i nie dokońca wyjaśniona . Proces powstawania kamieni nerkowych jest wynikiem wytracania się zwiazków mineralnych ze stężonych roztworów , czemu sprzyja zmiana pH mczu .Duża zawartość zwiazków mineralnych wkarmie zwiększa ich stężenie we krwi , to z kolei pociaga za soba wzrost ich stęrzenia w moczu . Przy zmianie pH na alkaliczne ( alkaloza ; bakterie gnilne w niekturych chorobach ; bakterie wytwarzajace ureazę ) dochodzi do wytracania się kamieni .
Inna teoria mówi iż głównna przyczyna jest duza zawartść mukopolisacharydów , które moga się łaczyć z Ca , Mg tworzac zwiazki nierozpuszczalne.
Najczęściej kamienie zbudowane sa z soli Ca - weglan wapnia , szczawian wapnia ; soli fosforowych - fosforan amonowo-magnezowy .
UMIEJSOWIENIE KAMIENI :
w nerce - u koni kamienie tworza odlewy miedniczki nerkowej o szaro-żółtej zielono-żółtej powierzchni ; u bydła sa małe (do 8 mm ) , kuliste w liczbie kilkanaście do kilkadziesiat w jednej nerce .
w pęcherzu - gdzie powstaja lub rosna . Wyglad ich u wszystkich gatunków jest podobny : kuliste , owalne lub jajowate , twarde , o odcieniu marmurkowatym.
OBIAWY :
Zalerza od umiejscowienia , długo morze być ich brak .
Główne obiawy występuja gdy kamień utkwi w moczowodzie :
silne , ciagłe bóle kolkowe
zwierze nie oddaje moczu
pęcherz pusty
bolesnosć okolicy nerek ( wodonercze )
Zatkanie moczowodu morze doprowadzic do : wodonercza ; pęknięcia moczowodu ; mocznicy i smierci .
W pecherzu wywołuja zapalenie nierzytowe
Gdy kamienie utkwia w cewce moczowej powoduja :
niepokój
brak oddawania moczu przy silnym napinaniu się
pęcherz jest silnie wypełniony
napiety i bolesny brzuch ( uważać aby nie pomylic z ropo maciczem )
ROZPOZNANIE :
wywiad ; USG ; RTG ( pneumocystografia ) ; cewnikowanie
LECZENIE :
operacyjne przepłukiwanie pecherza ;
przy wodonerczu usuniecie chorej nerki
przy niedrożnosci pecherza cystocenteza .
Leki przeciwbólowe , rozkurczowe No-Spa , nowalgina , buscopan , B compositum
ZAPOBIEGANIE :
dieta o niskiej zawartości fosforu i magnezu ( zwłaszcza ukotów z syndromem urologicznym )
podawanie dużych ilości wody - zwiększa diurezę - wypłukiwanie piasku
kontrola pH moczu ( u zwierzat roślinorzernych - zasadowe ; mięsorzerne - kwasne )
WODONERCZE HYDRONEPHRONUM
Schorzenie wrodzone.lub nabyte - najczęściej spowodowane niedrorznościa moczowodu , utrudnionym odpływem moczu ( nowotwory , przerostgruczołu krokowego , kamienie w pęcherzu , długo trwajace zaleganie kału w okrężnicy dużej - ucisk na ujście moczowodów).
U świń występuja pewne predyspozycje gatunkowe tz. szyjka pęcherza moczowego jest stosunkowo długa i przy znacznym wypełnieniu pęcherza , kiedy opada on na dno szyjka zagina się na brzegu kości łonowej- utrudnia to odpływ moczu .
ZMIANY AP :
miaższ nerkowy ulega zanikowi
powiększenie miednicek i moczowodów
OBJAWY :
bóle kolkowe
silne parcie na mocz
kłpoty z oddawaniem moczu
powiękrzenie gruczołu krokowego
powiększenie pęcherza moczowego
ROZPOZNANIE :
badanie kliniczne
obiawy
laboratoryjne : badanie moczu , krwi celem wykluczenia innych chorób
RTG , USG
LECZENIE :
Usunięcie przyczyny jest najważniejsze
U małych zwierzat gdy proces obejmuje tylko jedna nerkę - usuwamy ja
DICTIOPHYMATOZIS
Choroba wywołana przez nerkowca olbrzymiego - Dioctophyma renale .
