Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa Administracyjnego materialnego.
Prawna regulacja prawa obywatelstwa polskiego.
Regulacja obywatelstwa polskiego jest zawarta w ustawie z dnia 15.02.1962 roku „ O obywatelstwie polskim”.
Pojęcie obywatelstwa nie jest ujęte w ustawie. Pojęcie to zostało sformułowane na gruncie prawa administracyjnego w okresie międzywojennym.
Na gruncie doktryny - obywatelstwo to przynależność osoby fizycznej do państwa.
W sensie prawnym to obowiązek wykonywania ciężarów jakie państwo nakłada na swoich obywateli.
Po wojnie zrewidowano tą doktrynę i sformułowano następująco :
Obywatelstwo to prawny węzeł łączący osoby fizyczne z państwem. Oznacza to przynależność prawną danej osoby fizycznej do danego państwa.
Jest to definicja zrobiona na siłę, która nic nie zmieniła w sensie znaczenia pojęcia.
Zasady:
Zasada ciągłości obywatelstwa polskiego.
Sformułowana w art. 1 ustawy. Potwierdza, że obywatelstwo jest niezależne od zmian prawa ( nie można pozbawić obywatelstwa).
Zasada ( w art. 2 ) wyłączności obywatelstwa polskiego.
Oznacza, że obywatel polski nie może być równocześnie uznawany przez władze polskie za obywatela innego państwa, co nie znaczy że nie wolno go mieć (nie stoi na przeszkodzie wielokrotnego obywatelstwa).
Obywatelstwo osiąga się na gruncie prawa polskiego.
Zasada równouprawnienia małżonków.
Zasada ta zawarta jest w art. 3 ustawy stara się pogodzić dwa cele:
równość kobiet i mężczyzn w zakresie obywatelstwa z jednej strony,
jednolitości obywatelstwa w rodzinie z drugiej strony.
Zawarcie małżeństwa przez równych obywateli nie powoduje utraty obywatelstwa. Zmiana obywatelstwa przez jednego z małżonków nie pociąga za sobą zmiany obywatelstwa przez drugiego.
Ustawodawca sformułował postanowienia które sprzyjają ( nie narzucają jej ) jednolitości obywatelstwa w rodzinie.
Art. 8 ust.4 przewiduje, że nadanie obywatelstwa polskiego obojga rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. Rozciągnięcie obywatelstwa na dzieci po ukończeniu 16 roku życia wymaga ich zgody .
Ustawodawca przewiduje sytuację w której może nastąpić rozciągnięcie obywatelstwa na dzieci gdy obywatelstwo dostaje tylko jedno z rodziców – rozciąga się na dzieci pod pewnymi warunkami ( art. 8 ust. 5 ) :
nadanie obywatelstwa polskiego rozciąga się na dzieci jeżeli rodzic posiada wyłączną władzę rodzicielską,
kiedy drugie z rodziców ( ma inne obywatelstwo ) wyraziło zgodę przed właściwym organem na nabycie przez dziecko obywatelstwa polskiego.
Art. 12 poświęcony jest nabyciu obywatelstwa polskiego przez repatriację (art.3ustawy) :
* nabywają obywatelstwo dzieci repatriantów które pozostają pod ich władzą rodzicielską, gdy jedno z rodziców ma obywatelstwo przekazuje obywatelstwo za zgodą drugiego rodzica.
Art. 13 – dotyczy możliwości zrzeczenia się obywatelstwa polskiego:
ust. 2 – zgoda na zrzeczenie obywatelstwa udzielana obydwojgu rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską.
ust.3 – w jego świetle zgoda na zrzeczenie udzielona jednemu z rodziców rozciąga się pod pewnymi warunkami na dzień :
* drugiemu rodzicowi nie przysługuje władza rodzicielska,
* nie jest obywatelem polskim,
* gdy jest obywatelem polskim i wyraził zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa przed właściwym organem.
W przypadku rozciągnięcia zrzeczenia się obywatelstwa na dzieci wymagana jest zgoda dzieci powyżej 16 roku życia.
W art. 13 ust. 4 – w przypadku gdy brak zgody drugiego rodzica lub występują przeszkody mogą zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie.
Nabycie obywatelstwa polskiego.
Trzy sposoby nabycia obywatelstwa polskiego :
Nabycie z mocy prawa.
Przez urodzenie albo przez repatryjację. Nabycie obywatelstwa przez urodzenie opiera się na podstawowej zasadzie IUS SANQUINIS ( PRAWO KRWI ) - zasada wiodąca.
Pomocniczo ma zastosowanie PRAWO ZIEMI (IUS SOLI ).
Prawo krwi ( oboje rodzice są obywatelami polskimi ) – nie jest istotne miejsce „akcji” – ważne jest obywatelstwo.
Dziecko nabywa obywatelstwo gdy jedno z rodziców jest obywatelem polskim a drugie :
jest nieznane,
jego obywatelstwo jest nieokreślone,
nie posiada żadnego obywatelstwa.
