Podstawowe przesłanie teorii „Całość to coś więcej”.

Funkcjonalizm – zakłada, że procesy psychiczne mają do wypełnienia określone funkcje, którym służą. Pytanie klucz:

„Dlaczego ludzie robią tak, a nie inaczej? I po co?”

Przedstawiciele:

- William James – świadomość ujawnia się w doświadczeniu, doświadczenie to aktywne uczestniczenie w świecie i cechy świadomości: zmienność, twórczość, selektywność, jedność.

- John Dewey – zadaniem świadomości jest koordynacja między organizmem a środowiskiem. Utożsamiał ją z myśleniem.

Behawioryzm:

- John Watson (1878- 1958) dążył do uznania psychologii za naukę ścisłą;

- 24. 02. 1913r. – wygłoszony „manifest behawiorystyczny”,

- zaproponował zmianę terminologii psychologicznej – zamiast „świadomości”, „psychiki”, „stanów psychicznych” zaproponował „bodziec”, „reakcję”, „tworzenie nawyków”, „integrację nawyków”.

Model reakcji S(bodziec) – R(reakcja), następnie S – O(zmienne pośredniczące) – R.

Zachowanie = reakcje na działające na jednostkę bodźce.

W koncepcjach psychoanalitycznych życie człowieka motywowane jest popędami. 2 główne to:

- życia (seksualny tzw. Eros),

- śmierci (tzw. Tanatos).

Cel psychologii – poznanie wewnętrznej dynamiki osobowości człowieka. Na osobowość składa się:

- „id” – zasada zaspokajania popędów,

- „ego” – to, co utożsamiane z rozumem – racjonalne myślenie,

- „Super ego” – mechanizm kontroli zachowania jednostki.

W psychoanalizie posługiwano się:

- metodą wolnych skojarzeń,

- hipnozą,

- metodą analizy marzeń sennych.

Alfred Adler – uważał, że człowiek to tzw. „tabula raza”.

Życiem człowieka rządzą nakazy/ zakazy rodziców, które powodują u niego poczucie małej wartości.

Koncepcja Carla Junga:

- ego,

- nieświadomość osobowa i jej kompleksy,

- nieświadomość zbiorowa i jej archetypy (animus i anima) – uniwersalne formy zachowania zawierające ładunek emocjonalny.

Psychologia humanistyczna:

- niepowtarzalne właściwości indywiduum – ludzkie zdolności, możliwości itd.,

- w nurcie humanistycznym podkreśla się niepowtarzalność każdego człowieka.

Viktor Frankl – twórca logoterapii – podkreślał tendencję człowieka do samorozwoju.