Występuje u psów , niekiedy u bydła i koni .Jest to nicień długości samiec - 12-13 cm , samica - do 100 cm . Żywicielem pośrednim jest pewien gatunek ryb słodkowodnych
STEPHANUROSIS RENUM SUIS
W Polsce nie notowany. Zarażenie przez przewód pokarmowy ; choroba jest wielo narzadowa ( płuca , watroba , serce ) ale ostatnim miejscem bytowania jest pęcherz moczowy .
OBJAWY
brak apetytu
przy dużej inwazji wychudzenie , gorsze przyrosty , niezborność kończyn , porażenie zadu
ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO - CYSTITIS seu CYSTITIS VESICAE URINARIAE
Ze względu na przebieg dzielimy na : - ostre - przewlekłe
ze względu na zmiany AP dzielimy na : - nieżytowe , - ropne , -krwotoczne
PRZYCZYNY :
U psów zbyt długie zaleganie moczu - nie regularne wyprowadzanie
kamienie w pęcherzu drażniace jego ścianę
zaleganie kału w okrężnicy i ucisk na cewkę
porażenia tylnych parti ciała np : zatrucia , zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
cystits towarzyszy ropnym stanom zapalnym nerek np: odmiedniczkowemu zapaleniu nerek
towarzyszy ropnym stanom zapalnym dróg rodnych
Zapalenie pęcherza moczowego o tle bakteryjnym wywołuja najczęściej : Esherichia coli Corynobacterium renale .
Zmiany AP przy różnych postaciach zapalenia :
Ostry nieżyt
obrzek blony śluzowej pęcherza
silnie rozszerzenie naczyń krwionośnych
niekiedy wybroczyny
Chronczny nieżyt
zgrubienie ścian pęcherza
zmiany rozrostowe ( polipy , narośla kalafiorowate )
Ropne zapalenie pęcherza
rozpulchnienie błony śluzowej
wydzielina śluzowo - ropna
silne nacieczenie błony śluzowej przez krwinki białe
Krwotoczne zapalenie
rozpulchnienie błony śluzowej
tendencje do krwawienia
żywo czerwone zabarwienie błony śluzowej
przy stanach chronicznych >zgrubienie ściany pęcherza
OBJAWY :
Ostre zapalenie pęcherza :
wysoka temperatura powyżej 40 C
dreszcze
częste i bolesne oddawanie moczu w małych ilościach ( zbierajacy się mocz drażni błonę śluzowa )
u koni bóle kolkowe średniego stopnia
brak apetytu
Przewlekłe zapalenie pęcherza :
obiawy sa bardzo słabo wyrażone
może nie być podwyzszenia temperatury .
BADANIE KLINICZNE :
Omacywanie :
małe zwierzęta
stwierdzamy bolesność
można wyczuć guzy
można określić stopień wypełnienia pęcherza
duże zwierzęta
badanie ektalne
Badanie moczu :
mocz przy zapaleniu nierzytowym :
niewielkie ilości białka
odczyn zasadowy
fosforany amonowo magnezowe
nabłonki z pęcherza moczowego
mocz przy zapaleniu ropnym :
mocz mętny , nieklarowny
szary a nawet biały z domieszka ropy .
mocz przy zapaleniu krwotocznym :
silne krwawienie - mocz czerwony od krwi
nieznaczne krwawienie - osad moczu zawiera pojedyńcze krwinki czerwone i białe
ROZPOZNANIE :
- badanie kliniczne
- badanie moczu
- RTG ( zdięcia kontrastowe )
- USG
- cystoskopia - endoskopia pęcherza moczowego
LECZENIE :
Sulfonamidy i antybiotyki - stosowanie tych środków najlepiej poprzedzić antybiogramem - ( jest to wręcz konieczne w stanach przewlekłych )
Antybiogram : pobrać mocz sterylnie przez cewnik , wykonać posiew , a następnie antybiogram
Płukanie pęcherza : urzywamy w tym celu roztworu nadmanganianu potasu lub 1% roztworu chlorku cynku
Zakwaszanie moczu : chlorek wapnia , chlorek amonu , witamina C .
KRWIOMOCZ PĘCHERZOWY BYDŁA - HEMATURIA VESICALIS BOVIS
Schorzenie spotykane głównie u bydła , opisane też u kóz i jeleni .