Dziecko rodzi się z rodziców obywatela polskiego i obywatela innego państwa dziecko nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie jednakże rodzice mogą w ciągu 3 miesięcy od urodzenia dziecka wybrać dla niego obywatelstwo państwa obcego którego obywatelem jest drugie z rodziców za zgodą obydwojga rodziców.
Zdarza się że zasada krwi jest nie do zastosowania ( np. dziecko porzucone – rodzice nie znani) posiłkowo decyduje prawo ziemi . Art.5 przewiduje, że dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie gdy oboje rodzice są nieznani, bądź nieznane jest ich obywatelstwo lub nie mają żadnego obywatelstwa.
Nabycie obywatelstwa przez repatriację stanowi o tym art. 12 ust. 2 definiując przy tym pojęcie repatrianta - jest to osoba która przybyła do Polski na podstawie wizy repatriacyjnej.
Obywatelstwo w tym trybie można uzyskać tylko raz ( art.12 ust.6 ustawy).
Nabycie obywatelstwa polskiego na podstawie decyzji administracyjnej.
Nabycie obywatelstwa na podstawie aktu administracyjnego jest możliwe :
przez akt nadania obywatelstwa polskiego,
przez akt uznania za obywatela polskiego.
Cechy wspólne obu aktów – akt jest wydany na wniosek zainteresowanego.
Cechy różne :
* nadaje obywatelstwo polskie Prezydent RP ( art. 8 ustawy ),
* uznaje za obywatela polskiego wojewoda (art.9 ustawy ) .
Obydwa akty mają charakter konstytutywny ,uznaniowy.
Warunki uzyskania obywatelstwa :
Przy nadaniu osoba ubiegająca się o obywatelstwo powinna zamieszkiwać w Polsce przez okres co najmniej 5 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie. Art. 8 ust.2 rozszerza zakres tej uznaniowości na możliwość odstąpienia wymagania tej przesłanki z przyczyn szczególnie uzasadnionych. Gdy chodzi o nadanie może ubiegać się o nie cudzoziemiec - jest to osoba nie posiadająca polskiego obywatelstwa, może być obywatelem innego państwa.
Art. 8 ust.3 – nadanie obywatelstwa polskiego może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego.
Przy uznaniu za obywatela polskiego uznaniowość tak dalece nie sięga. Inaczej określony jest podmiot występujący o obywatelstwo. O uznanie za obywatela polskiego może się ubiegać osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub osoba nie posiadająca żadnego obywatelstwa.
Nabycie obywatelstwa polskiego na podstawie oświadczenia woli.
Trzy sytuacje które pozwalają na nabycie obywatelstwa polskiego :
Dotyczy dziecka któremu rodzice wybrali obywatelstwo obce jednego z nich.
Zgodnie z art. 6 ust.3 dziecko może złożyć oświadczenie o nabycie obywatelstwa pol- skiego po ukończeniu 16 lat, a przed upływem 6 miesięcy od dnia osiągnięcia pełnoletności.
Dotyczy odzyskania obywatelstwa polskiego ( art. 11 ustawy ) przez osobę która utraciła obywatelstwo polskie wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem małżeństwa z cudzoziemcem.
Po ustaniu lub unieważnieniu takiego małżeństwa osoba odzyskuje obywatelstwo polskie po złożeniu oświadczenia woli.
Dotyczy nabycia obywatelstwa w tym trybie przez cudzoziemca (art. 10 ustawy) który przebywa w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się.
Cudzoziemiec pozostaje w związku małżeńskim co najmniej 3 lata z osoba posiadającą obywatelstwo polskie.
Art. 10 ust. 1a dotyczy terminu do złożenia oświadczenia woli i wynosi 6 miesięcy od dnia uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na osiedlenie się albo 3 lata i 6 miesięcy od dnia zawarcia małżeństwa z osobą posiadającą obywatelstwo polskie.
Oświadczenie woli złożyć należy przed uprawnionym organem ( starosta ) i organ ten musi wydać decyzje o przyjęciu tego oświadczenia ( art. 6 ust. 3, art. 10 ust.1, art. 11 ust.1 ).
Utrata Obywatelstwa Polskiego.
Utrata obywatelstwa polskiego może nastąpić tylko poprzez zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.
Zgodę na zrzeczenie udziela Prezydent RP ( do 98 r obowiązywały przepisy również o możliwości pozbawieniu obywatelstwa polskiego ) na wniosek samego zainteresowanego.
Zgodnie z zasadą jednolitości obywatelstwa w rodzinie jeżeli dotyczy to obojga rodziców zrzeczenie rozciąga się na dzieci pozostające pod ich opieką rodzicielską
Jeżeli zgoda na zrzeczenie się jest udzielona jednemu z rodziców to rozciąga się na dzieci pozostające pod jego władzą rodzicielską gdy drugiemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska lub nie jest obywatelem polskim, albo gdy jest obywatelem polskim i wyraził zgodę na utratę obywatelstwa polskiego przez dzieci. Taka zgoda musi być wyrażona przed właściwym organem ( starosta ).
Gdy nie ma zgody miedzy rodzicami lub gdy występują trudne do przezwyciężenia przeszkody każde z rodziców może zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie ( art. 13 ust.4 ) , który rozstrzyga w interesie dziecka.
Zmiana imion i nazwisk w prawie polskim.
(Ustawa z dnia 15.11. 1956 r o zmianie imion i nazwisk).
Imię i nazwisko są to dobra osobiste, które podlegają szczególnej ochronie. Imię i nazwisko spełnia funkcję identyfikacji jednostki w społeczeństwie.
Ustawa z 15.11.1956r o zmianie imion i nazwisk dopuszcza zmianę imion i nazwisk.
Ubiegać się o zmianę może:
obywatel polski,
ale też osoba która nie posiada żadnej przynależności państwowej i która nie ma obywatelstwa jeśli ma miejsce zamieszkania w Polsce.
Postępowanie wszczyna się na wniosek zainteresowanego a nie z urzędu ( brak ingerencji organu w sferę dóbr osobistych ).We wniosku musi być wskazane nowe imię i nazwisko. Jeśli
kobieta używa nazwiska męża to może zmienić nazwisko rodowe.
Zasada względnej stabilizacji – zmiana nazwiska dokonana być może albo na gruncie prawa rodzinnego – opiekuńczego albo administracyjnego .
Przesłanka zmiany nazwiska i imienia to ważne względy - art. 2 ust.1 „ wniosek o zmianę nazwiska podlega uwzględnieniu jeżeli jest uzasadniony ważnymi względami.
W szczególności ważne względy zachodzą gdy wnioskodawca nosi nazwisko :
Ośmieszające, albo nielicujące z godnością człowieka.
O brzmieniu nie polskim.
Ustawodawcy wydawało się ,że ktoś kto nosi nazwisko o takim brzmieniu, będzie chciał je zmienić. Jest to najczęściej w praktyce wykorzystywana przesłanka.
posiadające formy imienia, a także jeżeli wnioskodawca pragnie zmienić nazwisko na nazwisko którego od wielu lat używa.
Jeżeli nazwisko występuje w formie imienia męskiego to stanowi przeszkodę dla mężczyzn, ale dla kobiet nie.
Mogą wystąpić inne okoliczności ( nie wymienione wyżej )- ale również jako ważne względy. Są to przesłanki pozytywne.
Ustawodawca zawiera również przesłanki negatywne - te które wystąpienie stanowi przeszkodę do zmiany nazwiska.
Jedna ma charakter bezwzględny.
Wniosek o zmianę nazwiska nie podlega uwzględnieniu :
Gdy zachodzi uzasadniona obawa, że wnioskodawca ubiega się o zmianę nazwiska w zamiarze ułatwienia sobie działalności przestępczej, albo uchyla się od odpowiedzialności cywilnej lub karnej. Obawa taka musi być uzasadniona np. sprawca przestępstwa uciekł z konwoju.
Jest to przesłanka o charakterze bezwzględnym.
Wniosek nie podlega uwzględnieniu jeżeli wnioskodawca zamierza zmienić nazwisko na nazwisko historyczne, wsławione na polu kultury i nauki, działalności politycznej społecznej albo wojskowej. Chyba że posiada członków rodziny o tym nazwisku, albo lub jest powszechnie znany pod tym nazwiskiem ( np. pseudonim ).
Jest to negatywna przesłanka o względnym charakterze.
Ustawa o zmianie nazwisk gwarantuje zasadę jedności nazwisk w rodzinie ( art. 5 ustawy ). W świetle którego zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci ( znajdujące się pod ich władzą rodzicielską ).
Art. 5 § 2 – jeśli zmiana nazwiska dotyczy tylko jednego z rodziców ( wnioskodawca musi określić czy wniosek dotyczy tylko jego czy również współmałżonka ), rozciągnięcie tej zmiany na małoletnie dziecko uwarunkowane jest zgodą drugiego z rodziców.
Zgoda nie jest potrzebna :
jeżeli nie ma pełnych zdolności do czynności prawnych,
nie żyje,
jest nieznany,
jeżeli jest pozbawiony władzy rodzicielskiej.
Jeżeli dziecko ukończyło 14 rok życia jest potrzebna jego zgoda.
Zmiana nazwiska dotyczyć może tylko małoletniego dziecka.
Jeżeli nie ma zgody między rodzicami to spór rozstrzyga sąd ( rozstrzyga w interesie dziecka ).
Zmiana nazwiska polegać może również na dodaniu do noszonego nowego nazwiska.