ETIOLOGIA :
główna przyczyna jest zatrucie Orlica pospolita poza tym
zatrucie świetlikiem , gnidoszem błotnym i leśnym , skrzypem polnym , skrzypem leśnym wilczomleczem , rdestem .
Orlica jest roślina trujaca . Jej korzeń jest pięciokrotnie bardziej trujacy niż pędy nadziemne . Zawiera ciepłochwiejny czynnik toksyczny .
Schorzenie to występuje w całej Europie , głównie na terenach górzystych ( miejsce występowania tej rośliny ) .
Następstwa zatrucia zależa od : - ilości spożytej rośliny , oraz od okresu jej przyjmowania . Trawa zawierajaca 30% orlicy spożywana przez okres jednego mieiaca wywołuje ciężkie zmiany chorobowe .
OBIAWY :
Objawy kliniczne mocno zróżnicowane , w zależności od tego czy dotycza jednego , czy kilku narzadów
hematuria na skutek zwiększenia się przepuszczalności naczyń krwionośnych
zmiana w obrazie krwi : obniżenie liczby erytrocytów , leukocytów i trombocytów
przedłużenie czasu krzepnięcia krwi
przewlekłe zaparcia
wychudzenie
brak apetytu
surowiczośluzowy wypływ z nosa
krwawienie z nosa , pochwy , nerek
drobne wynaczynienia w skórze
drobne wynaczynienia na błonie śluzowej
ucielat obrzęk krtani ( utrudnione oddychanie , rzężenia krtaniowe
przyśpieszenie oddechu i tętna
krwawienie do przewodu pokarmowego - kał z domieszka krwi stanowi dobra porzywkę dla bakteri - zapalenie jelit - produkty rozpadu białka wywołuja intoksykację
toksyny - zwyrodnienie watroby , nerek serca - do zejścia śmiertelnego
Cielęta :
wyraźny obrzęk okolicy gardła ( zanim zmiany wystapia w moczu )
utrata apetytu
wzrost temperatury
surowiczośluzowy wyplyw z nosa
wybroczyny punkcikowate na błonie śluzowej i skórze
mikrohematuria ( nie ma zmian w barwie moczu , ale w osadzie można wykryć elementy krwi ) przechodzaca w hematurię ( czerwony mocz nawet ze skrzepami )
ZMIANY AP :
Zwiazane sa z nasileniem choroby , wiekiem zwierzacia .
Przy tej jednostce chorobowej zawsze będziemy je obserwować w pecherzu moczowym niezależnie od zmian patologicznych występujacych winnych narzadach .
Zmiany w pęcherzu :
rozpulchnienie błony
wybroczyny
przypadki przewlekłe - kalafiorowate przerosty nabłonka i tkanki podścieliskowej pęcherza ; rozległe owrzodzenia pęcherza
ROZPOZNANIE :
badanie kliniczne
wywiad ( ważne aby dowiedzieć się o miejsce wypasu , czy jednostka występowała już wcześniej )
kontrola pastwiska / siana z określeniem składu botanicznego
określenie stanu epidemiologicznego stada
dokładne badanie układu moczowego
badanie moczu
ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE :
1 nalerzy uwzględnić krwiomocz napadowy ;
2 poporodowa hemoglobinurie bydła ;
3 babeszioza ( choroba leśna ) ;
4 krwawienie przy kamicy ;
5 krwawienie z dróg rodnych szczyrem ? , kakolem
LECZENIE :
należy odstawić zatruta karmę / przekonać właściciela do rezygnacji z dotychczasowego pastwiska
płukanie pęcherza 2 % roztworem azotanu srebra
podajemy witaminę C , K , A , preparaty wapniowe
gdy proces trwał dłużej ( wtórne zakazenia )stosujemy antybiotyki
u bardzo wartościowych sztuk stosujemy przetaczanie krwi
NAPADOWY KRWIOMOCZ - HAEMOGLOBINEMIA et
HAEMOGLOBINURIA PAROXYSMALIS
Opisano przypadki u bydła gdzie wciagu kilku godzin dochodziło do 50 % upadków w stadzie .
ETIOLOGIA :
Przyczyna jest woda pobrana w nadmmiarze. Z trawieńca i jelit woda jest szybko wchłaniana do krwiobiegu , rozcieńcza krew tworzac roztwór hypotoniczny .