W art. 6 ust.1 zawiera postanowienie, że nazwisko może się składać najwyżej z dwóch części.
Organy właściwe do zmiany imienia i nazwiska.
Organem właściwym do załatwienia spraw zmiany imienia i nazwiska jest starosta właściwy do miejsca zamieszkania wnioskodawcy.
Art. 8 - w przypadku braku takiego miejsca załatwia Prezydent miasta stołecznego Warszawy ( jako organ wykonawczy Gminy Warszawa Centrum ).
Art.9 – o zmianę nazwiska może wystąpić Polak mieszkający za granicą wówczas podanie w tej sprawie składane jest za pośrednictwem konsula.
Art. 9 ust. 2 właściwość miejscową starostów w stosunku do osób zamieszkałych za granicą określa kolejno :
* ostatnie miejsce zamieszkania w Polsce,
* ostatnie miejsce pobytu w Polsce.
W przypadku braku możliwości ustalenia właściwości miejscowej, właściwy jest Prezydent miasta stołecznego Warszawy.
Ustalenie pisowni ( brzmienia ) imienia i nazwiska.
Dotyczy to imion i nazwisk nie polsko brzmiących. Ustalenie pisowni może nastąpić również z urzędu, jeżeli imię i nazwisko ma brzmienie polskie i dostosowanie do zasad pisowni zgodnie z fonetycznym brzmieniem.
c u d z o z i e m c y
( Ustawa o cudzoziemcach z dnia 25. 06. 1997 r. )
W świetle tej ustawy , cudzoziemcem jest każdy kto nie posiada obywatelstwa polskiego ( art. 2 ustawy ).
Ustawa o nieruchomościach rozszerza podmiot mówi o cudzoziemcach , a także jednostka organizacyjna.
Art. 3 ustawy stanowi wskazówkę jak traktować cudzoziemca, który ma obywatelstwo dwóch lub więcej państw, reguła postępowania traktuje go jako obywatela tego państwa którego dokument paszportowy stanowił podstawę wjazdu na terytorium RP. W sytuacjach trudnych ustalenie obywatelstwa jest istotne ponieważ należy ustalić do jakiego przedstawicielstwa jakiego kraju się zwrócić.
Choć ustawa nosi tytuł o cudzoziemcach , to art. 1 doprecyzowuje, do kogo postanowienia ustawy się odnoszą, ustęp 3 stosuje się do członków i pracowników misji dyplomatycznych , kierowników urzędów konsularnych wobec których nie stosuje się reżimu prawnego jakim poddani sa cudzoziemcy w Polsce.
Prawne warunki wjazdu cudzoziemca.
( Rozdział II ustawy. )
Ustawa określa podstawowe warunki przekroczenia przez cudzoziemców granicy i przebywania na terytorium Polski.
Posiadanie paszportu.
Posiadanie wizy ( o ile przepis nie nakazuje obowiązku jej posiadania ).
Art. 6 ust. 1 określa warunki dodatkowe :
1/ obowiązek posiadania i okazania na żądanie uprawnionego organu środków niezbędnych do pokrycia kosztów wjazdu na terytorium RP, przejazdu przez to terytorium, pobyt na nim w wyjazdu z terytorium RP.
2/ zezwolenie na wjazd do innego państwa lub na powrót do kraju pochodzenia , jeżeli takie zezwolenie jest wymagane.
Ustęp 2 tego artykułu precyzuje na czym polega posiadanie owych środków ( środki to kategoria szersza niż pieniądze) i potwierdzenie ich okazaniem :
waluty polskie, zagranicznych środków płatniczych które mogą być w Polsce legalnie wymieniane,
posiadanie może być potwierdzone również przez okazanie dokumentów umożliwiających uzyskanie tych środków płatniczych ( np. karty płatnicze , czeki ),
środki te mogą być okazane również przez okazanie zaproszenia. Zapraszający zobowiązany jest ( zgodnie z art. 1 5 ust. 2 ustawy ) i ma obowiązek pokrycia kosztów pobytu tych osób.
środki mogą być potwierdzone dokumentem rezerwacji i opłacenia pobytu w RP zakwaterowania i wyżywienia,
okazanie środków do wyjazdu przez okazanie biletu upoważniającego do podróży do kraju pochodzenia lub innego państwa, albo przez posiadanie środka transportu.
W i z a.
Legalna definicja wizy znajduje się w słowniczku ustawy w art. 4 pkt.2.
Wiza jest to zezwolenie właściwego organu Polskiego wydane cudzoziemcowi upoważniające go do wjazdu na terytorium RP, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z terytorium RP, w czasie, celu i na warunkach w nim określonych.
Ustawa wyodrębnia 4 rodzaje wiz :
Wiza pobytowa.
Uprawnia do pobytu na terytorium RP bez prawa do podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Wiza pobytowa wydawana jest na czas określony nie dłuższy niż 6 miesięcy. W okresie ważności tej wizy, cudzoziemiec może wystąpić o wydanie kolejnej wizy pobytowej ( nie przedłużenie – wydawana jest najdalej na 6 miesięcy ). Art. 8 ust. 3 – określił, że łączny czas pobytu na terytorium RP nie może przekroczyć 12 miesięcy, licząc od dnia pierwszego wjazdu.
Wydawane sa za granicą przez kierownika placówki przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych, a w kraju przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organem właściwym do jej wydawania będą komendanci granicznych placówek Straży Granicznych.
Wiza pobytowa z prawem do pracy.
Wiza pobytowa z prawem do pracy pozwala nie tylko na pobyt, ale uprawnia do podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w czasie pobytu na terytorium RP.
Wydanie tej wizy wymaga przedstawienia przez cudzoziemca zezwolenia na zatrudnienie lub podjęcie innej pracy zarobkowej. Brak takiego zezwolenia uniemożliwia rozpatrzenie sprawy owych wiz pobytowych z prawem do pracy.
Wydawana na czas oznaczony w zezwoleniu, ale na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy. W okresie ważności wizy cudzoziemiec może wystąpić o wydanie nowej wizy przy czym łączny okres nieprzerwanego pobytu zatrudnienie i wykonywanie innej pracy zarobkowej nie może być dłuższy niż 12 miesięcy.
Jest wydawana przez kierownika przedstawicielstwa dyplomatycznego i urzędów konsularnych właściwych ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca, a gdy występuje o wizę kolejną organem właściwym będzie wojewoda właściwy ze względu na miejsce zatrudnienia.
Wiza repatriacyjna.
Wiza repatriacyjna wydawana jest na czas oznaczony nie dłuższy niż 12 miesięcy, ale ze względu na funkcje tej wizy to w tym czasie powinno nastąpi przekroczenie granicy.
Wiza wydawana cudzoziemcowi narodowości lub pochodzenia polskiego, który zamierza przesiedlić się na stałe do RP.
Organem właściwym do wydania wizy repatriacyjnej - ten rodzaj wizy wydaje kierownik placówki przedstawicielstwa dyplomatycznego i urzędów konsularnych właściwi ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca, po uzyskaniu zgody ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji ( współdziałanie przy wydaniu decyzji administracyjnej – kierownik przedstawicielstwa polskiego nie jest jedynym uprawnionym ). Nie muszą się legitymować środkami ponieważ przyjeżdżają na stałe.
Art.10 ust.4 – treść tego zapisu jest postulatem ( wartość normatywna jest dyskusyjna )- osobie która przybyła na podstawie wizy repatriacyjnej może być udzielona pomoc przez organy administracji rządowej lub samorządowej na zagospodarowanie i utrzymanie w pierwszym roku pobytu. Nie rodzi ten zapis publicznych praw podmiotowych.
Wiza tranzytowa.
Uprawnia do przejazdu przez terytorium RP w terminie 2 dni.
Organ właściwy do wydania wizy tranzytowej jest określony tak samo jak do wydawania wizy pobytowej.
Warunek który musi być spełniony dla owych ubiegających się o wizę tranzytową – może być wydana w świetle art. 11 ust.2 gdy cudzoziemiec już posiada prawo wjazdu do drugiego państwa.
Każda wiza wydawana jest na czas określony.
Przesłanki dotyczące odmowy wydania wizy, unieważnienia wcześniej wydanej wizy lub odmowy wjazdu na terytorium RP.
Art. 13 ustawy – Cudzoziemcowi odmawia się wydania wizy, wydaną wizę unieważnia lub odmawia wjazdu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej jeżeli :
został wydalony z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej , a od daty wykonania decyzji o wydaleniu upłynęło mniej niż 2 lata, zaś w wypadku pokrycia kosztów wydalenia przez Skarb Państwa – mniej niż 5 lat,
został skazany prawomocnym wyrokiem:
w Rzeczpospolitej Polskiej za przestępstwo umyślne na karę co najmniej 3 lat pozbawienia wolności,
za granicą za przestępstwo stanowiące zbrodnię pospolitą również w rozumieniu prawa polskiego,
Są to dwie przesłanki nie budzące wątpliwości ( precyzyjnie określone ).