To z kolei doprowadza do hemolizy erytrocytów , uwalnia się hemoglobina zabarwiajaca mocz na czerwono .
OBJAWY :
silna duszność
sinica
osłabienie krażenia
zejścia śmiertelne wśród objawów ostrego obrzeku płuc
Warunki sprzyjajace to :
u cielat nagłe przejście z pojenia mlekiem na wode
nieregularne pojenie przy skarmianiu sucha karma
brak stałego dostępu do wody
PROFILAKTYKA :
regularne pojenie
okres przejściowy ucielat : mleko , mleko + woda ,tylko woda
stały dostęp do wody
nie podawanie lodowatej wody
LECZENIE :
podawanie płynów hipertonicznych
podawanie witamin niezbędnych do regeneracji krwinek , oraz preparaty żelazowe
preparaty sterydowe i środki moczopędne - usunięcie wody
przetaczanie krwi u sztuk wartościowych
Poporodowa hemoglobinuria bydła - hemoglobinuria puerperalis
Choroba ta występuje u bydła w pierwszych kilku tygodniach po porodzie (najczęściej 8-14 po porodzie), najczęściej u dobrze odzywianych krów w wieku 5-8 lat.
Etiopatogeneza
Nie jest dokońca wyjaśniona, przypuszcza się że przyczyna moga być:
zaburzenia na tle metabolicznym w okresie poporodowym (w szczególności ze względu na duże zapotrzebowanie w tym okresie na białko, tłuszcze i węglowodany, wykorzystywane do produkcji mleka)
niedobór fosforu
Objawy
hemoglobinuria (barwnik krwi w moczu)
spadek apetytu, mleczności
wychudzenie
wzrost temperatury do 41 C ( w późniejszym etapie temp. może ulec obniżeniu)
niedokrwienie
bladość błon śluzowych
zażółcenie
zaburzenia w krażeniu
przyspieszenie tętna do 120/min.
powiększenie stłumienia watrobowego
niekiedy biegunka
aceton w moczu
zwiększona wrażliwość nerek na ucisk podczas bad rektalnego
zaburzenia świadomości
śmiertelność do 50%
mleko - niekiedy barwy żółtej,brunatnej a nawet czerwonej
częste nawroty choroby
powrót do zdrowia następuje powoli
Zmiany AP
obrzęk śledziony
powiększenie i zwyrodnienie watroby
martwica zrazików watrobowych
zapalenie nerek
zapalenie pęcherza moczowego
W diagnozie różnicowej należy brać pod uwagę piroplazmozę, porfirunurię.
Rozpoznanie
bad. krwi - spada liczba erytrocytów poniżej 2 a nawet 1miliona/ml
wywiad
bad. moczu
duże zmiany w rozmazie krwi (mniejsze znaczenie)
w surowicy - wzrost poziomu bilirubiny, enzymów watrobowych (w tym przypadku objawy moga wprowadzić nas w bład, że to ketoza poniewaz występuje acetonemia),należy jednak pamiętać iż ketoza wystepuje w szczycie laktacji.
Leczenie
preparaty żelazowe, miedziowe
dobra treściwa pasza
pompowanie powietrza do wymienia
wit.K, C, B12
preparaty ochraniajace watrobę
glukoza
pojedyncze podawanie Cocarboksylazy (duże koszty)
czasami pomaga przetaczanie krwi
przede wszystkim- preparaty fosforowe - jako leczenie przyczynowe.
Porażenie pęcherza moczowego - paralysis vesicae urinariae
Choroba występuje u wszystkich gatunków zwierzat, najczęściej jako schorzenie wtórne, zwłaszcza u koni przy porażeniu i zap.ogona końskiego.
U bydła najczęściej przy porażeniu zadu na różnym tle.
W praktyce schorzenie to występuje głównie u małych zwierzat, zwłaszcza u psów przy - kostnieniu osłonek rdzenia kręgowego,
dyskopatiach,
urazach mechanicznych,
potraceniach przez samochód
W powyższych przypadkach dochodzi do porażenia tylnej parti ciała.
U bydła także przy zmianach białaczkowych, naciekach w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, a także przy ciężkich porodach (podobnie jest u klaczy), gdy dochodzić może do zgniecenia pęcherza w trakcie porodu.