Następnie mamy przesłanki z „uzasadnionym podejrzeniem”.
istnieje uzasadnione podejrzenie, że prowadzi działalność mającą na celu pozbawienie niepodległości, oderwania części terytorium, obalenie przemocą ustroju lub osłabienie mocy obronnej Rzeczpospolitej Polskiej, w działalności takiej uczestniczy, organizuje ją bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność,
istnieje uzasadnione podejrzenie, że prowadzi działalność terrorystyczną, w działalności takiej uczestniczy, organizuje ją bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność,
istnieje uzasadnione podejrzenie, że przewozi lub przenosi przez granicę, bez wymaganego zezwolenia, broń, materiały wybuchowe, materiały promieniotwórcze lub środki odurzające bądź psychotropowe , w działalności takiej uczestniczy, organizuje ją bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność,
istnieje uzasadnione podejrzenie ,że prowadzi działalność polegającą na umożliwieniu innym osobom przekraczania wbrew przepisom granicy, w działalności takiej uczestniczy, organizuje ją bądź jest członkiem organizacji prowadzącej taką działalność,
istnieje uzasadnione podejrzenie ,że jego wjazd lub pobyt na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej mają inny cel niż deklarowany,
Są to przesłanki które wiążą organ. Cudzoziemcowi odmawia się wydania wizy, wydaną wizę unieważnia lub odmawia wjazdu na terytorium RP jeżeli występuje któraś z przesłanek. Uzasadnione podejrzenie musi być na czymś oparte.
Stanowią barierę przed dochodzeniem swoich praw podmiotowych przez cudzoziemca któremu odmawia się wydania wizy.
Z drugiej strony konstrukcja przepisu jest instrumentem polityki państwa, które ma prawo chronić się przed wjazdem na terytorium Polski osób co do których istnieją podejrzenia, że ich pobyt może Polsce szkodzić.
jego pobyt zagroziłby zdrowiu publicznemu,
Tutaj przesłanka opiera się też na podejrzeniu np. cudzoziemiec zamieszkały na terytorium na którym występuje groźna epidemia , z którą nie mogą poradzić sobie specjaliści. Jest to ochrona zdrowia publicznego – obowiązek dbania o zdrowie swoich obywateli.
jego wjazd lub pobyt są niepożądane ze względu na inne zagrożenia dla bezpieczeństwa i obronności państwa albo z uwagi na konieczność ochrony ładu i porządku publicznego.
Pierwsza część może dotyczyć osób podejrzanych o szpiegostwo , a druga to ktoś kto głosi idee, a te idee są zagrożeniem dla ładu i porządku publicznego.
Jest jeszcze jedna przesłanka obligatoryjna odmowy wydania wizy, określona w ust. 2 tego przepisu – Odmawia się wydania wizy, jeżeli od daty uprzedniej odmowy upłynęło mniej niż 12 miesięcy, a wnioskodawca nie przedstawił nowych okoliczności uzasadniających jej wydania.
Od tej zasady jest wyjątek określony w art. 14 ustawy – cudzoziemcowi, wobec którego zachodzą okoliczności określone w art. 13 ust. 1, można w szczególnie uzasadnionym wypadku, wydać wizę pobytową na oznaczony czas pobytu.
Najogólniej mówiąc „szczególnie uzasadnione wypadki” to będą przypadki natury humanitarnej np. przyjazd cudzoziemca do ojca ciężko chorego. Odstępstwo ma charakter uznaniowy. Wizę tę wydaje w takim przypadku te same organy co przy wydaniu wizy pobytowej i w tym przypadku wymagana jest zgoda Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Warunki prawne legalnego pobytu cudzoziemca na terytorium RP.
Art.16.Cudzoziemcowi można udzielić :
Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.
Zezwolenia na osiedlenie się.
Łączy je to, że cudzoziemiec może przebywać na terytorium RP, z tym ,że pierwszy ma charakter czasowy, a drugi na czas nieoznaczony / stały /.
Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony.
Art.17 -Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony może być wydane, jeżeli cudzoziemiec wykaże, że zachodzą okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium RP przez okres dłuższy niż 12 miesięcy. Zezwolenie może być wydane :
Uzyskanie zezwolenia na zatrudnienie lub wykonywanie innej pracy zarobkowej.
Prowadzenie działalności gospodarczej.
Podjęcie nauki.
Zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem polskim albo cudzoziemcem posiadającym zezwolenie na osiedlenie się.
Art.18. 1. Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się na okres do 2 lat z możliwością przedłużenia, nie dłużej jednak niż do 10 lat.
2. Wniosek o przedłużenie zezwolenia, powinien być złożony co najmniej na 60 dni przed upływem terminu, na który było ono udzielone.
Przesłanki odmowy udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony zostały określone w art. 22 ustawy.
1/ nie spełnia wymagań określonych w art. 17,
2/ zachodzi którakolwiek z okoliczności wymienionych w art. 13 ust.1.
Mają charakter obligatoryjny wiążący organ.
Przesłanki cofnięcia albo odmowy przedłużenia zezwolenia określa art. 22 ust. 2 – Cudzoziemcowi cofa się udzielone zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony albo odmawia się przedłużenia tego zezwolenia jeżeli :
1/ ustała przyczyna, dla której zostało udzielone,
2/ wystąpi którakolwiek z okoliczności wymienionych w art. 13 ust.1.
Zezwolenie na osiedlenie się.