Fizjologia
Wydalanie moczu zależy od antagonistycznej regulacji:
działania zwieraczy - napięcia ścian pęcherza np.(przy nadmiernym napieciu ścian pęcherza dochodzi do zwiotczenia zwieraczy cewki - i świadomego oddawania moczu).
Fizjopatologia - patrz choroby małych zwierzat.
Objawy
1. Przy uszkodzeniu ośrodka w rdzeniu kręgowym.
Zwierzę oddaje mocz wczasie 10-20min, kropelkami bez wcześniejszego przygotowania się do tej czynności (odpowiednie ustawienie).
Pęcherz silnie powiększony (małe zwierzeta omacujemy, w przypadku dużych zwierzat powiększenie to stwierdzamy poprzez bad. rektalne. Dochodzi do długotrwajacego zalegania moczu w pęcherzu moczowym - jest to zjawisko bardzo niebezpieczne gdyż dochodzi do rozkładu mocznika i alkalizacji moczu, to natomiast sprzyja rozwojowi bakterii (wtórne zap. bakteryjne).
okresowe oddawanie moczu, gdy wzrośnie ciśnienie w pęcherzu moczowym - odruch oddawania moczu, którego zwierze nie potrafi zahamować(np.oddawanie moczu w domu).
P rzy wyłaczeniu ośrodka korowego(np.w czasie utraty świadomości, czy stanach padaczkowych), dochodzi do mimowolnego oddawania moczu.
Rozpoznanie
wykluczenie innych przyczyn utrudnionego oddawania moczu
należy zwierzę zcewnikować w celu sprawdzenia drozności cewki moczowej - w tym przypadku cewka jest drozna a pęcherz wypełniony
RTG, USG
bad.rektalne (nacieki białaczkowe)
wywiad (potracenie przez samochód, zrzucenie kota z okna, kopnięcie)
wykluczenie trwałych zmizn w układzie kostnym(RTG), (złamania, pęknięcia, uszkodzenia)np. u Ca gdy połowa jednego kręgu zachodziła na drugi krag - w takim przypadku leczenie jest bezcelowe, gdyż doszło do przerwania ciagłości rdzenia kręgowego.
Leczenie
usunięcie choroby podstawowej (stany zapalne, obrzęki), przy innych chorobach ich usunięcie jest utrudnione a nawet niemożliwe.
antybiotyki, sulfonamidy wydzielane przez nerki, aby nie doszło do wtórnego zakażenia
przy porażeniu - wit.B1 , Cocarboxylaza, Nivalin
Zranienie i pęknięcie pęcherza moczowego - vulnera et ruptura
vesica urinariae.
Przyczyny:
przy nieostrożnym cewnikowaniu (zwłaszcza u krów) - dawniej było to badanie rutynowe wykonywane 2x do roku. zwierzę należało ufixować ze względu na gwałtowne ruchy przy których możliwe były zranienia i pęknięcia.
przy nieumiejętnym wprowadzaniu pipety inseminacyjnej (dawniej były szklane pipety, oraz często zabieg przeprowadzali nie przeszkoleni ludzie)
podczas ciężkiego porodu - zgniecenie i porażenie pęcherza
u Ca możliwe jest pęknięcie ściany pęcherza przy niedrożności cewki (kamień), dochodzi do przepełnienia i pęknięcia pęcherza
u buhajów - podobnie przy wysępowaniu kamicy cewki ( szczególnie w zgięciu esowatym)
przy potraceniu przez inne zwierzęta, uderzeniu rogiem, potraceniu przez samochód, zwłaszcza przy wypełnionym pęcherzu.
drobne zranienia wystepujace przy kamicy pęcherza moczowego
Przy wysępowaniu wyżej wymienionych drobnych zranień głównymi objawami sa:
niepokój
częste oddawanie moczu (przy prawidłowej postawie)
w przypadku przebicia ściany pęcherza
# ciężkie objawy intoxykacji lub nawet zapaść
# zespół objawów zapalenia otrzewnej
* bolesność
* napięcie powłok brusznych
* silnie zwarty zwieracz odbytu
dreszcze, zimne poty u Eq
wzrost tętna, oddechów
zasinienie błon śluzowych
spadek apetytu
u małych zwierzat - omacywaniem możemy stwierdzić czy pęcherz jest pełny czy
pusty, u zwierzat dużych wypełnienie pęcherza stwierdzamy badaniem per rectum.
zwierzę często nie oddaje moczu.