Ustawodawca przewidział kilka warunków które muszą być spełnione łącznie, aby cudzoziemcowi mogło być wydane zezwolenie na osiedlenie się ( art. 19 ust.1 ustawy ).
wykaże istnienie trwałych więzów rodzinnych lub ekonomicznych z RP,
zapewnione w RP mieszkanie i utrzymanie,
bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał w RP co najmniej przez 3 lata na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.
Ustawodawca unika takiej konstrukcji prawnej która wiązałaby organ, spełnienie przesłanek określonych w art. 17 ( zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony ) i 19 ( zezwolenie na osiedlenie się ) nie zobowiązuje organu do pozytywnego wydania decyzji. Jest tu miejsce na uznanie ( polityczne instrumenty prawne do elastycznego postępowania wobec cudzoziemców).
Przesłanki odmowy udzielenia zezwolenia na osiedlanie się zawiera art. 23 ustawy.
1/ nie spełnia warunków określonych w art. 19,
2/ zachodzi którakolwiek z okoliczności wymienionych w art. 13 ust.1.
Przesłanki cofnięcia zezwolenia na osiedlenie się i nakazanie opuszczenia terytorium RP w ustalonym terminie zawiera art. 24 ustawy.
Ust.1 pkt.1 został skazany prawomocnym wyrokiem w RP za przestępstwo umyślne na karę co najmniej 3 lat pozbawienia wolności,
Ust.1 pkt.2. wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrona porządku publicznego.
Ust. 2 Cudzoziemcowi można cofnąć zezwolenie na osiedlenie się, jeżeli opuścił na zawsze terytorium RP.
Karta czasowego pobytu i karta stałego pobytu.
Art.20. 1. Cudzoziemcowi, który otrzymał zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, wydaje się kartę czasowego pobytu.
2.Cudzoziemcowi, który otrzymał zezwolenie na osiedlenie się, wydaje się kartę stałego pobytu. Karta stałego pobytu jest ważna przez 10 lat od jej wydania i po upływie tego okresu podlega wymianie.
Art.21.1. Karta czasowego pobytu i karta stałego pobytu stwierdzają tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu na terytorium RP.
2.Karta czasowego pobytu i karta stałego pobytu uprawniają wraz z dokumentem paszportowym, do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy.
3. Do kart o których mowa w ust1 wpisuje się przebywające na terytorium RP małoletnie dzieci cudzoziemca oraz osoby pozostające pod jego opieką, a także potwierdzenie dopełnienia przez niego obowiązku meldunkowego określonego w art. 26.
Ewidencja ludności i dowody osobiste.
( ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r )
Występują dwie grupy problemów. Daje to o sobie znać w kryteriach :
w ocenie rozwiązań ustawowych,
w zmianach ustawowych.
Zmiany ustawowe są związane z krytyką rozwiązań ustawowych.
Wcześniej ( przed rokiem 90 ) głosy krytyczne dotyczyły pierwszej części czyli problematyki ewidencji. Podawano, że jest to jarzmo które nas gniecie i męczy. Że te rozwiązania są przejawem państwa policyjnego.
Gdy tymczasem sprawami dowodów osobistych nikt się nie zajmował pomimo ,że występowały różnego rodzaju wpisy do dowodów ( np. kartki na cukier, stempel uprawniający do wjazdu do KRDL).
Obowiązek meldunkowy.
Art4. Określa przedmiot obowiązku meldunkowego.
Obowiązek meldunkowy polega na :
1/ zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego,
2/ wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego,
3/ zameldowaniu o urodzeniu dziecka,
4/ zameldowaniu o zmianie stanu cywilnego,
5/zameldowaniu o zgonie osoby.
Obowiązek podmiotowy ciąży na osobie przebywającej na obszarze RP.
Obowiązek meldunkowy dotyczy przebywających na terytorium RP, a zatem obywateli polskich jak i cudzoziemców (art. 23 ustawy).
miejsce pobytu stałego i czasowego.
W art. 6 pkt. 10- Pobyt stały :
Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania.
W pkt. 2 tego artykułu ustawodawca wskazał jak rozumieć miejsce pobytu w szczególnych przypadkach związanych z wykonywaniem pracy - miejscem pobytu stałego osoby zatrudnionej na statku żeglugi śródlądowej, zamieszkałej stale na statku, jest miejscowość, w której ma siedzibę przedsiębiorstwo żeglugowe zatrudniające tę osobę.
Art. 7 -Pobyt czasowy :
Pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem.
Pkt. 2 wskazuje szczególne przypadki przebywania czasowego związanego z wykonywaniem pracy - miejscem pobytu czasowego osoby zatrudnionej na statku morskim albo osoby, która w związku z wykonywaniem pracy przebywa przez określony czas w ruchomym urządzeniu mieszkalnym poza miejscem pobytu stałego, jest miejscowość, w której ma siedzibę zakład pracy zatrudniający tę osobę.
Termin zameldowania się.