Rozpoznanie:
objawy kliniczne
badanie moczu
u dużych zwierzat badanie pęcherza przez odbyt, małe przez powłoki brzuszne (przy pęknięciu pęcherza jest on niewypełniony i brak oddawania moczu)
cewnikowanie fiberoskopem (giętkim endoskopem), za wyjatkiek kotów (brak tak cienkich cewników) - ogladamy zmiany w pęcherzu
Leczenie
w przypadku zranień podczas cewnikowania, czy nieodpowiedniej inseminacji podajemy antybiotyki, sulfonamidy
przy kamicy pęcherza moczowego - zabieg chirurgiczny !!!
przy pęknięciu pęcherza - zabieg operacyjny ( zszycie ściany pęcherza), NA CITO!!!
u dużych zwierzat postepowanie jest podobne za wyjatkiem krowy u której pęknięcie pęcherza (zmniejsza wartość krowy ?).
Przemieszczenie pęcherza moczowego - dislocatio vesicae urinariae
Schorzenie to dość rzadko występuje u zwierzat.Najczęściej opisywane u krów choć także u innych gatunków.
- wtórnie występuje przy przepuklinach krocza,
- u krów i klaczy spotykane jest przy wypadnięciu macicy czy pochwy
1 Wypadnięcie pęcherza moczowego - możliwe przy rozerwaniu pochwy i tylko u krów w czasie porodu.
2 Wynicowanie pęcherza moczowego i wypadnięcie jego na zewnatrz - polega na (wywróceniu skarpetki), błony śluzowej na zewnatrz zdarza się jedynie u krów
3 Zagięcie pęcherza moczowego do tyłu prz przepuklinie krocza - dochodzi do tego przy wypadnięciu macicy i pochwy na zewnatrz.
Objawy kliniczne:
obrzęk
niedożywienie
martwica
duże niebezpieczeństwo mechanicznego uszkodzenia błony śluzowej pęcherza i jego zakażenia na skutek zaciśnięcia sie ujścia moczowodów - dochodzi do utrudnionego oddawania moczu a nawet bezmoczu.
Rozpoznanie
AD.1
ze szpary sromowej wystaje kulisty, brudno-siny twór,
zwierze często prze, lecz nie oddaje moczu,
po ściśnięciu pęcherza powoli saczy sie mocz
przy kilkugodzinnie utrzymujacych się powyższych objawach możliwe jest rozwinięcie się stadium intoxykacji co doprowadza do martwicy ściany pęcherza moczowego.
AD.2
rozpoznanie podobne jak wyżej
AD.3
badanie rektane, daje nam pewne rozpoznanie, przy podejrzeniu wykonujemy biopsje i zawartość punktatu badamy (mocz z duża zawartościa mocznika).
Leczenie
zmiany świeże (brak martwicy, skrzepów, zrostów, zlepów) - przy znieczuleniu nadoponowym, wypróżniamy zawartość pęcherza (wyczyścić, odkazić), następnie reponujemy go do wewnatrz, zabieg kończym zszyciem uszkodzonej pochwy, osłonowo podajemy antybiotyki, sulfonamidy.
Nowotwory pęcherza moczowego - tumores vesicae urinariae
Schorzenie to rzadko występuje u zwierzat, najczęściej u psów.
Do głównych nowotworów złośliwych należa raki, mięsaki i inne nowotwory występujace u Ho, z niezłśliwych najczęściej występuja brodawczaki.
Dość często zdarza się iż wirus wywołujacy brodawczycę skóry może powodowac powstanie kalafiorowatych narośli na błonie śluzowej pęcherza moczowego.
Pozatym czasami obserwujemy guzowate rozrosty i nacieki występujace podczas białaczki u bydła.
Objawy
- uzależnione sa od:
umiejscowienia
wielkości (niewielkie nowotwory - brak zmian, duże objawy ogólne, kłopoty z oddawaniem moczu do całkowitego bezmoczu)
rozległości zmian
charakteru nowotworu (złośliwy czy niezłośliwy)
występowania przerzutów
Długotrwajace zaleganie moczu w pęcherzu może prowdzic do powstania wodonercza.
Rozpoznanie
badanie moczu
bad kliniczne (omacywanie)
wywiad
RTG, USG
cystoskopia - ogladanie i biopsja - następnie bad histopatologiczne
Leczenie
uzależnione od gatunku (u Bo ubój z konieczności),
rozległości zmian
przy nowotworach złośliwych wyleczenie niemożliwe (ewentualnie cytostatyki, EUTANAZJA)
Zapalenie gruczołu krokowego - prostatitis
Schorzenie najczęściej spotykane u psów Do wtórnego prostatitis dochodzi poprzez przeniesienie drobnoustrojów z dróg moczowych, nasieniowodów, lub poprzez krew z innych oddalonych narzadów.
U buhajów do zap.dojść może przy infekcji wywołanej przez brucelozę czy gruźlicę.
Często dochodzi do przerostu gruczołu krokowego nie na tle zapalnym, ale na tle nowotworowym, czy zwyrodnieniowym.
Najczęściej schorzenie dotyczy starszych wiekowo psów, u których w wyniku powiększenia sie prostaty (prostatitis) dochodzi do zaburzęń w oddawaniu moczu i kału.U Ca często mamy również doczynienia z rakiem prostaty ( jest to schorzenie o charakterze przerzutowym).
Objawy
poczatkowo - zapalenie pęcherza moczowego, cewki - częste oddawanie moczu w małych ilościach, trudności w oddawaniu moczu - z czasem powoduje to zaleganie moczu - wodonercze- niedrożność cewki - bezmocz - mocznica..........?
Psy w podeszłym wieku produkuja mniejsze ilość HCL co przyczynia się do mniejszego rozmiękania i przyswajania pokarmu powodujac tym samym iż kał takich zwierzat staje się twardszy i może być przyczyna zaburzeń w jego oddawaniu.Ztego też względu powyższe psy powinny być odpowiedniokarmione szczególna uwagę należy zwrócić na podawanie im kości.Nieprzestrzeganie tych warunków może doprowadzic do powstania poważnych problemów z oddawaniem przez takie psy kału w wyniku jego zalegania w prostnicy (zazwyczaj kał zalega w kierunku dogłowowym czasami na dużej przestrzeni), taki stan powoduje drażnienie, bolesność, odruch zatrzymania moczu, odwodnienie.
Rozpoznanie
duże zwierzęta - badanie rektalne
małe zwierzęta - badanie rektalne przy pomocy palca (możemy wyczuć gruczoł krokowy, który uciska na światło jelita.
Leczenie
zabieg chirurgiczny
lewatywa, kał należy rozdrobnić, rozkruszyć (uwaga należy uważać aby nie uszkodzić błony śluzowej i ściany jelit
przy procesie trwajacym 2-3 dni jedyna alternatywa zostaje zabiebg chirurgiczny !!!
gdy gruczoł jest nieznacznie powiększony możemy stosować antybityki, sulfonamidy, środki przeciwzapalne
przy przeroście prostaty nie na tle nowotworowym - zabiegiem z wyboru jest KASTRACJA (powoduje ona spadek produkcji sterydów i tym samym gruczoł się zmniejsza), przed wykonaniem kastracji należy pobrać bioptat i badaniem histopatologicznym potwierdzić lub wykluczyć podejrzenie nowotworu.
Kapilarioza pęcherza moczowego - capilariosis vesicae urinariae
Chorobę wywołyje pasożyt Capillaria plica - zwykle schorzenie ma przebieg bezobjawowy, rzadziej jako nieżyt pęcherza moczowego.
Choroba ddotyczy głównie zwierzat mięsożernych (Ca, lisy, wilki), żywicielem pośrednim jest dżdżownica. Do zakażenia dochodzi poprzez zjedzenie żywiciela pośredniego - nastęonie pasożyt przedostaje się do krwi - lokalizuje się głównie w pęcherzu moczowym.
Istotnym elementem decydujacym otrafnej diagnozie jest badanie osadu moczu - w którym widoczne sa charakterystyczne jaja tego nicienia.
Profilaktyka - opiera się na zapobieganiu spożywania przez zwierzęta dżdżowni.
Leczenie - środki na odrobaczenie, ale problem w zaleganiu potem pasożyt w drodach moczowych.