Art. 8 określa termin zameldowania się który jest bardzo rygorystyczny - osoba zameldowana na pobyt czasowy i przebywająca w tej miejscowości nieprzerwanie dłużej niż 2 miesiące jest obowiązana zameldować się na pobyt stały.
Artykuł ten wskazuje również okoliczności które mimo przekroczenia terminu 2 miesięcy nie powodują że utracił on charakteru pobytu czasowego.
Za okoliczności uzasadniające zameldowanie na pobyt czasowy trwający ponad 2 miesiące uważa się w szczególności :
1/ wykonywanie pracy poza miejscem pobytu stałego,
2/pobyt związany z kształceniem się, leczeniem, wypoczynkiem lub ze względów rodzinnych,
3/ odbywanie czynnej służby wojskowej,
4/pobnyt w zakładach karnych i poprawczych, aresztach śledczych, schroniskach dla nieletnich i zakładach wychowawczych.
Dowód osobisty.
Dowody stwierdzające tożsamość zostały sprowadzone praktycznie do dowodu osobistego.
Do posiadania dowodu osobistego zobowiązany jest obywatel polski zamieszkały w RP jest obowiązany posiadać dowód osobisty :
1/ od ukończenia 18 roku życia,
2/od ukończenia 15 roku życia, jeżeli pozostaje w stosunku pracy lub nie zamieszkuje wspólnie z osobami, pod których władzą rodzicielską lub opieką się znajduje, albo nie pozostaje pod władzą rodzicielską lub opieką
Osoba będąca obywatelem polskim ma prawo otrzymać dowód osobisty od ukończenia 13 roku życia.
Dowód osobisty wydawany jest na czas oznaczony na 10 lat .
Od tej reguły są dopuszczalne wyjątki określone art. 36 :
Wyjątki skracające termin ważności :
Dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 18 roku życia, jest ważny 5 lat od daty jego wydania.
Wyjątki wydłużające termin ważności na życzenie zainteresowanego :
Dowód osobisty wydany osobie, która ukończyła 65 rok życia, jest ważny na czas nie oznaczony, jeżeli osoba ta zwróciła się o wydanie dowodu osobistego z takim terminem ważności.
Dane zawarte w dowodzie osobistym .
Art. 37. 1. W dowodzie osobistym zamieszcza się :
1/nazwisko i imię (imiona ) oraz imiona rodziców i nazwisko rodowe,
2/datę i miejsce urodzenia,
3/adres miejsca zameldowania na pobyt stały, a w razie jego braku – zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad dwa miesiące ; w przypadku braku zameldowania na pobyt stały albo czasowy trwający ponad dwa miesiące danych o adresie nie zamieszcza się,
4/płeć, wzrost w centymetrach i kolor oczu,
5/numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL),
6/nazwę organu wydającego, datę wydania oraz termin ważności dowodu osobistego.
2.Dowód osobisty zawiera również zdjęcie i podpis posiadacza.
3.Dane zawarte w dowodzie osobistym przeznaczone do odczytania maszynowego oraz dane zawarte w numerze ewidencyjnym, o którym mowa w ust. 1 pkt.5, nie mogą obejmować innych danych osobowych niż określone w ust.1 pkt. 1-4 i 6.
Obowiązek wymiany.
Art.40. Posiadacz dowodu osobistego ma obowiązek wymienić ten dokument w razie :
1/ zmiany danych, które zamieszcza się w dowodzie osobistym,
2/ uszkodzenia dowodu osobistego lub zaistnienia innej okoliczności utrudniającej ustalenie tożsamości osoby,
3/ upływu terminu ważności dowodu osobistego.
zawiadomienie o utracie dowodu osobistego i znalezieniu dowodu własnego lub cudzego.
Art.42.1. Osoba, która utraciła dowód osobisty, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym najbliższy organ gminy. Organ ten wydaje zaświadczenie o utracie dowodu osobistego, ważne do czasu wydania nowego dokumentu.
2.W razie znalezienia własnego dowodu osobistego, zgłoszonego jako utracony, należy niezwłocznie zawiadomić o tym organ gminy, któremu złożono wniosek o wydanie nowego dowodu osobistego, jeżeli w miejsce zgłoszonego jako utracony nie został jeszcze wydany nowy dokument.
3. W razie znalezienia własnego dowodu osobistego, w miejsce którego wydano już nowy dowód osobisty, lub cudzego dowodu osobistego, należy niezwłocznie złożyć znaleziony dokument najbliższemu organowi gminy.
Obowiązek zwrotu dowodu osobistego.
Art.43.Dowód osobisty podlega obowiązkowi zwrotu w razie :
1/ utraty obywatelstwa polskiego,
2/ zgonu posiadacza dowodu osobistego; obowiązek zwrotu dowodu osobistego ciąży w tym przypadku na osobach obowiązanych do zgłoszenia zgonu stosownie do przepisów prawa o aktach stanu cywilnego.
Art.33.Dowodu osobistego nie wolno zatrzymywać, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie.